Теңіз

1-Лекция.

 

По геотектоническому  отношению месторождение Тенгиз находится на Русской платформе, Прикаспийском синеклизе, Приморском своде. Фундамент дорефийский.

По нефтегазоносному отношению  Тенгиз находится Прикаспийском нефтегазоносной провинции, Эмбенская нефтегазоносная область, Приморский нефтегазоносный район. В Прикаспийском синеклизе есть все отложения от кембрийского до четвертичного. Осадочный чехол Прикаспийского синеклиза делится на 1)  подсолевой: от кембрийского до кунгурского яруса; 2) солевой: кунгурский ярус; 3) надсолевой: верхний пермя до четвертичного.

 

Тектоникалық жағдайына  байланысты Теңіз мұнай кен орны Орыс тұғырнамасында, Прикаспийский  синеклизасында, Приморский жиынтығында  орналасқан. Фундаменті дорефийский.

Мұнайгаз (нефтегазоносность) жағдайына байланысты Теңіз кен орны Прикаспийлық мұнайгаз (нефтегазоносность)  провинцияда, Ембі мұнайгаз (нефтегазоносность)  облысында, Приморлық мұнайгаз (нефтегазоносность)  ауданында орналасқан. Прикаспийлік синеклизада төрттіктен кембрийге дейінгі барлық отложения қордалар бар.

Прикаспийлік синеклизаның шөгінді қабы 3 комплекстен тұрады: 1)   Тұз асты; кембрийден бастап перьм жүйесінің кунгур ярусына дейін; 2) тұзды: перьм жүйесінің кунгур ярусы; 3) Тұз үсті: перьм жүйесінің үстінгі бөлімінен бастап төрттікке дейін.

 

 

По административному  отношению Тенгиз находится в  Республике Казахстан, Атырауская область, Жылыойский район.

Структура-проекция на горизонтальную плоскость. Выделяются 3 типа структуры  в зависимости от соотношений  длины и ширины:1) кольцевая 1:1; 2) брахиантиклинальная 1:1<х<1:3; 3) линейная >1:3ю Структура Тенгизского месторождения относится к брахиантиклинальной.

Покрышка-непроницаемые породы. В результате геологической деятельности морей и океанов появляются 2 покрышки глины и соль. При трансгрессий, то есть наступлений морей появляются глины (глины могут быть покрышками до 4,5 км, далее они превращаются в аргеллиты(мортсынгыш болады)). При регрессии, то есть отступление морей появляется соль.

 

Әкімшілік орналасуына байланысты Теңіз мұнай кен орны Қазақстан  Республикасы, Атырау облысы, Жылыой ауданында  орналасқан.

Құрылым - көлденең жазықтыққа проекция. Құрылымның ұзындық пен  енінің арақатынастарының тәуелділігіне  байланысты 3 түрі ажыратылады:

1) сақиналы  1: 1;

2) брахиантиклинальды 1: 1<х<1: 3;

3) сызықты >1: 3

Теңіз мұнай кен орнының  құрылымы брахиантиклинальды болып  келеді.

Покрышка – өткізгіштік қасиеттері жаман болып келетін тау жыныстары болып табылады. Теңіз және мұхиттың геологиялық қызметінің нәтижесінде қақпақ ретінде балшық пен тұз түзіледі. Трансгрессия кезінде, бұл дегеніміз теңіздің шабығу кезінде балшық(балшық 4,5 километрге дейін қақпақ болады, бұдан әрі олар аргеллит тау жынысына (мортсынгыш болады) айналады) пайда болады. Регрессия кезінде, теңіздің шегінісі - тұз түзеді.

 

 

Типы залежи бывают 1)структурные- часто повторяющиеся в природе; 2)неструктурные- не повторяющиеся в природе. Типы залежи структурного типа бывают 1) пластово-сводовой;

2) тектонически экранированный – экранирование разрывом, смещением;

3) литологически экранированный- один возраст но разная литология;

4) стратиграфически экранированный- возраст и литология разные;

5) линевыклинивающая залежь – экранирование вышележащим пластом;

6) массивная залежь(коллектор- карбонаты, залежь Тенгизского месторождения массивная).

