ОҚО Жетісай ҚТЖ тасымалдау желісін жетілдіру

1 Дипломдық жоба тақырыбы бойынша аналитикалық зерттеулер және оларды техникалық түрде іске асырудың шешімдері

 

1.1 Жобаның қойылған есебі

 

Бұл дипломдық жобаның  тақырыбы «ОҚО Жетісай ҚТЖ тасымалдау желісін жетілдіру» болып табылады. Жобаның мақсаты ҚТЖ-нің тасымалдау желісін қазіргі заманғы технологиялар, жабдықтар және тарату ортасы көмегімен жетілдіру болып табылады. Жобаны іске асыру үшін келесідей жұмыстарды атқару қажет:

- Мақтаарал ауданының экономикалық-әлеуметтік жағдайына сараптама жүргізу;

- Мақтаарал ауданының телекоммуникация торабы (АТЖ) желісіне сипаттама беріп, сараптама жүргізу;

- Мақтаарал АТЖ-не қарасты Жетісай қалалық телефон желісіне (ҚТЖ) талдау жүргізу;

- ҚТЖ-нің тасымалдау желісін жетілдірудің қажеттілігін маңыздандыру;

- тасымалдау желісін жетілдіру әдістерін (технология, байланыс жолы, топология) салыстырып, тиімдісін таңдау;

- жобаны іске асыруға қажетті технологияның, байланыс жолының (тарату ортасының), топологияның сипаттамасын беру;

- байланысты ұйымдастыру сұлбасын құру;

- қажетті тарату жүйесіне сипаттама беру;

- желінің сапалы көрсеткішін анықтау үшін есептеулер жүргізу;

- тапсырма бойынша арнайы сұрақтарды қарастыру;

- өміртішілік қауіпсіздігі сұрақтарын қарастыру (еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі бойынша, сонымен қатар қоршаған ортаны қорғау);

- жобаның техника-экономикалық көрсеткіштерін есептеу.

 

2.  Ауданның жалпы сипаттамасы

 

Жетісай қаласы – Оңтүстік Қазақстан облысы, Мақтаарал  ауданында орналасқан. Мақтаарал ауданы - облыстың қиыр оңтүстік бөлігінде орналасқан әкімшілік-аумақтық бөлік. Жерінің аумағы 1,8 мың км (облыс аумағының 1,5%-ы). Тұрғыны 268,7 мың адам. Аудан жеріндегі 176 елді мекен 1 қалалық, 3 кенттік және 21 ауылдық округке біріктірілген.  Әкімшілік орталығы – Жетісай қаласы.1927 жылдан бастап қала болған. Ал 1997 жылы 3 аудан: Мырзакент, Атакент, Асықата қосылып ірілендірілген. Қазіргі аудан орталығы - Жетісай қаласы. Жетісай қаласының облыс орталығы Шымкент қаласына дейін 220 км құрайды. Қазір Жетісай қаласының халқының саны 2009 жылғы санақ бойынша тоқсан төрт мың бес жүз, ал жалпы аудан көлемінде үш жүз алпыс бес мың адам тіркелген.

