Қарым-қатынас пен тұлғалардың бір-бірін қабылдау процестерін зерттеу

            

 

        Қатынас - тікелей  бақылауға  болмайтын  ішкі күй  болса, ал  қарым-қатынас -  адамдардың  бір-біріне  деген нақты  әсерлері  түрінде жүзеге  асатын,  сырттай  бақылауға болатын  сыртқы процесс,  сондықтан да  бір жағынан  қатынас, екінші жағынан карым-қатынас түрлі зерттеу әдістерін талап етеді. Қатынастар жайында ақпараттармен қамтамасыз   ететін  және  тікелей  қарым-қатынасты  зерттеуге  жағдай  жасайтын  әдістерді  нақты  талдай  білген жөн.

        Біріншісіне  сұрақнамалардың  барлық   түрлері  жатса,  екіншісіне  өздігінен   пайда  болатын және  зерттеуші тарапынан туындайтын өзара  шынайы  әрекеттестіктің  негізіне  сүйенген  эксперименталды  әдістер жатады.

          Педагогикалық психологиялық  мазмұндағы  зерттеу   жұмыстарында  нақтылығы  мен  сенімділігі  арнайы  құрастырылған  бағдарламалардың  арқасында  ұлғая  түсетін  объективті   бақылау қолданылады.

Кіші  топтардағы  өзарақатынастарды  зерттеу  үшін  социометриялық әдіс кеңінен қолданылды.

         Социометрия, яғни “әлеуметтік  өлшеу ” - әдіс  ретінде   кіші   топтардағы  тұлғалар  арасындағы  өзара қатынастарды  анықтауға  арналған.

        Социометрияны  алғаш  құрастырған американдық   әлеуметтік  психолог және  психиатр Дж. Морено. Кеңес психологтары Е.С. Кузьмина,  Я.Л. Коломинский, В.Н. Ядов, И.П. Волков өз уақытында социометриялық зерттеу  жұмыстарымен  айналысқан. Социометрия адамдардың өзарақатынастарының  психологиялық  аспектілерін  анықтауға жағдай  жасайды (ұнату, ұнатпау, бей-жайлық, шеттету т.с.с.)   Социометриялық  сұрақнаманы жүргізу барысында балалардан басқа балалармен қарым-қатынасын қандай деңгейде екендігін сұрағаннан гөрі, белгілі бір нақты іс-әрекетті қай баламен орындауға деген тілекті сұраған  әлдеқайда тиімді.

        Социограмма-нысана топтағы таңдаулардың ең  көп санына  тең  шоғырланған айналымдардың  жүйесі болып табылады.Топтың  барлық мүшелері   нысананың шеңберлеріне,  алған таңдауларының  санына  сәйкес  орналастырылады. Социометриялық эксперименттің нәтижесінде  тұлғалар арасындағы  өзара  қатынастар жүйесіндегі топтың әрбір мүшесінің әлеуметтік ортадағы жеке, өзіндік  орны  жайлы мәліметтерді  алуға болады.

       Социометриялық зерттеудің негізінде балалар бірқатар  сұрақтарға  жауап берді:  

1.Кіммен бірге бір партада отырғың келеді?

2.Туған күніңе кімді ең бір  інші кезекте шақырар едің?

3.  Кіммен бірге  киноға  барғың  келеді ?

 

 

 

 

Социометрия әдістемесі(Я.Л.Коломинский бойынша)

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

   -Қыз балалар                                                                     -Ұл балалар

 

 

Социометриялық  сұрақнамалардың негізінде төмендегідей  социометриялық категориялар алынды:

 

1– Шеңбер  11(4), 17(4);

2– Шеңбер  6(3), 8(3), 10(3), 14(3);

3– Шеңбер  1(2), 5(2), 13(2), 15(2), 16(2);

4– Шеңбер  2(1),3(1),4(1);

                Таңдауға түспегендер  7(0), 12(0);

Социометрия әдістемесінің қорытынды кестесі

Р\с	Аты-жөні	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17
1	Әкімғожа Ш						+								+		+
2	Әсет Н.
3	Бабайкулова Р.
4	Беляков А.
5	Габдуллин А.											+		+				+
6	Камалова Д.								+		+				+
7	Кенжеғалиев А.		+			+						+
8	Қанат Г.						+								+	+
9	Майданова А.
10	Манапова А.	+							+							+
11	Нұрғалиев С.
12	Ниязова К.	+		+							+
13	Рахметкулов Р.					+						+
14	Садыкова Г.						<span class="dash041e_