Mary Key кәсіпорынының айналым-сальдолық балансы

Осылайша , бүркеншік ат ( немесе алиас ) ДҚ " Obwaga2 ".

ДҚ тіркеуі . Delphi –де ДҚ тіркеуі BDE Administrator утилитінің  көмегімен  іске асырылады. Сондықтан біздің "C :\ Obwaga2" BDE Administrator іске асырамыз.

BDE Administrator  екі варианттың қолдауында  жүреді :

1. Windows жұмысшы столына тікелей :

(Пуск/Программы/Borland Delphi 3/BDE Administrator).

2.Алдымен Delphі-дің  негізгі  модулі жіберіледі,ол  экранғы  IDE-нің жоғарғы қатарында Delphі-дің  басты менюі орналасқан.

Сурет 1. Delphi өңдеуінің интегралдық жүйесі

DateBase менюін ашамыз және одан Explоrer командасын таңдаймыз.Осы командамен  BDE Administrator утилитін жібереміз.Жібергеннен  кейін келесі амалдар орындалады:

Негізгі менюден Object | New элементі таңдаймыз. Көрінген терезеде (сурет .4) ДҚ құрылған типті (Standard )өзгеріссіз қалдырып  ОК басамыз .

Администратормен  терезенің сол  жағында  STANDARD1 терезесін көреміз. Оны  Obwaga2 атымен өзгертеміз Ол үшін ДҚ атына тышқанды шертіп  жаңа мәтін  енгіземіз.

                                

2-сурет. Деректер базасының драйвер типін таңдау терезесі

Оң жақ терезеде ДҚ параметрлері келтірілген . Оларды өзгеріссіз қалдырамыз, тек атын өзгертеміз. Бұл параметр ДҚ орналасқан катологқа жолды енгізу үшін жол сілтейді.Жолды енгізу үшін PATH алаңын шертіп оң жақта пайда  болған батырманы басып С:\ Obwaga2 каталогын таңдап ОК батырмасын басамыз. (3-сурет).

Енді псевдонимнің анықталуын есте сақтауымыз керек, ол үшін сол жақ  терезеде тышқанның оң жақ батырмасымен псевдоним атын шертеміз және Apply элементін менюде таңдаймыз. Пайда болған диалогты терезеде псевдонимнің өзгертулерін есте сақтаймыз да,  ОК батырмасын басуымыз керек.Сонымен BDE Administrator  утилитінен шығуымыз керек. Содан соң псевдоним құру аяқталды. Енді оған басқа утилиттерден хабарласуға болады. Бірақ ДҚ псевдонимі бар каталог әлі бос деректер базасының кестесін құру керек.

            Деректер базасының псевдонимінің  параметрі терезесі

Бұл қосымша ашылғаннан кейін бізде  мынадай терезе пайда болады.

Осымен жаңа деректер қоры құрылады. Біз бұл тәртіппен №4 Студенттер үйінің жаңа деректер қорын құрдық. Бұдан кейін жаңа деректер қорын кестелермен толтырамыз. Ол үшін Database Desktop ортасынан   File->New->Table  бұйрығын орындап, төмендегі Create table терезесін аламыз.

                                   

Осы терезеден кестелердің типін  анықтаймыз. Біздің кестемізде Paradox 7 таңдалып, OK батырмасы басылады. Біздің  көз  алдымызда Create Paradox 7 Table(Untitled) терезесі пайда болады.

Осы терезеде кестелерге қатысты барлық қасиеттер анықталады. Field Roster аймағында  кестелер бағандардың аты, бағандар типі, типке сәйкес өлшемдері және бастапқы кілттік баған (*  белгісі арқылы) тағайындалады. Осы жүйе бойынша кесте бағандарының қасиеттерін толтырып, Save As… батырмасын басамыз. Пайда болған төмендегідей терезенің Alias  аймағында бастапқы құрған альяс орналасқан аймаққа сілтеме жасаймыз.

