Проектирование приложения «Кинотеатр»

Мазмұны

 

 

	КІРІСПЕ	3
1	НЕГІЗГІ БӨЛІМ	5
1.1	Қазіргі заманғы  деректер базасы туралы жалпы мағлұмат	5
1.2	Деректер базасының  кең түрде қолданылуының алғы шарттары	6
1.3	Деректер базасы администраторының байланыстары	6
2	ТЕОРИЯЛЫҚ БӨЛІМ	9
2.1	Delphi бағдарламалау ортасымен танысу	9
2.2	DataBase Desktop кесте  құру ортасы	10
2.3	Delphi мәліметтер  базасында кесте құру	12
3	ТӘЖІРИБЕЛІК БӨЛІМ	14
3.1	«Кинотеатр» деректер базасын құру	14
3.2	«Мән – байланыс»  диаграммасы	15
3.3	Қалыпты кесте  қатынастары құру	16
	ҚОРЫТЫНДЫ	26
	ҚОЛДАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ	27
	ҚОСЫМША	28

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КІРІСПЕ

 

Қазiргi ақпараттық технологияның негiзгi идеялары мәлiметтерге сәйкес өзгеретiн нақты мәліметтің бiрдей бейнесi және қолданушылардың  ақпараттық қажеттiктi қанағаттандыруын мақсаты бар деректер базасына ұйымдастыруы керек болған тұжырымдамада негiзделедi. Бұл деректер базасы деректер базасын басқару жүйесі (ДББЖ) деп аталатын арнайы программалық кешендердiң басқаруларымен жасалып жұмыс iстейдi.

Көлем және сақталатын мәлiметтердiң құрылымдық күрделiлiгiнiң үлкеюi, ақпараттық жүйелердiң қолданушыларының шеңберiнiң кеңейтуi кең таратуға өте ыңғайлы келтiрдi және реляциялық (кестелiк) ДББЖ түсiнуi үшiн бос тұрулар салыстырмалы. Қашық бiр-бiрiмен және деректер қорының сақтау орынынан жеткiлiктi жиi орналасқан қолданушылардың жиынның бiр уақыттағы мәлiметке қол жеткiзуiнiң қамтамасыз етулерi үшiн негiзделген реляциялық құрылымдағы ДБ торлық қолданбалы болжамдары жасалған. Оларда параллел процесстерiнiң ерекше мәселелерi, бүтiндiк және мәлiметтердiң қауiпсiздiгi, сонымен бiрге рұқсаттың мақұлдаулары не бiр жолымен ұйғарылады.

Деректер базасының  қазіргі заманғы технологиясына сай мәліметтер базасын жасау, оны  толықтыру және деректерді пайдаланушылардың  оған қатынас құруын жасақтау арнайы бағдарламалық аспаптар арқылы, яғни мәліметтер базасын басқару жүйесі арқылы орталықтандырылған түрде жүзеге асырылады.

Біз деректер базасын  басқару жүйесінен Delphi жүйесін алатын болсақ. Delphi жүйесі деректер базасын  басқару жүйесінің нағыз өзі болмағанымен, дегенмен, деректер базасын басқару жүйесінің едәуір дамыған мүмкіндіктеріне ие.

Delphi жергілікті  және клиент-серверлік мәліметтер  қорын құруға және оны ары  қарай демеуге арналған құралдармен  қамтамасыз етеді, сонымен қатар,  кез келген мәліметтер қорымен жұмыс жасауға арналған қолданбалы программаларды құруға да мүмкіндік береді. Өзінің кесте пішімі (деректерді сипаттау тілі) болмағандықтан басқа мәліметтер қорын басқару жүйелерінің кесте пішімдерін қолданады. Мысалы, DBase, Paradox немесе InterBase. Бұл кестелердің әрқайсысының өзіндік ерекшеліктері бар. DBase кестесі дербес компьютерлері үшін ең алғаш пайда болған кесте пішімдерінің бірі болып табылады.

Кесте – бұл деректер базасының  негізгі объектісі, яғни онда барлық мәліметтер сақталады.

