ҚР-ның кейбір заңнамалық актілеріне істерді қараудың апелляциялық, кассациялық және қадағалау тәртібін жетілдіру, сот төрелігіне сенім д

Заңның 11-тармағына сәйкес 150-баптың 2-бөлігінде: 2) тармақша «өкілдің атауы мен мекенжайы» деген сөздерден кейін «, бұдан басқа, егер олар бар болса, талапкер мен өкілдің ұялы байланыстың абоненттік нөмірі мен электрондық мекенжайы туралы мәліметтер» деген сөздермен толықтырылсын;

3) тармақша мынадай редакцияда жазылсын: «3) жауапкердің тегі, аты, әкесінің аты (егер ол жеке басын куәландыратын құжатта көрсетілсе), туған жылы, айы, күні, оның тұрғылықты немесе болатын жері, ұялы байланыстың абоненттік нөмірі және электрондық мекенжайы (егер олар бар болса), сондай-ақ қосымша сәйкестендіру нөмірі, электрондық мекенжайы, егер бұл деректер талапкерге белгілі болса;».

Бұл баптың 2-бөлігінің 2-тармақшасында  талапкер мен өкілдің ұялы байланыстың абоненттік нөмірі мен электрондық мекенжайы туралы мәліметтерді егер олар бар болса көрсету тапсырылған.

Сол сияқты 150баптың 2-бөлігінің 2-тармақшасында  да жоғарыда аталған мәліметтерді көрсету  тапсырылған.

Алайда, ескі редакциядағы жауапкер заңды тұлға болып табылса, онда оның атауы, орналасқан жерi, сондай-ақ егер талап қоюшыға бұл деректер белгiлi болса, қосымша тiркелген салық нөмiрiн көрсету талабы бекітілмеген. Бұл кемшілік азаматтық іс жүргізуде септігін тигізеді деп есептеймін.

Заңның 12-тармағына сәйкес 167-бап жаңа редакцияда жазылған: «167-бап. Істі сот талқылауына әзірлеу мерзімдері. Азаматтық істерді сот талқылауына әзірлеу, егер заңнамалық актілерде өзгеше белгіленбесе, арыз қабылданған күннен бастап жеті жұмыс күнінен кешіктірмей жүргізілуге тиіс. Алименттерді өндіріп алу туралы, мертігуден немесе денсаулықтың өзге де зақымдануынан келтірілген зиянды өтеу туралы істерден басқа, ерекше күрделі істер бойынша, сондай-ақ асыраушысынан айрылуына байланысты және еңбек қатынастарынан туындайтын талаптар бойынша айрықша жағдайларда, бұл мерзім судьяның дәлелді ұйғарымы бойынша бір айға дейін ұзартылуы мүмкін.»;

Бұл бапта айтарлықтай болып  тұрған өзгеріске істі сот талқылауына әзірлеу арызды қабылдаған күннен бастап жеті жұмыс күнінен кешіктірмей жүргізілуінде. Ескі редакцияда жалпы жеті күн оның ішінде демалыс және мейрам күндері қосылатын. Бұл өзгеріс істі сотта қарауды сапалы әзірлеуге үлкен септігін тигізеді деп есептеймін.

Заңның 17-тармағына сәйкес 242-баптың 7-тармақшасы жаңа редакцияда жазылған: «7) тараптар медиацияны жүргізу туралы келісім жасаған жағдайда іс бойынша іс жүргізуді тоқтата тұруға міндетті. Медиацияны жүргізу мерзімі ұзартылған кезде тараптар бұл туралы бірлескен жазбаша хабарламамен сотқа хабарлауы тиіс.».

Күні бүгінге дейін  азаматтардың түсініспеушілігінен  туындаған дау-дамайлар немесе жан-жалды мәселелер тараптардың сот билігіне жүгінуі арқылы шешілуде.

Өмір тәжірибесінің өзі көрсетіп отырғанындай, кез-келген мәселенің сотта қаралуы бір күнде немесе бір аптада шешіле қоюы қиын.

Ал Заң кез-келген азаматтық келіспеушіліктерді айлап, апталап қарамай-ақ, керісінше, істің күрделілігіне қарай бір-екі сағатта немесе бір күнде шешуге жол ашады. Бұл ең алдымен, азаматтардың онсыз да жетпей жататын алтын уақыттарын жоғалтудан сақтайды.

