Желілік техника негіздері пәні бойынша электрондық оқулық

 Сіз  Dеlphi -дегі мәліметтер жиынымен жұмыс істесеңіз, ол әр түрлі жағдайда болуы мүмкін; бұл жағдай state қасиетінде анықталу мүмкін, оның мынадай мағыналары бар:

• dsbrowse – мәліметтерді есептеу үшін қолданылатын және жазбалар бойынша орналасатын қарау режиміндегі мәліметтер жиыны  O – dseclit – мәліметтержиынының өңдеу режимінде екенін көрсетеді. Бағдарлама Edit әдісін қолданғанда, жиынтық осы режимге көшеді. Жазбаға енгізілен өзгерістер жіберілсе (post) мәліметтер жиынтығы  dseclit жағдайынан шығып кетеді.
• Dsinsert – мәліметтер жиынтығына жаңа жазба енізілген көрсетеді. Бұл Inssrt әдісін шақыру кезінде,  DBGrid соңғы жалағынан төмен алмасқанда немесе  DBNavigator компонентінің тиісті камандасын таңдау кезінде жүргізіледі.
• Dssetkey -мәліметтер жиынтығында іздеуді дайындауды білдіреді. Жиынтық setkay әдісін шақырудан кейінгі жағдайда тұрады.
• Dscalcfields – мәліметтер жиынтығының алаңдардыесептеу кезіндегі, яғни oncal cfields назар аудару кезіндегі жағдайы.
• Dsvew Value, ds Oldvaue және dscurvalue – мәліметтер  жиынтығының КЭШ -жадыны жаңарту кезіндегі жағдайы;
• ds filter – мәліметтер жиынтығының  фильтір орнату кезіндегі, Onfilter Record өңдеушісін шақыру кезіндегі жағдайы.

Жалпы жоғарыда көрсетілген жағдайлар арасы автоматты түрде өңделеді, бірақ  оның мәнін түсіну өте маңызды.

Delphi мәліметтерін қарау үшін  Windows-дың басқару элементтеріне  ұқсайтын көптеген компонеттерді  біздің қараумызға береді, бірақ  ол базадағы мәліметтерді қабылдауға  әзір. Мысалы, DBEdit компоненті Edit компонентімен,  DBCheckBox компоненті Checkbox  компанентімен бірдей. Барлық компоненттер  Delphi компонентінтегі. Политроның  Data Controls бетінде орналасқан:

• DBGrid – бұл мәліметтер базасының барлық кестесін бенелейтін тор. Ол кесте бойынша ауыса алады және оның құрамын өңдейді. Бұл Delphi тор – компаненттерінің кеңеюту болып табылды.
• DBNavigator – бұл мәліметтер базасы бойынша алмасу және жазба әрекетін орындау үшін қолданылатын батырмалар жиынтығы. Бұл жерде жәй әрекеттер ғана жүзеге асырылған, осы компонентті құрал – сайман панелімен ауыстыруға болады.
• DBText алаң мазмұнын ғана бейнелейді, өңдеуге рұқсат берілген. Бұл Label мәліметтермен  байланысты  компаненттер аналог.
• DBEdіt пайдаланушыға алаңдар өңдеуге көмектеседі, компонент  Edit басқару элементіне негізделген.
• DBMemo пайдаланушыға мәтіннің үлкен көлемін мазмұндалған алаңды қарауға және өзгертуге мүмкіндік береді.
• DBImage кеңейтілген компоненті болып табылады, BLOB алаңында сақталатын суретті бейнелейді;
• DBListBox және DBComoBox  пайдаланушы осы берілген көпшіліктен таңдауға мүмкіншілік береді. (олар DBLookupList және DBLookupCombo Delphi басқару элементерін алмастырады, оны бұрынғыдай Win 3.1 компоненттер палитрасынан табуға болады);
• DBCheckBox кестелердің қисындық алаңы жағдайын бейнелеу және қайта қосу үшін пайдаланылуы мүмкін. CheckBox кеңейтілген компоненті болып табылады;
• DBRadiogroup. Radiogroup компоненті секілді қайтақосқыш ретінде жұмыс істейді, әрі таңдаудың мүмкін нұсқаларын көретеді;
• DBChart. Chart кеңейтілген компоненті болып табылады;
• DBCtrlGrid – бірнеше жазбаның торы. Бұл басқарушы элементтер берілген жиынтықтың әрбір бейнеленген жазбасы үшін қайталанады. Барлық аталған компоненттер берілген дерекке DataSource тиісті қасиетінің көмегімен қосылады. DBNavigator немесе DBGrid барлық мәліметтер жиынтығына жатады, басқалары DataField қасиетінде көрсетілген мәліметтердің нақты алаңына жатады. DataSource қасиетін берген соң, DataField қасиетін Object Inspector тізімінен таңдауға болады. Осы екеуінен және басқа қасиеттер DataControls бетіндегі компоненттер қасиеті олардың қасиетіне сәйкес стандартты компоненттерге ұқсас.