Осы тәртіппен  өзімізге қажет барлық кестені құрып  шығамыз. Ендігі кезекте осы құрылған кестелерге деректерді толтыру үшін, Database Desktop ортасына қайта оралып, File->Open->Table командасын орындап, пайда болған терезеден өзімізге қажет кесте орнын корсетіп, ОК батырмасын басамыз. Пайда болған кестеге  Edit Data батырмасын басып деректер толтырамыз.

Ал  Table properties  аймағында кестелердің кейбір қасиеттері  (Validity Checks, Secondary Indexes, Table Lookup және т.б) анықталады.

Біз өз жұмысымызға  қатысты кестелерді осы тәртіппен  толтырдық. Біздің жұмысымыздың құрылымы  төмендегідей кестелерден құралған:

 

BOY.DB – кестесі боянуға арналған тауарлардың кестесі.

VAN.db- жуынуга арналган тауарлар жайында кесте.

 

Бұл жоғарыдағы zat.db кестеcі аксесуарлар кестесі болып табылады.

 

akel.db – қоймаға келген тауарлар туралы кесте.

ESEPPBOY.db – кестесі боянатын тауарлар туралы есеп беру кестесі.

 

ESEPPVAN.db – кестесі боянатын тауарлар туралы есеп беру кестесі.

 

ESEPPZAT.db – кестесі боянатын тауарлар туралы есеп беру кестесі.

 

ESEP.db – кестесі тауарлардың сауда айналымы туралы есеп беру кестесі.

 

SAT.db – кестесі тауарлардың сатылым туралы есеп беру кестесі.

 

 

Деректер  қорымен жұмыс

 

Енді құрылған деректер қорымен жұмыс жасайтын программаны құруға кірісейік. Алдымен Delphi 7 ортасын ашамыз. File-> New-> Application    деп жаңа проект құрамыз. Оны file->Save as project командасын орындап алдын  ала құрылған «Proekt» деген папкаға  сақтаймыз. Form1-дің Caption қасиетіне Mary Key сулулык алеми » деп жазамыз.

Келесі анықтамалық  форма:

Бұл фомада қалаған подменюді таңдап, сол  формаға бара аламыз.

Төменде көрсетілген  «Аныктама» менюі «Жуынатын заттар туралы», «Кориктендируне арналган буйымдар»», «Аксесуарлар» подменюлерінен тұрады.

Жоғарыда  көрсетілген меню сатылым туралы ақпарат.

Бұл шығыс  құжаттары жайындағы подменю.

Шот-фактура подменюі:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Шот-фактура батырмасын басқанда:

 

   

 

Сатылым менюінде орналасқан формалар:

Есеп беру батырмасын басқанда:

Шығыс құжаттары менюінде:

Анықтама менюінде тауарлар жайында  формалар подменюлері орналасқан:

 

 

 

                           Программа менюі:

 

Бұл программа арқылы сіз деректерді қалауыңызша сұрыптай, фильтрлей  аласыз. Қажет деректерді іздеп таба аласыз.

Delphi-дің  деректер қорымен жұмыс істейтін

                                        компоненттер

       Delphi-дің деректер қорымен жұмыс  істейтін компоненттерді деректер  қорымен жұмыс істейтін VCL компоненттері  екі топқа бөлінеді:

•     Деректерге қол жеткізетін визуалды емес компоненттер;
•     Деректерді көрсететін визуалды компоненттер;

Деректерге  қол жеткізетін визуалды емес компоненттер деректерді алатындай етіп көмектеседі, ал деректерді көрсететін визуалды компоненттер бұл деректерді көріп, өзгерістерді енгізуге мүмкіндік береді. Деректерге қол жеткізетін компоненттер TDataSet класының туындысы болып келеді.  Деректерді көрсететін визуалды компоненттер –олар TDBEdit, TDBGrid, TDBNavigator және т.б. болып келеді. Олар қалыпты редакторлеу компоненттері  сияқты  жұмыс істейді. Деректерді көрсететін компоненттердің  ішіне  өзгерістер енгізілген кезде, оның деректер қорына да өзгерістер енгіземіз.

