Полисахаридтар мен олигосахаридтер
интерферондар мен лактоферрин
бөлетін антиденеге жауаптың индукциясын
ынталандыратын антигенді кешен
болуы мүмкін. Галодерма, кордицепс,
шиитаке, майтаке құрамында негізгі
биологиялық белсенді лентинан β-Д-глоюканды
тітіркендіргіштер болады. берілген
көмірсулар және олардың әрекеттері
жақсы зерттелген, бұл саңырауқұлақтардың
оң тиімділігі, киллерлердің белсенділігінің
төмендеуі, Т-клеткаларының адъювантты
функциялары, антикомплементарлы белсенділік,
соларға тән гипохолестерин, гиполипидті
және гипогликемиялық функциялармен
интерлейкин ынталандырылуы толық жазылған.Қалыпты
ішек микрофлорасы талшық тәрізді олигосахаридтерді
және тамақтық талшықтар полисахаридтерін
– төзімді крахмал, өсімдік клеткаларының
қабырғаларының полисахаридтері, гемицеллюлоза,
пектиндер, камедилерді сіңіреді. Бірақ
барлық аталғандардың ішінен шет елдердің
авторлары негізінен олигосахаридтерді
жатқызған, ал кейін пайдалы ішек микрофлорасымен
in vivo өтелденіп және олардың түрлерін
таңдамалы көбейтетін ФОС қана болуы мүмкін.Тамақтық
талшықтар (ТТ) қалыпты микрофлораның
өсуін селективті емес ыналандырады, яғни
оң қозғалысты АІЖ-ң функционалдық жағдайлары
кезінде және қозғалысы мен эвакуаторлық
функциясына қолайлы әсеріне пайдаланылғанына
қарамастан бифидоген болып табылады.
Ішек микрофлорасы туралы шет елдің және
отандық зерттеушілерінің мәліметтері
бойынша, РАМН тағам институты жануарлардың
тамақтану рационына әр түрлі талшықтарды
(кебек, пектин, метилцеллюлоза және микрокристалдыцеллюлоза)
қосып тәжірибе жүргізілген және де гипомоторлы
дискинезиямен ауратындар мен семіз балалардың
бидай кебектерінің ТТ диетотерапиясы
қабылданған. Нәтижесінде лактобациллалар
мен бифидобактериялардың айқын өсу деңгейі
дәлелденген жоқ, бифидофлораның қайта
орнына келуі баяу сипатта. Сол мерзімде
ұзақ пектин мен бидай кебектерін қабылдағанда
қорғаныш микрофлорасының дефектті штаммдарының
микробиоценозынан айқын элиминация байқалған.
Сонымен, ауру адамдарда қорғаныш қасиеттерінің
төмендеуімен бірге лактобациллалардың
саны азайған, бір мезгілде олардың мөлшерінің
антогонистік белсенділігі жоғарлаған,
ал зерттелген жануарларда гемолитикалық
стафилококктар мен элиминацияланған.
Бұдан басқа, ауруларда энтеробактериялардың
антогонистік белсенділігінің дәрежесі
жоғары және өте жоғары деңгейге жеткен.Шет
елдердің ғалымдары да осы тенденцияны
анықтаған. Мысалы, J.Brodsk, ТТ-мен диетаны
ұзақ қабылдаған жануарларда энтероциттерге
инвазия және ішектің қабырғалары арқылы
бактериялардың өтуі 90%-ке дейін төмендеген.
Бұл ТТ ұзақ пайдаланғанда ішек микрофлорасының
белсенділігі қалыптасқаны туралы айтуға
болады.Пребиотиктер түрінде витаминдер
мен олардың туындыларын қарастыруға
болады. пантотен қышқылы мен оның туындыларының
әр түрлі бифидобактерияларының штаммдарына
in vivo және in vitro селективті өсіруынталандандыру
әсері белгілі және жазылған, бұл сәбіз
экстрактысының, пантетин және S-сульфопантетиннің
пантотен құрамды қосылыстарына тән қасиет.