Бұл курстық жұмыстың мақсаты кинотеатр  деректер базасын жобалау, сонымен  қатар керек мәліметтерді тез  іздеу, керек емес мәліметтерді жою.

Деректербазасы қаладағы кинотеатрларының анықтамалық қызметiнiң қызметкерлерi үшiн диалогтiң тәртiбiнде оларданның өзара әрекеттесу қамтамасыз ететiн бағдарламаны құрастыру.

Келесi мәлiметтердi қаладағы кинотеатрлардың анықтамалық қызметiн қызметкерге: қала кинотеатрлары және кинотеатр жүретiн фильмдер туралы мәлiмет жеткізу.

Сонымен бiрге қызметкер деректер базасына кейбiр өзгерiстер кiргiзе алады, жеке алғанда: кинотеатрдан фильмi ендiрiп немесе алып тастасын, фильмдер және кинотеатрлар туралы мәлiметтi толықсытып немесе өзгертуі.

Кинотеатрдағы фильм туралы мағлұматтарды көруге болады, яғни, фильмнiң атауы, жанр, өндiрiс және шығарылымның жылы, режиссер.

Деректер базасы iске асырулардың жанында сонымен бiрге қатенiң мүмкiндiгi тиiстi мәлiметтiң енгiзуiнде шеттетедi, таңдаулы тiзiмнен мәлiметiнiң таңдауы қолданушының жұмысын үдетуге мүмкiндiк беретiнiн ескеру керек.

Менiң курстық жұмысым кинотеатр  үшiн арналған.

Талдаудың өткiзулерiнен кейiн, келесi есептер айқындалған:

• кино туралы мағлұматтар;
• орындары;
• адрестері туралы мағлұматтар
• әр түрлi есептеу нәтижелерiнiң беруi.

Программалық қамтамасыз ету игерiлген онда деректер базасының хабары қалай жылдам және оңай мүмкiндiк бередi, сол сияқты кинотеатрдың ары қарай дамытуы үшiн есептеу нәтижелерiн қалыптастыру. ДББЖ және программалау тiлiнiң таңдауы салық органдарының соңғы сәйкес келетiн соңғы талаптарына деректер базасы тығыз реляциялық үлгiлерiн жасауға мүмкiндiк бередi. Әрбiр форманың сыртқы дизайны мәлiметтi құнтты осы уақытта алуға оңай және тез мүмкiндiк бередi.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1. НЕГІЗГІ  БӨЛІМ

 

1. Қазіргі заманғы деректер базасы туралы жалпы мағлұмат

 

Деректер базасы бұл ақпараттарды сақтау үшін арналған ұйымдастырылған құрылым. Алғашқы кезде, яғни, деректер базасы түсінігі қалыптаса бастаған жылдары, бұл базаларда тек қана мәліметтер сақталып жүрді. Бірақ бүгінгі күнгі деректер базасын басқару жүйелері (ДББЖ) өз құрылымында тек қана мәліметтерді ғана емес, сонымен қатар тұтынушылармен немесе басқа да программалық-ақпараттық кешендермен қарым-қатынас жүзеге асырылатын әдістерді (яғни, программалық код) де орналастыруға мүмкіндік береді. Осылайша біз қазіргі заманғы деректер базасында тек қана мәліметтер ғана емес, сонымен бірге ақпарат та сақталатындығын айта аламыз.

Мысалы, кинотеатрдың деректер базасын қарастыратын болсақ, бұл анықтаманы оңай түсіндіруге болады. Бұнда кино туралы, олардың коды, жанры, режиссерлары, шығарылған уақыты және т.б. туралы мәліметтер сақталады. Бұл базаға киноның көптеген түрлері кіре алады. Бірақ олардың ішінде бұл базаға толықтай ие болып, оған өзі жеке өзгерістер енгізе алатын адам жоқ. Деректерден басқа базада әр түрлі әдістер мен жабдықтар бар, ол әрбір қызметкерге оның компетенциясына кіретін мәліметтермен ғана жұмыс жасауға мүмкіндік береді. Базадағы деректердің нақты мағлұматқа тиісті әдістермен өзара байланысы нәтижесінде қызметкерлер пайдаланатын және өз компетенциясы шеңберінде мәліметтерді енгізу мен редакторлауды жүргізетін ақпарат қалыптасады.