Все залежи кроме массивного образуются в результате геологической деятельности текущих рек, а массивная залежь образуется в результате геологической деятельности морей и океанов.

 

Кен түрлері:

1) құрылымдық- табиғатта  жиі қайталанатын; 2) құрылымдық емес- табиғатта қайталанбайтын. Құрылымдық  кен түрлері:

1) каяртыс-күмбездік болады;

2) тектоникалық экрандалу - алшақтықпен, жылжумен экрандалу;

3) литологиялық экрандалу-  жасы бір, бірақ әртүрлі литология;

4) стратиграфиялық экрандалу- жасы және литология әр түрлі;

5) линевыклинивающая кен - вышележащим каяртыспен экрандалу;

6) массивті (коллектор- карбонаттар, Теңіз мұнай кен орнының кені массивті).

Кеннің массивтіден басқа барлық түрі ағымдағы өзеннің геологиялық қызметінің нәтижесінде түзіледі, ал массивная кен теңіздің және мұхиттың геологиялық қызметінің нәтижесінде қыртысталады.

 

 

Коллекторы бывают терригенные  и карбонатные. Теригенные: 1)субкапиллярный; 2) капиллярный; 3)сверхкапиллярный. Карбонатные:1)пористый; 2) кавернозно-трещиноватый; 3) комбинированный. Карбонатное строение Тенгизского месторождения: платформа, рим или борт, склон или фланк.

По гидродинамическому отношению  выделяются 3 объекта: первый, второй, третий.

В 1975 году Саратовская нефтегеофизика построила структурную карту по подсолевому для месторождения Тенгиз. В 1979 году была пробурена №1 поисковая скважина Волгоградским управление разведочным бурением. Извлекаемый запас 1 млрд 200 млн. тонн. В 1991 году 6 апреля была введена в научную эксплуатацию. В 1993 г. Правительство Казахстана учредило ТОО СП «Тенгизшевройл» совместно компанией «Chevron» для разработки нефтяного месторождения Тенгиз. Сегодня партнерами являются уже четыре компании: АО НК «Казмунайгаз» (20%), «Chevron Overseas» (50%), «Exxon Mobil»(25%) и «Лукарка»(5%). Площадь Тенгизского месторождения 400 кв.км. Является автоматизированным, есть 5 операторов: 3 дневных и 2 ночных.

 

 

Коллекторлар терригенді және карбонатты болып екі түрге бөлінеді.

Терригенді: 1) субкапилляр; 2) капилляр; 3) сверхкапиллярный.

Карбонатты: 1) кеуекті; 2) кавернозно-трещиноватый; 3) құрама. Теңіз мұнай кен орнының карбонатты құрылымы: тұғырнама, рим немесе борт, баурай немесе фланк.

Гидродинамикалық қатынасында 3 нысан: бірінші, екі, үш ажыратылады.

1975 жылы Саратовтың нефтегеофизика  Теңіз мұнай кен орнының құрылымдық  картасын тұз асты комплексі  бойынша салып берді. 1979 жылы №1  ізденістің ұңғымасы Волгоградтық  тыңшылық бұрғылау басқармасымен  бұрғыланды. Шығару қоры 1 миллиард 200 млн. тонна. 6 сәуірдің 1991 жылы опытно промышленный эксплуатацияға шығарылды. 1993 жылы Қазақстан үкіметі СП ТОО "Тенгизнефтегаз" және "Chevron" компанияларына Теңіз мұнай кен орнын игеруді тапсырды. Бүгінгі күні төрт компания серіктес болып табылады: "Казмунайгаз"(20%) НК АО, "Chevron Overseas"(50%), "Exxon Mobil"(25%) және "Лукарка"(5%) болып табылады. Теңіз мұнай кен орнының ауданы 400 шаршы км.

