Логистика туралы тусинік

Вагон паркінің тиімділігін  көрсететін негізгі көрсеткіш вагонның жүк сыйымдылығымен толық пайдалынылады. Жүк көтергіштігі мен сыйымдылығының пайдалану дәрежесі коэффиценттер бойынша анықтауға болады.

Жүк сыйымдылығының коэффиценті:

 

К_гр.= M_г/q

 

Мұндағы:   M_г – жүктің вагондағы салмағы (т.)

                   Q – вагонның жүк көтергіштігі.

 

Жүк сыйымдылығының коэффиценті:

 

К_в.м. = V_г.р./ V _в.

                             V_г.р – тасымалданатын жүк көлемі;

                             V _в. - вагонның көлемі.

Коэффицент мәні 1 –  ге жақындаған сайын , вагонның жүк  көтергіштігі мен жүк сыйымдылығының толық пайдаланғандығын көрсетеді.

Бірігіп тасымалдау кезінде 1 вагонға жоғары тығыздығы және төмен тығыздығы жүктерді тасымалдау кезінде вагондағы әрбір жүктің салмағы мен көлемінің қатынастары  мына өрнек бойынша анықталады:

Жоғарғы тығыздықтағы жүктің салмағы; тн.

формула

мұндағы: М_в – вагонның жүк көтергіштігі;  V_в – гон көлемі; r_H – төмен тығыздықтағы жүктің тығыздығы тн/м³;   r_выс. – жоғарғы төмен жүктің салмағы.

Төменгі тығыздықты жүктің салмағы:

 

М_Н = М_в - М_выс.

Темір жолда вагондардың техникалық жүктелу нормасының маңызы зор (техническая норма загрузски, ТНЗ).

Техникалық жүктелу  нормасы деп осы вагонға тиелетін жүктің толық жүк көтергіштігі мен  сыйымдылықтарын толық пайдаланған  кездегі салмағын айтамыз.

Дара жүктер үшін техникалық жүктелу номасы олардың қасиеті мен орналасу схемасы бойынша анықталады. Ал, аудармасы және сусымалы жүктің ТЖН – ды тасымалдау вагон түріне байланысты анықталады (ашық және жабық вагон).

Жабық вагондар үшін:

ТНЗ= V_в * К_в * r.

 

Ашық вагондар үшін:

 

ТНЗ= (V_г * V_ш * r).

Мұндағы, V_ш – жүк «шапкасының» көлемі.

 

Су жолдары. Жалпы Қазақстан  бойынша су жолының ұзақтықтары 4000 км. Олардың негізі Каспий теңізі, Ертіс және Жайық өзендері арқылы өтеді. Іле өзенімен, Балқаш көлі арқылы өтеді.

1998 жылы арнайы теңіз компаниясы « КазТрансФлот» компаниясы құрылды.

Өзен және теңіз көлігінің  көрсеткіштерімен сипаттайтын негізгі  көрсеткіштер теңіз көлігінің көрсеткіштер теңіз көлігінің өлшемдері (ұзындығы, ені, борттың биіктігі, жүк көтергіштігі, жүк сыйымдылығы, су ысыру көлемі, жүкпен және бос жағдайдағы бату (шөгу) жағдайы. Су асыру деңгейі салмақ немесе көлеммен өлшенетін кеменің су ысыру мәні. Теңіз көлігіндегі негізгі тағы бір көрсеткіш Дейдвейт (немесе толық жүк көтергіштігі) – кеменің өз салмағынан артық қабылдай алатын жүк салмағы.

 

Дейдвейт төменгі формуламен анықталады:

Д_в = Д_n- Д_ц

 

Д_n – толық жүк көзіндегі су ысыру көлемі ( сыйымдылық);

Д_ц – жүксіз кеменің су ысыру көлемі.

 

Кеменің толық және таза жүк көтергіштігі болып екіге  бөлінеді.

Толық жүк көтергіштігі (Д_в) – кеменің қызметтік жүктер салмағы мен су және отын және тасымалданатын жүк салмағы қосындысына тең. Ал таза көтергіштігі Д_r = Д – С тасымалданатын жүк салмағына тең.

Мұндағы, С барлық кеме қорының салмағы теңіз көлігінде  тию түсіру жұмыстары жағалауда орналасқан қондырғылар мен жабдықталған причалдарда атқарылады.

Ал әлемдік порттарда  аквтория аудандарында қатты бекітілген және бекітілген арнайы қондырғылармен жабдықталған жағалауда жасалады.

