Электр қондырғыларын пайдалану кезіндегі қауіпсіздік техникасы қағидалары

      1000 В-тан жоғары  электр қондырғыларында диэлектрикалық қолғап киіп оқшаламалаушы қармауышты және қорғау көзілдіріктерін; 1000 В-қа дейінгі электр қондырғыларында оқшаламалаушы қармауыш, қорғау көзілдіріктерін және диэлектрикалық қолғаптарды пайдалану қажет.

      16. Коммутациялық  аппарат жоқ болғанда, 1000 В-қа дейінгі жинақтар мен қалқандарда тік орналасқан фаздарға жалғанған сақтандырғыштарды жүктемеде алуға және орнатуға болады. Бұл жағдайларды көз қорғау құралдарының орнына, бетті қорғайтын құралдар пайдаланылады.

      17. Электр қондырғылардың, камералардың, қалқандар мен жинақтардың, есіктерін жұмыс жүргізіліп жатқан камералардың есіктерінен басқа, құлыппен жабу керек.

      Қосалқы станциялардағы, қайта тұйықтау пункттеріндегі  және басқа құрылғылардағы қоршауы,  ағытқыш жетектері жоқ мачталық трансформаторлық қосалқы станциялар трансформаторлары, сондай-ақ қызмет көрсету алаңдарында стационарлық баспалдақтар құлыппен жабылуы тиіс.

      18. 1000 В-тан жоғары  электр қондырғыларының (ЖРҚ,  КТҚ, АТҚ камералары мен бөлмелері), сонымен қатар 1000 В-тан жоғары электр қондырғыларынан тыс орналасқан 1000 В-қа дейінгі жинақтар мен тарату қалқандарының кілттері кезекші персоналдың есебінде болуы керек. Жергілікті кезекшісі жоқ электр қондырғыларында кілт әкімшілік-техникалық персоналда болуы керек.

     Кілттер бекітілетін жәшікте сақталады. Кілттің бір жинағы қосалқы болады.

      Кілт мыналарға:

      1) барлық үй-жайлардан  жеке тексеруге құқы бар жұмыскерге;

      2) рұқсат беру  кезінде жұмыс жедел-жөндеу персоналдарынан  жіберілген тұлғаға, басшыға және жұмыс істеу қажет үй-жайдан қадағалайтын жұмысты өндірушіге қолхатпен беріледі.

      19. Тексеру немесе  жұмыс аяқталғаннан кейін кілт  қайта қайтарылуы қажет. Жергілікті  кезекшілік персоналынсыз электр  қондырғыларында жұмыс істеу  барысында келесі жұмыс күнінің аяғында тексеру немесе толық жұмыс уақыты аяқталғаннан кешіктірмей кілттер қайтарылуы тиіс.

      Электр желілер  кәсіпорындарындағы ТҚ жедел  қайта тұйықтауға құқығы бар  персоналға, сондай-ақ жедел-жөндеу  мен өзі тексеруге құқы бар  әкімшілік-техникалық персоналға кілтті ұзақ мерзімге беру қажеттігін кәсіпорынның техникалық жетекшісі айқындайды.

      Кілттерді беру  мен қайта алу еркін нысанда  немесе жедел журналда жазылуы  қажет.

      20. Жазатайым жағдайлар  барысында зардап шегушіні электр  тоғының әрекетінен босату үшін алдын-ала келісусіз кернеуді дереу алады.

2. Жұмыстарды орындау қауіпсіздігін  қамтамасыз ететін

іс-шаралар

 

      21. Бірінші реттік  тізбектерге қатысты электр қауіпсіздігімен  қамтамасыз ету шарттары бойынша  электр қондырғыларындағы жұмыстар төрт санатқа бөлінеді:

      1) кернеуді алумен (туынды және туындысыз кернеумен);

      2) электр қорғау  құралдарын пайдаланумен кернеуді  алмау;

      3) тоқ өткізгіш  бөлік әлеуетіндегі кернеуді  алмау;

      4) кернеулі тоқ  өткізгіш бөлігінен алыс жерде.

      22. «Кернеуді алу»  белгісімен жұмыс істейтіндердің  электр қауіпсіздігі жұмыс орны  қоршалған жұмыс орнында тоқ  өткізгіш бөліктерінде қорғайтын  жерге тұйықтау құрылғыларымен  қондырғыларын ажыратумен қамтамасыз  етіледі.

      Тоқ өткізгіш бөліктерінде кернеу берген кезде электр қауіпсіздігі осы Қағидалардың 311-325-тармақтарында көзделген шаралармен қамтамасыз етіледі.

