Алматы облысы Іле ауданы «Анжела» ЖШС ірі-қара фермасын, қорадағы кәдеге жарамсыз ауа жылуын жылу сорғыш қондырғысын пайдалану арқылы ғим

Орталық орналасқан оқпандарды (қысқа түйіспе) қосатын тау-кен қазбаларын және орталыққа қатысты оқпандар арасындағы қазбаларды желдету оқпандарды ұңғымалау кезінде желдетуді қамтамасыз ететін желдеткіш орнату.

Бірлік  оқпан (орталық) және флангалі оқпан  арасындағы тау-кен қазбаларын араласқан тәсілмен - параллель қазбалар немесе ауа жинағыш камераны пайдала отырып желдету.

Ұзындығы  үлкен газ және шаң бойынша  қауіпсіз тұйық кеніштерді желдету  желдеткіш құрылғысы металл сорғыш желдеткіш құбырдың ұзындығы жағынан ауа үрлегіш трубаны пайдалана отырып, ортаға бағытталған аралас тәсілмен іске асыру.

Қысқы уақытта  шахтаға берілетін ауаны қыздыру  үшін оқпандардың желдетілуін қамтамасыз ететін желдеткіштермен қосылған калорифер  құрылғылары орнатылады. Бұл жағдайда көлденең және еңіс тау-кен қазбаларын желдету үшін ауаның тек бір бөлігін ғана қыздыру тиімді.

 Жарық  түсетін ойықтарды іш және  сырт жағынан көлеңкелеуге болмайды, сонымен қатар терезе әйнектерін  фанермен, картонмен алмастыруға,  сырлауға болмайды. Өндірістік ғимараттар, жұмыскерлер жүріп-тұратын орындар қолданыстағы нормативтік құжаттардың талаптарына сай жылумен қамтамасыз етілуге тиіс.

Желдеткіш құрылғыларының шуымен күресу.

Өндірістік  кәсіпорындарының жаңа ғимараттарын жобалау кезінде бас желдеткіш құрылғының және желдеткіш жүйенің шуымен күресу жөнінде өшіргіш құрылғыларды қарастыру керек. Желдеткіш құрылғыларының аэродинамикалық жүйесімен күресу үшін:

- максималды ПӘК кезінде осы құрылғы бойынша рұқаст етілген  жылдамдықта жұмыс істейтін желдеткіш таңдау;

- желдеткіш астына вибро оқшаулаушы қою;

- эластикалық ендірме арқылы желдеткіштерге ауа жібергіштер қосу;

- желдеткіштердің дыбыс оқшаулаушы қондырғыларын жеке ғимаратта

орналастыру.

Бас желдеткіш  құрылғылары мен желдеткіш жүйелерінің  аэродинамикалық шуы деңгейі Қазақстан Республикасы төтенше жағдайлар министрінің 2008 жылғы 25 шілдеде бекітілген Жер асты тәсілімен жұмыстар жүргізу кезіндегі өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптарына сәйкес жүргізіледі және ҚНжәнеЕ 11-12-77 Шудан қорғау және ҚН-245 Өнеркәсіп кәсіпорындарының жобалау нормаларына сәйкес есептелінеді. Дыбыс қысымы деңгейінің рұқсат етілетін нормалары және дыбыс деңгейі артқан кезде шу өшіргіш құрылғылары қарастырылады.

Әкімшілік-тұрмыстық ғимараттар.