 

 

2.2 Бағдарламалау тілін таңдау

 

 

Delphi бағдарламалау тілі бағдарламалаудың  өте ыңғайлы жүйесі болып табылады. Паскаль тілі француз механигі  және математик Блез Паскальдың құрметіне аталған, бұл тілді атақтыкибернетик Никлаус Вирт 70 ж аяғында бағдарламалау үйрету тілі ретінде ойлап тапқан. Бұл тілдің идеясы өте ыңғайлы нәтижелі болғандықтан, қазір Паскаль кең әлемге танымал бағдарламаудың әмбебап тілі болып табылады, ал оның негізінде қажеттілікке сәйкес бірнеше тілдер ойлап табылады.   Паскаль және онымен байланысты  Delphi жүйесі өте әйгілі. Delphi көмегімен  Windows үшін  шексіз күрделі қосымшаларды әзірлеуге болады. Мұндай әзірлеме бағдарламаны бөлшектеп құрастыруды еске түсіреді: Delphi-де бір терезеге тышқанды бір шерту арқылы орналасатын 200-ден астам дайын компоненттер бар. Бұл компоненттерге басқару элементтерінің көпшілігі және Интернетпен байланысты орнататын, мәліметтер (біріңғай формат бойынша ұйымдастырылған файлдармен) базасымен жұмыс істеуге, офис пакеттерін және  Windows –дың жүйелік мүмкіндіктерін пайдалануға мүмкіндік беретін объектілер жатады. Осындай жағдайда Паскальда бір де бір жол жазбастан дайын компоненттерден әзірлеме жинақтауға болады-сондықтан, Delphi схемасының ортасы визуальды болып есептеледі. Delphi жүйесін қолдану кезінде Windows-ң ішкі құрылымың білу міндетті емес. Бағдарламашы бағдарлама реакциясын пайдаланушылардың әртүрлі әрекетіне қарай жүргізу қажет: пернелердегі шерту, меню пунктерін немесе тізім  элементтерін таңдау. Бағдарламаны осылай құрастыру жағдайлы бағдарлау деп аталады.

Жүйе жіберілген соң оның негізгі терезесі ашылады, біз онымен әрі қарай жұмыс  жасай аламыз. Ол біршама  күрделі болып көрінеді. Басқару элементтерінің көптігінен көз тұнады, суретте бар нәрсенің барлығы көрінбейді. Бұл бағдарламалан күрделі интерфейс бар.

Егер жақындап қараса экранда бір-біріне тәуелсіз бір емес төрт терезе бар. Әрбір терезені экранға жоюға болады. Delphi жүйесінің басты басқарушы терезесі экранның жоғарғы жағында орналасады, бағдарлама құрастырудағы басқару құралдары бар. Ол терезені көп пайдалануға тура келеді. Әрбір терезеде тақырып жолы бар. Жүйе терезесінің тақырып жолында онда ашылған жобаның аты-Project1 жазылған жүйе терезесінің тақырып жолының астында Delphi жүйесінің командалары бар меню жолы бар. Меню жолы-бұл әрбір бағдарламаның немесе жүйенің өте маңызды басқару элементі. Бағдарламада меню жолынан басқа басқару элементтері кездеседі: командалық пернелер, құрал-сайман пернелері. Пернелерді қолдану операцияларды орындау кезінде тиімді, тек жиі кездесетін операцияларға арналған пернелер бар. Бірақ, меню жолының көмегімен жүйенің қабілеті келетін кез-келген команданы табуға болады. Меню жолының астындан пернелері бар құрал-сайман панелін көруге болады. Көптеген бағдарламаларда бір ғана панель болса, Delphi жүйесінде бірнеше. Құрал-сайман панелінің пернелері жиі кездесетін командаларға жол беруді қамтамасыз етеді. Перненің атын  білу үшін, оған тышқан көрсеткішін әкеліп қойып, қасына түсіндірме сөзі шыққанша күту қажет. Суретте мысал үшін дискета белгісінің пернесі көрсетілген. Ол ашық жобаны қатты дискідегі файл ретінде сақтайды, сосын save (сақтау) түсіндірме сөзі шығады.  Delphi жүйесінің бас терезесіндегі құрал-сайман панелінің бірі басқалардан көрі өзгеше. Бұл компоненттер палитрасы. Онда бағдарлама терезесінің компоненттеріне сәйкес пернелер жинақталған, сол арқылы біз өз бағдарламамызды жинақтаймыз. Компоненттер – бұл болашақ басқару элементтерінің жартылай даяр өнімі. Егер тышқанның көрсеткішшін компонентке әкелсек,  оның жанынан атымен бірге түсіндірме сөз шығады. Біздің  мысалымызда     компоненті таңдалды. Бұл біздің болашақ бағдарламамыздың терезесінде бірдеме жазар кезде қажет болады. Компоненттер палитрасының қосымшалары көп екеніне назар аударыңыз. Олардың әрқайсысының өз компоненттік жиынтығы бар. Компоненттердің жалпы саны бірнеше жүзге жетеді. Сол жағынан Object Inspector (объект инспекторы) пайдалы терезесі орналасқан. Біз оны жиі пайдаланамыз. Оның көмегімен бағдарламада пайдаланатын объектілерді ретке келтіреміз. Бірінші объектілер пайда бола бастаған кезде біз оны тышқанмен шерту арқылы таңдай аламыз, ал терезеден көрінген қасиеттерді өз еркімізге сай өзгертуімізге болады.