 

 

2-Лекция

 

Геофизика делится на разведочную и промысловую. Разведочная геофизика: 1) электроразведка; 2) магниторазведка; 3) гравиразведка; 4) сейсморазведка. Электроразведка и магниторазведка в основном используются для определения месторождений руд, для месторождений которые находится вблизи поверхности земли. Масштабом 50000 используется гравиразведка. Гравиразведка измеряет плотность пород. Менее плотным является соль, и имеет минимальную силу тяжести. По измерению плотности пород измеряют простирание пород, по простиранию пород располагают сейсмический профиль. Главная задача: правильно расположить сейсмический профиль.

 

Геофизикалық зерттеулер  – тау жыныстары мен онда қаныққан сұйықтардың ұңғы ішіндегі сұйықтармен  өзара әсерлесуі кезінде және оларға радиоактивті жасанды сәулемен немесе ультрадыбыспен әсер ету кезінде  жүретін физикалық құбылыстарға негізделген.   

Бұл әдістер тау жыныстары  мен олардың параметрлері жөнінде  және кен орнын пайдалану барысында  олардың (параметрлерінің) қаншалықты өзгергені туралы мәлімет береді.

Бұл әдістердің теориясы және жүзеге асыру техникасы арнайы пәндер біліміне негізделгендіктен, зерттеу  жұмыстарын өздерінің арнайы осы  салада оқытылған  қызметкерлері, жабдықтары мен аппараттары бар геофизикалық мекемелер  жүргізеді.

 

Геофизика тыңшылық және кәсіпшілік болып екіге бөлінеді.

 

Тыңшылық геофизика: 1) электроразведка; 2) магниторазведка; 3) гравиразведка; 4) сейсморазведка. Электротыңшылық және магниторазведка негізі кен орындарының жер бетіне жақын орналасқандарының ұйғарымы үшін пайдаланылады.

Масштабы 50000 көлеммен гравиразведка  пайдаланылады. Гравиразведка тау  жыныстарының тығыздығын өлшейді. Тығыздығы  ең аз тұз болып табылады. Тау  жыныстарының тығыздылығын өлшеген  соң, тау жыныстарының жайылуын өлшейді, тау жыныстарының жайылуына байланысты сейсмикалық профильды салады. Басты мақсат: дұрыс сейсмикалық профильды салу.

 

В сейсмике использовались методы отраженных волн, кумулятивный метод отраженных волн, кумулятивный метод преломленных волн для изучения расположения пород и глубины  залегания. В последнее время  используется Метод Общей Глубинной  Точки (МОГТ). Источником возбуждения  является взрыв, вибратор. При взрыве и вибрации появляются 2 волны: 1) поперечные; 2) продольные. Поперечные волны помогают нам получить до 6 секунд временной разрез. Поперечные волны отражаются, где меняется плотность пород, где происходит переход от менее плотного к плотным или от плотного к менее плотным. Продольные волны используются при определений место землетрясения, при определений местонахождения подводной лодки. Сейсмика никогда не предсказывает, только констатирует факт.

 

Сейсмикада толқынның  шағылу әдістері,  шағылған толқынның  кумулятивті әдістері, сынған толқынның  кумулятивті әдістері тау жыныстарының жайлауын және олардың тереңдігіне  байланысты жайлауын зерттеу үшін пайдаланылады. Соңғы кезде Ортақ Тереңдік Нүкте (МОГТ) әдісі пайдаланылады. Қозу басталуының  себебі атылыс, дірілдеткіш болып  табылады. Атылыс және вибрация кезінде 2 толқын пайда болады: 1) көлденең; 2) бойлық. Көлденең толқындар бізге 6 секундқа дейін уақыт тілігін  алуға көмектеседі. Тау жыныстарының тығыздылығы өзгерген жағдайда, көлденең толқындар шағылады, тығыздылығы  жоғары ортадан тығыздылығы төмен  ортаға өткенде немесе төмен тығыздылықтан  жоғары тығыздылыққа өткен жағдайда. Бойлық толқындар жер сілкінісінің эпицентрін анықтау кезінде, сүңгуір  қайықтың орналасуын анықтау кезінде  пайдаланылады. Сейсмика ешқашан алдын  ала болжамайды, тек деректі атап айтады.

