Бұрғылау ерітінділері. Балшық ерітінділері

    Балшық ерітінділерін  бұрғылау ұнтақтарынан тазалау  үшін дірілдеуік елеуішті пайдалануға  болады. Сонда науа жүйесінің  ұзындығы қысқарады да ерітінді ұнтақтардан жылдам ажыратылады. Скважинадан шыққан тазаланатын ерітінді мөлшері көлбеу орнатылған ( 15 – 180 ) елеуішке жіберіледі. Елеуіш бір минуттың ішінде 1400 – 1500 рет шайқалады. Осыншама жиі шайқалыс болуының арқасында бұрғылау ұнтақтары елеуіштен өтуге үлгермей, тордың бетімен жылжып жерге түседі. Ерітінді елеуіш торынан өткеннен кейін науа арқылы қамбаға құйылады. Елеуіштен өткенде ерітінді тек ұнтақтардан тазаланып қоймай, құрамындағы газдардан да ажырайды. Елеуіштің торы тар болмаса ірі ұнтақтар өтуіп кетуі мүмкін. Ауырланған балшық ерітінділерін тазалағанда дірілдеуік елеуішті міндетті түрде қолданады. Елеуішті жөндгенде шырайналма ағын тоқтап қалмауы керек. Бұл пікірді елеуішті орнатарда ескерген жөн.

Қорытынды

Бұл курстық жобаның тақырыбы «Балшық ерітіндісін дайындау». Жұмыс екі бөлімнен тұрады. Бірінші бөлімде бұрғылау ерітінділері туралы түсінік берілген. Яғни, ерітінділердің түрлері оларды қолдану, балшық ерітінділерін өңдеу балшық ерітіндісін дайындау жұмыстары толығымен қамтылды.

Бір заттың ішінде екінші заттың біркелкі таралып кетуін ерітінді дейді. Еріткіш заттың ішіндегі еріген зат бөліктерінің іріліктеріне қарай, ерітінділер нағыз, коллоидты және суспензиялы болып бөлінеді.

  Нағыз ерітінділер мөлдір келеді және ерітілген заттың бөліктері көп уақытқа дейін өзгерместен өз қасиетін сақтай алады. Тұз, қышқыл және сілті ерітінділері нағыз ерітіндіге мысал бола алады.

   Коллоидты ерітінділер ішіндегі бөліктер көптеген молекулалардан тұрады. Бұл ерітіндінің сапасы еріген бөліктерінің ірілігіне байланысты болады. Бөлік іріліктері кіші болса, көп уақытқа дейін коллоидты ерітінді өз қасиетін бұзбайды. Зат бөліктерінің қандай мөлшерде ұсатылғанын дисперсиялық көрсеткіш дейді. Коллоидтық ерітінділер біраз уақыттан кейін өздерінің қасиетін жоя бастайды. Еріген зат тұнба болып шөгеді де, іркілдек масса тәрізденеді. Коллоидтық ерітінділерге сұйық тшыны, желатин, желім т.б. жатады.

Екінші бөлімде балшық ерітіндісін дайындау жұмыстары. Соның ішінде балшық ерітіндісінің құрамы, балшық ерітіндісінің өзгеріске ұшырауы және балшық ерітіндісінің параметрлерін анықтау жұмыстары қамтылған. Балшық ерітінділерін тазалау әдістері жазылған.

Балшық ерітіндісін дайындауға жарайтын балшықтың құрамында ірілігі 0,1 мм-ден жоғарырақ құмды бөліктер 6 проценттен артық болмауы, 0,05 мм-ден ірірек бөліктер 12 проценттен кем түсуі, ал, 0,0001 мм-ден ұсақ негізгі балшық ерітіндісін құрайтын бөліктер 40-50 проценттен аз келмеуі қажет. Балшық құрамында тұзды қосындылар көп болмаса, оны балшық ерітіндісін дайындауға жарайтын және сапалы балшық деп санайды.

Балшық ерітіндісін дайндайтын судың сапасы жоғары болуы керек. Егер әр түрлі суда құрамы бірдей балшықтан ерітінді жасалса, сапалы ерітінді тұзы жоқ тұщы судан шығады.Теңіз суынан жасалған балшық ерітінділерінің сапалары төмен болады. Себебі, теңіз суындағы тұздардың әсерінен балшық бөліктері коагуляцияланады. Басқаша айтқанда, қатайған ірімтіктер пайда болып, ерітінді түбіне тұна бастайды.

Қоршаушы жыныс пластарының және скважинаға жіберілген балшық ерітіндісінің қысымдары әр түрлі болады. Сол себепті балшық ерітіндісі скважина қабырғасындағы қуыстар мен жарықшақтарға кіріп кетеді. Балшық ерітіндісі коллоидты- суспензиялы жүйе, сондықтан оның құрамында іріліктері, яғни дисперсиялық дәрежелері әр түрлі балшық бөліктері бар екенін айтып өткенбіз. Балшықтың ұсақ бөліктері, үлкендеріне қарағанда, жарықшақтарға тереңірек кіреді, ал ірілері скважина бетінде іркіліп қалады. Егер ерітінді ішіндегі коллоидты ұсақ бөліктер аз болса, сумен бірге жарықшақтар мен қуыстарға балшықтың ірі бөліктері кіріп кетеді. Барып тоқтағаннан кейін ол өз ірілігіндей бөліктердің өтуіне жол бермейді. Сондықтан жарықшаққа су ғана өте алады. Мұндай жағдайда скважина қабырғасында қалың,іркілдек қабыршақ пайда болады. Бұл берік қабыршақ емес, себебі, ол балшықтың ірі бөліктерінен жасалған және бөліктердің аралығы сумен толтырылғын.

Пайдаланылған әдебиеттер

     1. Шишкин Г.В. Справочник по проектированию  нефтебаз- М:Недра, 1978

2. Тугунов П.И., Новоселов В.Ф. Типовые расчеты при проектирований и эксплуатации нефтебазы инефтепродуктов. -М: Недра, 1991
3. Иванов Н.Д. Эксплуатационные и авариные потери нефтепродуктов и борьба с ними. -М: Недра, 1992
4. Под редакцией Новоселова В.Ф. Техника и технология транспортировки и хранения нефти и газа. -М:Недра, 1992
5. Қ.І.Джиембаева, Б.М.Насибуллин «Мұнай және газ өнімдерін жинау және дайындау
6. Ғ.Нұрсұлтанов, Ә.Абайұлданов «мұнай және газды өндіріп, өңдеу»
7. Едигаров С.Г., Михайлов.  Проектированее и эксплуатация нефтебаз. -М:Недра, 1982
8. Х.Суербаев «Мұнай газ ісі»
9. Арутюнов Р.А.  Эксплуатация нефтебаз. -М:Недра, 1983
10. Колос М.  Охрана труда. -М:Недра, 1982
11. Колос М. Охрана окружающей среды на предприятиях нефтяной и газовой промышленности. -М:Недра, 1980
12. СНиП 106-2-79. Склады нефти и нефтепрдуктов
13. Янович Н.В., Бусырин Н.А. Охрана труда и противожарная защита. -М:Недра, 1992
14. Қ.Мырзағалиев «Мұнай жөніндегі мағұлматтар» Алматы 1999ж
15. Н.Тұяқбаев «Барлама бұрғылау» «Мектеп» баспасы 1997ж
16. Электронды оқулықтар
17. Ф.М.Мустафина «Мұнай құбырларына техникалық қызмет көрсету». Алматы 1986 жыл