Автор работы: Пользователь скрыл имя, 10 Февраля 2014 в 08:38, лекция
Әр түрлі тағам технологиясында көп уақыт бойы, тек бос ферменттер қолданылып келеді, оларды қолдану уақыты – бір рет өндіру орамы. Бірақ молекулалық биология, биохимия және энзимология қазіргі кезде көптеген ферменттердің құрылысы мен функциясын терең оқытылуына әкелді жіне бұл пролонгирлі әрекеті бар ферменттер немесе иммобилизді фермент, яғни , белгіленген немесе байланысты ферментті препараттар өндруде теориялық база ашты.
имин қышқылы
Екінші кезеңі қосымша ферменсіз өтеді. Сонан соң сутек тыныс алу тізбегі арқылы оттекке жетіп су түзеді, яғни сутегінің ең соңғы физиологиялық акцепторы оттек болады.
2 тотықсыздана аминсіздену:
R CH COOH
NH2 + 2H
3 Гидролиз жолымен аминсіздену:
R CH COOH R CH COOH + NH3
NH2 + H2O OH
4 молекула ішілік аминсіздену:
R CH2 CH COOH R CH=CH COOH + NH3
NH2
Тотықсыздана аминдену тотыға аминсізденуге қарама – қарсы процесс.
R C COOH R C COOH + H2O
║
O + NH3 NH
кетоқышқылы
R C COOH R CH COOH + НАД
║
NH + НАД · Н2 NH
имин қышқылы
Декарбоксильдену реакциясында зат алмасуының үшінші актық өнімі СО пайда болады. Амин қышқылдарын декарбоксильдейтін ферментті амин қышқылының декарбоксилазасы деп атайды. Кофакторға В витамині жатады.
Трансаминдену (қайтадан аминдену) - ауысатын амин қышқылдарын түзу жолы, 1937 ж А.Е. Браунштейн және М.Г. Крицман ашқан. Тканьдерде глютаматдегидрогеназа ферменті ерекше активті жағдайда болады. Оның әсерінен тканьдерде α – кетоглутар қышқылы жиналып үш карбон айналымының қорын толықтырады және басқа амин қышқылдарымен реакцияға түсу үшін субстрат қызметін атқарады:
COOH
CH2
CH3
CH2 + CH NH2 амино- CH + C = O
C = O COOH фераза CH NH COOH
COOH
α –кетоглутар
аланин
қышқылы
Глютамин қышқылы сонан
соң глютаматдегидрогеназа
COOH
CH2
CH2 + НАД НАД·Н2 +CH + H2O
CH NH2
COOH
глютамин қышқылы
COOH
α – кетоглутар қышқылы
Трансаминдену реакциясының биологиялық маңызы өте зор. Бұл реакция арқылы тканьдерде бір амин қышқылынан жаңа екінші бір амин қышқылы пайда болады. Бұл, организмнің белок түзуіне керекті ауыспалы амин қышқылдарының жиынтығын алуды жеңілдетеді.
Қорыта айтқанда, амин қышқылдарының дезаминдену және декарбоксильдену реакцияларының нәтижесінде тканьдерде су, көмір қышқыл газы және аммиак түзіледі.
Аммиакты зиянсыздандыру жолдары
Аммиак организм үшін өте улы зат. Организмде аммиак бос күйінде болмауы керек. Аммиак аса тым уытты, ал оның организмде жиналуы өлімге әкеліуі мүмкін. Бірақ, организмде аммиактың үздіксіз пайда болғанына қарамастан оның концентрациясы азғантай ғана. Бұны аммиактың сол пайда болған жерінде дереу зиянсыздандырылуымен түсіндіруге болады. Аммиакты органдармен тканьдерде усыздандыруда аспаргин және глютамин қышқылдары маңызды роль атқарады:
COOH
CH2
CH NH2
COOH
аспарагин
қышқылы
COOH
CH2
+ NH3
CH2
CH NH2
COOH
глютамин
қышқылы
Аммиак аспарагин және глютамин құрамында бауырға жеткізіледі де несеп нәрінің түзілуіне қатысады. Несеп нәрінің түзілуі организмде аммиакты усыздандырудың ең негізгі жолы. Ол барлық сүт қоректілердегі қарапайым белоктар мен амин қышқылдарының ыдырауынан пайда болатын ең ақырғы өнім.
Несеп нәрі бауырдың митохондрияларында түзіледі бұл процестің казіргі теориясының негізіне Кребстың орнитин айналымы жатады. Несеп нәрінің пайда болуы бірнеше сатылардан тұрады:
1 аммиактан және көмір қышқылынан АТФ – мен карбомоилфосфатсинтетаза ферментінің әсерімен карбомоилфосфат түзіледі.
NH3 + CO2 + H2O + 2АТФ
NH2
C = O + 2 АДФ + Н3РО4
O~ PO3 H2
2 карбомоилфосфат орнитинкарбомоилтрансфераза ферментінің қатысуымен цитруллинге айналады:
CH2 NH2
CH2 + C = O
CH2
CH NH2
COOH
орнитин
NH2
C = O
NH
(CH2)3
CH NH2
COOH
цитруллин
3 цитруллинмен аспарагин қышқылының арасында АТФ – ның қатысуымен конденсация реакциясы жүріп аргининянтарь қышқылы пайда болады (фермент аргининсукцинатсинтетаза):
NH2
C = O
NH + H2N C H
(CH2)3
CH NH2 COOH аргинин -
COOH
цитруллин аспарагин қышқылы
NH2 COOH
CN CH
NH CH2 + АМФ + H4P2O7
(CH2)3
CH NH2
COOH
аргининянтарь
қышқылы
4 аргининсукцинатсинтетаза ферментінің әсерімен аргининянятарь қышқылы аргинин және фумар қышқылына ыдырайды.
Кесте1-Ақуыз құрамындағы
|
Аминқышқылдар |
Микроорганизмдер | ||||
дрожжыдар |
көмірсулар |
бактериялар |
саңырау құлақтар |
актиномицидтер | |
Валин |
5-7 |
5-7 |
4-6 |
5-7 |
5,5 |
Лейцин |
6-9 |
6-10 |
5-11 |
6-9 |
7,7 |
Изолейцин |
4-6 |
4-7 |
5-7 |
3-6 |
5,3 |
Треонин |
4-6 |
3-6 |
4-5 |
3-6 |
4 |
Метионин |
1-3 |
1,5-2,5 |
2-3 |
2,5 |
1,3 |
Лизин |
6-8 |
5-10 |
6-7 |
3-7 |
6,4 |
Фенилаланин |
3-5 |
3-5 |
3-4 |
3-6 |
5 |
Триптофан |
1-1,5 |
2 дейн |
1,5 |
1,5-2 |
1,4 |