Әлеуметтік-экономикалық жағдайы. Жетісай қаласына жақын орналасқан елді мекендер Сәтпаев, Қазыбек би, Таубай ата, ал қазіргі уақытта қаланы ірілендіріп Үлгілі елді мекенімен біріктіруде. 100 мектеп 100 аурухана бағдарламасы бойынша 2009 жылдың қыркүйек айында аудан орталығынан жаңа аурухана және бір білім беру мекемесі пайдалануға берілді. Ауданда тұрғын үй құрылысы бойынша 2007 жылдың 1-жарты жылдығында 139 жер учаскесі бөлініп, құрылыс жұмыстары жүргізілуде. 2009 жылдың 1-жарты жылдығында жалпы көлемі 9500 шаршы метр 104 тұрғын үй пайдалануға қабылданды. Аудандағы 3 жолаушылар тасымалдау автокөлік кәсіпорындары мен 500-ден астам жеке тұлғалар жолаушыларға аудан ішіндегі бағыт және қалааралық бағыттар бойынша қызметін көрсетуде. Қазіргі уақытта теміржол торабы жұмыс істемейді. Аудандағы 37 өнеркәсіп орындары 2009 жылдың 1-жарты жылдығында 4 млрд 398 млн. теңгенің өнімдері өндіріліп, орта мерзімдік даму жоспары 101,6% орындалды. Ал, заттай өнімге шағар болсақ, 2009 жылдың тиісті мерзімінің деңгейіне қарағанда мақта талшығы - 744 тоннаға, мақта майы-78 тоннаға өндірілді. Нақты көлем индексі  өткен жылдың тиісті мерзімімен саластырғанда 79,4%-ті құрап отыр. Ауыл шаруашылық өндірісінің негізгі бағыты - шитті мақта өндіру. Оның үлесіне ауданның ауыл шаруашылық жалпы өнімінің 70,8% тиесілі, егіс аумағының 80%-ын алып жатыр. Ірі кәсіпорындарына "НИМЭКС" жауапкершілігі шектеулі серіктестігінің мақта өңдеу, "ЮТЕКС"-мақта тазарту зауыттары, "Ақ алтын", "Мақтаарал", "Мақташы", "Ынтымақ", "Мырзакент" ашық акционерлік қоғамдықдары, "Жұлдыз", "Жалын" шаруа қожалықтары, "Ақ май", "Жетісаймай" жауапкершілігі шектеулі серіктестіктері жатады. Олар аудан экономикасының дамуына тікелей үлес қосуда. Мақтаарал ауданы республикадағы шитті мақтаның 80%-ын береді. "Молчанов және К" спирт, шарап өндіруші кәсіпорын, "Мақтаарал тәжірибе стансасы", "Оңтүстік су шаруашылығы" мемлекеттік кәсіпорындары, 2 минералды су цехы, 1 бетон зауыты, Қазақ-Қытай жіп иіру-тоқыма кәсіпорындары сияқты 37 өнеркәсіп орындары жұмыс істейді. Өнеркәсіп өнімдерінін 83%-ы тоқыма және тігін өндірісі кәсіпорындарының үлесіне тиеді. Білім беру мекемелерінен "Сырдария" университеті, гуманитарлық-медициналық, гуманитарлық-экономикалық, агробизнес колледждері, 117 мектеп, 2 кәсіптік-техникалық мектеп, 1 оқу-өндірістік комбинат, 2 музыкалық, 2 спорт мектептері, 1 көмекші мектеп-интернат, 13 балалар бақшасы бар. Денсаулык сақтау мекемелерінен "Диагностикалық орталық", 6 аурухана, 31 отбасылық дәрігерлік емхана, 87 фельдшер-акушерлік пункт бар. 2001 жылдың 1 қарашасында Сырдария өзенінің үстінен халықтарға маңызы бар, ұзындығы 400 метрлік "Тәуелсіздік" көпірі және ұсақ 5 көпір пайдалануға берілді. Осының ішінде сегіз мектеп қалада орналасқан. Аудандық бюджеттің кіріс бөлігі 2009 жылдың 1-жарты жылдығында салық контингенті бойынша болжамдағы 836,9 млн. теңгенің орнына 848,2 млн. теңге яғни жоспар 98,2 пайызға орындалғанмен, өткен жылмен салыстырғанда 245,4 млн. теңгеге артық орындалды. Ал, жергілікті салық бойынша 496,2 млн. теңгенің орнына 505,1 млн. теңге (+8,9 млн. теңге) көлемінде салық пен міндетті төлемдер жиналды. Жоспар 101,8% пайызға артығымен орындалды. Былтырғы жылдың тиісті деңгейімен салыстырғанда 127,9 млн. теңге артық жиналды. Жергілікті бюджеттің шығыс бөлігі жоспардағы 3 млрд. 656 млн. теңгенің орнына 3 млрд. 635 млн теңгеге орындалды, яғни 99,4 пайызды құрайды. Негізінен қаржының қомақты мөлшері білім беру саласына (2859,3 млн) мен әлеуметтік саласына (164,6 млн) қаржыландыруға жоспарланған. Ауданымызға 2006 жылдың 6 айында құрамында 702 адамы бар 265 оралман отбасы көшіп келсе, 2007 жылдың 1-жарты жылдығында құрамында 529 адам бар 232 отбасы көшіп келді. Ал 1991 жылдан осы күнге дейін ауданға алыс және жақын шетелдерден 10542 отбасы оның құрамында 35321 адам көшіп келді. Аудан мектептеріне 2009 жылға барлығы жергілікті бюджеттен 3873,9 млн. теңге, республикалық бюджеттен 448,6 млн. теңге қаржы бөлінген. Оның ішінде: мектептің материалдық техникалық базасын нығайтуға парта алуға, компьютерлер алуға, қашықтан оқыту құралдарына, мультимедиялық кабинетке, оқушылардың жазғы сауықтыру лагеріне сонымен қатар мектептердегі медициналық кабинеттерге дәрі-дәрмектер үшін қаржы қаралды. Әйелдердің туу көрсеткіші жылдан-жылға өсуде. Биылғы жылдың 1-жарты жылдығында 4123/15,3 абсолют нәресте өмірге келді. Табиғи өсуі 2009 жылдың 1-жарты жылдығында 19,8 болса, биыл 21,3 болды. Аудан халқына мәдени қызмет көрсету бағытында 30 мәдениет үйлері мен клубтар және 36 кітапхана, жалпы 68 мәдени ошақтары жұмыс атқарады.