Деректер базасы түсінігімен деректер базасын басқару  жүйесі түсінігі тығыз байланысты. Бұл жаңа базасының құрылымын  құру, оны мәліметтермен толтыру, мәліметтерді редакторлау мен ақпараттарды визуалдау үшін арналған бағдарламалық жабдықтар кешені. Базаның ақпаратын визуаладау деп - берілген критерилерге байланысты көріністегі мәліметтерді іріктеуді, оларды тәртіптеуді, толықтыру және шығару құрылғысына беру немесе байланыс каналдары бойынша жіберуді түсінуге болады.

Әлемде көптеген деректер базасын басқару жүйелері бар. Олардың әр түрлі объектілермен  әр түрлі жұмыс істеу мүмкіндігі мен пайдаланушыларға әр түрлі функциялар мен жабдықтар ұсынатындағына қарамастан ДББЖ-нің көбі ортақ негізгі түсініктердің тұрақты кешеніне негізделеді. Бұл бізге бір жүйені қарастырып, оның түсініктерін, әдістерін және тәсілдерін ДББЖ-нің барлық классына жалпылауға мүмкіндік береді.

 

2. Деректер базасының кең түрде қолданылуының алғы шарттары

 

Деректер базасының айқын басымдылықтары мен объективті алғы шарттары оның кең түрдегі қолданысына әкелді. Оны қолданудың алғы шарттарына келесілер жатады:

• нақты өмірдің объектілері өзара күрделі қарым-қатынаста болады. Бұның бәрі олардың ақпараттық көрінісі өзара байланысқан бір бүтінді қалыптастыруды талап етеді;
• әртүрлі пайдаланушылардың ақпараттық қажеттіліктері өзара қиылысады, ал бұл бір деректер базасын қолдануды және әртүрлі пайдаланушылардың оған кіру мүмкіндігін бір мақсатты қылады;
• ақпараттық қорды құру мен жүргізу функциялары мен қажетті мәліметтерді ұсыну әртүрлі тапсырмаларды шешуде универсалды және жалпы болып табылады. Деректерді басқару үшін мамандандырылған программалық жабдықтарды құру бұл функциялардың орындалу деңгейінің өсуі мен ақпараттық жүйелерді құрудың еңбек сыйымдылығының қысқаруына әкеледі;
• техникалық және бағдарламалық қамтамасыз етудің дамуының қазіргі заманғы деңгейі, ақпараттық жүйелерді құру теориялары мен практикасы тиімді ДБ құруға мүмкіндік береді.

 

1.3 Деректер  базасы администраторының байланыстары  

 

Деректер базасының  администраторы (ДБА) өз қызметінің барысында  деректер базасының басқа пайдаланушыларымен, сонымен қатар деректер базасының  пайдаланушылары болып табылмайтын  «сыртқы» мамандармен де қарым-қатынасқа  түседі.

Ең алдымен  егер деректер базасы қандай да бір кәсіпорынды немесе ұйымды ақпараттық қамтамасыз ету үшін құрылса, онда осы ұйымның әкімшілігімен қарым - қатынас қажет. Жоғарыда көрсетілгендей ДБ енгізу ақпаратты өңдеу жүйесінде ғана емес, сонымен бірге ұйымды басқарудың бүтіндей жүйесіне де өзгеріс енгізеді. Бұндай үлкен жобалардың ұйым басшылығының белсенді түрде араласуынсыз және қолдауынсыз орындалмайтыны анық. Ұйым басшылығы ДБ-мен ұсынылатын мүмкіндіктермен танысуы керек, оның басымдылықтары мен жеткіліксіздіктері туралы хабарлануы тиіс, сонымен қатар ДБ-ның құрылуы мен функционалдануы барысында пайда болатын мәселелер туралы ақпарат алуы тиіс.

Деректер базасы пәндік облыстың динамикалық ақпараттық көрінісі болып табылатындықтан  деректер базасының администраторлары  өз кезегінде ақпараттық жүйе құрылатын объектінің даму переспективасы туралы уақытында хабарлануы тиіс.

