Автор работы: Пользователь скрыл имя, 17 Ноября 2013 в 15:32, реферат
У канцы жніўня 1941 г. Беларусь ужо знаходзілася пад акупацыяй нямецкіх войск. У дадзенай працы будуць разгледжаны планы нацысцкай Германіі адносна Беларусі. Гэтая тэма актуальна і па гэты дзень, таму што кожны з нас захоўвае памяць пра пакуты і подзвігі нашага народа ў час Вялікай Айчыннай вайны.
Каб кампенсаваць тэрытарыяльныя страты Беларусі на карысць Украіны і Літвы, якія складалі 30% ад даваеннай плошчы БССР, планавалася далучыць да Генеральнай акругі Беларусь Смаленшчыну са Смаленскам. Але Гітлер не падтрымаў гэтай ідэі, і таму нямецкімі ўладамі было вырашана, што даваенная граніца паміж БССР і РСФСР павінна аддзяляць беларускі абшар ад расійскага.
Уводзіны
У канцы жніўня 1941 г. Беларусь ужо знаходзілася пад акупацыяй нямецкіх войск. У дадзенай працы будуць разгледжаны планы нацысцкай Германіі адносна Беларусі. Гэтая тэма актуальна і па гэты дзень, таму што кожны з нас захоўвае памяць пра пакуты і подзвігі нашага народа ў час Вялікай Айчыннай вайны.
Падзел тэрыторіі Беларусі
Да канца жніўня 1941 тэрыторыя Беларусі была ўжо акупіравана нямецкімі войскамі. Яе тэрыторыя была падзелена на некалькі асобных частак:
Вышэйшым органам з’яўлялся Генеральны камісарыят Беларусі, які ўзначальваў Вільгельм Кубэ, а пасля яго забойства, з верасня 1943 г. – Курт фон Готберг. Генеральнаму камісарыяту падпарадкоўваліся гебіткамісарыяты (акругі), штатскамісарыяты (гарады), артскамісарыяты(раёны).
Каб кампенсаваць тэрытарыяльныя страты Беларусі на карысць Украіны і Літвы, якія складалі 30% ад даваеннай плошчы БССР, планавалася далучыць да Генеральнай акругі Беларусь Смаленшчыну са Смаленскам. Але Гітлер не падтрымаў гэтай ідэі, і таму нямецкімі ўладамі было вырашана, што даваенная граніца паміж БССР і РСФСР павінна аддзяляць беларускі абшар ад расійскага.
Адміністрацыйны апарат
Адміністрацыйны апарат складаўся ў асноўным з нямецкіх цывільных служачых. У якасці дапаможных мясцовых устаноў акупанты стваралі гарадскія і раённыя ўправы на чале з начальнікам раёнаў або бургамістрамі гарадоў. У валасцях прызначаліся валасныя старшыні, а ў вёсках – старасты. З ліку тых, хто перайшоў на бок немцаў, стваралася мясцовая беларуская паліцыя.
Узброенай апорай акупацыйнага рэжыму ў Беларусі з’яўляліся акупацыйныя войскі вермахта- ахоўныя дывізіі, а таксама службы СД (служба бяспекі, галоўны орган разведкі і контрразведкі), СС (ахоўныя атрады, а таксама адборныя войскі), гестапа-паліцыя і інш. Усяго на тэрыторыі Беларусі гітлераўцы вымушаны былі трымаць ваенна-паліцэйскія сілы колькасцю да 160 тыс. чалавек.
Калабарацыянізм на тэрыторыі Беларусі падчас немецкай акупацыі
Асобы, якія супрацоўнічалі з з нацыстамі ў акупіраваных краінах падчас Другой сусветнай вайны, атрымалі ў гісторыяграфіі назву калабарацыяністы. Беларусь не стала выключеннем. Беларусы, якія былі не задаволены папярэдняй уладай бальшэвікоў, якія сталі ахвярамі калэктывізаціі, уступалі у шэрагі калабарацыяністаў. У нямецкай улады была свая заінтэрэсаванасць у гэтым: прыцягваючы добраахвотнікаў з ліку насельніцтва акупіраваных тэрыторый, нямецкае кіраўніцтва, па-першае, разлічвала папоўніць чалавечыя рэсурсы, па-другое, яно планавала стварыць эфектыўныя сілы для барацьбы з партызанскім рухам, таксама тут быў вызначаны і прапагандысцкі эфект - прымусіць партызан біцца з іх суайчыннікамі, плюс
стварэнне калабарацыйных фармаванняў па нацыянальнай прыкмеце было істотным фактарам нацыянальнай палітыкі нацыстаў.
