Аралық станция

         

КІРІСПЕ

 

Теміржол-инженерлік құрылыстардың  кешені. Ол пойыздарды белгіленген   жылдамдықпен  жүргізуді  қамтамасыз  етуге  арналған. Теміржол табаны үнемі атмосфералық және климаттық факторлардың әсер ету жағдайында жұмыс істейді және журген пойыздардың ауыр салмақтарын қабылдайды.

Теміржол төменгі және үстіңгі құрылыстардан тұрады. Жолдың төменгі қабатының құрылысына; жер  төсемі және жасанды құрылыстар жатады.

Жолдың үстінгі қабатының  құрылысына: балласт қабаты, шпалдар, релістер, бекітулер, ығысуға қарсы бекітпелер, көпірлер, бұрылма брустар жатады.

Балласт қабатының негізгі  қызметі- шпалдардан алған қысым  күштерін жер төсемінің негізгі  көлеміне біркелкі тарату, тік және көлденең күштердің әсерінен  шпалдардың орнықтылығын сақтау, реліс табанының  астыңдағы негізінің серпінділігі мен релісті – шпалдар торын планында және тік пішінінде жөндеу мүмкіндігін қамтамасыз ету, үстіңгі қабаттағы суды ағызып жіберу.

Балласт қабаты өзінде суды ұстамай, негізгі жолақты ылғалдан сақтауға тиіс. Балласт материалдары түскен күшпен атмосфералық әсерге берік, серпінді, орнықты және арзан болуы керек. Сонымен қатар олар нығыздалғанда-ұсақталмайтын, пойыздар өткенде-шаңдалмайтын, желмен ұшпайтын, жауынмен шайылмайтын, шөп басып кетпейтін болғаны жөн. Балласт ретінде сусымалы, тез құрғағыш, серпінді материалдар пайдаланылады. Балласт үшін ең жақсы материал- табиғи тастардан, үлкен, ұсақ жұмыр тастардан ұсақталған тастар.

Асбест балласы-асбест талшықтары араласқан  ұсақталған тау  жыныстарын өңдейтін асбест өңдірісінің  қалдықтары. Сонымен бірге оның айтарлықтай көтеру қабілетіне  , аз кірленуіне, жолды жөндеуге ыңғайлылығына қарамастан асбест балласының кемшіліктері бар, оларға жүрістің үлкен жылдамдығында күшті шандануы мен нөсер жауындарда шайылып кетуі, айтарлықтай орнықты еместігі жатады.

Жайманың түріне байланысты 1км жолға 1440, 1600, 1840 және 2000 дана шпал салынады.

Релістер жылжымалы  құрамның доңғалақтарың бағыттап, оның салмақ күштерін шпалдарға  жеткізеді.

Жұмыс сенімділігін арттыру  үшін реліс айтарлықтай берік, қызмет мерзімі ұзақ, аса төзімді жіне қатты, бірақ иорт емес болуы керек, өйткені ол динамикалық соққыны қабылдайды. Релістің салмағы мен көлденең пішініне байланысты Р50, Р65, Р75 үлгілері пайдаланылады. Релістің қалыпты ұзыңдығы-25м. Одан басқа, бұрылыстар салуға ұзыңдығы 24,92м және 24,84м қысқартылған релістер жасалады.

Түйіспесіз жолда теңестіруші  реліс ретінде, бағыттамалар салғанда бұрынғы қалыпты 12,5м және қысқартылған 12,46: 12,42:  12,38м релістер пайдаланылады. Ауыстыру мерзіне дейін Р65-500млн.т, ал Р50-350млн.т салмақ өткізу керек. Р75 релісінің қызмет мерзімі  Р65 релісіне қарағанда 30пайыз жоғары.

Теміржол көлігі дамуының негізгі бағыты- оны электрлендіру, алдағы уақытта 1,5 мың км электрленген жолды пайдалануға беру жоспарланып  отыр.

Қазақстан Республикасының барлық көлік жүйесіндегі теміржолдың басымдылығы ерекше бола береді, онымен 2010ж жүк айналымының  3/4   бөлігі орындалады. Теміржол түрлі инженерлік құрылыстармен, техникалық құралдармен жабдықталады.

Мұны олардың мөлшерлілігімен түсіндіруге болады. Темір-бетон шпалдарының кемшіліктері: олардың ауыр салмақтылығы, тоқ өткізгіштігі, қаттылығының жоғарылығы, релістің шпалға бекітілуінің күрделілігі.

