Маркетинг дегеніміз не

Маркетингтің басқа да жіктеулері бар: нарықтың даму деңгейі жəне қажеттілікті қанағаттандыру бойынша ішкі маркетинг жəне халықаралық маркетинг деп бөлінеді.

Халықаралық маркетинг — маркетингтің «жоғарғы мектебі». Былайша айтқанда, фирманың жəне кəсіпорынның əлемдік нарыққа шығып, орнығуына қажетті іс-шаралар жиынтығы. Оның негізінде тұжырымдамалық база, ішкі нарықта қолданылатын əдістер мен

құралдар бар.

Халықаралық маркетинг фирманың шетелдегі қызметінің ауқымдылығын көрсетеді жəне өз еліндегі нарықты игеріп, өзге мемлекеттің нарығына шыққан кəсіпорынның екіжақты қызметімен сипатталады. Ол тауарларды тұтынушыларға жылжытудың түрлі сатыларындағы халықаралық нарықтың жүйелі, жоспарлы жəне белсенді өңделуін білдіреді.

             Халықаралық маркетингтің ерекшелігі  мынада: оның ұйымдастырылуы мен  қолданылу əдістері мемлекеттің  тəуелсіздігі, ұлттық валюта жүйесі, ұлттық заңнамасы, мемлекеттің экономикалық  саясаты, тілдік, мəдени, діни, тұрмыстық  ерекшеліктері, салт- дəстүрі секілді  факторларды ескеруге тиісті. Осыған  орай, халықаралық маркетинг ұлттық  дəрежеден ауқымды, бірақ көптеген  факторларды қамтиды.

Халықаралық маркетингке өтудің мəні жəне кезеңдері:

— экспорттаушы сатып алушының алдында сатуға жəне жеткізуге дейін жауапкершілік көтеретін жағдайда, тауарды ары қарай алып барусыз шетелге сату;

— экспорттаушы шетел нарығын жүйелі түрде өңдейді жəне өз өндірісін оның талаптарына бейімдейді, осы нарықты ұдайы зерттейді жəне тауардың барлық жолын соңғы тұтынушыға дейін

бақылайды;

— халықаралық маркетинг нарықты терең зерттеуді жəне оны өңдеу үшін, маркетингтік қызметтің барлық құралдарын қолдануды, сонымен қатар сыртқы экономикалық байланыстың түрлі формаларын — ғылыми-техникалық айырбасты, келісімдік өңдірістер, бірлескен кəсіпорындар, еншілес кəсіпорындар құруды, лицензияланған қызметтерді ұйымдастыруды талап етеді;

— халықаралық маркетинг тауарларды шетелге өткізу мəселесін ғана қамтымайды, сонымен қатар іс жүзінде шетелдегі кəсіпорынның нарыққа бейімделген басқарылуын жасайды. Жеткен мақсаттарына байланысты бизнес-маркетинг жəне нон бизнес-маркетинг болып бөлінеді.

Коммерциялық маркетинг немесе бизнес-маркетинг экономика саласында, əлеуметтік жəне рухани салаларда, шоу-бизнес пен саясатта қолданылады жəне табыс пен пайданың басқа да

формаларын алуға бағытталған.

Коммерциялық емес маркетинг (нон-бизнес маркетинг) маркетингтің ізгілендіру мен ізгілік бағыттарына негізделген. Оның мақсаты пайда табу емес жəне дүниежүзілік, жалпыадамзаттық тілектер мен құндылықтарға, жоғары этикалық, адамгершілік-өнегелік қағидаларға сүйенеді. Нақты өмірде коммерциялық жəне коммерциялық емес маркетингтер бір-бірімен қиылысады.

Коммерциялық емес маркетинг — қоғамдық маңызы жəне пайдасы бар институционалды маркетинг (ұйымдар маркетингі). Бұл белгілі бір ұйымдар мен олардың кəсіби белсенділігіне қатысты мақсатты аудиторияның көзқарасы мен қатынасын қалыптастыру, өзгерту немесе қолдау үшін қолданылатын қызмет. Бұған мақсатты топтарды кең ауқымда қамтыған халықаралық жəне қоғамдық ұйымдар жатады: Қызыл Крест қоғамы, діни ұйымдар, қайырымдылық қызметтер, қорлар, құқық қорғау, денсаулық сақтау, білім, ғылым, мəдениетке қатысты мемлекеттік жəне муниципалдық мекемелер, əскер, ұлттық қауіпсіздік қызметі,

автоинспекция, өрт сөндіру қызметі жəне т.с.с.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                           Маркетинг тұжырымдамасы түсінігі

