Беларусь в политике нацистской Германии

Галоўнай задачай БКА  з'яўлялася барацьба супраць савецкіх партызан, якая праводзілася ў згодзе з паліцэйскімі ўладамі на месцах. Многія са створаных батальёнаў выкарыстоўваліся для аховы складаў, іншых гаспадарчых  мэт. Пад уплывам агітацыі партызанаў і падпольшчыкаў, поспехаў Чырвонай Арміі частка вайскоўцаў БКА перайшла са зброяй да партызанаў. У той жа час частка насельніцтва з раёнаў, якія знаходзіліся пад кантролем партызанаў, дабраахвотна ішла служыць у БКА.

Канцэнтрацыйныя лагеры.Гета

Гітлераўцы стварылі на тэрыторыі  Беларусі каля 260 лагераў смерці, іх філіялаў і аддзелянняў. Найбуйнешыя  лагеры- гэта Трасцянец каля Мінска , Ляснянскі лагер смерці ў Баранавіцкім раёне і Масюкоўшчынскі лагер ў Мінску. Такія лагеры ствараліся для сартавання вязняў на карысных і бескарысных альбо для выкарыстання іх на цяжкіх некваліфікаваных прымусовых працах. Мужчыны і жанчыны ўтрымліваліся асобна ў памяшканнях барачнага тыпу пад аховай паліцыі і СД. Наведванне сваякамі не дапушчалася. Медыцынскае абслугоўванне адсутнічала. Смяротнасць вязьняў з непасільнай працы і цяжкіх ўмоў утрымання была вельмі высокай.

Да лагера смерці таксама адносяць мінскае гета, якое было створана немцамі 19 ліпеня 1941 г. Гета было адным з самых буйных у Еўропе, а на акупіраванай тэрыторыі СССР займала другое месца па колькасці вязняў пасля Львоўскага. Праз Мінскае гета прайшло больш за 100 000 яўрэяў. Гета было абнесена высокай агароджай з калючым дротам. Выходзіць з гета яўрэі маглі толькі на работу ці па спецыяльным дазволе. Жыхары гета павінны былі насіць на вопратке апазнавальны знак- крамнінныя «латы» жоўтага колеру дыяметрам 10 см і белыя нашыўкі з нумарамі дамоў на грудзях і спіне. На насельніцтва гета нацысты накладвалі кантрыбуцыі, зборам якіх займаўся яўрэйскі камітэт і яўрэйская паліцыя. Жыццё яўрэяў была абкладзена мноствам забарон , за любое парушэнне якіх для яўрэяў была толькі адна мера пакарання - расстрэл . Напрыклад , забаранялася пакідаць гета без дазволу , з'яўляцца без апазнавальных знакаў , мець і насіць футравыя рэчы ,

                                                             10

мяняць рэчы на ​​прадукты ў неяўрэяў . Яўрэям забаранялася хадзіць па цэнтральных вуліцах і па тратуарах - але толькі па бруку, а пры сустрэчы з немцам яўрэй быў абавязаны яшчэ за 15 метраў зняць галаўны ўбор . Забаранялася вітацца са знаёмымі неяўрэяў . Забаранялася заходзіць у сады і іншыя грамадскія месцы . Усе, якія былі хоць колькі-небудзь каштоўныя, рэчы былі ў кароткі час абменены на прадукты - спачатку неяўрэям дазвалялася прывозіць у гета муку для абмену , але неўзабаве гэта забаранілі , і змяняць рэчы на ежу ўдавалася толькі ўпотай праз агароджу з калючага дроту. Звычайнай ежай былі аладкі з бульбяной лупіны , у ежу ўжывалася сала , якое ўдавалася саскрабці на гарбарні са старых шкур. Яўрэям з гета , якія выкарыстоўваліся на прымусовых работах , адзін раз у дзень давалі міску баланды .Ніякіх легальных шляхоў паступлення прадуктаў у гета не было , і галоўным крыніцай існавання для яўрэяў сталі нелегальныя , смяротна небяспечныя абмены з неяўрэйскім насельніцтвам праз працоўныя калоны і праз дрот на мяжы з рускім раёнам . Таксама « чорны рынак » дзейнічаў і ўнутры гета , прычым ўдзел у ім прымалі і некаторыя з немцаў , якія мелі туды доступ .На працягу ўсяго часу існавання гета , ад моманту яго стварэння і да знішчэння , нацысты падтрымлівалі надзвычай высокую шчыльнасць засялення - у аднапавярховы дом на 2-3 кватэры ўціскаць да 100 чалавек , у аналагічны двухпавярховы - да 300 чалавек. У адным пакоі звычайна тоўпілася мінімум некалькі сем'яў .Невыносная цесната , голад і абсалютная антысанітарыя выклікалі ў гета павальныя хваробы і эпідэміі. Небяспека распаўсюджвання інфекцый была настолькі сур'ёзнай , што ў 1941 годзе немцы дазволілі адкрыць на тэрыторыі гета дзве бальніцы і нават дзіцячы сіроцкі прытулак ( знішчаны ў красавіку 1943 ) . Бальніца ў гета пры амаль поўнай адсутнасці медыкаментаў і абсталявання была ўкамплектавана бліскучым медычным персаналам. У выніку ў Мінскім гета былоа загублена каля 100 тыс. яўреяў.

