Электроная Экономика

      

Љадвали 4.

 

Баќияи хушк:

Эксперименталї 592 445

Њисобкардашуда 470,7158 444.2273

 

 

 

 

 

 

 

 

Натиљахои тањлили спектралии ниммиќдори обњои партовї

рН=8-9	Синк	Мис	Хром	Калсий	Магний	Охай	Алюминий	Марган	Никел	Титан
Таркибаш то тозакунй	п*10~-	п* 10":				10-'	ю-^	10-2	10-2	Ю-з
Санчиши микдори1	Г10"3	5* Ю-4	1*Ю-з	1%	Ю-1	10-	1*10-1	1*10-2	1*10-з	Пайдо  нашуд
2	Пайдо нашуд	1*10-4	1*10-з	1%	10-'	10-2	1*Ю-|	1*10-2	1*10-з	Пайдо  нашуд
3	Пайдо нашуд	1*1(И	Пайдо нашуд	1%	ю-1	10--	1*10-1	1*10-2	1*10-з	Пайдо нашуд
4	Пайдо нашуд	5* Ю-4	Пайдо нашуд	1*10-2	1*10-з	1*10-з	1*10-3	1*10-з	1*10-3	Пайдо нашуд
5	1*10-з	1*10-4	1*10-з	3*10--	3*10-з	3*10-з	3*10-3	1*10-з	1*10-з	1*10-з
6	1*10-3	5*10-4	1*10-з	1*10--	3*10-з	3*10-з	3*10-з	3*10-з	3*10-з	1*10-з
7	1*10-з	5*10-4	3*10-з	1	1	1*10-2	1	1*10-2	1*10-з	Пайдо нашуд
8	1*10-з	1*10-4	3*10-з	1	1	1*10-2	1	1*10-2	3*10-з	1*10-з

 

 

Љадвали 5.

          Дар ин корхона барои такшон  кардани сулфатхо аз таркиби  обњои истењсоли ба мањлули реаксияи ба нейтрали наздикдошта хлориди калсий њамрох мекунанд. Натиљањои тањлил барои муайян намудани окислњои якунимтагї ва миќдори NaCl ва CaSo₄  * 2Н₂0 дар шлам пеш аз коркард ва баъд аз он дар љадвали 5^а оварда шудаанд.

 

 

 

 

Натиљањои тањлили кимиёвии партови дурушт (шлам) дар оби истењсоли буда

 

№	Номи лавња	Миќдор, дар %
		1(ношуста)	Н(ношуста)	Н(шуста)	Ш(шуста)
1	Талафот њангоми 400°С	14,11	6,39	18,66	18,77
2	Миќдори эхтимолии СаОд. 2Н20	67,46	30,53	89,19	89,69
3	Миќдори баќияи њалнашавнда	0,25	0,32	0,50	060
4	Миќдори окислњои якунимтага	0,32	0,20	0,32	1,08
5	Миќдори СаО	21,38	22,08	34,29	33,02
6	Миќдори МО	0,32	0,25	0,30	1,21
7	Миќдори Оз	30,84	38,93	51,30	44,16
8	Миќдори Na20	15,12	17,50	4,25	2,10
9	Миќдори NaCl аз руи Na20	28,52
10	Намнокии шлам	38,36

Љадвали 5^а.

Хулосахо:

1.Таркиботи катионї ва анионии обњои партовии корхонаи «Тољиккимиё» бо истифодабарии усули тањлили спектралии атомї-миссионї ва миќдори металлхо дар ин партовњо муайян карда шудаанд.

2.Таркиби кимиёвии  шлами сулфати калсий дар об муайян карда шудааст.

 

 

 

 

 

2.3.Тадќиќ намудан ва тоза кардани обњои истењсоли хлорорганикї.

Маќсади кори дипломии мазкур иборат аз тањияи технологияи омўзиши таркиби физикавї ва кимиёвї ва тоза намудани обњои баъди истењсоли саноати ва баъди тоза намудани онњо ба воситаи сорбентњо  ва коагулянтњо такроран истифодабарии онњо дар саноат мебошанд, чунки дар як шабонарўз тахминан зиёда  аз 10 000 м³ обро истифода мебарад ва ин оби баъди саноати ќисман ба воситаи обњои зеризамини ба дарёчаи Ёвонсу xори мешавад, ки ба њайвонотњои оби зарари зиён меоварад. Бинобар ин онњо дар саноат масъалаи аввалиндараxаи њимояи муњити зист мебошад.

Баъди тањшон намудани компонентњои кимиёви аз таркиби оби истењсолї, мо маќсад гузоштем, ки он такшонњоро истифода бурда аз онњо мањсулотњои сохтумони дар лаборатория њосил намоем.

