Паскаль және Бейсик тілдерінде программа құру ерекшеліктері

 

3-мысал A(4,5) табу керек әр қатардың қосындысын.

Шешуі.

 

Qbasic тілінде	Pascal тілінде
DIM  A(4,5) FOR i=1 to 4:FOR j=1 to 5 DATA READ A(ij) NTXT j :NEXT i FOR I=1 to 4 S=0 FOR j=1 to 5 S=S+A(ij) NEXT i PRINT “S=”;S NEXT i END	Program gj;Uses crt; Type massiv =array[1..4,1..5] of integer, Var a:massiv; I,j:integer;s:integer; Begin clrscr; For i:=1 to 4 do For j:=1 to 5 do Read (a[I,j]); For i:=1 to 4 do begin writeln; for j:=1 to 5 do write (a[I,j]:6);end;writeln; for i:=1 to 4 do begin s:=0; for j:=1 to 5 do s:=s+a[I,j];writeln(‘s=’,s); end;end.

 

 

       3 Графика

 

        Дербес компьютердің экрандарына түрлі суреттер салып, графиктер сызатын GWБейсиктің графикалық редикторры бар.Ол кескіндерді 16 түрлі түспен бояй алады.Мониторға графикалық режимді тағайындау үшін,программа басында SCREEN командасын жазу керек.Графикалық командалар тек графикалық режимде жұмыс істейтіндіктен, бұл команданы міндетті түрде программаға қосамыз.Жалпы жазылу түрі:

              SCREEN <режим>,<түс>

Графикалық  командалардың қызметі және жалпы  жазылу түрі:

       PSET(x ,y) [,түс] –Экран бетінде берілген түспен (x,y)  координатасында нүкте пайда болады.

      CIRCLE (x,y),радиус [,түс]  - Центрі (x,y) нүктесіндегі берілген радиуста берілген түспен шеңбер сызылады.

      LINE (x,1y1)-(x2,y2)[,түс]  - Берілген түстегі тіктөртбұрыш сызылады.Координаталары (x1,y1) және (x2,y2) нүктелерін қосатын , берілген түстегі түзу сызық сызылады.

      LINE (x1,y1)-(x2,y2) [,түс],B  - Берілген түстегі тіктөртбұрыш сызылады.Координаталары (x1,y1) және (x2,y2) болып келген екі нүкте тіктөртбұрыштың диоганальдық төбелері болып табылады.

      LINE (x1,y1)-(x2,y2) [,түс],BF – Берілген түспен боялған тіктөртбұрыш сызылады.Координаталарды (x1,y1) және (x2,y2) болып келген екі нүкте тіктөртбұрыштың диогональдық төбелері болып табылады.

      PAINT(x,y),бояу түсі, кескін түсі.

      CIRCLE командасының қызметі шеңбер сызуға  ғана емес, сонымен бірге эллипстер және доғалар сызуға да арналған.

Паскаль тілінде  де символдардың  түсін немесе  экранды 16 түрлі түспен бояуға болады.Ол үшін келесі процедуралар қолданылады.

   TextBackGround (<түс>);-экран кеңістігін бояу.

   Text Color (<түс>);- символдарды бояу.

Графиктік режим  граф модулі арқылы іске қосылады. Uses  graph

Graph блогына  енетін тұрақтылық типі integer болады.Экранды  графиктік режимге көшіру үшін Init Graph (gdriver, gmode,path) процедурасы қолданылады. Мұндағы gdriver – драйвер нөиері, gmode- режим нөмері, path – жол.

 

Драйверді автоматты  түрде анықтау үшін мәні 0- ге тең  болатын Detect тұрақтысы қолданылады.Бұл  жағдайда Path үшін бос орын қалдырылады. Мысалы,

              Program prim; uses graph;

              Var gdriver,gmode:integer ;

              Begin

                    Gdriver:=detect;

                    InitGraph(gdriver,gmode, ‘ ’);

 

              End.

Граф стандарттық  модулінің құрамына 79 стандартты процедуралар мен функциялар кіреді.Олардың ішінде бір қатарын қарастырайық:

1) SetBkColor(<түс>); - экран түсін орнату.Егер бұл  процедура қолданылмаса, онда экран  ағымдық қара түспен боялады.

2) SetColor (<түс>);- кескіннің түсін орнату. Егер бұл процедура қолданылса, онда кескін ақ түспен сызылады.

3) GetColor – Getcolor процедурасы орындалып болғаннан  кейін ағымдық түсті қайта  орнату.