Маркетинг тұжырымдамасы — нарықтағы фирманың немесе кəсіпорынның іс-қимыл стратегиясын анықтайтын басты ойы, бизнестің мақсаттары мен идеялары жүйесін таңдауы.            Маркетинг тұжырымдамасы кəсіпорынның бизнес жəне маркетингте көздейтін мақсаттарын таңдауын немесе белгілеуін талапетеді. Кəсіпкерліктің басты идеясы фирманың немесе кəсіпорынның нарықта кемелденуіне көмектесетін бизнесті жүргізу тəсілін таңдауға бағытталған. Маркетингтің негізгі идеясы тəуелсіз нарық жағдайында фирманың немесе кəсіпорынның қызметін ұзарту жəне дамыту тəсілін қарастырады. Ол тұтынушының қажеттіліктері мен талғамын қанағаттандыру үшін қабылданатын шешімдерге негізделген. Бизнес пен маркетинг идеялары бір-бірімен өзара шамалас келеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                 Өндірісті жетілдіру тұжырымдамасы

 

Өндірісті жетілдіру тұжырымдамасы тұтынушының кең тараған жəне бағасы қолжетімді тауарларға деген талғамдарына негізделген. Бұл технология мен өндірісті ұйымдастыруды үнемі

жетілдіруді, бөліп тарату жүйесінің тиімділігін жоғарылатуды талап етеді. Сонымен қатар, басты назар нарықты қандай да бір тауармен немесе қызметпен тез қанықтыратын өндірістің ішкі

мүмкіндіктеріне аударылады. Бұл тəсілді сұраныс ұсыныстан жоғары болғанда немесе өндірістің жекелеген тауарларға жұмсайтын шығындары жоғары болып, оларды өнімді жаппай өндіру

есебінен жабу қажеттігі туғанда қолданған тиімді.

 Өндірістік тұжырымдама  автомобиль кəсіпорындарында пайда  болды. Себебі, XIX ғасырдың соңында  автомобильдерді жаппайөндіру түрлі  адамдар мен тауарлар нарығында  тез жылжуды талап ететін АҚШ-тың  өзекті сұранысын қанағаттандырды.

              Американдық шаруа отбасында  дүниеге келген Генри Форд  бұл қажеттілікті алғашқылардың  бірі болып байқап, оны қанағаттандыру  үшін, жалпыға арналған «Т» маркалы  автомобильді шығарды. Ол аталмыш өндірістің ағымын жолға қойып, көптеген операцияларға

жіктеді. Бұл еңбек пен өндірісті ұйымдастырудың жаңа жүйесін жолға қойып, шығынды азайтты, өнімді жаппай қолдану үшін қолжетімді етіп, бағасын арзандатты.

            Форд жаппай ағымдағы өндіріске  ұқсас жаппай тұтыну жүйесін  бірінші болып құрып, дүниежүзілік  маркетинг тарихына енді. Бұл  үшін өз жұмысшыларына Америкадағы  орта жалақы деңгейінен екі  есе көп еңбекақы төледі. Сонымен  қатар, өндіріс шығындарын азды-көпті  үнемдеді. Ол: «Бір жағынан — жоғары  сапалы авто- мобильдер, екінші жағынан  — төмен баға, ал ортасында  — менің менеджерлерімнің еңбегі  мен өнері» деген сөзді жиі  қайталайтын. «Т» маркалы автомобильдердің  қара түсті болуы кездейсоқ  емес, өйткені қара түсті бояу  арзан еді жəне жылдам кебетіндіктен, кептіргіш құрылғыны қажет етпейтін. Осы бір арзанқол бұқаралық  автомобиль американдық арманды  материалдық құралдармен жүзеге  асыруға — автомобильді сəн-салтанат  бұйымынан қозғалыс құралына  айналдыруға мүмкіндік берді.

            Святослав Федоровтың «Көз микрохирургиясы»  офтальмологиялық клиникасының  басшылығы өндірісті жетілдіру  тұжырымдамасын ұстанды. Бұл клиника  көз операцияларына сұраныс ұсыныстан  айтарлықтай көп болған уақытта  пайда болды. Жұмысты конвейер  түрінде ұйымдастыру жүйесін  енгізудің арқасында, бұл клиникада  жасалатын операциялардың өзіндік  құны басқа мекемелердегіге қарағанда  арзан. Бірақ, қызмет көрсетілетін  клиенттердің көптігіне қарамастан, клиниканың атына айтылатын шағымдар  да кездеседі. Кейбіреулер пациентті  дербес қарайтын басқа мекемелердің  қызметіне жүгініп, көбірек төлегенді  дұрыс көреді.

 

                                        Тауарды жетілдіру тұжырымдамасы

Бұл — сатушылар басшылыққа алатын негізгі тəсілдердің тағы  бір түрі.

Тауарды жетілдіру тұжырымдамасының мəні кəсіпорынның жоғары сапалы, жақсы пайдалану қасиеттері мен сипаттары бар тауар шығаруын білдіреді. Себебі, тұтынушылар мұндай

тауарларға игі ниетпен қарайды.

