Оңтүстік Қазақстан облысының жас ғалымдар кеңесі

Табиғи қорларды тиімді пайдалану

Қазақстандағы табиғи қорларды тиімді пайдалану республиканың  даму болашағы   үшін   маңызы   зор.   Алайда  аумақты   игеруге   қатаң  табиғат жағдайлары кедергі келтіреді. Табиғи қорларды игеру мэселесі табиғатты қорғаудың түйінді мәселелерін де туғызады. Табиғи қорларды игерудегі жіберілген қателіктер табиғаттың қай қоры болмасын таусылмайды деген жаңсақ ұғымның үстем болуына байланысты болды. Осының салдарынан табиғаттағы тепе-теңдік бұзылды. Мұны су қорын пайдалану мысалынан айқын көруге болады.

Республика үшін су қорын тиімді пайдаланудың маңызы зор. Өйткені дамып келе жатқан өнеркәсіп пен суармалы егіншілік алқаптарының ұлғаюы суды көп қажет етеді. Еліміздегі қазір қалыптасқан экологиялық жағдайда өзен суының ластанып немесе құмға сіңіп, ысырап болып жатқаны белгілі. Су  қорларының дұрыс пайдаланылмауы, адамның шаруашылық әрекеті нәтижесінде    су режимінің өзгеруі өз кезегінде  табиғаттың басқа компоненттерінің   өзгеруіне   әкеп   соқты.   Оңтүстік  Қазақстанның  күріш егістіктерінде осындай қателіктер әсерінен топырақ құнарлы қабатынан айырылып, сортаңданды. Топырақтағы өзгерістер өсімдік жамылғысының түрлік құрамына, таралуына кері әсерін тигізді. Бұл тізбектегі өзгерістер тұтас бір  аймақты  экологиялық  апат аймағына айналдырды.Сонымен табиғат ерекшеліктерін   ескермегендіктен, су  қорларын  халық шаруашылығына пайдалану мәселелері әзірше дұрыс шешілмей отыр. Тың және тыңайған жерлерді игеру барысында мыңдаған гектар жер топырақ, су және жел эрозияларына ұшырады. Алғашқы жылдары өнім біршама мол болғанымен, кейінгі жылдары бұл көрсеткіш төмендеп кетті. Жыртылған жердің борпылдақ топырағы желдің әрекетінен құнарлы қабатын ұшырып әкетіп, сол жердің топырағы жел эрозиясына ұшырайды. Өйткені топырақтардың құрылымдық ерекшеліктері ескерілмеді. Мысалы, құмайт және саздақ топырақты аудандар 4-5 жыл пайдаланғаннан кейін жері сортаңданып, егістік көлемнен шығып қалады. Жел топырақтың құнарлы қабатын ұшырып әкетеді.

Республикадағы шөлейттер мен  шөлдер 167 млн га жерді алып жатыр. Суарылған жағдайда бұл алқапты тек мал жайылымы ретінде ғана пайдалануға болады. Кейінгі жылдары көлдетіп суландыру жолымен тиісті нәтижеге  жету    мүмкіншілігі  белгілі  болып  отыр. Жайылымдарды суландыруға артезиан суын пайдаланудың болашағы зор.

Табиғатты   пайдалану  мен  қоршаған табиғи ортаны қорғауды мемлекеттік басқару қоғамдық әлеуметтік басқарудың бір саласы болып табылады. Басқарудың мақсаты - экологиялық бағдарламалардың, жоспарлардың және шаралардың орындалуын қамтамасыз ету, қоршаған табиғи   ортаны    қорғау,   табиғи   қорларды   тиімді    пайдалануды   және салалардағы заң ережелерінің бұзылмауын қамтамасыз ету, адам өмірі мен денсаулығына табиғи ортаның қолайлы болуына жағдай жасау.

Табиғи    ресурстарды    пайдалану    және    қоршаған   табиғи   ортаны басқаратын органдардың қатарына Қазақстан Республикасы Министрлер Кабинеті, Ораталық атқарушы органдар және жергілікті өкілді органдар жатады.