Нямецкі бок быў відавочным ініцыятарам гэтага працэсу. Аднак прадстаўнікам нацыянальных рухаў належала не менш актыўная роля. Асноўнай прычынай гэтага аўтар лічыць тое, што пры ўладзе бальшавікоў стваралася “савецкая культура”, а да нацыянальных асаблівасцей народаў, якія засялялі СССР, ставіліся абыякава. Немецкая ўлада, у твары гаўляйтара Вільгельма Кубэ, які жадаў заваяваць сімпатыю ў мясцовага насельніцтва(што,дарэчы,было вынікам яго асабістых перакананняў, а не інструкцыяй "усходняга міністэрства"), дазволіла жа зноў выкарыстоўваць бела-чырвоны-белы сцяг і герб “Пагоня”, па яго ініцыятыве выкладанне ў школах праводзілася выключна на беларускай мове, нават польскае насельніцтва Беларусі павінна было вывучаць беларускую мову па 6 гадзін у тыдзень.
Памылкова будзе сказаць, што беларускі калабарацыянізм не меў палітычнай глебы. Акупанты стваралі розныя структуры цывільнай улады, прыцягваючы ў іх пэўныя колы жыхароў. Такім чынам , Кубэ цалкам свядома зрабіў стаўку на выкарыстанне ў сістэме кіравання дзеячаў беларускага нацыяналізму. За перыяд з верасня 1941 па чэрвень у 1943 ён санкцыянаваў стварэнне цэлага шэрагу калабарацыйных арганізацый. Зыходзячы з гэтага вынікае паказаць асноўныя палітычныя калабарацыйнага арганізацыі :
Беларуская народная самапомач (БНС)
Беларуская народная самапомач была створана 13 кастрычніка 1941 паводле загаду генеральнага камісара Беларусі В. Кубэ. На чале яе стаў кіраўнік пражскага філіяла Беларускага камітэта самапомачы І. Ермачэнка. БНС дзейнічала пад кантролем і кіраўніцтвам нямецкіх акупацыйных улад. Склад цэнтральнай рады зацвярджаў Кубэ, праўленні акруговых, раённых і старшыняў валасных аддзелаў прызначалі адпаведныя гебітскамісары, раённыя і валасныя нямецкія кіраўнікі. Статут БНС абвяшчаў яе як дабрачынную народную арганізацыю, якая ставіць за мэту «памагаць пацярпелым беларусам ад ваенных дзеянняў, бальшавіцкага і польскага праследавання, памагаць адбудаваць зруйнаваны чужынцамі беларускі край, пашырыць і развіць беларускую культуру». БНС займалася зборам грашовых і матэрыяльных каштоўнасцей, прадуктаў харчавання, абутку і зімовай вопраткі, аказвала матэрыяльную дапамогу пацярпелым ад вайны,
займалася арганізацыяй устаноў аховы здароўя, дастаўкай друкаваных выданняў у акругі і паветы. У пачатку 1942 быў праведзены з'езд усіх лекараў Беларусі. На ім было пастаноўлена стварыць беларускую лекарскую прафесійную арганізацыю, адкрыць беларускі медыцынскі ўніверсітэт і арганізаваць матэрыяльную дапамогу мясцовым дактарам у цяжкі ваенны час. БНС утрымлівала многія шпіталі, праводзіла рассяленне дзяцей у прытулкі, арганізаваныя на базе савецкіх санаторыяў . Паводле нямецкай задумы, арганізацыя мусіла пераняць усе функцыі Чырвонага Крыжа.
