Ақша қаражаттарының есебі

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                        Кесте 2.1 -1.

Шоттар корреспонденциясы			Операциялардың мазмұны	Сомасы, теңге
Д-т	К-т
411		431	Валюталық шоттан ақша есептен шығарылды, валюта нарықтық бағамы бойынша ескерілген	13500
441		411	Нарықтық бағамынан жоғары нақты мәміле бағамы бойынша есеп айырысу шотына ақшаның түсуі	13600
411		727	411- шотты жабу	100

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ЖШС РФ компаниясымен тауар экспортына арналған контрактіні жасасты. Контракт бойынша жөнелтімнің бағасы мен жалпы сомасы АҚШ долларымен көрсетіледі. Экспорттың тауар үшін төлемі төлем күніндегі РФ орталық банкінің бағамы бйынша Ресей рублімен жүргізіледі. ҚҚС 0 ставка бойынша есептеледі. ЖШС тауарды тиеп жөнелтіп, шот-фактураны жөнелту күніндегі нарықтық бағам бойынша теңгемен қайта есептеп, АҚШ долларымен жазып береді, содан кейін теңгеден сомасын жөнелту күніндегі нарықтық бағам бойынша Ресей рубліне қайта есесптейді. Теңгедегі соманы Ресей рубліне қайта есептеу экспортталған тауар үшін валюталық шотқа Ресей рублімен түетін және түскен күнгі нарықтық бағам бойынша теңгеге қайта есептелінетін алдын ала төлемді жабуға қажет.22.07.2003ж. банк көшірмесі бойынша 668 321,07 RUR валюталық түсім түсті, төлем күні доллар бағамы 30,4891 RUR болды, демек 21 920  АҚШ доллары түсті. Қазақстан Республикасының АҚШ долларының 22.07.2003ж. нарықтық бағамы – 146,43 тг, RUR-4,82 тг. 25.07.2003ж. көшірме бойынша 606 938 RUR валюталық түсім түсті, төленген күнгі доллар бағамы 30,3469 RUR, демек 20 000 АҚШ доллары түсті, Қазақстан Республикасында АҚШ долларының 25.07.2003ж. нарықтық бағамы – 146,37 тг, RUR-4,82 тг.Экспортталған тауар үшін түсім 41 920 АҚШ доллары сомасында түсті. Валюталық түсімнің жалпы сомасы – 1275259,07 RUR, теғгеге қайта есептегенде 6146748,72 тг, содан кейін нарықтың бағам бойынша валюталық түсімнің АҚШ долларындағы сомасы 41836,16 АҚШ долларын құрады. 28.07.2003ж.41836,16 АҚШ доллары сомасына 63.872 тонна көлемді тауар жөнелтілді, 461,53 тг бағам бойынша теңгеге қайта есептегенде 6130252,52 тг, ал RUR-не қайта есептегенде 1266581,10 RUR құрайды.

Бұны шоттар корреспонденциясына көрсерпек бұрын, Ресей рублінен АҚШ долларына ауыстырған кезде Ресей рублінен көрсетілген соманы бір Ресей рублінің теңгедегі бағамына көбейтіп, бір АҚШ долларының теңгедегі бағамына болу қажет. Контракт АҚШ долларымен жасалғандықтан, 301 және 661 шоттар бойынша сатып алушылармен өзара есеп айырысуларды контракт валютасы – АҚШ долларымен көрсеткен жөн.

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                         Кесте 2.1-2.

Күні	Операцияның мазмұны	Корреспонден циялаушы шот		Сомасы, теңге
22.07.03.	АҚШ $-мен сомасы бар өнімэкспорттауға арналған контракт бойынша RUR бойынша алдын ала төлем алынды,668321,01RUR*4,82	431 RUR	411	3221307.27
22.07.03.	Контракт бойынша аванс контракт валютасы бойынша көрсетіледі 668321,01 RUR*4,82/143,43=$21998,96*146,43	411	$661	3221307327
25.07.03	661-шот бойынша оң бағамдық айырма есептелді $21998.96*(146,37-146,43)	$661	725	1319,94
25.07.03.	АҚШ $-мен көрсетілген сомасы бар өнім экспорттауға арналған контракт бойынша RUR бойынша алдын ала төлем алынды, 606938 RUR-4,82	431 RUR	411	2925441.16
25.07.03.	Контракт бойынша аванс контракт валютасы бойынша көрсетіледі 606938 RUR*4,82/146,37=$19986,62*146,37	411	$661	2925441,16
28.07.03.	661-шот бойынша теріс  бағамдық айырма есептелді $41985,58-(146,53-146,37)	844	$661	6717,69
28.07.03.	ЖШС тауар жөнелтілді, доллар сомасын теңгеге қайта есептеу арқылы нарықтық бағам бойынша шот-фактура жазып береді $41836,16*146,53	$301	701	6130252,52
28.07.03	Бұрын алынған аванс есепке жатқызылған $41836,16*146,53	$661	$301	6130252,52
28.07.03	Валютаны қайта есептеген кезде айырмаға 301 шотты жабу $(41985,58-$41836,16)=$149.42*146.53	$661	727	21893.66

Кассада ақша белгілері мен басқа да құндылықтардың нақты бар болуын есептеу кезінде қолма-қол ақшалар, құнды құнды қағаздар және құжаттары есепке алынады.

