Қолданылған әдебиеттер тізімі

Бұл процесс  ең алдымен халықаралық құқық  нормаларының, жаңадан құрылған мемлекеттерде, саяси құқықтық режимдерде, мысалы, қазіргі Ауғаныстанда ұлттық құқықтың қалыптасуын сипаттайды. Мұнда мемлекеттің  құрылуы өзара қақтығысушы топтардың, тайпалардың, халықаралық ұйымдар мен Америка Құрама Штаттары, Англия, Ресей Федерациясы сияқты ірі державалардың контаминациясы жолымен жүргізілуде. Бірақ егер жекелеген тараптардың құқығы бұзылса немесе ауған мемлекеті мен құқығын қалыптастыру процесінен шығарылса, онда мемлекеттілік пен елдің қоғамдық өмірін бекітетін құқықтық нормалардың контаминациялық қалыптастырылуы жоққа шығарылады. Құқығы шектелген тарап үшін жаңа ауған мемлекеті жау, Солтүстік немесе басқа альянс пен шетел мемлекеттері трансплантациялаған мемлекет нұсқасы болады. Сондықтан кез келген ұлттық мемлекет пен құқықты құру кезінде халықаралық құқықты жасаудың басты негізгі тәсілі – «еріктердің келісімі» жоғары тұруы қажет. Бұл барлық саяси субъектілердің – осы кезде басым тұрғандардың да, бәсекелестердің де, ашық оппозициялық немесе конфронтациялық субъектілердің жалпы ұлттық диалогында көрінуі тиіс. Тек осы жағдай да елге халықаралық құқықтың толыққанды субъектісі болуға мүмкіндік беретін халықаралық құқық пен ұлттық құқық арақатынасының тиімді нысаны табылады. Құқықтың контаминациялық пайда болуы оны жасаушы этностар саны жағынан бірдей болғанда ғана мүмкін және бұл өте сирек кездесетін жағдай, құқық тарихында көбіне құқықтың алғаш қалыптасуы кезіндегі оқиға ретінде ғана кездеседі.

Ұлттық құқықтық жүйелердің өзара байланысын зерттеу өзекті болуда, өйткені ол болашақта адамзаттың бейбіт, үйлесімді қатар өмір сүруіне негіз болатын құқықтың жаңа түрінің, яғни метақұқықтың пайда болуына алып келуі тиіс. Метақұқық түсінігі ғылымға жақында ғана енді және шетелдер ғылымында (Америка Құрама Штаттарында, Ресейде) кеңінен қолданылуда. Қазақстандық ғалымдар ішінде метақұқық мәселелерін қарастыру бойынша даусыз басымдылық атақты құқық теоретигі, ғалым С.Ф.Ударцевқа тиесілі, ол «құқықтық эволюцияның жаңа кезеңінде құқықты түсінудің концепциясына мағыналық және құндылық түзету қажеттілігін» негіздеп, метақұқық деп аталатын құқық эволюциясының сатысын көрсетеді. Бұл жерде ғалым «құқықтық дамудың планеталыққа дейінгі деңгейінен кейінгісі ретінде метақұқықтың екі деңгейін: а) планетарлық немесе планеталық (нақтырақ өркениеттік) және б) гипотеттік өркениетаралық» бөледі. С.Ф. Ударцевтың пікірінше, «метақұқық – құқықтың терең табиғаты мен масштабын планеталық және ғарыштық деңгейде ашатын, құқық эволюциясы фазасының заңды және аяқтаушы құқықтық даму циклі» /29/.

Метақұқық туралы ғылымның дамуы ХХ ғасырдың басында  «ноосфера» туралы идеяның пайда  болуының заңды жалғасы болып  табылады. В.И.Вернадский қазіргі адамзат  Л. Агассистің (1807-1873) идеясын қайта  жаңғыртқан А.П. Павлов (1854-1929) антропогендік (антропологиялық) эра деп атаған эрада өмір сүріп жатыр деп көрсетеді. Павловпен қатар, бірақ одан тәуелсіз Калифорниядағы Le Conte мен Жаңа Англиядағы К. Шухерт қазіргі эраны «психозойлық» деп атады. Мұны В.И. Вернадский ноосфераның (бұл сөзді ғылыми айналымға ХХ ғасырдың басында Леруа енгізді және гректің «ноос» - сана, «сфера»-жердің сыртқы қабаты деген сөзінен шыққан «сана патшалығы» деген мағынаны береді) пайда болуын білдіретін дәл анықтама деп санайды. Және тарих адамзатты бірігуіне, ноосфераға – біртұтас планеталық құрылым ретіндегі адамзат ұйымының болашақ бірлігіне алып келе жатыр дейді. А.Тойнби В.И. Вернадскийдің биосфераны ноосфера алмастырады деген гипотезасы түріндегі әлеуметтік эволюция идеясын қолдайды. Шынында да, ХХ және ХХI ғасырларда қатты белең алған жаһандану процестері осы ойшылдардың болжамын нақтылайды. Адамзат неше рет, өткір түрде дилеммаға жолықты: не ол жойылады, не әлемнің еш мемлекеті шет қалмай жалпы планеталық мәселелерді бірігіп, келісіп, контаминациялық шешу жолын табу. Сондықтан адамзат болашағы бізге жаһандық мәселелерді бірлесе шешетін әлемдік қауымдастықтың халықаралық құқықтың нормалары мен қағидалары негізінде үйлесімді, қатар өмір сүруі түрінде көрінеді.