- шамхана ғимараттарын желдету технологиялық тапсырмалар негізінде дербес қарастырылады;

- зарядтау залында герметикалық толықтырусыз және электролитті ауыстырмай батареяларды зарядтау кезінде желдеткіш жылу бөлінулерді жою қамтамасыз етіледі;

- респираторлықта зиянды бөлінулері (респираторлар, құрғатуға арналған шкафтар және басқалар) болатын технологиялық қондырғылардан жергілікті сорғыштар құрылғысы орнатылады;

- зиянды заттар бөлетін қондырғылардың шамшырақтарын жөндеу жөніндегі шеберханада жергілікті сорғыштар (дәнекерлеуге арналған стол, қайрау-тегістеу станоктары және басқалар) қарастырылады;

- үрмелі ауа дербес үрмелі камерадан жойылатын ауаның көлеміне тең көлемде беріледі;

- ылғалдылығы  0,5кг артық киімдерді құрғатуға арналған құрғату камераларын жартылай рециркуляция жасай отырып, жылы ауа беруге арналған құрылғылармен жабдықтайды;

Жылу  желілерін жөндеу кезінде электрокалориферлердегі  үрмелі ауаның қызуын пайдаланады;

Желдеткіш– калориферлер

- желдеткіш ғимаратында жергілікті қыздыру агрегаттарымен +5⁰ дейінгі кезекші жылу беру қарастырылады;

- калориферлер ғимаратты жылыту агрегаттарымен +5⁰ дейінгі жылумен қамтамасыз етуі тиіс.

Жылыту және желдету

-тау-кен өндіру кәсіпорындарының негізгі ғимараттары мен өзге орындарын жылыту және желдеткіш жүйесін жобалау кезінде осы нормалардан басқа қолданыстағы мемлекеттік нормативтік құжаттар басшылыққа алынады:

ҚР ҚНжәнеЕ 4.02-42-2006, МСН 4.02-03-2004, ҚР ҚН 4.02-11-2003;

ҚНжәнеЕ 2.09-04, ҚНжәнеЕ 2.09-03, ҚНжәнеЕ 2.04-05;

ҚНжәнеЕ 2.01-02, ҚНжәнеЕ 3.05.-03-85, ҚНжәнеЕ 3.05.07-85;

- жылыту және желдету жүйесі үшін суды жылу тасымалдағыш ретінде

қолданады;

- ғимараттардағы ауа ортасы, объектілердің өртке қарсы қауіпсіздігі талап ететін жағдайларды қамтамасыз ету және қолдау үшін жылыту-желдету құрылғыларын автоматтандыру және оларды технологиялық қондырғымен блоктау қарастырылады.

- жобаларда  прогресивті құрылыс-монтаждау жұмыстарын қолдануды қамтамасыз ететін шешімдер қарастырылады.

Желдеткіш құрылғы.

Бас желдеткіш құрылғы автоматтандыру кезінде қарастырылады. Желдеткіш ағынын реверсирлеуді және желдеткіш жұмыстарын үздіксіз бақылауды дистанционды басқару кеніш диспетчеріне (қажет болғанда телемеханика құралдары арқылы) жүктеледі. Жер асты тәсілімен жұмыс жүргізу кезіндегі қауіпсіздік талаптар Астана, 2008 жыл, талаптарына сәйкес технологиялық параметрлерді (шығын, депрессия және басқалар) қабылдау керек.Технологиялық талаптарға сай қажет жағдайда жекелеген технологиялық тораптарды (жылыту агрегаттары, дарбаза және басқалар) автоматтандыру. Жергілікті желдетудегі автоматтандырылған желдеткіш құрылғы жұмысы кеніш диспетчерінен дистанционды басқаруды және желдеткіш жұмыстарын үздіксіз бақылауды талап етеді.

Желдету жүйелерін диагностикалау: 

- ағынды, сору, табиғи желдету жүйелерін,  авариялық желдеткіш қондырғыларын  зерттеу және өндірістік ғимараттарда ауаның нормативті санитарлық-гигиеналық күйін қамтамасыз ету. 

- ғимараттардағы ауаның жағымсыз күйінің себептерін және зиянды қоспалардың концентрациясын ШРК дейін төмендету шараларын анықтау.