 

 

 

 

В Прикаспийской впадине  есть 9 отражающих горизонтов.

1 отражающий горизонт  -турон+коньяк(меловая система верхний отдел и коньякский ярус)

2 отражающий горизонт  – аптский+барремский ярус (нижний мел)

3 отражающий горизонт -  гатеривский ярус нижнего мела и юрская система

4 отражающий горизонт - нижняя, средняя юра

5 отражающий горизонт  – юра/пермотриас

6 отражающий горизонт  – пермотриас/кунгурский ярус

7 отражающий горизонт  –П1- кунгурский, артенский (нижний пермь), башкирский ярус (каменноугольный средний карбон)

8 отражающий горизонт  – П2 в основном наблюдается у теригенных пород.

9 отражающий горизонт  – П3-каменноугольная/девонская  система.

По этим отражающим горизонтам строятся структурные карты и  определяют стуктуру: кольцевая, брахиантиклинальная, линейная.

 

Прикаспий синеклизасында 9 шағылу көкжиектері анықталған.

1 шағылу көкжиегі - K_2t / K_2cn                Конгломерат/ Синоман құмы

2 шағылу көкжиегі –  K_1a / K_1br                   Қара құм/ Қызыл саз 

3 шағылу көкжиегі - K_1h / J₃                             Көкшіл - сұр саз/ Ізбест тау жынысы

4 шағылу көкжиегі –  J₂ / J₁                                Қою сұр саз/ Құм

5 шағылу көкжиегі –  J₁ / PT                               Құм/ Қызыл саз

6 шағылу көкжиегі - PT / P_1k                      Қызыл саз/ Тұз

7 шағылу көкжиегі -П1-  P_1k/ P_1ar / C_2bash     Тұз/ Көкшіл - сұр саз/ Карбонат, Доломит

8 шағылу көкжиегі - П2 –  C_1t/ C_1v                            Терригенді тау жыныстар

9 шағылу көкжиегі - П3- C/ D_3fm                     Терригенді/ Карбонатты тау жыныстар

Осы шағылу көкжиектеріне  байланысты құрылымды карталар құрылады және жер  қойнауының құрылымы анықталады: сақиналы, брахиантиклинальды, сызықты.

 

Геофизики находят структуру. Геофизические работы делятся на поисковую сеть и детальную сеть. Во время поисковой сети находят  структуру. При нахождении положительной структуры переходят на детальную сеть, там находят скорость прохождения волн, где есть карбонаты и.т.д. В результате геофизических работ получаем временной разрез. Согласно акустическому каротажу переводим его на глубинный разрез. Согласно глубинному разрезу строят структурные карты по 3,5,6 П1 П3 отражающим горизонтам.

В 1975 году Саратовская нефтегеофизика построила структурную карту для месторождения Тенгиз по подсолевому где ангидрит переходит на карбонатный. Где карбонатный, там отражения не бывает, не меняется плотность, где жидкость там сейсмоволны не отражаются.

 

Геофизиктар жер қойнауының құрылымын анықтайды. Геофизикалық жұмыстар ізденіс ауына және детальный ауына бөлінеді. Ізденіс ауының барысында жер қойнауының құрылымын табады. Оңды құрылым тапқан мерзімде детальный ауға ауысады. Карбонаттарға дейінгі толқын жүруінің жылдамдығын табады. Геофизикалық жұмыстардың нәтижесінде уақыт тілігін аламыз. Акустикалық каротаж көмегімен уақыт тілігін тереңдік тілігіне аударамыз. Тереңдік тілігі бойынша 3,5,6 П1 П3 шағылу көкжиектері арқылы құрылымды карталарды салады.