 

 

 

1. СТАНЦИЯНЫҢ ТЕХНИКА-ПАЙДАЛАНУ СИПАТТАМАСЫ

 

Көлденең түрдiң бөлiмшенiң  орналасқан осы аралық стансасы. Бағыттарда сызықтың дәрежесi - I дәреже. Елдi мекен солтүстiктен орналастырған. Бағыттарда тартуды тек - электрмен тасығыш. Аралық платформаның енi - биiк. Ең қысқа қабылдау-жiберу бекiтуiрек - 1250 шақырым ұзындық. Пойыздардың максимал қозғалыс жылдамдығы - 120 км/с. Жақын орналаскан перегондар автоблокировкамен жабдықталған. Нұсқағыштармен және сигналдардың басқаруынын әдiсі - электр орталықтануы. Пойыздардың буларындағы қозғалыстың өлшемдерi - 61 пойыздар. Стансалардағы жүктердiң сипаты және тапсырмасы мен оның саны ТББ жататын кiрме жолуға тұтасады анықталмаған.             

Көлденең түрдiң бөлiмшенiң орналасқан осы аралық стансасы. Бағыттарда сызықтың дәрежесi - I дәреже. Елдi мекен солтүстiктен орналастырған. Бағыттарда тартуды  тек - электрмен тасығыш. Аралық платформаның енi - биiк. Ең қысқа қабылдау-жiберу бекiтуiрек - 1250 шақырым ұзындық. Пойыздардың максимал қозғалыс жылдамдығы - 120 км/с. Жақын орналаскан перегондар автоблокировкамен жабдықталған. Нұсқағыштармен және сигналдардың басқаруынын әдiсі - электр орталықтануы. Пойыздардың буларындағы қозғалыстың өлшемдерi - 61 пойыздар. Стансалардағы жүктердiң сипаты және тапсырмасы мен оның саны ТББ жататын кiрме жолуға тұтасады анықталмаған.

   Станциялар дегеніміз –темір  жолдың тұтынушылармен тікелей байланысты жүзеге асыратын аса маңызды өндірістік –шаруашылық бірліктер.

   Арнауы мен жұмыс сипатына қарай стансалар аралық,телімділік,сұрыптау,жүк, жолаушылар стансалары болып бөлінеді.

     Сұрыптау стансасы  деп-жүк пойыздарын жаппай сұрыптап,құрастыратын  стансаны айтамыз.Мұнда әр бағыттан жиналған транзитті және жергілікті  вагондардан жолдағы стансаларда кайта өнделмей алыс қашықтыққа баратын пойыздар құрастырылады.Сұрыптау жұмысын орындау үшін тиісті сұрыптау парктері ,сұрыптау дөнесі және тартым жолдары ,қайта құрастыруға арналған бөлек парк немесе бірқатар жолдар салынады. Қабылдау,сұрыптау,жөнелту, парктері сұрыптау  дөңестерімен  қоса сұрыптау  жүйесін құрады. Сұрыптау стансасында локомотив және вагон  шаруашылығы,су,энергия жабдықтары,СОБ және байланыс құрылғылары бар. Станса қазірігі жаңа техника, автоматика мен  телемеханика құрылғыларымен жабдықталуда.

   Сұрыптау стансасын   қабылдау,сұрыптау және  жөнелту  парктерінің қатар,бір ізді,     қиысып орналасуына қарай айырады.Сұрыптау  жүйесінің санына қарай станса бір бағытты  және екі бағытты болады.Екі бағытты стансаның екі сұрыптау жүйесі бар.Оның әрқайсысы өзіне тиісті бағыттағы вагондарды құрастырады.Бір  бағытты стансаның  сұрыптау паркінде екі бағыттың  вагондары құрастырылады.Бір бағытыт станса ішінді барлық  тоғысатын бағыттардың  пойыздарына арналған ортақ бір қабылдау паркі және ортақ бір жөнелту,сұрыптау дөңесі бір станса ең прогресті  болып саналады.Екі бағыттан келетін транзитті жүк пойыздары ортақ жөнелту паркінің тиісті Тр1,Тр2 жолдарына алынады.Бір жүйелі сұрыптау станциясының вагондарды қайта құрастыру қабілетіне  тәулігіне 6000 вагонға дейін жетеді.Керекті жағдайда қайта құрастыру қабілетін арттыру үшін екі жүйелі станса жасалады.Екінші бағытқа арналған парктер:Қ ,С2,Ж2,Тр2 . 