Акупацыйныя ўлады цвёрда трымалі ў сваіх руках кантроль над БНС. Кіраўнікі БНС марылі пераўтварыць арганізацыю ў орган беларускага дзяржаўнага кіравання. З гэтай мэтай яны настойвалі на стварэнні беларускіх узброеных ваенных атрадаў для барацьбы з партызанамі і на фронце, арганізацыі пры акупацыйных органах аддзелаў з ліку беларусаў і г.д. Аднак Розэнберг не жадаў ствараць у Менску цэнтральны ворган беларускага самакіраваньня. Кубэ, разумеючы, што дадзеная адмова адштурхне ад немцаў беларусаў, спрабаваў улагодзіць гэтае пытаньне шляхам стварэння змешанай адміністрацыі, што яднала нямецкі кіраўніцкі персанал і беларускі выканаўчы апарат у межах акруговых і генэральнага камісарыятаў.
У сувязі з пашырэньнем антынямецкага партызанскага руху В. Кубэ ў чэрвені 1942 пачаў актывізоўваць беларускіх нацыяналістаў. Абапіраючыся на БНС, 29 чэрвеня ён надаў І. Ермачэнку званне дарадчыка і мужа давера беларускага народа, прызначыўшы гэтаксама яшчэ трох давераных ў генэральным камісарыяце і па адным у кожным акруговым камісарыяце.
Адначасова было дазволена стварыць галоўную раду БНС у складзе 12 чалавек. Пры ёй было 13 ведамасных аддзелаў: адміністрацыйны, палітычны, вайсковы, школьны, аховы здароў і іншыя з адпаведнымі падраздзяленнямі ў акругах. Фактычна быў створаны апарат, які мог у адпаведны час пераняць з нямецкіх рук кіраўніцтва краем.
Беларускі корпус самааховы (БКС)
Беларускі корпус самааховы пачаў стварацца летам 1942 Беларускай народнай самапомаччу (БНС). Нямецкая ўлада разглядала яго як дапаможную арганізацыю для нямецкай паліцыі, а прадстаўнікі корпуса бычылі у ёй правобраз будучага беларускага войска. Камандуючым БКС быў прызначаны І. Ермачэнка, які таксама ўзначальваў і БНС.Ім быў утвораны
штаб БКС. Стварэнне БКС суправаджалася шырокай прапагандысцкай кампаніяй. Падкрэслівалася, што БКС знішчыць партызаншчыну і стане зародкам беларускага войска на будучыню. Перад Беларускай самааховай ставілася задача "дапамагаць нямецкай і мясцовай паліцыі ў барацьбе супраць бальшавікоў і сабатажнікаў, забяспечваць спакой на Беларусі". Зброя і амуніцыя для БКС павінны былі пастаўляцца нямецкай паліцыяй. Былі арганізаваны афіцэрскія курсы, на якіх прайшлі падрыхтоўку каля 260 чалавек.
Справай БКС зацікавілася разведка партызан і польскай Арміі Краёвай, якія рабілі ўсё магчымае, каб сарваць гэтае мерапрыемства. Бяззбройныя самаахоўцы і іх сем'і сталі аб'ектам тэрору з боку партызан: немцы не спяшаліся ўзбройваць гэтыя фарміраванні, у выніку яны лёгка разганяліся партызанамі. Восенню 1942 г. цікавасць акупантаў да гэтага мерапрыемства стала слабець. Замест БКС яны вырашылі ствараць беларускія паліцэйскія батальёны на чале са сваімі прадстаўнікамі. Вясной 1943 Беларуская самаахова была распушчана.
Беларуская рада даверу
Была створана 27 чэрвеня 1943 г. ў г. Мінску па ініцыятыве генеральнага камісара Беларусі В. Кубэ з асоб, што супрацоўнічалі з нацыстамі. У яе склад увайшлі па адным прадстаўніку з акруг, якія вызначаліся акруговымі камісарамі, а таксама 6 чалавек ад цэнтра. На працягу 1943 г. рада даверу збіралася 2 разы ( 23 і 28 жніўня). Асноўным пытаннем, якое абмяркоўвалася на пасяджэннях, было пытанне аб формах і матадах барацьбы з партызанамі. Члены рады прапанавалі акупантам узмацніць агентурную разведку ўнутры партызанскіх злучэнняў, стварыць таксама лжэпартызанскія атрады. Такім спосабам рада даверу выконвала ролю «народнага прадстаўніцтва». Беларуская рада даверу мела на мэце збор і апрацоўку прапаноў і пажаданняў акупацыйным уладам, удзел з дарадчым голасам у пасяджэннях генеральнага камісарыята «Беларусь».
У снежні 1943 Беларуская рада даверу ператворана ў Беларускую цэнтральную раду.
