Инновациялық қызмет. Инновациялық цикл.

Бұндай келісімнің механизмі шығарушыға технологияны жасаушыға және иеленуші субектіге, өзінің өндірісінде қолданушыға  да байланысып отырады. Егер технологияның  өзіндік құнын ақтауның білімі және құқық арқылы жасалған «тапсырыс», технологияны жасап шығарған адамға қандайда бір молшерде сатылымнан төлем  ақы беріліп отырады. Осыдан кейин  ғана тапсырыс беруші технологияны қолдану  құқығына ие болады. Осындай «технолгиялық  серпіліс» құқық иесі заңды болып  табылады. Ал тапсырыс берушіге келетін  болсақ технологияға (лицензия алушы), механизм генерациясында арнайы технологиядан  тусетін табыстан бир болігін  құқық иесіне беріп отырады. Осылай технология трансферінде табыс –  инновациялық монополияны жүйелеудің механизмі болады. Бұндай көзқарас технологиялық аудитті жүргізгенде  маңызды және нәтижені қолданғанда.

3. Коммерциялық пайданы шығаруда фундаментальды екі стратегияны шығару (технологияның коммерциялизациясы).

Табысты стратегиялық шығаруда технологиялық  дамудың арқасында әрдайым шаруашылық айналымының портфелін жүргізу  құқығы интелектуалды меншік, дуализ деп айтылады. Жүйелеу, өзіне аударужәне құқықтарды бекіту меншік иесі арқылы екі бағытта жүзеге асады:

• нарықта бәсекелестікке қабілеттілік артықшылығын алу үшін өндіріс жобасын шығару және нарықта жаңа өнім сату
• технология трансфері процесіне қосу үшін, құқық беру жүйесімен қорғалған объектіге нарықта басқа біреудің қызығушылығы біреуден көп болуы мүмкін.

Ақыр соңында интелдектуалды меншік өндіріс құралы –не бірінші иеленушіге, не осы құқықтарға разылық білдіруі мүмкін екендігі анық. Кейбір жағдайда материялдық обектіні сату тек бір  ақ рет болады – ол жағдай сатушы және сатып алушы арасында туындайды. Ал құқықты біреуден біреуге беру интелектуалды меншік иесінің беруіне  яғни бир марте қолданатын алде көп  қолданатынын лицензины беруіне  байланысты. Осыған байланысты интеллектуалды меншік берудің екі түрі шаруашылық айналымда бір бірінен басқа  болады. Осы екі қолдану түрі өздігінше  қалыптасқан профессионалды сферада  инновация менеджменті – лицензия келісімі бойынша мамандар және басқарушылар – «енгізушілер». Сонымен барлығы  да бір технологияны қолданады –  интелектуалды меншікті қолдану  құқығын. Бірақта құқық иеленушінің  талабы сәйкесінше оны қолдануы морленеді, обектіні қалай қолдану және қорғалатын құжат саны.

Нақты бұл қызметтер ұйымның  квалификациясын қорғайды және оның жалпы технологиялық құралын. Барлық мамандар бұндай трансферге мақсат қоймайды. Кейде істелінген жұмыс қызметі  тек жұмысшылар жалақысын және ұйымдастырушылық және шығындарын ғана құрауы мүмкін. Нақты  тапсырыс беруші құқық иеленіп сатушы арасынта қомақты қаражатпен келісім  шартқа отырып нақты уақытта жақсы  тапыс алып жатқан жағдайда  табыстан құқық иеленушіге арнайы қаражат  төлеп отырады. Сонымен қатар  бұл қаражат кейінгі зерттеулерге де септігін тигізеді, және нақ уақытта  өндіріс саласы бойынша. Бұның негізі жаңа құқық иеленушінің консултациялық, инжинерлік, білім және басқа да қызметтерге бағытталып отырады.

Осы салада негізінен саркетингтік зерттеулер жүргізу аса маңызды  мәселе болып табылады. Сонымен қатар  жалпы технологиялық мүмкіндіктерді демонстрациялау және зерттелген технологияның  сапасы, оны зерттеу методикасы, оны жалпы технологияда басқару  және дамыту. Сонымен қатар кадр жуйесин дұрыс қалыптастыру.

4. Технологиялық аудит ұйымның қажетті элементтерін жүйелеп коммерциялық пайдаға стратегиялық жоспармен шығарады.

Стратегиялық таңдау коммерцияландыру технологиясында табыстау жүйесі ұйымының бағалау мүмкіндігін технологиялық  аудит арқылы анықтайды.

Жалпы қабылданған анықтау технологиясы аудитының бұнда қатысы болмайды. Бұл айтылған үлкен әр түрлілік мақсатқа бағытталады. Бірақ та жоғары және шыдамдылық мамандардың түсінігі және технологиялық  аудит және бірнеше әр түрлі мақсат, міндеті және методикасы.

Орыс маманы алғашқы осы коммерциялизация технологиясы сферасындағы басылымдарда мақалалар жазған және осының жүзеге асуына көптеген септігін тигізген ресей  мамандарының және ұсыныстарын жасаған  атақты маман А.Бретт технологиялық  аудитке өз түсінігін былай дейді: «Технология аудитінің арқасында  біз технология анализін тұспалдаймыз, анализ тәжірибесін, жасалуы және білімі, зерттеу институттарының, лабороториялардың, университет және сонымен қатар  коммерциялизацияландырудың потенциялды  мүмкүндіктерін».

Ресейдің ғылыми және инновациялық федералды агенттігі технологиялық  аудитті «коммерциялизация обьектісінің инновациялық потенциялын бағалау  жүйесі» деп.

Қызықты әрі нақты кітаптарда технологиялық  аудит түсінігі « трансфер технологиясы обьектісінің потенциялын бағалау  операциясы деп».

Технологиялық аудит соңғы басылымдағы  кітаптарда «фирма немесе ұйымды комплексті зерттеу, технологияны анықтауға бағытталған  және трансфер технологиясының бағытының  потенциялын жүйелеу» деп түсіндіріледі.

Осы баспаларда мақсатты жүйелеуге  цитаталар келтіріледі және сонымен  қатар технологиялық жұйенің  мақсатына.

Жарияламаларда анықтама берілмейді, бірақ технологиялық аудиттің негізгі  мақсаты жүйеленеді:

• нақты коммерциялизациялық потенциялы бар технологияларды табу
• осы технологияларды дұрыс қолданып нарыққа шығару
• ұйымға қажетті қызметтерді табу.

Анық келтірілген анықтамалар  және тұжырымдар позициясы және мамандардың  нақты тәжірибесі, анықтамалары, айтқандары, нақты шешімге келуге –технологиялық аудитті басқаруға еш қатысы жоқ. Ақылға қонарлығы білікті мамандармен, олардың іс әрекетімен және нәтижесімен, мақсатқа жетімділігімен өзінің аналогтарының  қажеттіліктері болып табылады.

Жалпы маңызды мамандардың технологиялық  аудитті шығарудағы негізгі тортеуі  мыналар:

• технологиялық аудит тек сыртқы кеңес берушілермен тиімді жүзеге асады,
• компания немесе ұйым технологиялық аудитке өтетіндігін өзі мәлімдеу керек,
• технологиялық аудит басшылықтың шартсыз қолдауымен жүргізілуі қажет және сомен біріккен түрде
• технологиялық аудит қызметкерлердің тығыз байланысымен жүзеге асу керек, яғни аудиттің мақсаттары мен методтарынан хабардар болу керек.

Бұл жан-жақты шығару және кез-келген жаңа бастаманың басы. Мысалы, жүйенің  сапасын басқаруды енгізу дәл  осылай жүйеленеді. Сондықтан да инновациялық саясатта технологиялық аудит жұмыстың бастапқы сатысы, және осы шығарылымдар осыған тікелей қатысты.

Технологиялық аудитті жүргізудің реті нақты мәнді қажет етеді  және келесі сатыларды өзіне қосады: ұйымды аудитке дайындау, ақпарат  жинау, классификациялау және анализдеу, ұсыныстар дайындау, отчет дайындау, отчетті ұсыну.

Әдетте мақсатқа келгенде және технологиялық  аудиттің ерекшелігін мамандар компанияның  немесе ұйымның тұрімен байланыстырады. Сонда да тәуекел логиканы жүйелейді  және технологиялық аудитке негізгі  қадамдар жеткізіледі.

Шынында да егер технологиялық аудитті  негізгі этап деп алатын болсақ технологияның  трансфер жобасы оның структурасына  қызмет етеді. Ал коммерциялық стратегия  технология өндірістің өзінде қолдануға  және сонымен қатар коммерциялық стратегия технология құрамының  техникалық құқықтарын шығаруға және шешуге бағытталады. Осыдан әр түрлі  жүйедегі қарым қатынастар  тек  бір ғана технологиялық жобаларды  қолдануға және табыс алуға бағытталады.

Шын мәнінде қызметтің негізі сатып  алушы және  сатушы арасындағы қатынас. Келісім тек мына жағдайда болады, егер олар бір – бірін таба алса, нақты өзінің ұсыныстарын көрсете  алса және екі жақ та көнсе келісім  тиімді болып табылады.

Осыған байланысты технологиялық  аудит компанияның технологияларын  өзінде қолдана алады және негізінен  келесілерді қамтиды:

• Егер компанияның технологиялық даму саласы бизнес-пікірді шығара ала ма?
• Компанияның бизнес-пікірінің әр қайсысын шығаруда технологиялары бола    ма?
• Дамудың сатысының қай бөлімінде тұрады?
• Қолданғанға дейін осы жоба қатты қажет етіле ма?
• Қанша және қандай құралдар керек?
• Коммерциялық тұжырым бере алады ма?
• Компания оны тиімді қолдануға шамасы жетеді ма?

Компанияның технологиялық аудиті және ұйымның, коммерциялық стратегиясы  табыс көзін алуға бағытталған  ақылы негіздегі құқық беру болып  табылады:

• Кандай тәжірибелік қолданыстар техникалық жаңалықтарды шешеді?
• Технология құрамындағы интелектуалды құқық иеленуші дұрыс бағытта жасады ма?
• Тағы осы сияқты қандай бизнестер бар және олар осы жобаға қосылды ма?
• Осы шығарылған технология негізінде жаңа кәсіп түріне ашуға болады ма?
• Нарыққа дейінгі қашықтығы қанша және қандай қосымша қажеттіліктер бар?
• өздігімізше серіктестерді қажет етпей қадам жасай аламыз ба?
• Кім және қандай қадамда бізге серіктес бола алады?

Шын мәнінде бұл сұрақтар ұйымның  маркетингтік зерттеулерін технологиялық  жолмен жүргізе алады ма, сонымен  технология трансфері маркетинг  жүйесімен құрылғандығын көрсетеді. Осыған қарап негізгі принциптерді бақылап, келесілерді тұжырымдаймыз:

• Технологияларды компания және ұйым сатып алады өйткені нарықта лидер болу үшін және бәсекелестерді қуып жетіп, олардан озу үшін. Сондықтан да біз бұл технологияны нарықта сұрай ма, қай салада қолданады ж.т.б.
• Технология р қашан қорапталған болып сатуға дайын тұруы қажет. Өйткені бұл болмаса біз сатып алушыға ұсынатын еш нәрсеміз жоқ дегенді білдіреді. Сонымен қатар технологияның түсіндірмелі парағы сатып алушы қалаған форматта болу қажет, олай болмаған ағдайда кері мәселелер туындауы мүмкін.
• Технология барлық жағынан қаралып дұрыс бағасы шығарылу керек. Өйткені осы келісім шарттан соң ол бізге қандай табыс әкеледі немесе сатып алушыға.
• Технология нарықта жүруі қажет. Өйткені бұнсыз потенциалды сатып алушылар бұл құралдың өмірде бар екенін білмейді және біз бұл тауарды сатып алуға көндіре алмаймыз.
• Сонымен қатар сату механизмі болу керек, яғни сатудан кейінгі жеткізіп берулер

Бұлай болмаған жағдайда біз алі  тауарды саттық деп есептей алмаймыз

Өйткені технологияны бұны тұтынушы оны тиімді қолдана алмайды және осы сатылымнан кейін ол бізге  қайта келмейді.

Өйткені трансфердің бір бөлімі тасымалдау мервисімен байланысты.

Кез-келген технологиялық аудиттің түрі оның костатациясын және анализ жағдайын және ұйым мүмкіндіктерін, трансфер технология процесіне қатысушыларды  табуға бағытталған. Екінші жағынан  ұйымның технологияны қолданғаннан түсетін табысты жобалауға , өзіндік  өндіріс процесіне қажет етілетін технолгияларды шығаруға бағытталған. Осының барлығын жұргізу үшін маркетингтік зерттеу жүргізіліп отырады.

5. Технологияны трансферлеу кезіндегі трансляциялық тосқауылдар

Жоғарыда айтылған технология трансферінде «қолдан қолға өту» кезінде келесіне есте сақтаған жөн, яғни трансляциялық  тосқауылдар.

Трансляциялық тосқауылдар әр тұрлі  өмірлік тәжірибелерге, білімге, әлеуметтік статусқа және адамдардың ұзақ мерзімді мақсаттарынан құралады және осылардын  барлығы технология трансферінің процесіне  қатысушылары болып табылады. Төменде  көрсетілген кесте тосқауыл мысалында.

 

Тұтынушы көзімен қарағандағы  технология                   Кесте 2,2

 

ҒЗЖ немесе ОКР нәтижесі	Тұрақты тұтынушы	Ол оны қалай атайды
Үлкейтілген КПД	Басқарушы	Дамытылған технология
Моделдеу саны	Инженер	Программамен қамсыздандыру
Патент	Жоғарытехнологиялық өндіріс орны	Лицензия
Мембрана	Құрылымдаушы	Бөлгіш
Бұл жерже ескеретін жай барлық уақытты жоғары сапалы технология көрсеткіштері  нарықтың басым бөлігі бола алмайды. Егер сізде жоғары сапалы технология корсеткіштері болып жатса онда оны міндетті түрде тұтынушыға қажетті  формада жасағын. Егер сіз оның қанша  молшерде қажет екенін білсеңіз, оны  нақты сан молшерімен шығарыңыз.

 

 

Технологияны инвестор және жасап  шығарушы тілінде ұсыну  Кесте 2,3

Жасап шығарушы, технология иесі	Инвестор, сатып алушы
Түсінік	Түсінік
Ғылыми-техникалық құрамы	Қолданылатын аймақ
Жобаның жаңашылдығы	Нарық деп күтілетін аймақ
Дайындау кезеңі	Технологияның нарықта қажетті мөлшерді шығарылуы, оны қайта жөндеулер
Компанияның сандық түсініктемесі	Компанияның функционалды түсініктемесі
Бұл жерде шығарушыға кеңес беруге болады «тұтынушымен келісіп емес «мегабайт, модулятор, халықтың инверсиясы» ол технологияға не береді және қанша  қаражат салғанда ол жүзеге асады. Оданда бұндай келісімдерді технология брокерлері аркылы жүргізген дұрыс.

 

 

Әлеуметтік қызметіне әсер ету                      Кесте 2,4

	Ғалым	Саясаткер	Кәсіпкер
Берілген уақыт	5-10жыл	4жыл	1апта
Мақсаты	«Жоғары сапалы ғылым»	Саясат	Бәсекеге қабілеттілік
Қамқорлық	Басылым, Deadline, Келісім шарт	Құжат, Deadline,	Ақша, Клиент суранысы
Қорқу	Ғылыми қателік және жолы болмауы (өзінің немесе қызметкерлердің)	Келісім мәселелері	Конфиденциалдылық
Қарқын және ұтамырдың өмірлік  күнтізбесін, әр түрлі мотивацияны  есепке алу қажет