Осы процесс бактериалды клеткалардың
маңызды метаболиттік процестерінің қамтамасыздандырылуы
үшін қажет коэнзим А (СоА) коферменттік
түріне пантотенаттарды тасымалдайтын
бифидобактериялардың физиологиялық
ерекшеліктеріне негізделеді. Берілген
бифидоынталандырушы эффект қалай клиникада
практикалық қолдану мүмкіншіліктерін
қамтамасыз етсе (мысалы, вирусты гепатитпен
ауыратын науқастарды комплексті емдеу
кезінде), солай бифидобактерия препараттарының
өндірісінде де қамтамасыз етеді. Жиі
оңай шешім - сәбіз ұнтақтарын лиофилді
кептірілген бифидопрепараттарының қорғаныш
ортасын түрінде (әсіресе сүттің белогын
көтере алмайтын адамдар үшін маңызды
сүт негіздерінен тазартылған) көптеген
өндірісшілер әр түрлі ББҚ-ң капсулалары
үшін қолданылады. Бұл жағдайда пантотеннің
пребиотикалық әсері сәбіздің талшықты-полисахаридтерге
пробиотиктердің сорбциялануына сәйкестенеді.
Қорғалған пробиотиктерде ішектегі имплантация
қабілеті жоғарлайды. Оның жылдам орналасуы,
әсіресе сілітілі ортаның жоғары температурасында,
пантотедаттың жеткіліксіздігі болып
табылады. Пребиотитер ретінде қарастырғанда,
заттардың басқа кластары болып биологиялық
белсенді иммундық белоктары – адамның
және сүт қоректілердің организмдерінде
бөлінетін лактоглобулиндер мен гликопептидтер
табылады. Олар термолабилды, ана, сиыр
және уыз сүттерінде 40-75% байланысқан түрде
(басқа бифидоынталандырушы фаторлармен
– N-ацетилглюкозамин құрамды олигосахаридтер),
АІЖ-ң проксималды бөлімін ферменттердің
әсерінен қорғайды. Бұл белоктардың шығуы
гиалуронидаза, нейраминидаза, α-галактозидаза
ферменттері, АІЖ-ң микробты қосылыстары
мен дисталды бөлімдегі қышқылдардың
әсерінен болады.Протеиндердің біркелкісіз
құрамына байланысты бифидогендік тиімділік
механизмі әр түрлі: негізінен ол ішектен
элиминация есебінде микроорганизм - бәсекелестердің
әр түрлі жолдарымен таралады; (мысалы,
лактоферрин – темір байланыстырушы фермент
патогенді бактериялардың тіршілік үшін
қажетті темірді алуына кедергі жасайды;
лактопероксидаза бөтен микроорганизмдерге
жоюшы әсер етеді, сонымен қатар ұлпаларда
кездесетін тицианаттар және каталаза
оң микроорганизмдерімен түзелетін сутегі
пероксидімен бактерияға қарсы жүйені
қалыптасытрады.Ана сүтінің иммунды белоктарының
кешені олигосахаридтердің клетка рецепторларының
Ғс иммуноглобулин ферменттерімен құрамына
ұқсас, пребиотиктердің бұл түрі энтероциттерде
бифидобактериялар үшін адгезияны қамтамасыз
етеді. Ана сүтімен тамақтандырудың кешенді
бифидогенді феномендерін жылумен өңдеудің
әр түрлі әдістері кезінде азаяды, яғни
тек термолабилды белок компоненттерінің
ингибициясын дәлелдейді. Австралия ғалымдарының
мәліметтері бойынша, лактоферрин белсенді
омырау сүтін 30 минуттық жылумен 62,5-560С-да
өңдеген кезде тек 40 және 75% құрайды, олигосахаридтер
осындай әсерлермен 800С-да өзгеріссіз
сақталады.Организмнің иммундық төзімділігін
жоғарлататын және ішек микрофлорасының
құрамын жақсартатын функционалды тамақтану
азық-түліктерін құру үшін лактоферрин,