Ауданның экономикалық дамуына телекоммуникация саласының қосатын орны зор. Мысал келтіретін болсақ «Казахтелеком» АҚ-на қарасты Мақтаарал аудандық телекомуникация торабынан басқа  «K-Cell», GSM Казахстан, Beeline, Dalacom сияқты операторлар жұмыс істейді.

Бұл дипломдық жобада Мақтаарал  АТТ қарасты Жетісай ҚТЖ-нің тасымалдау желісін жетілдіру сұрақтары қарастырылғандықтан төмендегі бөлімшеде аталмыш оператордың телекоммуникация желісінен жалпы мағлұматтар беріледі.

 

3.  Телекоммуникация саласынан жалпы мағлұмат

 

Мақтаарал АТТ – ОҚО ОДТ құрылымдық бөлімшелері Мақтаарал аудандық елді-мекендерге байланысты жеткізу үшін қызмет көрсетеді.   СС08 орталық станция базасында құрылымдық бөлімшелердің негізгі түрлері төмендегідей:

         - жергілікті телефондық сөйлесулерді жеткізу,

         - қалааралық және халықаралық сөйлесулерді жеткізу,

         - телеграфты байланысты және деректерді тарату,

         - смарт-карт, тарлан карталарын сату,

         - интеллектуальды байланыс қызметін жеткізу.

Бұл телекоммуникация өндіріс орнының басты мақсаты: байланыс қызметін қолданушыларға сапалы  қызмет көрсету, қолданушылар сұранысын қанағаттандыру, сату деңгейін жоғарылатумен ператорлардың қаржылық деңгейін жоғарылатуды қамтамасыз ету, сапалы байланыс қызметін ұсыну. Аудандық телекоммуникация торабы 2007 жылдың 1-тоқсанында абоненттерге 151,5 млн.теңгенің қызметін көрсетті, телефон нүктелерінің саны 13986-ға жетті. Өткен жылдың тиісті мерзімімен салыстырғанда қызмет көрсету 14,5 млн. теңгеге, ал телефон нүктелердің саны 701-ге өскен. Ауданда ескі телефон станцияларын біртіндеп жаңа сандық станцияларға ауыстыру, телефон байланысының сапасын жақсарту жұмыстары жүргізілуде. Қазіргі уақытта АТЖ-не CDMA 450 стандартын қолданып сымсыз байланыс желісін орнатуда.

