Қызыл биотехнологияның даму жолдары

Стрептокиназа мен фибринолизин иммобилизациялық препараттары шығарылуда. Иммобилизацияланган трипсин, химотрипсин, плазмин, урокиназа клиникалық сынақтан өтуде.

Дәрілік заттардың физикалық иммобилизациясы қатты дисперсті сис- темалар алуға экеліп тіреді.

Мұндай жағдайларда дәрілік зат қатты матрицада балқыту немесе еріту (сонан соң ерітіндіні айдау) жоЛымен дисперстеледі. Қатты дисперсті жүйелерді жасау, зерттеу тарихына 30 жылдан көп уақыт болған жоқ.

Осы уақыт ішінде сульфаниламидтер, кортикостероидтар, седативті заттар мен диуретикалық дәрілердің қатты дисперсті системалары жаса- лынды.

Бірак, қатты дисперсті жүйені медициналық практикаға енгізу өте баяу жүруде, себебі, бұл үшін ендірісті қайта құру шараларын жүргізу керек.

Клиникалық практикада қатты дисперсті системаны қолдану ерігіштігі аз дәрілік затгардьң биологиялық тиімділігін арттыру және терапевтік әсерін тездетуді қамтамасыз ету, дәрілік заттардың дозасын төмендету және кейбір препараттардың әсерін ұзартуға мүмкіндік береді..

Дәрілік заттардың бақылаулы босап шығуы депо-препараттар жүзеге асырылады.

Қазіргі кезде витаминдермен, гормондармен, диуретиктермен, анти- депо-препараттар шығарылған.

Олардың ерекшеліктеріне: дәрілік заттардың тез әсер етуі және олардың терапевтік концентрациясын ұзақ мерзім бойына ұстап тұру, қолдану жиілігін қысқарту, курстық дозаны азайту, түнгі уақытта қолдануды керек етпейтін мүмкіншіліктері жатады.

Депо-препаратгар таблеткалары целлюлоза ацетаты немесе нитратын пресстеу алдында гранулаларға немесе таблеткаларға жұқа пленка түрінде қабаттау арқылы алынады.

Болашақта ауыз қуысы арқылы қолданылатын депо-препараттар жасау, асқазан ішінде қалып жүретін немесе оның шырышты қабатына жабыса отырып, дәрінің бақылаулы босап шығуын және қолданғанда қауіпсіздігін қамтамасыз ететін системалар жасап шығару құрастырылуда.

Дәрілік затгарды аурудың организміне жеткізетін жүйе ретіндегі цврілік түрлер туралы осы замаңғы көзқарастар дэрілік препараттар өндірісінің жаңа технологияларын талап етеді.

Активті заттардың қаңдағы микромөлшерін анықтайтын жэне сол информацияны босатып шығаратын жүйеге жеткізетін сезімтал механизмдері бар терапевтік системалар белгілі.

Терапевтік дәрілік система - бұл дәрілік заттан, оның босап шығуын бақылаушы элементтен, система орналасқан платформадан және терапевтік программадан тұратын қондырғы. Терапевтік дәрілік система-ішкі организмді үнемі дәрілік заттармен, берілген уақыт аралығында қатан түрде қамтамасыз етеді.

Терапевтік дәрілік системалар жергілікті және жүйелі емдеуге пайданылады. Бұл системалар бірінші болып офтальмологиялық практикаға енгізілген.

Системалық терапия жүргізу үшін трансдермальды терапевтік системалар қолданылады (ТТС). ТТС тері бетінде қолдануға ыңғайлы, құрамында дәрілік және қосымша заттар енгізілген дәрі түрі болып табы- лады. ТТС жасаудың негізгі мақсаты тері арқылы дәрілік заттардың сіңірілу жылдамдығын реттеу болып табылады. Әдетте ТТС 4 қабаттан тұрады. Сыртқы өткізбейтін қабат әсер етуші заттардың тұрақтылығы мен бөлініп шығу жылдамдығына сыртқы факторлардың әсерін тигізбейді. Екінші қабаты препарат бар резервуар болып табылады. Сонан кейінгі қабат дәрілік заттардың босап шығу жылдамдығын реттейтін мембрана болады. Соңғы жабысқақ қабат дәрілік заттың қанда сіңірілуге және тез арада терапевтік концентрациясын қалыптастыруға қажетті аздаған мөлшері бар қабат болып келеді.

Органдарға, тканьдерге немесе клеткаларға дәрілік заттарды бағытты жеткізудің болашағы мол деп есептеледі. Дәрілік заттарды бағытты жеткізу, олардың улылығын төмендетеді жэне оларды үнемді жұмсауға мүмкіндік туғызады. Кейбір мәліметтерге қарағанда қазіргі кезде қолданылып жүрген дәрілердің 90 %-ке жуығы қойылған мақсатқа сәйкес емес. Осы уақытқа дейінгі белгілі системаларды тасымалдаушылардыц көлемдеріне әсер ету механизмі мен препаратты жеткізу деңгейіне байланысты үш топқа бөлуге болады.

Бірінші қатардагы дәрілік заттар тасымалдаушыларға көлемдері 1 мкм үлкен, орган-мишеньге әсер ететін микрокапсулалар, микросфералар жатады. Олар орган немесе ткань жанына жақын орналасқан тамыр арқылы енгізіледі.

Екінші қатардагы дәрілік заттар тасымалдаушыларға нанокапсу- лалар, наносфералар, липосомалар жатады. Олардың көлемдері 1 мкм төмен. Ол көбінесе тканьдерде, көк бауырда, бауырда таралады.

Нанокапсулар мицеллаларды полимеризациялау арқылы дайындалады.

Наносфералар көлемдері 0,2 мкм-ден аспайтын, құрамында сіңірілген заттары бар липидті бөлшектер болып табылады. Наносфералар дайындауда, әдетте, лецитин, пальмитин қышқылы және соя майдын қолданады.

       Дәрілік затгардың тасымалдаушысы ретінде липосомаларды қолдану іріктеушіліктің жоғарғы дәрежесін қамтамасыз етіледі.

Липосомалар-жасанды алынатын, биомолекулалы липидті қабаттармен түзілген, көбінесе фосфолипидтермен, олардың арасындағы кеңістікте қалыптасу ортасы бар, жабық сфералық бөлшектер.Қазіргі кезде бірқабатты диаметрі 1000 А° жоғары және диаметрі 2-10 мкм көп қабатты липосомалар алу тәсілдері жасалынған.

Үшінші қатардагы дәрілік заттарды тасымалдаушыларға қарсы де- нелер(аититела) және гликопротеидтер жатады.

Оларды көбінесе «танып білу» элементі түрінде қолданады. «Танып білу» элементімен жабдықталған вектор (тасымалдағыш) қолдану дәрілік заттарды  бағытты жеткізу кезінде олардың әсерінің сұрыптаушылығының жоғарғы дәрежесін қамтамасыз етеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

Елбасы Н.Назарбаевтың 2014 жылдың соңына дейін отандық дәрі-дәрмек өндірісінің жұмыс қарқынын арттырып, нарықтағы үлесті 50 пайызға жеткізуді тапсырғаны белгілі. «Бұл – қолымыздан келетін нақты іс. Біз бүгінде дәрі-дәрмектердің 90 пайызын сырттан әкелудеміз. Бұл үшін мүмкіндіктер бар. Қазір Астанадағы еркін экономикалық аймақта фарм-фабриканың құрылысын, сондай-ақ дәстүрлі түрде дәрі-дәрмек өндірілетін Шымкентте осындай нысанның құрылысын салу мәселесі пысықталуда. Уағдаластықтар, арнайы келісімшарттар бар. Біз бұл жұмысты тезірек жасауды бақылап отырмыз», – деген еді Елбасы. Осыған байланысты «2010-2014 жылдарға арналған фармацевтика өндірісін дамыту туралы» бағдарлама да қабылданған. Бағдарламаның мақсаты – төрт жыл ішінде дәрі-дәрмек шығаратын өндіріс орындарын көбейту.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланған әдебиеттер

 

1.Кедельбаев Б.Ш.,Мамырбекова  А.К.Медициналық және ветеринарлық  биотехнология.-Алматы,2009.-10б.

 

2.Есимова А.М.,Приходко  Н.А.Биологиялық активті  заттардың  биотехнологиясы.-Шымкент,2006.-200б.