Ұңғымалар мен жабдықтарды олардың ұңғылары мен сағаларын жою, консервациялау бойынша өнеркәсіптік қауіпсіздік талаптар

26. Ұңғымаларды ауыл шаруашылық мақсат үшін пайдаланылатын жерге орнатқан кезде, ұңғыма сағасы бетінен кемінде 2 м тереңдетіледі, кондукторда (техникалық колоннада) орнатылған бітеуішпен және ұңғыма нөмірін, орнын (алаңын), жер қойнауын пайдаланушы ұйымды және оны жою мерзімін көрсеткен кестемін жабдықталады.

Бекіткіш оның тоттануын болдырмайтын материалмен жабылады және ұңғыма сағасы топырақпен көміледі.

Жойылған ұңғыма сағасының орналасқан орнын көрсетумен орын жоспарының көшірмесі жерді пайдаланушыға беріледі.

27. ІІІ санат бойынша жойылған ұңғымаларға, сондай-ақ мұнай газдылықтың ішкі контуры шамасында және газ сақтаудың жасанды орындарының барынша көп өлшемдерінде бұрғыланған барлық санатты ұңғымаларға цемент көпірлер өнімділігі ұңғыма құрылысы, орындарды өңдеу, қойманы пайдалану процесінде орнатылған барлық өнімділік горизонты қуаттылығынан 20 м төмен және жоғары интервалда орнатылады.

 

 

Түсірілген  пайдалану колонналы ұңғымаларды  жою кезіндегі ұңғылар мен сағалар жабдықтары

 

28. Ұңғымаларды жою кезіндегі түсірілген пайдалану колонналы ұңғы жабдығы келесі түрде жүргізіледі.

Цементті пайдалану колоннасынан алдыңғы колоннаның башмагынан (техникалық колонна немесе кондуктор) жоғары көтеру кезінде перфорацияның барлық интервалына, герметикалық емес интервалға, сатылай цементтеудің муфтасын орнатуға, пайдалану және техникалық колонналарды секциялық түсіру кезінде түйісу орындарында, кондуктор башмагы интервалында (техникалық колонна) қарсы цемент көпірлер орнатылады. Пайдалану колоннасының цементтелмеген бөлігін бұру кезінде колоннаның қалған бөлігінің «басында» 50 м кем емес цементтеу көпірі орнатылады. Ұңғыманың қалған бөлігі қатпайтын бейтарап сұйықпен толтырылады.

Пайдалану колоннасы артында цемент тас болмаған кезде кондуктор  немесе техникалық колонна башмагынан төмен, егер бұл аралыққа минералды суы немесе көмірсутегі бар қабаттар - коллекторлар түсетін болса, колоннаның перфорациясы және колоннада көрсетілген интервалды келесі престеуден 20 м төмен және жоғары жабатын цемент көпір орнатумен, цементті көтеру биіктігі сапасы мен қарпу сапасын анықтау бойынша зерттеу жүргізумен жүргізіледі.

29. Авария немесе пайдалану колоннасын корродирлеу себебінен бұзылған колонналы ұңғыманы жою кезінде пайдаланудың ұзақ мерзімі салдарынан колонна артында цементтің болуы мен сапасын анықтау бойынша зерттеу жүргізіледі, ол болмаған интервалда цементтеу 29-тармақ бойынша және колоннада цементтеу көпірін колоннаның барлық корридорланған бөлігін жабумен және колоннаның қалған бөлігін келесі пресстеумен бұл интервалдан 20 м жоғары және төмен орнату.

30. Жапырылған пайдалану колонналы ұңғымаларды жою перфорация интервалында цемент көпірлер орнатумен және осы перфорация интервалы мен колонна жапырылуларынан 20 м төмен және 100 м жоғары жүргізіледі.

31. Түсірілетін пайдалану колонналы жойылатын ұңғыма сағасы осы Талаптың 26 және 27-тармақтарына сәйкес жабдықталады.

32. Ұңғыманың жерасты газ қоймасы аумағында болған кезінде схема бойынша қысқа бағана орнатпай ұңғыны жабдықтауға (колонна аралық кеңістікті қадағалау мақсатында) рұқсат беріледі, жобамен анықталады.