Мақтаарал АТТ келген пайданы есептегенде ОҚО ОДТ-ның 7 % құрайды (2009 жылғы пайда көлемі бойынша есептегенде), орташа даму деңгейі жоғары болып келеді. ОТА 20.12.2008 жылғы қалып күйінің тығыздығын 100 тұрғынға шаққанда 17 құрайды да  2009 жылмен салыстырғанда 100 % өсуде. 2009 жылғы есеп бойынша кіріс деңгейі 2008 жылғы қызмет түрлері келесілерді құрайды: ММТС – 122,8 %, МТС – 89 %, Интернет – 188 %, Смарт-карталар –199 %, Телеграфты байланыс – 89,3 %. 

Мақтаарал АТЖ АТС СС 08 (Huawei), АТСК 50/200, М-200, МС 240 типті цифрлы  АТС-тан тұрады. Ауылдық телефондық желісі аралас (бір және екі ) сатылы сызбанұсқа арқылы құрылған. Мұндай, шеткері станциялар (ШС), тораптық станциялар (ТС) орталық станциямен КСПП 1х4х0,9(1,2)  типті біртөрттік кабельмен және әуелік байланыс жолдары көмегімен жалғанған. Арналардарды тығыздау және мәліметтерді тарату үшін DAMA, ИКМ-15, ИКМ-480, ОЛТ, МС-04, КНК-12 аппаратуралары қолданылады. Төменгі кестеде (1.1) Мақтаарал АТТ-на қарасты Жетісай өңірлік телекоммуникация бөлімшесі туралы мәліметтер келтірілген.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Станция	Арақашық-тық , км	Станция жабдығы	Станция сыйым-дылығы, NN	Тарату жүйесінің түрі	Кабель түрі	Тұрғындар саны, мың адамда
1	2	3	4	5	6	7
ҚТЖ-не қарасты АТС						94,5
67 АТС *	-	ЭАТС СС08	700	ИКМ 480	ОК 4
65 АТС		HONET	1600	ИКМ 480	ОК 4
61 АТС		HONET	3000	ИКМ 480	ОК 4
1 ТС	16	M-200	144	ЛВК 12	БСМ марк ӘЖ	3,4
2 ТС	16	M-200	112	ОЛТ	КСПП 1 4 0,9	3,25
3 ТС	12	M-200	80	ОЛТ	КСПП 1 4 0,9	4
4 ТС	12	M-200	240	ОЛТ	КСПП 1 4 0,9	5,148
1 ШС	28	АТСК-50/200	100	ЛВК 12	БСМ марк ӘЖ	3,602
2 ШС	24	АТСК-50/200	50	ЛВК 12	БСА марк ӘЖ	3
3 ШС	19	M-200	192	МС-04	КСПП 1 4 0,9	4
4 ШС	16	M-200	128	МС-04	КСПП 1 4 0,9	4,33
5 ШС	5	M-240	312	МС-04	КСПП 1 4 0,9	5,9
6 ШС	11	M-200	240	ОЛТ	КСПП 1 4 0,9	9
7 ШС	13	АТСК-50/200	100	ЛВК 12	БСА марк ӘЖ	5
8 ШС	12	M-200	192	ОЛТ	КСПП 1 4 0,9	6
9 ШС	12	M-200	176	ОЛТ	КСПП 1 4 0,9	5,5
10 ШС	8	M-200	128	МС-04	КСПП 1 4 0,9	2,33
11 ШС	17,5	АТСК-50/200	100	ИКМ-15	КСПП 1 4 1,2	4,7
12 ШС	17	АТСК-50/200	50	ИКМ-15	КСПП 1 4 0,9	2,054
13 ШС	25	АТСК-50/200	100	ИКМ-15	КСПП 1 4 1,2	3,844
14 ШС	70	M-200	100	(DAMA) SKYEDGE		2,07
15 ШС	85	M-200	200	(DAMA) SKYEDGE		2,5
16 ШС	90	M-200	300	(DAMA) SKYEDGE		2,34
17 ШС	97	M-200	250	(DAMA) SKYEDGE		1,8
Барлығы	605,5		8594	621		100,648

 

*Ескерту: ҚТЖ –нің  67- АТС АТЖ-нің орталық станция (ОС) функциясын орындайды.  