            Алайда, өз тауарына шамадан тыс  əуестену өндірушіні үлкен шығынға  ұшыратуы мүмкін. Маркетингтік болжамсыздық атты қатер бар. Оның пайда болу мүмкіндігі мен салдары туралы алғаш рет маркетинг саласындағы жетекші мамандардың бірі Теодор Левитт сипаттап берді. Ол Гарвард жоғары бизнес мектебінің ғылыми жұмыстарында «Маркетингтік болжамсыздық» атты

мақала жариялады. Автор американдық мықты теміржолшы компаниялардың ыдырауы мен күйреу себептерін саралай келе, бұл компаниялардың иелерінің тек теміржол бизнесімен айналысып, көліктің бəсекелес түрлерінің пайда болуына назар аудармағаны туралы қорытындыға келеді.

           Нарықтың шындығы сонда, тікелей бəсекелес ретінде қарастырылатын өндірушілер нағыз бəсекелестер болып шығатын жағдайлар өте сирек. Мəселен, аса салтанатты автомобильдер

қатарындағы «Роллс-Ройс» пен «Кадиллак» арзан автомобильдермен бəсекеге түсе алмайды. Себебі, оларды сапасы үшін емес,беделді болғаны үшін сатып алады.

           Тұтынушы қанағаттандыруды сатып алғандықтан, барлық тауарлар мен қызметтер, былай қарағанда мүлдем басқа қызметті атқаратын жəне өзгеше көрінетін тауарлар мен қызметтермен

қарқынды бəсекеге түседі. Олар əртүрлі жолмен дайындалып, сатылады. Бірақ, бір мезгілде сол тұтынушының сол қажеттілікті қанағаттандыруының балама құралы болып табылады.

           Төңкеріске дейінгі уақытта Ресей  тауарды жетілдіру тұжырымдамасына  айтарлықтай үлес қосты. ХХ ғасырдың  басында сапасы жағынан Морозовтар  фабрикасының сəтені, Прохоровтың

«Үштаулы мануфактура» фабрикасының елегі, «Скороход» тауар белгісі бар «Санкт-Петербург аяқ киім механикалық өндірісі» Жоғары бекітілген серіктестігінде жасалған аяқ киім, Мəскеудің

«Эйнем» кондитерлік фабрикасының шоколады жəне басқа да тауарлар үздік саналды.

 

                                       Қорытынды

Маркетинг — шаруашылық шешімдерді қабылдау үшін нарықта орын алып жатқан үрдістерді мұқият есепке алуды қарастыратын капиталистік кәсіпорынды басқару жүйелерінің бірі. Маркетинг мақсаты — өндірістің қоғамдық сұранысқа, нарық талаптарына сәйкес болуы үшін жағдай жасау, нарықты зерттеу, өнім өткізуді қарқындату, тауарлардың бәсекелестік қасиетін жоғарлату бойынша ұйымдастырушылық – техникалық шаралар жүйесін құрастыру. Маркетингтің негізгі қызметтері: сұранысты, баға қалыптастыру мәселелерін, жарнама мен өткізуді ынталандыруды зерттеу, тауар ассортиментін, өткізу мен саудалық операцияларды жоспарлау, тауарларды сақтау, тасымалдау, сауда-коммерциялық персоналды басқару, тұтынушыларға қызмет көрсетуді ұйымдастыру бойынша қызмет.

Маркетинг көбінесе тауардан емес, тауарды сатып алуға мүмкіндігі бар төлем қабілеті жоғары тұтынушыны іздеуден басталады.   Қоғамның прогрессивті дамуына қарай оның мүшелерінің қажеттіліктері де өседі. Адамдар олардың қызығушылықтары мен тілектерін туындататын объектілердің түрлерімен күннен күнге жиі кездесетін болды. Өндірушілер өз тарапынан тұтынушылардың тауарларды сатып алу тілегін ынталандыру үшін мақсатты шаралар жүргізеді. Олар өздері шығаратын тауарлар мен адамдар мұқтаждықтарын байланыстыруға тырысады. Тауарды бір немесе бірқатар ерекше мұқтаждықтарды қанағаттандыру құралы ретінде үгіттейді. Маркетинг қызметшісі мұқтаждықты тудырмайды, ол одан бұрын да бар болған. Әрбір қоғамның алдына қойған мақсат, міндеті болады. Соған сәйкес адамдарды тәрбиелеу өркениетке жету жолында белгілі бір мақсатқа жұмылдыру қажеттіліктері орындалады. Осы орайда материалдық қатынастар да үлкен үлес қоса отырып материалдық экономикалық құрылымының негізі болып табылады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер

1. Нурпейсова М.М. «Качество-ключ к завоеванию рынка» Учебн. пособие // КазЭУ. Алматы. Экономика. 2003 год.
2. 2005-2015 жылдардағы Қазақстан Республикасының индустриалды-инновациялық даму стратегиясы. Қазақстан Республикасының.Президенті және Үкіметінің актілер жинағы.
3. Ерімбетов И.Р. «Сапаны жақсарту стандарттан басталады» // Егемен Қазақстан 2007, 27 қыркүйек, 2004, №30.