  Қайта құрастырылған   вагондардың мөлшері мен сұрыптау  жолдарының  санына қарай сұрыптау  дөңесін жоғары,орташа,аз қуатты  деп бөлінеді.

  Дөңес деп- құлама  және көтерме бөліктерінің  түйіскен  жеріндей  жазықтықты айтады.Тәулігіне  5000 вагоннан асыра қайта құрастырылса  және сұрыптау жолының саны 30-дан артық болса,онда жоғарғы қуатты дөңес,егер тәулігіне 2000-5000  дейін  вагондар қайта құрастырылса  және сұрыптау жолдарының саны 17-ден -30ға дейін болса-орташа дөңес ,ал сұрыптау жолдарының саны 16-ға дейін,вагондарды қайта құрастыру қуаты тәулігіне 250-ден 2000-ға дейін  болса-аз қуатты дөңес  жобаланады.

2. СТАНЦИЯНЫҢ СХЕМАСЫН ТАҢДАУ

 

Шешімдердің дұрыстығы  олардың қолдануының аралық стансалар,шарттардың маңызды схемаларының өнер білімі,сонымен бірге аралық стансаларға жалпы талаптарынан олардың жобалауында стансаның схемасының таңдауында тәуелді болады. Стансаның схемасының таңдауында тәуілді болады. Стансаның схемасының таңдауы келесі кезеңдерге бөлшектеуге ұсынылады.

Оқушылар аралық стансаның түрi негiзгi бiр үлгiдегi осы стансалық алаңға және қабылдау-жiберу бекiтуiрек, өтулердi профиль және станса, сызықтың дәрежесiнiң пайдалы ұзындықтарында орнатылады. Аралық стансалардың алаңдарының ең төменгi ұзындықтары кестеде 2.1-ші кестеде қисықтардың тангенстерiнiң есепке алуынсыз келтiрiлген.

 

Кесте 2.1  Станция алаңының ұзындығы

 

Сызық Категориясы	Станса түрі	Станса алаңдардың пайдалы ұзындығының, жанында стансалық алаңдардың ең төменгi ұзындығы
		850	1050	1250
1.	Бойлық	2500	2900	3300
2.	Жартылай бойлық	2000	2200	2400
3.	көлденең	1450	1650	1850

 

Бас жолдарға жебе тәрiздi аудармалары болғандықтан тiк қисықтардың шектерi тыс жинақтау керек, онда оның нормативпен салыстыру үшiн стансалық алаңның ұзындығын тiк қисықтардың тангенстерiнiң шамасына кiшiрейту керек.

 

L_ст = L_зад – (Тв^’ + Тв^’’),       (2.1)

 

мұндағы: L_зад – профильдiң сыну нүктелерінің арасындағы ауданның қалған ұзындығы;

L_ст - тiк қисықтар тангенстердiң арасындағы ауданның ұзындығы;

Тb^’ и Тb^’’ – сәйкесiнше жұп және тақ тараптан тiк қисықтардың тангенстерi.

Түйiндестiрiлетiн көлбеулердi алгебралық айырымның жанында анықтайды

                                                          Тb^’ = 7.5 ∆i                                                  (2.2)

мұндағы: ∆i – алгебралық айырым

 

Тb^’ = 7,5*(3-1)=15м

 

Тb^’’ = 7.5*(1-6)=-37.5м

 

L_ст = 1450 – (15 –(-37.5)= 1397 м

 

Қорытынды: Нақты оның ұзындығы кестелерден 1 көлденең орналастырылуы үшiн бекiтуiрек алаң қажеттiлігін көруге болатын 1397 метр.

 

 

           2.1 Жолаушылар ғимаратының орналастыру

 

 Жолаушылар ғимараттың  қоныстары таңдауда жолаушылар  стансаларда бөлек, қызмет көрсетуге қатысты жақсартудағы жобаларды есепке алуы керек. Сонымен бiрге шешушi фактор кенттің қонысы болып табылады. Жолаушылар, ғимарат үшiн максималды, ыңғайлы жасаулары есепке алуымен сондықтан кент жақтан орналастыруы керек. 5 м жолаушылар платформаның ұзындығы 48-24 м вокзалдың сыйымдылығы.