Суръати пастшавии рН дар њар ќитъаи мањлул гуногун аст ва бояд ба тарзи ќатъї якхела бошад. Ин њолат далели он аст, ки ин усул барои истењсолот на он ќадар мувофиќ меояд.

Маќсади ихтироъ дар он аст, ки в - нимгидрати сулфати калсий аз партовњои обї дар протсесси тозакунии мањлулњои хлориди натрий аз сулфат бо соддакунии усул пайдо карда шавад. Ин максад дар он њолат љомаи амал мепушад, ки дар усули маълуми дарёфти в- гипси нимоба аз партовхои обї, ки аз филтркунї, хушккунї, майдакунї ва коркарди он дар шароити фишори атмосферї гузаронида мешаванд, иборат аст ва дар ин маврид дар сифати партов шлами гипси дуобаро истифода мебаранд ва баъди ѓалберкунї ба тарзи иловаги партовро то ба дарачаи 1% мондани боќимондањои хлориди натрий мешўянд. Дар истењсолоти хлор ва каустикаи корхонаи «Тољиккимиё» партовњои сулфати калсии дуоба ба миќдори 2 тонна аз мањлулњо ва об дар як шабонарўз дар вакти аз сулфат тозакунии мањлулњои хлориди натрий љамь мешаванд.

Тоза намудани мањлулњои натрий хлор ва сулфатњоро аз об тоза намудан зарyp аст, чунки мањлули ибтидоии ба корхона дохил мешуда дар таркиби худ зиёда аз 6 г/л сулфат дорад. Дар давоми сикл сулфатњо тез љамъ мешаванд ва ба тариќи манфї ба кори прессхои электронй таъсир мерасонанд, дар истењсолоти каустика миќдори онњо дар об аз меъёр зиёд мешавад, вале  асосаш дар он, ки сулфатњо дар сатњи элементњои гармидињи дар марњилаи буѓшавии ишкорњо такшон мешаванд ва ба паст шудани мањсулнокї оварда мерасонанд.

Дар корхона сулфатњоро ба тарзи ба мањлулњо, ки онњо ба реаксияи  нейтралї наздики дорад, ба воситаи дохил намудани хлориди калсий такшон мешаванд. Дар ин маврид такшони аз об пайдошудаи сулфати калсий чунин таркиб дорад (дар%):

CaS0₄ • 2Н₂0- 69,0;  NaCl - 30,0;  Fe⁵⁺ - аз 1 % хурдтар

Дар ваќти њозира шлам бо сабаби набудани технологияи коркарди обњо дар саноат аз коркард намегузарад ва ба партовљой бурда мешавад. Нигоњ доштан ва таъминоти партовљойњо, кашонидани партовњо маблаѓгузории зиёдро талаб менамояд. Партовљойњо майдони калони заминро ишѓол менамоянд ва аз њама бадаш он, ки ба муњити атроф зарар мерасонанд. Дар мавриди микроэлементњои хлориди натрий, ки дар таркиби партовњои оби вуљуд дорад, намаки зудњалшаванда буда, аз майдони партовљой ба ќабати замин ва об гузашта, ба масофањои калон пањн мегардад.

Дар дараљаи техники дарёфти нимобаи микроэлеменњо аз партовњои дар ваќти тозакунии мањлулњои хлориди натрий аз сулфат аз об ва боќимондањои бисёри хлориди натрий дошта ба миён омада, њанўз маълум нест. Дар протсесси истехсоли махсулоти ба максад наздик амали иловагии шустани шлам то дар таркибаш мондани бокимондахои хлориди натрий ба микдори на зиёда аз 1% ба кор бурда мешавад.

Тањлили дигар  њалњои техникии ин соња роњи дарёфти аз партовњои обї такшон намудани микроэлементњо ва аз он гирифтани маводи сохтмониро дида баромадем.

Усули дарёфти онро аз обњо такшон намудани сулфати калсий, ки дар таркибаш миќдори зиёди хлориди натрий дорад, бо чунин мисолњо нишон додан мумкин аст:

          1.Шламе, ки дар ваќти такшоншавии сулфати калсий аз мањлулњои оби нейтралкунонидашуда ва бозгаштаи хлориди натрий пайдо мешавад, бо об то ба дараљаи аз 1% шуста, дар њарорати 60°С хушк карда мешавад, мувофиќи ГОСТ 125-79 майда карда мешавад, дар шароити фишори атмосферї, дар деги лабораторї дар њарорати 160°С мепазад ва хунук карда мешавад. Моддаи пайдошудаи часпакшакл бо ГОСТ 23789-79 санљида мешавад.

           2. Дарёфти  в - гипси нимобаро мувофики мисоли 1 мегузаронанд, вале шлами сулфати калсийро аз мањлулњои омехташуда мегиранд ( яъне аз гипси хом ва мањлулњои бозгашта).

Вобастагии  хосиятхои в-гипси нимоба, ки бо усули  пешнињодшуда дарёфт карда мешавад, аз миќдори дар мањлули ибтидои будаи хлориди натрий дар љадвали 6 оварди шудааст.

Чуноне, ки аз љадвал дида мешавад, паст намудани хлориди натрий дар мањлули ибтидої ба бењтар шудани сифати обњои баъди истењсоли оварда мерасонад. Моддаи такшоншуда то ба дараљае, ки хлориди натрий дар он 1 % - ро ташкил надињад тоза мекунем дар натиља моддаи  часпакшакл пайдо мешавад, ки барои сохтумон истифода бурда мешавад.  

Дар асоси протсесси тозакунии мањлулњои дар об буда, ки ба воситаи коагулянтњо ва сорбентњо тоза карда мешаванд, ки раванди чунин реаксия ба амал меояд: 

 

Al₂SO₄ + Ca²⁺          CaS0₄ + Al(OH)₃

 Мањлулшавии сулфати калсий дар мањлулњои хлориди натрий нисбат ба об хеле баландтар аст. Чунончи, дар њарорати 25°С махлулшавии сулфати калсий дар об 2 г/дм³ - ро ташкил медихад, дар махлулхои омехтакардашуда ба 7 г/дм³ мерасад, аммо дар махлулхои консентратсиякардашуда то ба дарачаи 5 г/дм³ ва дар вакти дар махлул будани сулфати натрий боз хам пасттар мешавад.

Хосиятњои физикавии сулфати калсий аз об дар мањлули хлориди калсий такшон шуда аз шароитхои такшоншави вобастагї доранд.

Ќимати рН-и мањлули тозашаванда ањамияти калон дорад. Аз мањлулњои ишкори такшони сусттакшоншаванда ва бо мушкилот ѓалбершаванда пайдо мешавад, аз мањлулњои нейтрали ва пасттурши сулфати калсий аз об тез такшон мешаванд ва сифатњои бењтари ѓалбершавиро низ доро мебошанд.

Дар рафти такшоншавии ионхои сулфат њарорати об низ ањамияти муайяне дорад, чунки дар шароити њар хела будани њарорат такшон низ таркиби њархела дорад: дар њарорати 20-35°С аз мањлул такшони дигидрати калсий - CaS0₄ • 2Н₂0 (гипс) мебарояд, вале дар њарорати 70- 90°С бошад - пентасол - 5CaSO4 ^.Na₂S0₄ ^.3Н₂О. Бо ибораи дигар, агар рафти такшоншавии ионхои сулфатро дар харорати аз 60°С баландтар гузаронем, он гох пентасоли бештар махлулшаванда пайдо мешавад, ки он баъд аз пасттар шудани њарорати мањлулњо ба шакли дигидрати калсии пастмањлулшаванда аз нав кристаллизатсия мешавад ва ин сабаби инкрустатсия шудани таљњизот мегардад.

Вобаста ба хосиятњои  такшоншави микроэлементњо  ба мањлул њамроњ кардани кристаллњои мањлулкунандаи полиакриамид ва њузури гидрооксиди оњан хеле хуб таъсир карда такшоншавиро метезонад.

Ба пуррагии људошавии сулфати калсий паст будани дараљаи мањлулшавии такшон таъсири манфї мерасонад. Њамин тавр, барои пурратар чудошавии сулфатхо аз сикл дар намуди сулфати калсий, дар ваќти ба сифати такшонкунанда дар бисёр њолатњо истифода бурдани хлориди калсий, зарур аст, фаъолияти коагулятсиониро бо коагулянт якљоя метезонад.

Дар аснои протсесси тозакунии мањлулњо аз миќдори хурди як ќатор элементхои њузурдошта, аз обњои саноати, ки дар як вакт бо такшоншавй мегузарад, њодисаи якљоятакшоншавии миќдори хурди элементхое, ки таъсири худ гидрооксидњои оњани (носител) доранд онњо дар сатњашон сорбсия мешаванд.

Ба сифати гидрооксидњо - њомилњо  (носител) метавонанд гидрооксидхои бисёрвалентаи оњанњо ( оњан, титан, сирконий ва диг.) иштирок намоянд, кадоме, ки ба тарзи пурра дар мањлули турш (рН>4) такшон мешаванд, дар мањлулњои нейтралї ва баланд ишќор онњо устувор њастанд, аз њамин сабаб на он ќадар аз об наѓз такшон мешаванд.