- Бір инбредті сызық шекарасындағы барлық трансплантаттар жаңа орынға үйренеді, бір инбредті сызығынан басқасына ауыстырылған трансплантаттар ажыратылады.
- Инбредті атан-анасының сызығының трансплантаттары бірінші ұрпақтың гибридтеріне үйренеді, бірақ бірінші ұрпағының гибридтерінің трансплантаттары ата-анасының сызығынан ажыратылады.
- Екінші ұрпақтың гибридтерінің тарнсплантаттары бірінші ұрпақтың гибридтеріне үйренеді.
- HLA антигендерінің синтезін бақылайтын барлық гендер өздерінің іс-әрекеттерін көрсетеді, яғни фенотип генотипті қайталайды.
Соңғы заңға сүйене отырып, адамның гистосәйкестілік кешенінің антигендерінің максимальды мөлшері, 10-ға тең, оның жасушаларының жасушалық мембранасынада экспрессирленгені туралы қорытынды жасауға болады.
Гистосәйкестілік гендерін түрдің шекарасында полиморфты болғанымен, ажырау реакциясының индукциясы үшін иммуногенділігі жеткілікті, жасушалық беткейінің құрылымдарын кодтайтын гендер ретінде анықтауға болады. Егер реципиентте донорда бар гистосәйкестілік гені болмаса, трансплантататтың ажырауы жүреді.
Трансплантаттың біріншілік ажырауы орта есеппен жеті-тоғыз күннен кейін жүретіндігі анықталынды. Екіншілік трансплантаттар, яғни сол донордың мүшелері мен ұлпалары, біраз тез, төрт-алты күн ішінде күрт анық реакциямен ажырайды. Трансплантатты бұзуына реципиенттің Т-лимфоциттері мен макрофагтары қаьысады, ал екіншілік ажырауда – сонымен қоса гуморальды антиденелер. Біріншілік ажырау процесінде тимус-тәуелді, ұзақ өмір сүретін кіші лимфоциттер – пісіп жетілген цитотоксикалық Т-эффекторлардың алдыңғы жасушалары шешуші мәнге ие болады. Аллотарнсплантация кезіндегі цитотоксикалық Т-лимфоциттің түзілуі келесі жолмен жүреді: трансплантаттың гистосәйкестілік гендері жаңа орналасқан жерде Т-хелперлерді оларды ИЛ-2 (Т-жасушаларының өсу факторы) өңдеп шығаруға бейім Т-хелперлер-амплиффайерлерге ауыстырып, белсендіреді. Трансплантациялық антигендердің және ИЛ-2-нің біріккен әсері цитотоксикалық алдыңғы жасушалардың пісіп жетілген цитотоксикалық Т-эффекторларға пролиферациялануын және дифференцияациясын шақырады. Бүндай трансформация цитотоксикалылығының жоғалуына әкеледі, бірақ гистосәйкестіктің арнайы гендерімен қайта қатынасында лимфалық тамырлар арқылы қанайналымға енетін, және тарнсплантаттың жаңа орнына түскенде оынң жасушаларын зақымдайтын айта түзілген арнайы токсинділігі бар лимфоциттер түзіледі. Берілген донордың трансплантациялық антигендеріне деген иммунологиялық ес көптеген жылдар, ал кейбір кезде өмір бойы сақталады.
Тіндік қабылдамау реакцияның дамуын ескеру қажет:
MHC, AB0, Rh тіндері бойынша типирлеу;
- Комплемент тәуелді лимфоцитолиз реакциясында SD- антигендерін идентифицирлейді. Әдістің принципі типті қан сарысуында комплементтің қатысуында лимфоциттерде орналасқан HLA антигендеріне арнайы антиденелер болғанда жасушалардың мембранасы бұзылып, жасушалардың өлуіне негізделген.
Ортаға алдын ала енгізілген бояғыш зат бұзылған жасушаның цитоплазмасына енеді де, өлген жасушалар боялынады, бұл микроскопиямен анықталынады.
Лимфоцитолиз
реакциясы – ұлпалар мен мүшелерді ауыстырған кезде донор – реципиент
жұбын таңдау үшін HLA антигендерін типтеудің негізгі әдісі. Сәтті трансплантация үшін олар HLA – А, В, С, локустарының антигендері бойынша бірдей
болуы керек немесе донордың жасушаларының өқұрамында реципиентте жоқ антигендер болмауы керек. Әдіс оның алдыңғы антиденелерді де анықтайды. Лимфоцитолиз реакциясы
трансплантациядан кейінгі асқыныстарының диагностикасында,
- LD-детерминанттарын идентификациялау. Лимоциттердің аралас культурасында жаслынады. Әдістің принципі генетикалық әртүрлі лимфоциттердің екі популяциясын бірге культуралау кезінде бластүзілу мүмкіндігіне ие болуына негізделген; бұл мүмкінділікті белсендірілген лимфоциттердің ядроларына радиоактивті белгілерді қосу кезінде анықтайды.
Cонымен, гистосәйкестілік жүйесі туралы түсінік ұлпалар сәйкестілігінің гистологиялық заңдылықтары құрылғаннан кейін және ұлпаларды ауыстыру кезіндегі
сәйкессіздікті және бөтен трансплантаттың ажырауының айқын реакцияларын негіздейтін
тығыз байланысқан гендер тобының бар екенін негіздегеннен кейін
40-шы жылдары пайда болды. Соңында гистосәйкестілік жүйесінің шекарасында басты трансплантациялық антигендерді бақылайтын гендер ғана емес, сонымен қоса белгілі бір нақты антигенге иммунды жауаптың деңгейін анықтайтын гендер де анықталған.
Ұсынылатын әдебиеттер:
1. Хаитов, Р.М. М. Аллергология и иммунология
: Нац. рук-во ГЭОТАР-Медиа, 2009.
2. Белозеров Е.С., Буланьков Ю.И., Митин
Ю.А Болезни иммунной системы . - Элиста
: Джангар, 2005.
Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан Мемлекеттік Медицина университеті
Студенттің
өзіндік жұмысы
Мамандығы:________________________
Кафедрасы:_________________________
Курс:______________________________
Тақырыбы:_________________________________________________________
Орындаған: ____________________________
Группа:_________________
Оқытушы қолы_________
Күні:_____________
Ақтөбе 2013 ж.