4) Line  (x1,x2,y1,y2) –координаттары (x1,y1), (x2,y2) нүктелері  арқылы өтетін кесінді салу.

5) Rectangle (x1,x2,y1,y2). Сол жақ жоғарғы төбесі (x1,y1),оң жақ төменгі төбесі (x2,y2) тіктөртбұрыш салу.

6) Circle (x,y,R) –  центірінің координаттары (x,y) радиусы  R  болатын шеңбер салу.

7) Arc (x,y,gr1,gr2,R) –  градуспен берілген (gr1,gr2) бұрышының  аралығында центрі (x,y) радиусы болатын дөңгелектің доғасын сызу.

8)Pieslice (x,y,gr1,gr2,R) –дөңгелектің центірін салу.

9) Ellipse (x,y,gr1,gr2,dx,dy ) – градуспен берілген (gr1,gr2) бұрыш  аралығында центрі (x,y) радиусы (dx,dy)  элипс салу.

10) PutPixel (x,y<түс>)  - экранда нүктені салу.

11) OutText XY (x,y ‘текст’)  – x y координаттарынан бастап  опостров ішіндегі текісті экранға  шығару.

12) GetMax X,Get Max Y –  экранның ені мен биіктігі  бойынша ең үлкен позицияны  анықтау.

13) Graph Result –  графиктік режимді инициализациялау барысында пайда болатын қателерді анықтау.

 

 

     Қорытынды

 

      Программалау тілдері бойынша  программалау тілдерін салыстыра  оқытудың тәсілдерін қарастырдық.  Мұнда программалау тілдердің  алфавиті, программа құрылымы , олардың  ұқсастықтары мен айырмашылығын қарастырдық .

       Буйсик және Паскаль тілдері  бүгінгі таңда қолдану өте  тиімді .Дүние жүзінде кең тараған  тілдердің бірі – Бейсик.

Бұнда программалау тәсілдері баяндалып ,жиі кездесетін қызметші сөздер мен стандартты атаулар  арқылы информацияны өңдеу программалары құрылған.

     Нгізінен  салыстыра  оқыту адам ббойындағы  даму өрісін кеңейтеді. Салыстыру  тәсілі негізінде жаңа ұғымдарды  енгізіп ,біріктіруге болады.

Демек,ұқсас  ұғымдарды салыстыру білім мазмұнын игеруді жеңілдетедіб кейбір ұғымдардың қасиеттерпін формальды жаттап алудан сақтандырады және информатикалық ұғымдар арасындағы байланыстарды тағайындауға жәрдемін тигізеді,оқушылардың өз бетінше іздену іскерлігінің, дағдысының қалыптасуына ықпал етеді. Салыстыра отырып бақылау және өзгерісті айыра алу адамның ойлауын дамытады.   

 

 

 

 

                               Пайдаланылған әдебиеттер

 

1. Алдамұратова Т.А. Математика: Жалпы бiлiм беретiн мектептiң 3-сыныбына арналған оқулық.- Алматы: Атамұра, 2002.-368 б.
2. Камардинов О., Жантелi Х. Паскаль. Жоғары оқу орындарына арналған оқу құралы, Шымкент –2002. -214 б.
3. Жуков А. Изучаем Паскаль. 2001.
4. Б.Сариев, А. Әмiрбеков, Р. Қадiрбаева Компьютер көмегiмен көп нұсқалы бақылау жұмысын өткiзу. ИФМ. - №2. –Алматы, 1993.
5. Камардинов О. Информатика. 2-бөлiм, -Шымкент: Полиграфия. 2000. -246 б.
6. www.temakosan.net
7. Бобровский С. Паскаль. Учебный курс. –М., 2001.
8. Фаронов В.В. Паскаль. Учебный курс. –М. 2001.
9. Архангельский А.Я. Программирование В 5. –М.:ЗАО  Издательство БИНОМ, 1999.
10. Архангельский А.Я. Программирование В Паскаль. –М.: ЗАО  Издательство БИНОМ. 1999.
11. Нұрмұханбетова Г.К., Әмiрбекұлы А., Сүлейменова Л. Паскаль тiлiнен лабораториялық практикум. -Шымкент: Қ.А.Ясауи атындағы Халықаралық қазақ-түрiк университетi, 2002.-132 б.
12. Камардинов О. Visual Basic 5.0. -Шымкент, 2001.
13. Епанешников А., Епанешников В. Программирование в среде Паскаль. Учебное пособие в 4-х частях. –М. 1997-1998.