Беларуская цэнтральная рада (БЦР)
Беларуская цэнтральная рада была створана ў снежні 1943 з Беларускай рады даверу пры Генеральным камісарыяце Беларусі. У БЦР увайшлі 14 чалавек ,прэзідэнтам стаў Р. Астроўускі. Захопнікі разглядалі яе як сродак
мабілізацыі сіл беларускага народа для барацьбы супраць партызан, больш поўнага выкарыстання эканомікі Беларусі ў сваіх інтэрэсах. Фармальна гітлераўцы перадалі БЦР кіраўніцтва школьнай справай, культурай, сацыяльнай апекай, Беларусай краёвай абаронай (БКА). Аднак на месцах адпаведныя аддзелы і надалей заставаліся пад кантролем нямецкіх акруговых камісараў. У акругах арганізоўваліся намесніцтвы ці аддзелы БЦР: фінансавы, культуры, сельская і лясной гаспадаркі, прафесійных спраў, рэлігіі і судовых спраў, вайсковы і інш. У падпарадкаванне БЦР былі перададзены Беларуская народная самапомач, Беларускае навуковае таварыства, Саюз беларускай моладзі. БЦР таксама прыкладала намаганні па змякчэнні нямецкай акупацыйнай палітыкі і абароне насельніцтва ад нямецкіх рэпрэсій. Шэраг актывістаў БЦР быў знішчаны партызанамі.
Дзейнасць БЦР фактычна была спынена на Другім Усебеларускім кангрэсе (27 чэрвеня 1944). Але юрыдычна дзейнасць БЦР не была спынена.
Саюз беларускай моладзі (СБМ)
Актыўную работу калабарацыяністы праводзілі сярод моладзі Беларусі. 22 чэрвеня 1943 г. В.Кубэ аб’явіў аб дазволе стварыць антысавецкую арганізацыю моладзі па тыпу «Гітлерюгенда», якая атрымала назву Саюз беларускай моладзі. Уступіць у яго мог любы беларус ад 10 да 20 гадоў, які даваў пісьмовыя доказы аб арыйскім паходжанні і жаданні служыць нацыстам. Мэтай СБМ было аб’яднанне беларускай моладзі, выхаванне ў ёй нацыянальнай свядомасці, гатоўнасці змагацца за Беларусь, якая будзе “адноўлена” з дапамогай Германіі. Гэтая арганізацыя надавала моладзі магчымасць вучыцца, знаёмiцца з беларускай культурай, лiтаратурай i гiсторыяй. Шэфам-кіраўніком штаба СБМ быў прызначаны М. Ганько. Намеснікам М. Ганько была прызначана Н. Абравама.
У чэрвені 1943 г. былі адкрыты школы па падрыхтоўцы кіруючых кадраў СБМ у Мінску, Альберціне, Драздах, а з лютага 1944 г.- у Фларыянаве. У Мінску, пры галоўным штабе, за час дзейнасці школ БСМ было падрыхтаванна звыш 1300 кіраўнікоў саюза. Гэта дазволіла стварыць даволі шірокую сетку арганізацый, якія аб’ядноўвалі каля 12, 5 тыс. юнакоў і дзяўчат.
З канца 1943 г. у СБМ пачалася актыўная вярбоўка ў дапаможныя вайсковыя фарміраванні і атрады СС. М. Ганько выдаў сакрэтны загад аб мабілізацыі ў роту СС юнакоў 1920- 1927 гг. Нараджэння. Радыё, газеты, шматлікія каляровыя лістоўкі заклікалі моладзь вербавацца на службу ў германскую армію.
Беларуская краёвая абарона (БКА)
Гэта было вайсковае фарміраванне, створанае ў генеральнай акрузе «Беларусь» у 1944. На чале БКА быў пастаўлены маёр войск СС Ф. Кушаль. Аснову фарміравання складала мабілізаванае мужчынскае насельніцтва 1908-24 г.н. Усяго было мабілізавана каля 25 тыс. чал., з якіх планавалася стварыць 48 батальёнаў па 450-500 чал. Да сярэдзіны красавіка 1944 было створана 39 пяхотных і 6 сапёрна-будаўнічых батальёнаў, некаторыя з якіх засталіся недаўкамплектаваныя.