Теңіз көлігінің жетістігі  континент арасындағы жүк тасымалданатын мүмкіндігі, ұзақ арақашықтықта өзіндік құн төмендігі , өткізу және тасымалдау қатынастарының жоғарлылығы.

Кемшілігі.Тасымалдау шектеулілігі, тасымалдау жылдамдықтарының төменділігі, ауа райына тәуелділігі, күрделі хабарласу инфроструктурасын құру қажеттілігі.

Жүкті бекітуге қойылатын  талаптар. Жүк жіберудің жиі болмауы.

 

 

Автомобиль  көлігі.

Мемлекеттерде қазіргі  уақыттарда ең негізгі көлік түрі әлі де болса автомобиль көлігі болып  тұр.

Жолаушылардың 85% осы көлікті пайдаланады. Автогмобиль жалпы ұзындығы 150 мың км..

Соңғы жылы жаңа транзиттік коредор Батыс Еуропа – Батыс  Қытай территориясы арқылы өтеді.

3 негізгі  транзиттік  бағыт бойынша:

1. Еуропа – Қытай ( Ресейдің қатысуымен);
2. Еуропа – Қытай ( Экономикалық Бірлестік елдері бойынша; ОЕС);
3. Ресей – Орталық Азия.

 

Автомобиль көлігінің  материалдық базасы, автомобиль жолдары, автомобильдер және автомобиль қызмет көрсету мекемелері.

 

Тасымалдауды  реттейтін негізгі құжаттар және көліктік құжаттамалар.

Көлікте тасымалдау ережелері  мен шарттарын реттейтін негізгі құжат; темір жолының, автомобиль көлігінің, ішкі су жолдарының уставы, сонымен қатар теңіз жолының сауда кодексі.

Устав пен кодекста көлік  мекемелерінің ұйымдарының және көлікті пайдалану азаматтардың міндеттері, құқығы және жауапкершілігі анықталады. Сонымен қатар, уставта жүк және коммерциялық операцияларды орындайтын шаруашылықтың барлық негізігі талаптары көрсетіледі. Уставта жылжымалы құрамды қолдануды жақсарту және тасымалданатын жүктің қауіпсіздігін қамтамасыз етілген талаптар да көрсетіледі.

Жүкті тасымалдау үшін келісімшартқа отырады. Келісімшарттың мазмұны және ерекшеліктері әрбір көлік түріне байланысты өзгеріп отырады.

Ішкі су жолдарда теңіз  тасымалының келісімшарты – коносамент, яғни бұл жүк қабылдап алғандығы туралы қолхат болып табылады.

Шет елдік тасымалдауға келісімшарт ретінде чартер толтырылдады.

Автокөлік мекемелері үшін жүк тасымалдауда типтік келісімшарттар бекітіледі.

Әрбір көлік түрінде  жүк тасымалдау үшін көліктік құжаттамалар пайдаланады (транспортная документация).

Теміржол көлігінде  құжаттама комплекті 4 құжаттан тұрады:

• накладная;
• жол ведомості;
• жол ведомостінің корешогы;
• квитанция;

Накладнойдың алдыңғы  бетінде жүк жіберуші станцияның аты және жолдың деңгейі, жүк жіберіші мен жүк алушының атауы, почталық адресі, жүк орын саны, орам түрі, вагонның техникалық жүктелу нормасы, вагон туралы мәлімет және жүк салмағы көрсетіледі. Осы мәліметтер жол ведомосына және жол ведомосінің корешогына да жазылады. Накладнойдың артқы бетінде календарлық мәліметтер (түкті тасымалдауға қабылдау уақыты, жүкті теміржолда түсіру немесе тию, құжаттамаларды толтыру уақыты) көрсетіледі. Сонымен қатар «Жүк технологиялық шарттарға сәйкес орналастырылды және бекітілді дұрыс» деген графаға жүк жібіруші баға қояды. Көліктік құжаттамаларды толтырғаннан кейін жүк жіберіші квитанция алады. Квитанция негізгі заңды құжат, теміржолдың жүк жіберушіден жүкті қабылдағандығын растайды. Жібері станциясынан жүкпен бірге наклодной мен жол ведомосі жіберіледі. Ал жол ведомосінің корешогы жіберу станциясында қалады. Вагон парағы накладной мен жол ведомосінен кейінгі негізгі үшінші құжат. Бұл әрбір тиілген вагонға толтырылады.

Теңіз көлігінде тасымалдау құжаты болып, тию ордері (погрузочный ордер). Тура су жолдарында және аралас жолдарда ордер орнына жүк жіберуші накладной толтыралы. Коносамент жүк шібірушіге тасымалдаушының беретін құжаты. Коносамент атаулы болуы мүмкін.