Бірақ екі  топтар да бір- біріне үндеу жүргізе  алмайды. Екі буын арасындағы байланысты DataSource компоненті орнатады. Ондай байланыс сретте көрсетілген:

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                       Table компоненті

      Table компоненті ТTable класының туындысы  болып, кестеге ең  шапшаң әрі  қарапайым түрде қол жеткізе  алады. Table копмоненті көбінесе жергілікті  деректер қорына қолданылады,  ал Query-SQL- серверлерімен жұмыс жасаған  кезде қажетті болады.

                    Table компонентінің негізгі қасиеттері

Қасиет	Мазмұны
Exclusive	Локальды кестеде берілген қосымшаға  ғана қол жеткізеді
IndexDefs	Кесте индекстері туралы ақпаратты қамтиды
IndexFieldCount	Бағаналар оны, ағымдық кілт
IndexFieldNames	Ағымдық кілтті орнату үшін индекстің  бағаналар атын спецификациялау  үшін қолданылады
IndexFields	Индекстегі белгілі ақпаратты  алу үшін қолданылады
IndexName	Кестедегі екінші дәрежелі индексті орнату үшін қолданылады
KeyFieldCount	Бөлшектік кілт арқылы іздеудегі бағаналар  саны
MasterFields	Бас және қосалқы кестелерді қосатын  бағаналар
MasterSource	Белгіленген кестені қосалқылау кезінде  бас болатын кесте
ReadOnly	Кесте оқуға арналғанын көрсетеді
TableName	Деректер қоры кестесінің аты
TableType	Кесте типі(Paradocx,dBase немесе Asll)

 

                                     Query компоненті

              Query компоненті көбіне клиент/сервер  деректер қорына  қол жеткізеді.SQL қасиеті TStringList класы болып келеді. Ол SQL- операторлары арқылы белгілі  операцияларды атқара алады. SQL қасиетін  бағдарлама жасалынған уақытында  обьект инспекторы арқылы мән  бере аласыз. Проектілеу барысында  SQL қасиетінің қасында орналасқан  көп нүктесі бар тетікті басып, экранның  үстіне жол тізімдерін редакторлеу сұхбаттық терезесі ашылып, SQL операциялары мен құралған бірнеше жолдары операцияны енгізіңіз. SQL  қасиетінің негізгі операциялары:

•   Insert - деректер қорына мәлімет енгізетін операциялар;
•   Update – деректер қорының жазбалар тобына өзгерістер енгізу;

TQuery класы TTable сияқты TDataSet класының  мұрагері болып, деректер жиындарымен  жұмыс істеуге арналған. Алайда TTable тек бір кестемен жұмыс істесе, TQuery бірнеше кесте бойынша деректер  жиындарын құру мүмкіндігін береді.

Query компонентімен жұмыс істеу  әдістемесі Table компонентімен жұмыс  істеу әдістемесіне ұқсас, бірақ  айырмашалықтары да бар. Table компонентіне  қарағанда Query компоненті қуаттырақ  және әмбебап болып келеді  және кестелерге қолжетімділікті  SQL тілінде қамтамасыз етеді (кесте 1). Деректерді TField класының мұрагерлері болып табылатын бағандардан құралған кесте түрінде ұсынады. Бірақ компонент кестесі SQL- сұранысы нәтижесінде құрылған логикалық кесте болып табылады. Егер запрос деректер қорынан деректерді талап етсе (SELECT операторы қолданылады), онда деректер программа жіберу каталогында уақытша файл ретінде локалды кестеге орналастырылып, Query осы кесте иесі болып табылады. Бірақ бұл деректер өзгертуге арналмаған. Кестелерге өзгерістерді енгізу үшін арнайы запростар бар: INSERT, UPDATE, DELETE.Кез келген компонентті пайдаланудың мақсатқа сай келуін келесі факторлар көмегімен анықтауға болады:

• Query қолданған кезде локалды және файл-серверлі деректер қорларымен жұмыс істеу жылдамдығы төменірек;
• Query компонентінің мүмкіндіктері кең, өйткені ол бірнеше кестелердегі деректерді біріктіру мүмкіндігін береді;
• Кестелердің көшірмелерімен жұмыс істейтіндіктен  серверлі деректер қорларымен жұмыс істегенде Table барлық артықшылықтарынан айырылады. Клиент-серверлі қосымшаларда Table қолданылмайды;
• Query таратылған ДҚБЖ жұмысы үшін арналған, бірақ локалды деректер қорларында да қолданылады.