33. Төмен дебитті, төмен ағынды (Ка´1,1) қабаттарды жауып тұратын ұңғымалар бойынша көпір перфорацияның жоғары саңылауын кемінде 50 м жабатындай шарт кезінде жою ретінде консервацияланған цемент көпірлер қабылдауға рұқсат беріледі.

 

 

 

 

2.3. Ұңғыманы жоюға құжаттарды ресімдеу

 

34. Ұңғыманы жоюға құжаттарды қарау үшін жер қойнауын пайдаланушы мамандарды (геолог, экономист, бас бухгалтер және басқаларды) тартумен жобалауға және жұмысты ұйымдастыру жоспарын құруға тапсырма дайындау үшін комиссия құрады.

35. Барлау, орындарды өңдеу жобаларында, ұңғымалар құрылысына жұмыс жобаларында, ұңғымаларды жою мен консервациялау бойынша басқа да инвестициялық жобалар бөліктері болмаған кезде, ұңғымаларды жою мен консервациялауға тұрпатты жобалар болмаған кезде, жер қойнауын пайдаланушы жобалық құжаттаманы өңдеуді ұйымдастырады.

36. Ұңғымаларды жою мен консервациялау бойынша жобалық шешімдерге сәйкес және төмендегілер негізінде:

бұрғылау тарихы (бұғылаудың басталу және тоқтатылу мерзімін, сынауды, аварияны жою бойынша жұмыстарды, ІV санат ұңғылары үшін консервацияны міндетті түрде көрсетумен), пайдалану, ұңғыманы пайдалануды сипаттайтын негізгі үлкендіктерді қоса (дебиттер, қысым, мұнайдың, газдың, судың жинақталған іріктеулері), жүргізілген күрделі жөндеулер, ауыстырулар мен қосулары, жобалық, нақты құрылымдар, жобадан ауытқу себептері, ұңғыманы жою себептері (негіздемемен) туралы мәлімет құрайтын анықтамалар;

саға мен забойдың жобалық және нақты қалпын көрсетумен құрылымдық картадан көшірме, ал пайдалану ұңғымалары үшін – табу орнын өңдеудің ағымдағы картасының жағдайы;

осы ұңғыма құрылысының жобасын кім және қашан жасаған туралы мәліметтер;

горизонттарға бөлумен  және барлық жабық қабаттар бойынша  қорытындылармен стандартты каротаж диаграммасы, цементтеу сапасын тексеру бойынша қорытындылар;

акт негізінде колонналар мен цемент көпірлерді пресстеу нәтижелері;

акт негізінде қоршаулы құбырлардың техникалық нәтижесін тексеру нәтижелері;

жобалық құжаттаманың өңдеуін  жүргізген ғылыми-зерттеу ұйымның  қорытындысы. I-б, I-в, IV-б, IV-д санаттары бойынша жойылатын ұңғымаларға өнеркәсіптік қауіпсіздік, жер қойнауы мен қоршаған ортаны қорғау бойынша шешімдерді қосатын жұмыстарды ұйымдастыру жоспары жасалады.

37. Жойылған ұңғыма бойынша, жоюға бекітілген актіні қоса барлық материалдар тігілген, мөрмен және қолдармен расталған. Материалдар жер қойнауын пайдаланушыда сақталады.

38. Жойылған ұңғымалар сағаларының жағдайын жыл сайынғы қадағалау, есепке алу және ақауларды табу мен жер қойнауын қорғау талаптарының бұзылуы кезінде қажетті жөндеу жұмыстарды жер қойнауын пайдаланушы жүзеге асырады.

39. Алдында жойылған ұңғымаларды қалпына келтіру жоба бойынша жүргізіледі.

40. Қалпына келтірілген (ұңғы бөлігін) ұңғымаларды қайтадан жою және жоюға материалдарды ресімдеу жобада немесе қалпына келтіру жұмыстарына негіздемеде көрсетілген міндеттер мен интервалдарға сәйкес жүргізіледі.

 

 

3. Ұңғымаларды консервациялау

 

 

3.1. Жалпы ережелер

 

41. Ұңғымалар консервациясы ол аяқталған соң, құрылыс процесінде және пайдалану процесінде жүргізіледі.

Жобамен көзделген жұмысты  маусымдық тоқтату консервация  болып табылмайды.

42. Ұңғыма мен саға жабдығы, консервация уақыты, консервацияланған ұңғымалардың техникалық жағдайын қадағалау тәртібі осы Талапқа, шаралар мен жоспарларға, нақты таукен-геологиялық шарттардан туындайтын жер қойнауын пайдаланушы өңдеген жұмысты ұйымдастыруға сәйкес жүзеге асырылады.

43. Тексеріс кезеңділігін жер қойнауын пайдаланушы, бірақ кемінде жылына екі рет – құрылысы аяқталғаннан кейін консервацияланған ұңғымалар үшін, тоқсанына бір рет – егер оларға цемент көпірлер орнатылмаған болса, пайдалану процесінде белгіленеді. Тексеріс нәтижелері актпен ресімделеді.

44. Тексеріс барысында немесе басқа жағдайларда өзге де кемшіліктер (сағалық қысым, колонна аралық пайда болу, грифондар және т.б.) табылған кезде ұңғыма консервацияланудан шығарылады. Жер қойнауын пайдаланушы кемшіліктер себебін анықтайды, оларды түзету бойынша шаралар өңдеп жүзеге асырады.

Ұңғыманың бұдан әрі  консервациясына ақаулардың табылған себептерін түзеткеннен кейін ұзартуға рұқсат беріледі.

45. Объекті қызметін экономикалық себептерге байланысты (шикізатқа сұраныстың болмауы және т.б.) уақытша тоқтатуға ұңғыманы консервациялаусыз барлық тоқтату уақытында өнеркәсіптік қауіпсіздік, жер қойнауы мен қоршаған ортаны қорғауды қамтамасыз ету бойынша шараларды орындау шартымен 6 ай мерзімге дейін жүзеге асыруға рұқсат беріледі.

 

 

3.2. Құрылыс процесінде ұңғымалар консервациясы

 

46. Құрылыс процесінде ұңғыма консервациясы:

қоршаулы құбырмен қорғалған  ұңғыма бағаны бөлігін консервациялау, жұмыстың маусымдық сипатында – құрылыстың жалғасу мерзіміне;

табиғи апаттар салдарынан келу жолдарының бұзылуы – оларды қалпына келтіруге қажетті мерзімге;

нақты геологиялық-техникалық шарттардың жобалыққа сәйкессіздігі  – жобалық көрсеткіштерді анықтауға  және ұңғыма құрылысының жаңа техникалық жобасын құруға дейінгі мерзімге;

ұңғыманы түптік тәсілмен салу кезінде – мұнай және газ  ұңғылары түптеріне қолданыстағы талаптарға сәйкес жағдайларда жүргізіледі.

 

 

Ұңғымаларды консервациялау бойынша жұмыстарды жүргізу

 

47. Ашық бағанды ұңғымаларды консервациялау үшін:

«шұралы» бұрғылау аспабын ұңғыма забойына дейін түсіру, ұңғыманы жуу және бұрғылау ерітіндісі өлшемдерін ұңғыма құрылысына регламенттелген жоба мәніне дейін жеткізу;

соңғы қоршаулы колонна  башмагына бұрғылау құбырларын көтеру, колоннаның жоғарғы бөлігін қатпайтын ерітіндімен толтыру;

ұңғыманың құбырлық және құбыр арты кеңістігін герметизациялау;

бұрғылау жабдығын жобаға сәйкес консервациялауды жүргізу;

ұңғыма сағасына ұңғыма нөмірін, ұңғыманы консервациялаудың  басталу және аяқталу уақытын, ұйымдастырушы-иесін  көрсетумен көрсеткіш тақта бекіту жүргізіледі.

48. Түсірілген (перфорирленбеген) колонналы ұңғыманы консервациялау үшін:

ұңғыманы бұрғылау аспабына немесе сорғылық-компрессорлық құбырлар (бұдан әрі - СКҚ) колоннасына жасанды  забой тереңдігіне дейін түсіру;

бұрғылау ерітіндісін оның өлшемдерін ұңғыма құрылысына жобаға сәйкес келтірумен өңдеу, тоттану ингибиторын қосу;

құбыр колоннасын забойдан 50 м көтеру, ұңғыманың жоғарғы бөлігін қатпайтын ерітіндімен толтыру;

бұдан әрі жұмыстарды осы Талаптың 47-тармағының тармақшаларына сәйкес жүргізу.

 

 

3.3. Құрылысы біткен ұңғымалар консервациясы

 

49. Консервациялауға мұнай, газ өндіру, жер асты қоймаларын пайдалану, жылу энергетикалық, өнеркәсіптік минералды және емдік сулар орындарын, суды жобалық құжаттамаға сәйкес айдау, мұнай, газ, суды жинау мен дайындау жүйесінің құрылысын бұдан әрі ұйымдастыру үшін тапсырыс берушіге бергенге тапсырғанға дейінгі мерзімге құрылысы біткен ұңғыманың барлық санаты жатады.

50. Ұңғымаларды консервациялау кезінде:

«шұралы» СКҚ түсіру. Ұңғыманы жобалық құжаттамада белгіленген және тоттану ингибиторларымен өңделген параметрлі ерітінділермен басып тастау. Перфорация интервалына өнімді қабаттың коллекторлық қасиетін сақтауды қамтамасыз ететін сұйық айдалады. СКҚ перфорация интервалынан жоғары көтеріледі. Ұңғыманың жоғарғы бөлігін қатпайтын сұйықпен толтыру. Сағалық жабдықты тоттанудан қорғау. Қысым аномалиясы коэффициенті       Ка = 1,1 және одан жоғары кезінде сорғылық-компрессорлық құбырлар жиынтығына пакер мен кескіш-клапан қосылады;

сағалық арматурадан штурвалдар, манометрлер түсіріледі, арматурада бітеуіш орнатылады;

ұңғыма сағасы (түпті  алаңдағы ұңғымадан басқа) қоршалады. Қоршауда ұңғыма нөмірін, орнын, жер қойнауын пайдаланушы ұйым, консервация мерзімі көрсетілген көрсеткіш тақта орнатылады. Ұңғыланған аумақ жоспары жүргізіледі;

перфорация интервалы  үстінен цемент көпір орнату ұңғыманы консервациялау жұмыстарын ұйымдастыру  жоспарымен консервация ұзақтылығы мен басқа да факторларға байланысты белгіленеді.

 

 

3.4. Пайдалану процесінде ұңғымалар консервациясы

 

 

Консервациялауға  жататын ұңғымалар

 

51. Пайдалану процесінде консервациялануға жатады:

мұнай және газ орындарындағы пайдаланылатын ұңғымалар олардағы қабатты қысым үлкендігі қанығу қысымына немесе конденсация басталуына жеткенде – кен орындарын (жатып қалған) өңдеу жобасымен белгіленетін, одан әрі пайдалануға мүмкіндік беретін қабатты қысымды қалпына келтірген мерзімге дейін;

газ, газ төбелерінің забойға бұзылу жағдайында өндіру ұңғымалары – газ мұнай түйісуін тегістеу мерзіміне дейін;

дебиттерді жобамен белгіленген үлкендікке дейін төмендеткен кезде өндіру ұңғымалары, қабылдаушылығы төмендеген кездегі айдау құбырлары – өңдеу жобасына немесе қабылдауды үлкейту бойынша жұмыстарды жүргізуге сәйкес, оларды ауыстыруға немесе басқа горизонтқа қосу, оқшаулау немесе газды (суды) айдауға пайдалану объектісін үлкейткен мерзімге дейін;

қабатты немесе айдау  суларының үзілу жағдайында пайдалану  немесе айдау ұңғымалары – жобалық ұйымның қорытындысы болған кезде оқшаулау бойынша жұмыстарды жүргізгенге дейін, айдалатын су фронтын тегістеуге немесе су мұнай түйісуінің жылжуына дейінгі мерзімде;

пайдаланылуы экономикалық тұрғыдан тиімсіз, бірақ мұнайға (газ, конденсат және т.б.) баға өзгерген немесе салық жүйесі өзгерген кезде, сараптамалық қорытынды бойынша уақытша консервация кен орнын өңдеу процесін бұзбайтын болса, тиімді болуы мүмкін ұңғымалар;