      23. «Электр қорғау  құралдарын пайдаланумен кернеуді  алмау» санатындағы жұмыс істейтіндердің  электр қауіпсіздігі негізгі  қорғау құралдардың көмегімен кернеулі тоқ өткізгіш бөліктерінен жұмыс істейтін оқшауламамен қамтамасыз етіледі.

      24. «Тоқ өткізгіш  бөлік әлеуетінде кернеуді алмау»  санатындағы жұмыс істейтіндер  арнайы киім жинағы мен арнайы  құралдарды пайдалана отырып, жерге тұйықтау тоқ өткізгіш бөліктері мен осы Қағидалардың 4-қосымшасының 1-кестесінде көрсетілген арақашықтықтағы конструкциялармен қамтамасыз етіледі.

      25. «Кернеулі тоқ  өткізгіш бөлігінен алыс жерде»  санатындағы жұмыс істейтіндердің  қауіпсіздігі тоқ өткізгіш бөліктерінің жұмыс аймағы тұрақты қорғау қоршауларымен немесе қауіпсіз жерде орналастырумен қамтамасыз етіледі.

Ұйымдастырушылық іс-шаралар

 

      26. Қауіпсіздік жұмыстары  бойынша ұйымдастыру іс-шараларына  мыналар жатады:

      1) жұмыс жүргізу  бойынша наряд немесе нұсқау беру;

      2) жұмыс істеуге  рұқсат беру;

      3) жұмыс орнына  рұқсат жіберу;

      4) жұмысты орындауды  қадағалау;

      5) басқа жұмыс  орнына ауыстыру;

      6) жұмыс үзілісі  мен жұмыстың аяқталуын ресімдеу.

      27. Жұмысты қауіпсіз жүргізу үшін мыналар жауапты уәкілдер болып табылады:

      1) наряд, нұсқау  беретіндер;

      2) жұмыс жетекшісі;

      3) жұмысқа жіберуге  рұқсат беретін тұлға;

      4) жіберуші;

      5) жұмыс өндіруші;

      6) бақылаушы;

      7) бригада мүшесі.

      28. Бригада мүшелерінен  басқа, уәкілетті адамдар электр  қондырғыларымен қауіпсіз жұмыс  жүргізу үшін жауапты кәсіпорындардың  жазбаша нұсқауымен тағайындалады.

      29. Қолданыстағы электр  қондырғыларындағы жұмыстар наряд  бойынша жүргізіледі, оны толтыру нысаны мен бағыттары 4-қосымшада көрсетілген.

      Осы Қағидаларда  көрсетілген жағдайларда жұмыс  орындауға нұсқау бойынша ғана  рұқсат беріледі.

      1000 Вольттан жоғары  электр қондырғыларында V тобы  бар, 1000 Вольтқа дейінгі электр  қондырғыларында ІV тобы бар наряд, нұсқау электр қауіпсіздігі бойынша әкімшілік-техникалық персоналдың жұмыскерлеріне беріледі.

      Күттірмейтін жұмыстар  кезінде кәсіпорын бойынша бұйрықпен  (нұсқаумен) уәкілетті әкімшілік-техникалық  персоналдан адамдар болмаған  жағдайда кәсіпорын бойынша нұсқау ресімделетін осы электр қондырғысының кезекші персоналынан ІV тобы бар жұмыскерлеріне нарядтар мен нұсқаулар беруге рұқсат етіледі.

      30. Өз еркімен жұмыс  істеуге, наряд немесе нұсқауда  айқындалған жұмыс орнын, ғимарат  көлемін кеңейтуге тыйым салынады.

      31. Басқа нарядтағы  аймақ көрсетілген электр қондырғыларында  кез келген жұмыстарды орындау  жұмыс жетекшісімен немесе жұмыс  жетекшісі тағайындалмаған жағдайда  жұмыс өндірушімен келісілуі  керек.

      32. 1000 В-тан жоғары электр қондырғыларында, сонымен қатар ӘЖ күрделі жөндеулер кернеуге қарамай технологиялық карталар немесе жұмыстарды өндіру жобасы (бұдан әрі – ЖӨЖ) бойынша орындалады.

      ЖӨЖ жұмыс жүргізу  үшін сымдар (тростар) мен оларға  қатысты сымдардан жоғары орналасқан кернеулі оқшаулағыштар мен арматураларда, сонымен қатар күштік трансформаторлар мен реакторлардың белсенді бөлігімен байланысты жұмыстарда орындалады.

      33. Электр қондырғылардағы  жұмыстарға өтінімде жұмыс санаттары  көрсетілуі тиіс.