Ұйым басшылығы  мен ДБ-ның администраторы  ДБ құрудың негізгі бағыттары мен  уақыты және оның дамуы, пайдаланушыларды қосу кезектілігі туралы келісуі  қажет.

Деректер базасының администраторларының тобының құрамында олардың атқаратын функцияларына байланысты әртүрлі топшаларды бөліп көрсетуге болады. Әкімшілік топтың құрамының саны, олардың атқаратын қызметі деректер базасының масшатабына, онда сақталатын ақпараттың спецификасына, деректер базасының типіне, қолданыстағы бағдарламалық жабдықтар ерекшеліктеріне және кейбір басқа факторларға белгілі-бір дәрежеде тәуелді болады.

ДБА-ның деректер базасының бүкіл өмірлік циклінің кезеңдеріндегі өте тығыз байланыс түпкілікті пайдаланушылармен байқалады. Бұл қарым-қатынас пайдаланушылардың қажеттіліктері зерттелген кездегі, пәндік облыстың ерекшеліктері анықталған кездегі жүйені жобалаудың алғашқы кезеңдерінде басталады және жобалау процессі мен жүйенің функционалдануы кезінде де қолдау табады.

Соңғы уақыттарда деректер базасының түпкілікті пайдаланушылары  мен администраторлары арасында функцияларды қайта бөлу жүріп жатқандығын  айта кеткен жөн. Бұл ең алдымен түпкілікті пайдаланушыларға бағытталған тілдік және бағдарламалық жабдықтардың дамуымен байланысты. Бұған қарапайым және соған қоса күшті сұрау салу тілдері, сонымен қатар жобалауды автоматтандыру жабдықтары жатады.

Егер деректер базасы қандай да бір оны қосушы автоматтандырылған ақпараттық жүйенің құрамында функционалданса, онда ДБА бұл жүйеде мәліметтерді өңдеу бойынша мамандармен қарым-қатынаста жұмыс істеуі қажет.

ДБ-ның администраторлары  оған қатысты мамандардың сыртқы топтарымен де және ең алдымен ДББЖ жеткізушілерімен, басқа ДБ администраторларымен қарым-қатынасқа түседі.

Деректер базасының  администраторлары жан-жақты функциялардың  үлкен шеңберін орындайды. Әрі қарай  олардың кейбіреуін қарастырып өтуге  болады. Бұл функциялардың негізгілері  келесідей:

1. пәндік облыс анализі: пәндік облысты жазбаша суреттеу, толықтылықты шектеуді табу, ақпарат статусын анықтау, пайдаланушылар қажеттіліктерін анықтау, пайдаланушылар статусын анықтау, "деректер - пайдаланушы" сәйкестігін анықтау, деректерді өңдеудің уақыттық - көлемдік мінездемесін анықтау;
2. деректер базасының құрылымын жобалау: деректер базасының файлдарының құрамы мен құрылымын анықтау, олардың арасындағы байланыстарды анықтау, деректерді тәртіптеу әдістері мен ақпаратқа енуі әдістерін таңдау, деректер базасы мен мәліметтерді жазбаша суреттеу  тілдерінің құрылымын жазбаша суреттеу;
3. деректер базасы мен ДБ өңдеу шараларының құрылымын жазбаша суреттеу кезінде толықтылықты шектеуді беру: пәндік облысқа жататын толықтылықты шектеуді беру, деректер базасының құрылымымен шақырылған толықтылықты шектеуді анықтау, мәліметтерді енгізу мен корректировкалауда ДБ толықтылығын қамтамасыз ететін шараларды құру, көп пайдаланушылар режимінде пайдаланушылардың параллельді жұмысында толықтылықты шектеуді қамтамасыз ету;
4. деректер базасын алғашқы жүктеу мен жүргізу: деректер базасын алғашқы жүктеу мен жүргізу технологиясын жасау, енгізу формаларын жобалау, деректерді дайындау, енгізу және енгізуді бақылау;
5. деректерді қорғау: