Адам ағзасындағы микроэлементтердің рөлі

Адам аяғында пайда  болатын ақ дақтар адам ағзасында  цинктің жетіспеушілігін білдіреді. Цинк дәм сезбеушіліктің, бедеуліктен  емдеуге, өсуге, ақыл-естің дамуына  мүмкіндік береді , адам ағзасында  холестериннің жинақталуына кедергі  жасайды.

Цинктің негізгі көздері: бифштекс, жас қойдың еті, сыра дрожжалары, жұмыртқа, майсыз құрғақ сүт. Цинкке устрица  бай. Асқабақ дәндерінде цинк устрицаға  қарағанда 26%-ға кем.

Ересек адамның цинктің  күндік қажеттілігі 15 мг.

Фтор адам ағзасына қажетті элемент болып табылады. Адам организмінде фтор негізінде тіс  эмалінде және сүйек құрасында кездеседі.

Фтордың негізгі  көздері: су, теңіз өнімдері және желатин. Пияз және жасымық (чечевица) фторға бай  өсімдіктер болып табылады. 

Фтордың күнделікті сұранымы - бір литр суға 1 мг.

Фтордың жетіспеуі остеохондроз, тіс түсінің өзгеруі мен формасының өзгерісіне алып келеді.

Фтордың жетіспеуі тісжегіге  алып келеді (кариес). Кариестің алдын  алу үшін фтор қосылған тіс пастасын, фторландырылған суды (концентрациясы 1 мг/л) қолданған абзал. Осындай іс-әрекеттер  тісжегінің пайда болуын 30-50 %-ке азайтады.

Олардың негізгі тағам көздері

Кептірілген құрма – адам ағзасына қажетті дәрумендерге бай жеміс. Оның құрамында ақуызбен көмірсутектен басқа темір, фосфор, мыс, марганец, магний, калий, кальций, фтор, селен элементтері бар. Кальций сутектің, фтор тістің беріатігі үшін қажет болса, селен жүрек және қатерлі ісік ауруларының алдын алып, ағзаның қорғаныш қабілетін күшейтеді.           

 Құрма құрамындағы  амин қышқылы жөнінен алма, апельсин  мен бананды жолда қалдырады.  Бұрынырақта халық емшілері құрманы  асқазан, ішек ауруларына ем  ретінде қолданған. Құрма күш  – қуаттың қайнар көзі, сонымен  бірге бұлшық еттің нығаюына  да әсер етеді.

Жемістің құрамындағы  В тобындағы дәрумендер мен көп  мөлшердегі глюкоза мимен жұмыс  істейтіндер үшін өте пайдалы. Құрма  жүкті әйелдер үшін де өте қажетті  жеміс, ол ана сүтінің молабына септігін тигізеді. Бірақ кептірілген құрма  майлы және қанты көп болғандықтан, күніне 10 – 15 түйірден артық жеуге  болмайды.

Асқабақ Латын Америкасынан шыққан, бірақ ол біздің жерімізде  де орнықты. Қызғылт, сары, дәмді балдырынан басқа оның емдік қасиетті тұқымы да бар. Оны жапон диетологы Дж. Осава пайдалы өнімдер кестесінің ішінде бірінші орынға қояды. Әсіресе қауын тәрізді емес, дөңгелек асқабақтың тұқымы бағалы. Тұқым несімен пайдалы дейсіз ғой. Онда 36 – 52 пайыз майлар (холестеролсыз), шайыр, органикалық заттар, Е, А дәрумендері, аздаған Д, К дәрумендері бар және микро мен макроэлементтер мол. Әсіресе ондағы мырыш пен темір бағалы және магний, кальций, фосфор, ақуыздар да көп.           

 Құрамындағы  мырыш бойынша асқабақ пен  күнбағыс ерекше даңққа ие  болады, өйткені осы  өнімдердегі мырыш мөлшері устрицалардан соң екінші орынды иеленеді. Ал мырыш әйелдерге қарағанда ер адамдарға 5 – 8 есе артық қажет.           

 Мырыш жетіспесе  нәрестелердің өліп кетуі де  мүмкін екен. Содан соң жасөспірім  шағында ер балаларды безеу,  шаштың майлы себореясы. Бұдан  құтылудың жолы – мол мырыш  жеу, мысалы, асқаьақ тұқымын немесе  күнбағыс пістесін шағу.

Фосфор сырда, сүзбеде, етте өте көп. Әр өнімнің 100 г мөлшеріндегі фосфор төмендегі мысалда келтірілген.

Қара  нан 100-200 мг          

  Сүт сірне (сыр) 400-600 мг                       

 Жұмыртқа  

Қырыққабат 31 мг                                                                                   

 Ет 150-20мг

Ірімшік 217-224 мг                               

Балық                                          

Лобия 541 мг