Солай, кез келген ұлттық мәдениет басқалармен байланысты екен, олар тікелей қатынасқа түседі, әр түрлі нысандағы өзара әсері жүреді екен. Н.М. Карамзин былай деп жазады: «Халықтар үшін білім немесе ағарту жолы біреу; олардың барлығы ол жолмен бір бірінің артынан жүреді... Қандай халық екіншісінен қабылдамады? Асып түсу үшін қатарласуы керек емес пе?» /30/.

ФҚазіргі заманда басқа халықтардың «асып түсуі» өзектілігін жойды. Ол халықаралық қатынастарда ұлттық құқықтың жоғары болуы кезіне, халықаралық қатынастар күш арқылы шешілетін кезге тән болатын. Қазір халықаралық құқықтың жалпыға танымал қағидалары мен нормаларына негізделген әлемдік қауымдастықты құру міндеті тұр. Сондықтан халықаралық құқық пен ұлттық құқықтың арақатынасы нысандары – тәжірибелік қызмет процесінде үнемі дамудағы, жетілудегі құбылыс.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Жоспар

 

 

1. Халықаралық құқық пен ұлттық құқық арақатынасының теориялық негіздері
2. Халықаралық құқық пен ұлттық құқықтың арақатынасы нысандары
3. Қолданылған әдебиеттер тізімі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қазақстан Республикасының  Білім және Ғылым министрлігі

Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия Ұлттық университеті

 

 

 

 

СӨЖ

Тақырыбы: Халықаралық құқық пен ұлттық құқықтың арақатынасы

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                                  Қабылдаған: Зухай Ж.З.

Орындаған: Ташимов  Н.Т.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Астана 2012

Қолданылған әдебиеттер тізімі

1. Гумилев Л.Н. Этносфера. История людей и история природы. – М.: Экопрос, 1993. – 544 с.
2. Гуль А.К. Соотношение международного и внутригосударственного права в практике стран Ближнего Востока (на примере Ливана, Сирии и Израиля): Автореф. дис. ... канд. юрид. наук. – М., 1988. – 16 с.
3. Правовая система социализма: в 2-х кн.//Редкол.: В.Н. Кудрявцев и др.; Ин-т гос-ва и права АН СССР. – М.: Юрид. лит., 1986, т.2. – 326 с.
4. Толковый словарь русского языка конца ХХ века. Языковые изменения //Под ред. Г.Н. Скляревской. РАН, Институт лингвистических исследований. – Спб.: Изд-во «Фолио-Пресс», 1998. – 702 с.
5. Токаева А. Не имей сто рублей, а имей сто друзей, или Во сколько республике обходится членство в международных организациях//Экспресс К. – 2003, 6 июня.
6. Какой это труд – выпускать газету!//Юридическая газета. – 2003, 25 июня.
7. Вступительное слово Президента Республики Казахстан Н.А. Назарбаева на открытии Евразийского экономического саммита//Казахстанская правда. – 2000, 27 апреля.
8. Саидов А.Х. Сравнительное правоведение (Основные правовые системы современности): Учебник/Под ред. В.А.Туманова. – М., 2000. – 448 с.
9. Деев Н.Н. Государственность и этнополитическое развитие // Политические проблемы теории государства. – М., 1993. – 96 с.
10. Рубанов А.А. Теоретические основы международного взаимодействия национальных правовых систем. – М.: Наука, 1984. – 159 с.
11. Блищенко И.П. Международное и внутригосударственное право. – М.: Госюриздат, 1960. – 239 с.
12. Сарсембаев М.А. Международное право: Учебник, 3-е издание. – Алматы: Данекер, 2001. – 344 с.
13. Назарбаев Н.А. Без подлинного конституционализма нет открытого цивилизованного общества//Толковый словарь Конституции Республики Казахстан. – Алматы: Жеты Жаргы, 1996 – 366 с.