      34. Наряд екі данада жазылады, біреуі жұмыс жетекші (өндірушісіне), ал екінші данасы жергілікті кезекші персоналға (жұмысқа жіберушіге) аталған учаскеде кезекші персонал жоқ болса, наряд жіберушіге жазылады.

      35. Жұмыс жүргізу  нарядтары телефон немесе радио арқылы беріледі. Наряд үш данада жазылады: наряд берушіге, жұмыс жетекшісіне (өндірушісіне) жіберіледі.

      Бұл жағдайда наряд  беруші бір данасын жазып, ал  телефон немесе радиограмма арқылы  қабылдап алатын тұлға нарядты  екі данадан толтырып, сол жерде наряд берушінің аты-жөні мен қолын көрсетіп, жазбаның дұрыстығын тексеріп болғаннан кейін өзінің қол қоюымен растайды.

      Жұмыс жетекшісінің (өндірушісінің) және наряд жіберу  міндеттерін біріктірген кезде  екі данада жазылады.

      36. Наряд бойынша  қолданыстағы электр қондырғыларында мынадай санаттардағы жұмыстар орындалады:

      1) 1000 В-тан жоғары  электр қондырғыларында кернеуді  өшірумен (тумалы және тумасыз  кернеумен), ТҚ жинама шиналары  мен 1000 В-қа дейінгі тарату  қалқандарында, сонымен қатар  жинама шиналарына кернеу берген уақыттағы олардың қосылымдарында;

      2) кернеуді алмай  369-371-тармақтарда келтірілген электр  өлшегіш қысқыштар мен штангаларды  пайдаланатын жұмыстардан басқа  электр қорғау құралдарын пайдаланумен, сонымен қатар ағымдағы пайдалану тәртібі бойынша жедел-жөндеу персоналы мен кезекші орындайтын жұмыстар. Ағымдағы пайдалану тәртібімен жедел-жөндеу персоналы мен кезекші орындайтын кернеусіз электр қорғау құралдарымен орындалатын жұмыстардың тізбесі жергілікті жердің жағдайын ескере отырып әзірленеді және кәсіпорынның техникалық жетекшісімен бекітіледі;

      3) тоқ өткізгіш  бөліктерінің әлеуетіндегі кернеуді  алмай. Бұған қоса наряд бойынша  167 және 235-тармақтарда айтылған кернеуді  алуды талап етпейтін жекелеген  жұмыстар орындалады.

      37. 1000 В-қа дейінгі  электр қондырғыларындағы (36-тармақта  көрсетілген жұмыстардан басқа)  кернеу қатысындағы тоқ өткізгіш  бөліктерінен ара жұмыстарды, электр  қондырғыларының қолданылмайтын  бөліктеріндегі жұмыстарды орындау  барысында нұсқау мен наряд беру қажеттілігін бригада құрамынына байланысты наряд, нұсқау беруші анықтайды.

      38. 39-42-тармақтарда  айтылған жағдайлардан басқа  бір немесе бірнеше жұмыс орындары  біріккен бір қосылымға беріледі.

      39. 1000 В-тан жоғары  электр қондырғыларындағы барлық кернеусіз бөліктердегі, оның ішінде ӘЖ мен КЖ шықпаларында және көрші электр қондырғыларға кірмеуге (1000 В-қа дейінгі қалқалар мен жинамалар кернеусіз қалуына болады) бір мезгілде істейтін барлық қосылымдарға бір наряд беріледі. Жұмыс жетекшісін тағайындау талап етілмейді.

      40. 6-110 кВ ТҚ бір  жүйелі шиналардағы және секцияның  кез-келген санымен барлық секцияға  жөндеуге бір наряд беріледі. Бригаданы осы секцияның маңайында  әр түрлі жұмыс орындарына  жіберуге болады.

      41. Агрегаттарды (қондырғыларды) жөндеуге осы агрегаттардың (қондырғылардың) барлық қозғағыштарында жұмыс істеуге бір наряд беруге және осы агрегаттардың (қондырғылардың) барлық қоректендіруші электр қозғағыштарының барлық жалғауларында ТҚ жұмыс үшін бір наряд беруге рұқсат етіледі.

      Бір наряд беруге  бір кернеулі және бір ТҚ  жалғауларындағы электр қозғалтқыштарындағы  жұмыс үшін ғана рұқсат етіледі.

      42. Бір қондырғының  бірнеше жалғауларында әртүрлі  жұмыс орындарында кезек бойынша  немесе бір мезгілде жұмыс  істеуге келесі жағдайларда ғана бір наряд беруге болады:

      1) күштік және  бақылау кәбілдерін төсеу немесе  қайта төсеу, электр жабдықтарын  сынақтан өткізу, қорғау, өлшеу, блоктау,  автоматика, телемеханика, байланыс  және басқа құрылғыларын тексеру  барысында;

     2) туннельде, коллекторда, құдықта, шұңқырларда, қазан шұңқырларында жеке кәбілді жөндеу кезінде;

      3) екі қазан шұңқырында  немесе қазан шұңқырының жанында  тұрған ТҚ жұмыс жетекшісі  жұмыс орындарды қадағалай алатын  мүмкіндігі бар жерлерде (екіден  аспайтын) кәбілдерді жөндеу барысында.

      Осындай жағдайда  бригада мүшелерін әртүрлі жұмыс  орындарына таратуға болады.

      Бір қосалқы станцияның  бірнеше қосалқы станцияларында  немесе бірнеше жалғауларында  бір үлгілік жұмысты бірінші  кезекте жүргізу үшін бір наряд беруге рұқсат етіледі.

      Осындай жұмыстарға  мыналар жатады:

      1) оқшаулағыштарды  сүрту;

      2) қысқыштарды тарту;

      3) сынамалар іріктеу  және май толтырып құю;

      4) трансформаторлардың  орауларын қайта тұйықтау;

      5) релелік қорғау құрылғыларын, автоматиканы, өлшеу приборларын тексеру;

      6) бөгде тоқ көзінен  кернеуді арттыруды сынау;

      7) өлшеу штангасының  оқшаулағыштарын тексеру;

      8) КЖ бүлінуінің  орнын іздеп табу, мұндай нарядтың  әрекет ету мерзімі – 1 тәулік.

      43. Кезекті рұқсат қағазын беріп, онымен жұмыс істеу үшін жұмыс жетекшісіне, жұмыс өндірушіге (бақылаушыға) берілетін нарядтардың санын наряд мерзімін наряд беруші анықтайды. Нарядты ұзартуға болмайды.

      44. Толық жұмыстың  аяқталғаны көрсетілген нарядтарды 30 тәулік қана сақтауға болады.

      45. Нарядтар:

      1) электр станциялар  мен қосалқы станциялардағы (бұдан  әрі – ҚС) қызмет көрсететін  персоналмен жұмыс істеу барысында  – кезекшіде;

      2) ӘЖ мен ҚС-да  көмек көрсететін персоналсыз  істеген кезде – наряд берушіде немесе диспетчерде (ОВБ кезекшісінде) сақталуы қажет.

      46. Жұмыс өндірушіге  бір реттік сипатқа ие нұсқау  беріледі, оның мерзімі орындаушылардың  жұмыс күнінің ұзақтығына байланысты.

      47. Нұсқау және  наряд бойынша жұмыстардың есепке алу тәртібі 4-қосымшада көрсетілген.

      48. 1 сағаттан аспайтын  қысқа мерзімді жұмыстарды нұсқау  бойынша кезекші немесе жедел-жөндеу  персоналының қадағалауындағы жөндеу  персоналы, сонымен қатар кезекшінің  және жедел-жөндеу персоналының  өзі орындауына болады.

      Осындай жұмыстарға:

      1) кәбілді, сымдарды, шиналарды электр қозғағыштардан  немесе басқа жабдықтардан қосу  немесе ажырату, ТҚ құрылғылары  мен релелі қорғаудың тізбегіндегі, автоматика, телемеханика мен байланыс, оның ішінде байланыс пен жоғары жиіліктегі қорғау сүзгі құрылғыларындағы жұмыстар;

      2) 0,4 кВ ӘЖ қосу  немесе ажырату, сонымен қатар  барлық кернеудегі КЖ, фазалау,  КЛ тізбегінің толықтығын тексеру,  трансформаторлардың тармақтануын  қосып-алу, май өлшейтін әйнектер  мен оқшауламаларды сүрту, майды таңдап, толтыру, майды кептіру мен тазалау үшін аппараттарды тұйықтау және алу, тоқ өткізгіш бөліктердің дірілдеуі мен қызуын тексеру, электрлі өлшейтін қармауыштармен өлшеу, ӘЖ сымдарын, шиналарды және сымдарды құрғақ ағаштардан, басқа да бөтен заттардан тазалау;

      3) электр қондырғылардың, энергия жүйелеріндегі диспетчерлік  және технологиялық басқару (бұдан  әрі – ДТБҚ) және жылу автоматикасы  мен өлшеу, тұтынушыларды электрмен  жабдықтау қондырғыларының дұрыс  жұмыстарына қауіп төндіретін немесе осындай бұзушылықтарға әкелетін ақауларды жою бойынша кейінге қалдырылмайтын жұмыстар.