Желдеткіш жүйелерінің  жобалық шешімге сәйкестігі;

- ауа бұрғыш, фильтрлер, желдеткіш  камералар, циклон материалдары  ауа бұрғыштардың отқа төзімділігі;

- қосулардың тығыздылығы және  ауа бұрғыштарды тексеру мен  тазартуға арналған құрылғылар;

- транзит ауа бұрғыштарды төсеу;

- қызған газ немесе жану заттары  тасымалданатын ауа бұрғыштардан  бөлінулер мен шегіністер;

- А, Б, және В категориялы  өндірістерінің тарту желдеткіш  жүйелерінің (қабаттар мен орын  жайлар бойынша) бөлінуі;

- отты  ұстап тұратын құрылғылар;

- Авариялық желдеткіш жүйелерінің  дұрыстығы (авариялық және түтінге  қарсы);

- өрт сөндіру автоматикасымен  жабдықтау (қажет болғанда);

- желдеткіш жүйелерін төсеу  дұрыстығы (көрші коммуникацияларға  дейін қашықтығы, саты алаңдары  арқылы төсеуге жол бермеу, коридорларға  төсегенде эвакуация жолдарының  көлемін кішірейтуге жол бермеу);

- өрт шыққанда желдеткіш жүйелерін  ажырату.

 

Кесте 2.8 Желдету жүйесіндегі шаралар

Желдету жүйесіндегі ұсынылатын шаралар
□	Ауа өткізгіштерді теңгеру	□	Герметикалы қақпақтарды орнату
□	Екі сатылы қозғалтқышты желдеткіштер орнату	□	Жаңа желдеткіштер орнату
□	Жылу рекуператорының болуы	□	Жылу алмастырғышты жаңа жүйе
□	Жылу алмастырғыштың тазартылуы	□	Желдеткіштердің айналу санын бақылау
□	Таймерлік басқару	□	Автоматты басқару жүйесін жөндеу
□	Автоматтық басқару жүйесі	□	Басқару жүйесін орнату
□	Сүзгі орнату/ауыстыру	□	Ылғалдандырғышты алып тастау
□	Пайдалану нұсқаулығы	□	Ауа ағындарын реттегіш орнату
□	Ауа өткізгіштерді тазарту	□

 

Кесте 2.9  Желдеткіштер мен сорғыларға байланысты қолданылатын шаралар

Желдеткіштер мен сорғыларға байланысты ұсынылатын шаралар
□	Желдеткішті таймерлік басқару	□	ЫСҚ сорғысын таймерлік басқару
□	Желдеткіштерді жиілік басқару	□	Сорғыларды жиілік басқару
□	Жаңа желдеткіштер орнату	□	Жаңа сорғылар орнату
□	Екі сатылы қозғалтқышты желдеткіштер орнату	□

 

 

 

5 Негізгі техникалық – экономикалық көрсеткіштерді анықтау

Өңделіп жасалған қондырғыны пайдалану кезінде  ғимараттағы оңтайлы микроклимат  тек электр энергияны тұтыну есебінен ғана қамтамасыз етіледі, бұл қазандықтан  және отыннан бас тартуға мүмкіндік  береді. Экономикалық эффектке қондырғыға күрделі салымдардың және қысқы  кезеңде жылытуға энергия шығысының  азаюы есебінен қол жетеді.

Әдістемеге  [74] келісімді қондырғының экономикалық тиімділігінің негізгі көрсеткіші жылдық экономикалық эффект болып табылады, ол келесі формула бойынша есептелінеді:

 

Эг = П₁ - П₂                                                             (5.1)

 

мұндағы: П₁ – базалық нұсқаға келтірілген шығындар, тг ;

                 П₂ – жаңа қондырғыға келтірілген шығындар, тг;

 

П = Eн * К + Эк

 

мұндағы Ен – күрделі салымдардың тиімділігінің нормативтік коэффициенті;

         К – жабдықтарға күрделі салымдар, тг;

       Эк – пайдаланулық шығыстар, тг;

 

Жабдықтарға күрделі салымдар [74] келісімді келесі формула бойынша анықталады:

 

                                   (5.2 )

мұндағы   – қолданыстағы бағанамалардың бағалары бойынша -ші аталудағы жабдықтың құны, тг;

                         – -ші аталудағы жабдықтың саны, шт;

                Kтзм – көліктік-дайындамалық және монтаждау жұмыстарды ескеретін коэффициент.