1.1-кестеден көргеніміздей Жетісай өңірлік телекоммуникация бөлімшесінде келесідей станциялар, тарату жүйелері, орталары (байланыс жолдары) жұмыс істеп жатыр (кесте 1.2, 1.3, 1.4)

 

Кесте. 1.2 Қолданыстағы АТС-лар сипаттамасы

Станция аты	Өн-діруші	Сыйым-дылығы	Электр қорек-тендіру	Қолда-нылатын саласы	Станциялармен жұмыс істеуі	Ес-керту
АТСК 50/200	Элком (Ресей)	50/200	U=60В	АТЖ	Анологтық, цифрлық
M-200	МТА (Ресей)	12-20000  нөмер	48..60B	АТЖ, ҚТЖ, Ведомст және корпа.бай	цифрлық
M-240	Элтекс (Ресей)	16-2400 Аж	24…75B	АТЖ, МАТС	цифрлық
CC08	Huawei (Қытай)	Мин.256Аж, мак.1,2 млн	48…60B	АТЖ, АҚТ	цифрлық
HONET	Huawei (Қытай)	64-3952 Аж		АТЖ, АҚТ	цифрлық

 

Кесте 1.3 Қолданыстағы тарату жүйелері

Атауы	Арна саны	Қолданылатын саласы
ИКМ-15	15	АТЖ, ҚТЖ, ведмоствалық желіде
ИКМ-480	480	АТЖ, ҚТЖ, ведмоствалық желіде
CТҚ	30	АТЖ, ҚТЖ, ведмоствалық желіде
ЛВК 12	12	АТЖ, ҚТЖ, ведмоствалық желіде
МС-04	60	АТЖ, ҚТЖ, ведмоствалық желіде
DAMA (SKYED)	60	АТЖ, ҚТЖ, ведмоствалық желіде

 

1.4-кесте Қолданыстағы байланыс жолдары

 

Атауы	жасалған материалы	диаметрі, мм
КСПП 1 4 0,9	мыс	0,9
КСПП 1 4 1,2	мыс	1,2
МБА ӘБЖ	болат алюминнен	4
МБМ ӘБЖ	болат мыстан	4
МКС1×4×12	мыс	12
ОК 4	кварцты шыныдан

 

 

 

1.1-кестені пайдаланып  сандық және аналогты станциялар  арасындағы арналар санына есептеу жүргізіп диаграмма тұрғызамыз.

Осы шыққан арналар санына  байланысты тығыздық бойынша және сыйымдылық бойынша диаграмма тұрғызамыз.

 

 

                    а)                                                                          б)

 

1.1- сурет. Тығыздық  және сыйымдылық бойынша арналар  санының диаграммасы

 

мұндағы а-сыйымдылық бойынша  есептеулер нәтижесінен шыққан диаграмма; б-тығыздық бойынша  есептеу нәтижесісінен  шыққан диаграмма.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

1.5 Тасымалдау желісін жетілдіру әдістеріне сараптама жасау

 

1.5.1 Байланыс жолдары

 

Станцияаралық байланыс жолдары ретінде әртүрлі жолдар, яғни орта қолданылуы мүмкін. Төмендегі  кестеде солардың  сипаттамалары  берілген (кесте 1.3.).

 

Кесте 1.3– Әртүрлі байланыс жолдарының сипаттамалары

Бағыттауыш жүйелері	Жоғалтулар	Сыртқы өріс	Жиіліктік ауқым	Арна    саны	Бөлімше ұзындығы, км
Симметриялы кабель	Металлда	бар	105 Гц	100	5-20
Оптикалық кабель	Диэлектрикте	жоқ	1013-1015 Гц	100000	30-100
Коаксиальды кабель	-	жоқ	до 108 Гц	1000-5000	3-6
Радиорелелі байланыс	Атмосферада	бар	ГГц	**	50-200
Спутниктік байланыс	Атмосферада	бар	ГГц- МГц	**