Сонымен қатар, Заң сотта қаралатын істердің санын азайтып, ондағы күрделі істердің сапалы қаралуына мол мүмкіндік туғызып отыр. Сондықтан, медиация институтын қоғамға енгізіп, жұмыс жасатуды қарапайым адам да, ғалым да, депутаттар да қолдаған болатын.

Заңның 18-тармағына сәйкес 243-баптың 2,3-тармақшалары жаңа редакцияда жазылған: «2) заңды тұлғалардың өкілдері іске қатысқан жағдайларды қоспағанда, тарап істі қарау мерзімінен асатын мерзімде қызметтік іссапарда болған;

3) заңды тұлғалардың өкілдері  іске қатысқан жағдайларды қоспағанда, тарап емдеу мекемесінде болған немесе оның сотқа келуіне кедергі жасайтын ауруы болған және ол медициналық мекеменің құжатымен расталған;».

Бұл баптың тармақшаларына енгізілген өзгерістердің ерекшелігі, заңды тұлғалардың өкілдері істі қарау мерзімінен асатын мерзімге қызметтік іссапарда болғанымен және емдеу мекемесінде немесе оның сотқа келуіне кедергі жасайтын ауруы болған және ол медициналық мекеменің құжатымен расталған жағдайларда да соттың іс жүргізуді тоқтата тұруға құқығы жоқ. Себебі, заң шығарушы заңды тұлғалардың өкілдеріне ауысуларына мүмкіншілік беріп тұр деп есептеймін.

Заңның 19-тармағына сәйкес 257-баптың 3-бөлігі жаңа редакцияда жазылған: «3. Хаттама компьютерлік, электрондық (дыбыс-, бейнежазбаны қоса алғанда), машинада жазу не қолмен жазу тәсілімен жасалады. Сот отырысын тіркеп жазудың қосымша материалдары сот отырысының хаттамасына тіркеледі және іс материалдарымен бірге сақталады.».

Бұл бапта заң шығарушы хаттама  жасауда нарық заманына лайықты  құралдарды пайдалануды жолға қояды  деп ойлаймын.

Заңның 20-тармағына сәйкес 259-бап жаңа редакцияда жазылған: «259-бап. Хаттамаға жасалған ескертпелерді қарау.

1. Хаттамаға жасалған ескертпелерді  оған қол қойған төрағалық  етуші қарайды, ол ескертпелермен  келіскен жағдайда олардың дұрыстығын  куәландырады.

2. Төрағалық етуші берілген ескертпелермен келіспеген жағдайда олар істі қарауға қатысқан адамдарға хабарлана отырып, сот отырысында қаралады. Істі қарауға қатысқан адамдардың келмеуі хаттамаға ескертпелерді қарау үшін кедергі болып табылмайды. Ескертпелерді қарау нәтижесінде төрағалық етуші олардың дұрыстығын куәландыру туралы не олардың толық немесе ішінара қабылданбауы туралы ұйғарым шығарады. Соттың ұйғарымы шағымдануға және наразылық білдіруге жатпайды, бірақ ұйғарымға қарсылық аппеляциялық шағымға немесе наразылыққа енгізілуі мүмкін. Барлық ескертпелер іске тіркеледі.

3. Хаттамаға жасалған ескертпелер  олардың берілген күнінен бастап  бес күн ішінде қаралуға тиіс.

4. Іс бойынша төрағалық етуші  әлдебір объективті себептермен  хаттамаға жасалған ескертпелерді  қарай алмаған жағдайда, олар  іс материалдарына тіркеледі.».

Бұл бапқа енгізілген өзгерістің ерекшелігі, хаттамаға берілген ескертпелерді істе қарауға қатысқан адамдардың келмеуі хаттамаға ескертпелерді қарау үшін кедергі болып табылмайтындығында. Себебі, ескі редакцияда бұл жөнінде айтылмаған еді.

 

 

 

Заңтану мамандығы бойынша

1-курс магистранты (2 топ)                                                      Н. Еламанов

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

9) 146-баптың бірінші бөлігінің  8) тармақшасындағы «жергілікті»  деген сөз «тиісті» деген сөзбен  ауыстырылсын;

10) 149-баптың үшінші бөлігіндегі «Жергілікті» деген сөз «Тиісті» деген сөзбен ауыстырылсын;

 

Заңның 16-тармағына сәйкес 235-баптың 3-бөлігі жаңа редакцияда жазылған: «3. Аппеляциялық тәртіппен шағым немесе наразылық берілген жағдайда, шешім, егер оның күші жойылмаған болса, апелляциялық сатыдағы сот қаулыны жария еткен кезден бастап заңды күшіне енеді.».