Бұл терезе жағдайды таңдау және ретке келтіру үшін де пайдаланылады, бұл біздің бағдарламаның объектілеріне әсер етеді. Оның көмегімен біз қажетті өңдеу процедураларын құрастырып, таңдай аламыз. Форма – бұл болашақ бағдарлама терезесінің жартылай даяр өнімі. Әрбір бағдарламада бір терезе, яғни бір форма бар. Сондықтан бағдарламамен  жұмыс істеу кезінде форма терезесін экраннан көреміз. Бірінші терезенің жартылай  даяр өнімі Form1 деп аталады. Егер бағдарламады екі терезе болса, екіншінің жартылай даяр өнімі Form2 деп аталады, әрі қарай осылай жалғаса береді. Әрине, біз стандартты атауды бағдарламамызға сәйкес атаумен алмастыруға мүмкіндігіміз бар. Қазір форма терезесі бос, бағдарламаны құрастыра отырып, біз оған басқарудың қажетті элементтерін қосамыз. Терезедегі нүктеден тұратын тор объектілерді тегіс ұқыпты  орналастыруға көмектеседі.

Соңғы ашылған терезеде біздің бағдарламаның коды бар. Бағдарламаның үлкен бөлігін Delphi жүйесі автоматты түрде қалыптастырады. Windows-ға арналған “бос” бағдарлама Paskal тілінің бірнеше мың операторынан жинақталады. Кейбір операторларды Delphi жүйесінің өзі қосады, қалғанын өзіміз қолдан қосамыз. Delphi жүйесі қажетті операторларды бағдарламаны құрастырғанға дейін, қосады. Сондықтан код терезесі ешқашан бос болмайды. Өкінішке орай, бұл әрі қарай өз бағдарламамыздың толық мәтіннін көруге кедергі келтіреді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3  Тарау. Қосымшаларды құрастыру

 

 

3.1 Жалпы алгоритмнің  қызмет етуін әзірлеу

 

 

Қызмет ету  алгоритмінің бірінші формасы:

Бұл форма бағдарламаның атауын жариялау алғашқы терезесі, осында бағдарламаның  атауына тышқаның сол жақ батырмасымен басып, келесі терезеге көшеге болады, мұнда келесі компоненттер бар:

• Label1.Caption:= ВАС ПРИВЕТСТВУЕТ ЭЛЕКТРОННЫЙ УЧЕБНИК ПО ПРЕДМЕТУ "ОСНОВЫ СЕТЕВЫХ ТЕХНОЛОГИИ".

 

Қызмет ету алгоритмінің екінші формасы:

Бұл форма бағдарламаның негізгі терезесі (менюсі) деп айтуға болады, себебі бұл жерде қосымшаны басқаруға болады, осында келесі компоненттер бар:

• Label1.Caption:= Выберите тип обучения;
• Label2.Caption:= Теоретическое обучение;
• Label3.Caption:= Практическое обучение;
• Label4.Caption:= Закрепление знаний;
• Label5.Caption:= Проверка знаний;
• Label6.Caption:= Распечатка итоговой информации;
• Label7.Caption:= ВЫХОД;
• Label8.Caption:= Нажмите здесь;
• Shape1-5.Shape:= stCircle.

 

Қызмет ету алгоритмінің үшінші формасы.

Бұл жерде, бағдарламаны іске қосқанда, пайдаланушы туралы толық мәліммет еңгізуге болады, әрі терілген дерек арнайы кестеге еңгізіледі, осында келесі компоненттер бар:

• DBGrid1.DataSource:= DataSource2;
• Table1-2.DataBaseName:= C:\azamat;
• Table1-2.TableName:= chainik.db;
• Table1-2.Activ:=true;
• Query1-2. DataBaseName:= C:\azamat;
• Query1-2.SQL:= select * from chainik.db;
• Query1-2. Activ:=true;
• DBEdit1-7.DataSource:= DataSource2;
• DBEdit1.DatField:= ФИО;
• DBEdit2.DatField:= Дата рождения;
• DBEdit3.DatField:= Национальность;
• DBEdit4.DatField:= Специальность;
• DBEdit5.DatField:= Курс;
• DBEdit6.DatField:= Время начало обучения;
• DBEdit7.DatField:= ФИО преподавателя;
• Label1.Caption:= ФИО;
• Label2.Caption:= Дата рождения;
• Label3.Caption:= Национальность;
• Label4.Caption:= Специальность;
• Label5.Caption:= Курс;
• Label6.Caption:= Время начало обучения;
• Label7.Caption:= ФИО преподавателя;
• Button1.Caption:= Запомнить.

 

Қызмет ету алгоритмінің төртінші формасы.

Бұл фома бағдарламаның  аталған пәні бойынша, теоретикалық  оқытуына жауап береді, осында келесі компоненттер бар:

• Label1.Caption:= Назначение, принципы организации компьютерных сетей. Сетевое оборудование, Виды компьютерных сетей;
• Label2.Caption:= Сетевые технические средства;
• Label3.Caption:= Сетевые программные средства;
• Label4.Caption:= Сетевые технологии;
• Label5.Caption:= Система IP-адресации;
• Label6.Caption:= Совместное использование ресурсов периферийных устройств, дисков, файлов;
• Label7.Caption:= Семиуровневая модель OSI, понятие протокола, передача сообщений в сети;
• Shape1-5.Shape:= stCircle;
• WebBrawser1;
• Label8.Caption:=Назад.

 

Қызмет ету алгоритмінің бесінші формасы.

Бұл форма бағдарламаның аталған пәні бойынша, практикалық  оқытуына жауап береді, осында келесі компоненттер бар:

• Image1.Picture;
• MediaPlayer1.FileName:= C:\Azamat\Top.avi;
• MediaPlayer1.Display:=Animate1;
• Label1.Caption:= 1 шаг;
• Label2.Caption:= 2 шаг;
• Label3.Caption:= 3 шаг;
• Label4.Caption:= 4 шаг;
• Label5.Caption:= 5 шаг;
• Label6.Caption:= 6 шаг;
• Label7.Caption:= 7 шаг;
• Memo1.Lines;
• Label8.Caption:=Назад.

 

Қызмет ету алгоритмінің алтыншы формасы.

Бұл формада бағдарламаның аталған пәні бойынша, тестілік бағдарламасын  жіберу компоненті орналасқан, осында келесі компоненттер орналасқан:

-Label1.Caption:=Запуск.

 

Қызмет ету алгоритмінің жетінші формасы.

Бұл формада бағдарламаның аталған пәні бойынша, тақырыптарды бекіту тапсырмасы бар, мұнда келесі компоненттер орналасқан:

• Label1.Caption:=
• Label2.Caption:=
• Label3.Caption:=
• Image1.Picture:=200.jpg;
• Label4.Caption:=Назад.

 

Қызмет ету алгоритмінің сегізінші формасы.

Бұл форма қосымшаның қорытынды ақпаратын шығану арналған терезесі, мұнда келесі компоненттер орналасты:

• QuickRep1.Bands:=ColumnHeaderBand1;
• QuickRep1.Bands:=DetailBand1;
• QuickRep1.Bands:=TitleBand1;
• QuickRep1.Bands:=PageHeaderBand1;
• QRSysdate1.Date:= qrsDateTime;
• QRLabel1.Caption:= Отчет;
• QRLabel2.Caption:= ФИО;
• QRLabel3.Caption:= Дата рождения;
• QRLabel4.Caption:= Национальность;
• QRLabel5.Caption:= Специальность;
• QRLabel6.Caption:= Курс;
• QRLabel7.Caption:= Время начало обучения;
• QRDText1-6.DataSet:= Form3.Query1;
• QRDBText1-2.DataField:= ФИО;
• QRDBText3-4.DataField:= Дата рождения;
• QRDBText5-6.DataField:= Национальность;
• QRDBText7-8.DataField:= Специальность;
• QRDBText9-10.DataField:= Курс;

- QRDBText11-12.DataField:= Время начало обучения;

 

 

 

 

 

3.2   Пайдаланушы интерфейсінің әзірлемесі