          Query компонентінің қасиеттері мен  әдістері

Query компоненті TDataSet ата- аналық класынан туындағандықтан оның негізгі әдістері, қасиеттері мен оқиғаларын өзіне алған. Сонымен қатар оның өзіндік әдістері, қасиеттері мен оқиғалары да бар. Негізгілері:

Кесте 1. Қасиеттері

Қасиеті	Сипаттамасы
Active	True болса, запрос ашық
CachedUpdates	True  болса, өзгерістер сақталып, кестеге  ApplyUpdates әдісі арқылы көшіріледі
DatabaseName	Псевдоним немесе деректер қорының кесте  файлдарына жол
DataSource	Параметрлік запрос жасау үшін қолданылатын деректер көзі, TDataSource компонентіне сілтеме
Local	Егер TQuery локалды деректер қорымен жұмыс істесе, True болады
ParamCheck	true болса, онда SQL-запрос параметрлік болуы мүмкін
Params[Index]	Динамикалық SQL-запрос параметрлерінің массиві
Prepared	Егер запрос Prepare әдісімен дайындалған болса, true болады
RequestLive	Егер true болса, онда запрос нәтижесінде өзгермелі кесте құрылып көреді
SQL	SQL-запрос мәтіні. TStrings типті
UniDirectional	Кестеге қолжетімділікті оптимизациялайды. true болса, кесте бойынша тез жылжуға болады, бірақ тек алға ғана
Text	Іс жүзінде BDE- ге берілген SQL-запрос мәтіні

 

Кесте 2. Әдістері

Әдісі	Сипаттаммасы
ExecSQL	INSERT, UPDATE, DELETE және CREATE TABLE запростарын  орындайды. SELECT запросы үшін ExecSQL әдісінің орнына Open әдісі немесе Active қасиеті  қолданылады
GetDetailLinkField (MasterFields, DetailFields)	MasterFields тізімін бас кестенің өрістерімен және DetailFields тізімін бағынышты кесте өрістерімен толтырады
ParamByName	Name атты параметрге қолжетімділікті қамтамасыз етеді
Prepare	Запросты орындалуға дайындайды
UnPrepare	Prepare әдісін шақыру салдарын болдырмайды

 

 

 

 

 

                                                   Қорытынды

 

Қазіргі кезде адам – машиналық ақпараттық жүйелер мен технологиялардың табысты  жұмыс істеуі жобалаудың сапасын  анықтайтыны белгілі. Деректер қоры дегеніміз ақпаратты сақтауға және жинақтауға арналған ұйымдасқан құрылым. Ең алғаш деректер қоры ұғымы жаңадан қалыптасқан кезде онда шындығында деректер  сақталатын. Бірақ қазіргі кездегі көптеген деректер қоры басқару жүйелері өздерінің құрылымдарында тек деректерді ғана емес, сонымен қатар олардың тұтынушымен және басқа да ақпараттық – программалық кешендермен қарым – қатынасының әдістерін де қамтиды. Сондықтан біз қазіргі заманғы деректер қорында тек деректер ғана емес, ақпараттар да сақтай аламыз. «MARY KEY» атты деректер қорында біз осы компанияға қатысты деген деректермен кесте құрдық. Яғни деректерді ашқан кезде осы кестелерден деректерді көруге, оларды сақтауға, өзгеруге, өшіруге арналған іс- әрекеттер  тізбегін орындай аламыз. Осы деректермен іздеулер жүргізуге, қажетті шарт бойынша сұрыптауға, фильтрация жасауға болады.