Қарсы жақтан да, жолаушылар ғимарат аралық стансаларға жүк таситын құрылымдары орналаса алады. Жүк таситын құрылымдардың дамытуы ұзыннынан және ені шектелмеген. Жүк таситын ауланың көрме жолдары стансалардың жолдық дамытуының үлкеюлерi үшiн қабылдау-жiберу бекiтуiрек кемiнде екi жол араларының енiне орналастыруға ендi ұсынылады, кемiнде 11.8 метрлердiң электрлендiрiлген бөлiмшелерiне.   

Демек, аралық стансаларға бар болуы маневрлiк операциялар күрделендiру кiрiс жол бекiтуiрек, сондықтан кәсiпорындардың қоймалары стансаның бiр аудандарында амалдарынша орналастырады, кiрме жолыңыз тұтасады.

3. СТАНЦИЯ ҚҰРЫЛЫМЫНЫҢ СИПАТТАМАСЫ

 

3.1 Жолдардың пайдалы ұзындықтардың тiзiмi және саны

 

Сан сипат және қозғалыстың  өлшемдерiне байланысты бекiтiлу қабылдау-              жiберу бекiтуiрек болуы керек (бас бекiтуiрек ) стансаның жобалауы бойынша

 

Кесте 3.1  Пойыздар саны

 

Бiр жолды сызық			Екi  қатарлы сызық
Пойыздардың 12 буына дейiн қозғалыста 2 жолдар	Пойыздардың буына 13-14 аралығындағы 2 жолдар	Пойыздар 24 бұдан артық 2-шi бу	2-3 жолдар

 

Вагондар аралық стансаға қабысуында не шарт кезiнде кiрме жолдар мен маршруттар келiп жолданады, 1-2 жол қосымша қабылдауы керек.

 

Кесте 3.2 Пайдалы ұзындықтардың тiзiмi

 

Нөмiрлер тағайындауы бойынша бекiтуiрек	Жолдың шекарасы		Бекiтуiрек, метр ұзындық
	Ординаталар	Ординаталарға дейiн
I – басы II – басы 3 – қ/ж 4 – қ/ож 5 – қ/ж 6 – қ/ж 7 – көрмесi 8 – жүк тиеу - түсіру. 9 – тарту 10 – тұғырық	ПС – 619,12 ПС – 801,66 ПС – 722,46 ПС – 634,66 ПС ПС ПС 625 ПС	Ч3 – 662,27 Ч2 – 809,27 Ч4 – 697,14 Ч5 – 612,34 ПС – 237,46 ПС – 208 Тірекке дейін Тірекке дейін	1281,39 1611,5 1419,6 1247 237,46 208 625 50

 

Маневрлiк жұмыстың өндiрiстерi үшiн ұзындығы қабылдау-жiберу жолын  құрама пойыздың ұзындығының жартысы  немесе пайдалы ұзындықтың жартысы  болуы керек болатын бiр тарту  жолы ескерiледi.

Жүк таситын майдандарға  вагондарының қойылулары үшiн жүк тиеу - жүк түсiру жол, пойыздардың ұзындығына байланысты қабылдайтын ұзындықты ескеруілуі керек.

Қажеттi бұлтарыстардың өндiрiстiң есепке алуы бар жүк  таситын майдандарымен вагондардың  орын ауыстырулары үшiн ұзындығы жүк  тиеуіне тәуелдi болатын көрме жолы жүк түсiру жолыда ескерiледi.

Пойыздардың жүру маршруттарына  жеке вагондардың шығуының сақтап қалулары үшiн кемiнде 50 метрлердiң пайдалы  ұзындығымен сақтағыш тұғырық ескеруге керек.

Стансаларда жолдардың жоғарғы құрамының қуат сызықтардың негiзінде тақ қалған дәрежесi бекiтiледi, стансалық - 2.68-шi тармақтарды ұсыныстар негiзiнде ИПСке, 2.69, 2.70. Жолдардың жоғарғы құрамындағы қуаттары

 Кестеде 3.3 келтiрiлген.

 

Кесте 3.3 Жолдардың  құрамы

Жолдың аты	Рельс түрі	Шпал түрі	Шпал түрі	Жолдың 1км-ге саны	Құм, м	Қиыршық тас, м
Басы  Қабылдау жiберуi қалғаны	Р 65 Р 50 Р 50	ж/б ағаш ағаш	Ι А ΙΙ А ΙΙΙ А	1840 1640 1440	0.2 0.25 0.25	0.35 - -