сиыр сұтінің иммуноглобулиндірін қосу
біздің елімізде қолданылып, бірақ кең
ауқымды болған емес. Мүмкін, пантотен
қышқылының туындыларының жағдайындай,
бұл берілген заттардың физикалық-химиялық
әсерлерге төзімділігінің жоқтығынмен
түсіндіріледі, витаминдерді және протеинды
пребиотиктер олигосахаридтерге қарағанда
аса танымал емес жағдайында. Ана сүтінің
пребиотиктерінің факторларының барлық
кешендерін қайталаса, синбиотиктердің
идеал болуға мүмкіндігі бар. ҚМО-ң проблемасына
оралып, АҚШ-та, Европада және Японияда
соңғы 10 жыл ішінде пребиотиктерді зерттеу
(негізінен ҚМО) өте белсенддендірілді,
ҚМО әр түрлі аспектілерін талқылаумен
бірнеше ғылыми конференциялар жүргізілді:
құрылымдық-химиялық анализ; интестиналды
микрофлорамен метаболиттеу; липидтердің
метаболизмге әсері; өсіп жатқан жауарларға
эффект; ҚМО, ТТ, пробиотиктер арасындағы
айырмашылықтар және пребиотиктердің
кешені.Нидерландыда, инулин және инсулин
құрамды культуралар бойынша ұлттық гооландиялық
зерттеушілер топтарының базасында, Голландиялық
ғылыми фонды көсірсуларға қатысты ауылшаруашылық
қажетіне және тамақтық пен тамақтық емес
мақсатта инулинді өндіру жоспарында,
сонымен қатар халықаралық деңгейде барлық
зерттеушілердің қызметтестігін қамтамасыз
ету мақсатымен фруктант Европалық ассоциациясы
(ЕҒА) ұйымдастырылды.Сол кезеңде, кейбір
экологтардың ойынша, пребиотиктер туралы
ғылым әлі «жастық» шағында, адамның сырқаттарын
емдеу немесе алдын алу үшін пребиотиктерді
қолданудың клиникалық тиіміділігін көрсететін
клиникалық сынаулар нәтижелері жеткіліксіз.Құрамында
пробиотиктері жоқ пребиотиктер мен фунционалды
тамақтану азық-түліктерін қолдану организм
үшін пробиотиктердің эффектіні өздігінен
қамтамасыз ете алады. Бұл жағдайда өндіріске
кететін шығындарға мамандардың берген
бағасын, пробиотиктердің үйлесімді шығынына
қарағанда пребиотиктерді сақтау төмендігін
ескеру қажет. Пробиотиктерді алу жолдары
бар көлем мен басында айтылып кеткендер
сәйкес келмейтіні адамзатқа бұрыннан
белгілі, әсіресе – ашытқы түріндегі әр
түрлі микроорганизмдер немесе стартерлі
культураларды қолдану арқылы биотехнологиялық
әдіспен алынған табиғи тамақтық азық-түліктерді
тамаққа пайдаланады. Бұл адамға табиғилық
және асқорыту жолдарына үздіксіз әсер
етуші. Қазіргі уақытта емдік қышқыл сүтті
азық-түліктері маңызды екенін айта кету
керек.
Қорыта
келгенде, емдік қышқыл сүтті азық-түліктеріне
қарағанда: эубиотиктерді емдік қолдану
сұрақтарының жарықтануы, емдік азық-түліктердің
оптималды қабылдау көлемі мен препараттарды
дозалау аса маңызды болып табылады. Бұл
мәліметтер анықтамалардың әдебиеттері
мен сәйкес қосымшаларда жақсы көрсетіліп,
берілген.Қойылған міндетті орындауда
– адамдар пребиотиктер және синбиотиктерді
адамдар сырқатын емдеу және алдын алу
үшін қолдану сұрақтары туралы негізгі
мәліметтерді ретке салу, шолудың екінші
бөлімі пробиотик препараттары мен азық-түліктердің
қасиеттеріне сипаттама, белгілеу мен
таңдау кезінде маңызды пробиотиктермен
ББҚ-ға арналады.