Кәсіпорын кассасында сақталатын құнды құнды қағаздар мен ақша құжаттарын түгелдеу оларды парақтап қайта есептеу жолымен жүргізіледі.

Кәсіпорынның акциялар және облигациялар бланкілерінің және басқа да қатаң есеп беру бланкілерінің түрлері бойынша, қайсы бір бланкілердің бастапқы және соңғы көшірмелерін есепке ала отырып, сондай-ақ сақталу орны бойынща немесе жауапты тұлға бойынша жүргізіледі.

Ақша қаражаттарының және құнды қағаздардың артық шыққан сомалары кіріске алынуға тиісті: бұл кезде 411,422,451,452, шоттары дебеттеледі де, 727 шот кредиттеледі.

Кем шыққан ақша қаражаттары мен құнды қағаздар өтеуі үшін материалды жауапты тұлғаның есебіне шығарылады: 333 «Жұмысшылардың және басқа да тұлғалардың қарыздары» шоты дебеттеліп, 411,422,451,452 шоттары кредиттеледі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.2. Банктердегі  арнаулы шоттардағы және валюталық  шоттағы ақша қаражатының есебі.

 

Бағам айырмашылығын есепке алу. Бағамдық айырма валюта бағамының немесе бағалы қағаз өзгерісі, сондай-ақ ұлттық валюта бағамының шетелдік валютаға қатысы бойынша мәміле жасалған кезден бастап, сауда-экономикалық операциялар бойынша төлем төлеу кезіндегі өзгерістерден пайда болады. Валютамен операция жасаумен субъектілерде осы валютаға қатысты теңгенің курсы өзгерген жағдайда бағам айырмашылығы 725 «Бағам айырмашылығынан түскен табыс» шотында немесе 844 «Бағам айырмашылығы бойынша шығыс» шотында есепке алынуы керек.

Бағамдағы пайда көрініс берген кезде 431 «Ел ішіндегі валюталық есепшотындағы нақты ақша», 432 «Шетелдегі есепшотындағы нақты ақша» т.б. шоттары дебеттеледі де, 725 «Бағамдық айырмадан түскен табыс» шоты кредиттеледі.

Бағамдағы шығын пайда болған кезде 844 «Бағамдық айырма бойынша шығыстар» шоты дебеттеледі де, 431,432 шоттары кредиттеледі.

Өкілетті банкілерден шетел валютасын сатып алған кезде, келесідей шоттар корреспонденциясы құрастырылады.Кесте 2.2-1.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                  Кесте 2.2-1.

№ р/н	Шаруашылық операцияларының мазмұны	Сома, мың Теңге	Шоттар корресплнденциясы
			дебет	кредит
1	2	3	4		5
1.	Кәсіпорын өкілетті банкіге валюта сатып алу үшін қаражат аударды.1 доллар үшін биржалық бағам 150,15 тг. Валютадағы сома 2378,57 доллар	357,143	334-ші «Басқалай дебиторлық  береше»		441-ші «Есеп айырысу  шотындағы нақты ақша»
2.	Өкілетті банк валюта биржасына 0,05% комиссиялық шығындарды есептен шығарды(300000*0,05/100)	0,175	821-«Жалпы және әкімшілік шығыстар»		334
3.	Өкілетті банк 0,25%, бірақ 1,805 АҚШ долларынан кем емес банк комиссиондарын- 1,805 АҚШ доллары *1 доллар үшін 150,15тг есептен шығарды	271,021	821		334
4.	Өкілетті банк операциялардың шұғыл атқарылғаны үшін 2378,57 доллардан 0,2%-ды есептен шығарды	47,571	821		334
5.	Валюталық шот есебіне айырбасталымды сома қоса есепке алынды.1 доллар үшін алынғын бағам 150,15тг	357,142	431		334
6.	Бағамдағы басқа да сәйкестік еместердің әсерінен болған ауытқулары есептен шығарылды	1,401	845-ші «Басқа да негізгі емес қызметтер бойынша шығыстар»		334

 

 

 

 

 

 

 

431-шот бойынша шаруашылық  операциялары.

1. Экспортқа жөнелтілген  өнімдер мен көрсетілген қызметтер  үшін шетелдік сатып алушылардан  түсі түсті. Д 431  К 301.

2. Әр түрлі шетелдік  дебиторлардан берешектің келіп түсуі. Д 431  К 334.

3. Бұрын берілген аванстардың  түсуі. Д 431  К 351,352.

4. Шетелдік валютадағы  шоттан ел ішіндегі валюталық  шотқа келіп түскені. Д 431  К 432.

5. Құрылтайшылардың жарғылық  капиталға салымы шетелдік валютамен  түсті. Д 431  К 511.

6. Шетелдік валютамен несие, займ алу. Д 431  К 601-603.