Усяго ў Беларусі існавала 288 гета.

Згон жыхароў Беларусі на працу ў Германію

Трэці рэйх сутыкнуўся з  індустрыяльным крызісам ўжо ў 1941 годзе. Крызіс узнік у сувязі з тым, што  вельмі вялікая колькасць работнікаў-немцаў пайшло на фронт. Пры гэтым, запыты дзяржавы, які вядзе актыўную захопніцкую  вайну, толькі ўзрасталі. Таму людзей з Беларусі немцы адсылалі на прымусовыя работы ў Германію. Ажыццяўлялся нямецкімі акупацыйнымі ўладамі ў перыяд з 1942 па 1944 гады. Людзі адпраўляліся на работы як гвалтоўна, так і добравольна. З дапамогай нямецкай прапаганды людзей прыцягвалі на працы, абяцаючы добрыя ўмовы і заработную плату. Гэтыя

                                                                          11

работнікі атрымалі назву  «остарбайтеры» .Доля жанчын сярод остарбайтеров была некалькі вышэй долі мужчын. Яны былі занятыя на работах у галіне сельскагаспадарчай вытворчасці, здабычы карысных выкапняў, вытворчасці зброі, металапрадукцыі і на чыгуначных працах. Остарбайтэры, якія прыбылі ў Трэці рэйх, траплялі ў папярэднія лагера, якія выконвалі ролю сартавальных, дзе прадстаўнікі кампаній-працадаўцаў наўпрост адбіралі будучых работнікаў. Умовы ўтрымання былі не з лепшых, аплата працы была ў разы менш, чым у нямецкіх працоўнікоў.Аднак варта прызнаць факт, што пасля вайны, некаторыя працаўнікі пажадалі застацца ў Германіі. Такім чынам на працы ў Германію было выслана з тэрыторыі Беларусі каля 400 тыс. чалавек.

                    Заключэнне

Выявіўшы і прааналізаваўшы  асноўныя рысы палітыкі Германіі адносна Беларусі падчас акупацыі на працягу Вялікай Айчыннай вайны, можна зрабіць выснову аб тым, што натуральна на акупіраваных тэрыторыях Беларусі прысутнічала вяршэнства нямецкай улады, аднак акупацыйныя ўлады стварылі шэраг арганізацый беларускіх калабарацыяністаў, каб забяспечыць сабе апору сярод мясцовага насельніцтва. У склад беларускіх калабарацыяністаў уваходзілі людзі, якія знаходзіліся ў апазіцыі да савецкай улады і свядома пайшлі на службу да немцаў,некаторыя шлі з-за гвалту і запалохванная. Трэба прызнаць, што немецкая ўлада збольшага спрыяла адраджэнню беларускай культуры, В. Кубэ распачаў аграрную рэформу, што павінна было дапамагчы гаспадарчай актывізацыі беларускага сялянства. У выніку ўсе калгасы на ўсходзе Беларусі былі распушчаныя, а іхнія землі і інвэнтар падзеленыя між сялянскімі сем’ямі, злучанымі ў сельскагаспадарчыя таварыствы- усё гэтае ‘ вабіла беларускае насельніцтва. З. Шыбека пісаў: «З немцамі беларусаў супрацоўнічала не менш, чым ваявала ў партызанах»¹. Аднак разам з гэтым існуе факт, што немцы знішчалі яўрэяў, стварая гета, адсылалі людзей у лагеры ды на працы. У выніку трэба адзначыць, што былі і негатаўныя, і станоўчыя бакі нямецкай акупацыі, але трэба ж прызнаць, што усё ж такі немцы разглядалі Беларусь толькі як прыдатак Трэцяга Рэйха.

¹- Шыбека, З. Нарыс гісторыі Беларусі (1795 — 2002) / З. Шыбека. — Мінск: Энцыклапедыкс, 2003. — с.331.;