 

Бір жылдағы  пайдаланулық шығындар келесі формула  бойынша есептелінеді [74]:

 

Эк = A + P +Э + Т +З + Пр                                  (5.3)

 

 

мұндағы А – амортизациялық аударымдыр, тг;

               Р – жабдықты ағынды жөндеуге және қызмет көрсетуге аударымдар, тг;

     Э – қызмет көрсетуші қызметкерлердің жалақысына шығындар, тг.

   Пр – басқа да шығыстар, тг.

 

Екі қарастырылатын нұсқада да жалақыға шығындар және басқа да шығыстар шамамен бірдей болады, сондықтан олар есептеулерде ескерілмейді.

Амортизациялық аударымдар және жабдықты ағынды жөндеуге шығындар келесі формулалар бойынша анықталады:

 

А = Pa * K ;                              Р = Pp * K ,                             (5.4)

 

мұндағы Ра – амортизациялық аударымдар нормасы, о.е.;

       Рр – жабдықты  ағынды жөндеуге және қызмет  көрсетуге аударым-дардың нормасы о.е.

 

Мал шаруашылығы  және құс шаруашылығы ғимараттарында микрокриматты қамтамасыз ететін қондырғылар  үшін Ра = 14,2 % ; Рр = 18 %.

Жылдың  ауыспалы және жазғы кезеңдерінде екі  нұсқалардағы желдету ВО-5,6 соратын желдеткіштермен қамтамасыз етіледі. Осы кезеңдердегі ғимараттарды желдетуге энергия шығындары есептеулерде де ескерілмейді. Облыста сыртқы ауаның температурасы + 8˚C-ден төмен орта шамамен r = 187 тәулік ұсталынады. Орташа есептік температура деп осы кезеңде tн = - 1,1 ˚C температурасы есептелінеді. Микроклиматты қамтамасыз ету үшін қондырғылар тәулік бойы жұмыс істейді.

Қысқы кезеңде  базалық нұсқада ғимаратта ауа  алмасу V = 31200 м³/с қамтамасыз етіледі, яғни «Климат 3-5-10» жинағының құйылым желдеткіштері максималды жылдамдықта, ал соратындары минималдыда жұмыс істейді.

Жаңа  қондырғыда тек қана құйылым және соратын желдеткіштер, сораптар және жылу сорабы жұмыс істейді. Толық қуаттылығында жылу сорабы тек қана сыртқы ауаның температурасы – 20˚C-ден төмен болған кезде жұмыс істейді. Сыртқы ауаның температурасы - 5˚C-ден жоғары болған кезде жылу сорабы қосылмайды, қондырғы жылудың кәдеге жаратқышы сияқты жұмыс істейді. Жылыту маусымында жылу сорабының жетегінің орташа қуаттылығын 5 кВт тең деп қабылдаймыз.

Электр  энергияға шығындарды келесі формула  бойынша есептейміз:

 

                                   ( 5.5 )

 

мұндағы Р_i – желіден і-ші электртұтынушымен тұтынылатын қуаттылық; кВт;

         N_i – і-ші тұтынушылардың саны, дана;

           r – жылыту кезеңінің ұзақтылығы, сағ;

       Сэ – электр энергияның бағасы, тг/кВт*сағ.

 

Отын  базалық нұсқада – 1,1˚C температурадан 10 ˚C температурағы дейін, яғни Δt = 11,1˚C шамасына, құйылатын желдеткіш ауаны қыздыруға шығындалады.

Отынға  шығындар келесі формула бойынша  анықталады: