Маркетинг зерттеулері ережелері мен тәртіптері

 

 

Маркетинг

 

 

№1нұсқа

 

1. Маркетинг зерттеулері ережелері мен тәртіптері
2. Коммуникация жүйесі түсінігі
3. Маркетинг жоспарын тиімді құруға әсер ететін факторлар

 

          Тәжірибелік жұмыс

 

      Қандайда бір фирманың өнімдері бойынша зерттеу жүргізу үшін үй шаруашылығымен шұғылданатын әйелдерден 8 топ таңдалып алынып, оларға интервьюлер беру ұсынылды. Зерттеуге қатысушылар біраз сый – сыяпаттар алды. Интервью уақыты 1 сағатпен шектеліп, еркін дискуссия ретінде өтті. Ары қарай топтарға аты аталмаған өнімдердің дәмін татып көру, сыртқы пішінін салыстыру ұсынылды. Бұл көріністің барлығы талдау жүргізу мақсатында үнтаспаға жазылып алынды.

     Жүргізілген зерттеу әдістері қалай аталады? Олардың артықшылықтары мен кемшіліктерін атаңыз.

 

 

№2нұсқа

 

1. Маркетинг зерттеулерінің әдістері: бақылау, тәжірибе, сауалнама
2. Тұтынушылар рыногын сегменттеудің негізгі принциптері
3. Баға белгілеуге әсер ететін факторлар

 

          Тәжірибелік жұмыс

 

     Жарнама қаншалықты әсерлі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Кіріспе

 

          Маркетинг - бұл кәсіпорынның сауда өткізу іс-әрекетінің зерттейтін өндіріс процесіне және тауар мен қызмет көрсетуді өндірушілерді тауар тұтынушыларына жылжытуға әсер ететін шаралар.

     Қазіргі заман  маркетинг теориясы  оны басқарудың  нарық бағдарын  қамтамасыз ететін  күрделі динамикалық  жүйе деп қарайды.Ол экономиканың,инженерлік істің, жарнаманың, психологияның, сауданың жоспарлау және болжаудың өзіндік ерекшелігі бар қоймасы.Сонымен маркетингтің негізгі қасиеті ол нарықта болатын құбылыстарға белгілі бір қатынаста болуы.

    Біздің   пайымдауымызша -  маркетинг   ұйымдастырумен  жеке тұлғалардың  мақсаттарының орындалуы, жүзеге асырылуымен оның жылжуын,сонымен қатар тауар қызметінің айырбас арқылы қанағаттандырылуы.

     Осыдан біраз жыл бұрын, еліміз егемендік алмай тұрғанда, социализм тұсында тауар өте тапшы болды. Тұтынушы тауарды іздеуге мәжбүр болған. Ал қазір еліміз егемендік алған  тәуелсіз мемлекет. Қазіргі кезеңде  Қазақстан,  рыноктық экономикаға  көшу жағдайында. Демек, керісінше қазір тауар адамды іздейді. Осыдан келіп, маркетингтің ролі күшейе түседі.

     Маркетингті қолдануда негізгі  екі ағымы болады: стратегиялық маркетинг, яғни маркетингтің талдау процесі және оперативті маркетинг, яғни маркетингтің белсенді процесі.

     Рыноктық экономикада жеке және  өндірістік қажеттіліктерді қанағаттандыру, таусылмайтын еңбек шығындарының алмасуы көмегімен нәтижеге жетеді. Оның жүзеге асуы үшін ең алдымен  құндылық және бағалылық мүмкіншілігі бар субьектілердің яғни, жеке және юридикалық тұлғалардың бар болуы және олардың әрқайсысы компромистік коммерциялық шешімдер іздеуге, мысалы, құны жағынан, тауардан талап күту және өзінен күтетін міндеттемелерді орындай алатын, мысалы, тауарға төлем, келісілген уақытта оны жеткізу,  жеткілікті коммуникабельді болуы тиіс Сонымен қатар, процестің барлық қатынасушылары таңдауы өз еркінде, олар жасаған ұсыныстарды бұлар қабылдауға және қабылдамауға хұқы бар болуы керек. Тек сонда ғана ол жүзеге асады.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

№1нұсқа

 

1.Маркетинг  зерттеулері, ережелері мен тәртіптері

 

    Маркетингті зерттеу дегеніміз - маркетингтік шешім қабылдауға жалғас белгісіздікті төмендету мақсатымен мәліметтерді жинау, өңдеу және талдау процесі. Маркетингтік зерттеудің мақсаты әр түрлі болуы мүмкін. Алдымен ол потенциалды тұтынушыларды табу, олардың қажеттіліктерін зерттеу, мақсатты рынокты таңдау үшін тауарға бар және жақын арада бар болатын сұранысты зерттеу. Рынокты таңдағап алғаннан кейін, оның ішінде болып жатқан өзгерістеріне дер кезінде жауап қайтару үшін оның жағдайын ағымды бақылау кеоек. Рыноктың узақ мерзімді даму тенденцияларын болжау үшін оны зерттеу қажет. Құрастырылған болжау фирмасының мақсатын іздеуіне, стратегиясын және жұмыс жоспарын өңдеуге негіз болады. Әсіресе маркетинтік зерттеу, фирма рынокқа жаңа тауарды өңдеп, шығарудың алдында  өте тапқыр болады/15/.

     Маркетингтік  зерттеудің нәтижелілігі  және  тиімділігі келесі шарттарды сақтауына байланысты болады:

• бұл зерттеулер комплексті және  тиымды түрде өтуі қажет;
• оларды жинаған кезде  ақпаратқа қойылған талаптармен  бірге ғылыми тәсілдерды қолдануыуы  қажет;
• зерттеулер-маркетингтік  және әлеуметтік зерттеу практикасының “ Халықаралық Кодексінде” бекітілген  (оны Халықаралық Сауда Палатасы және Маркетингтік зерттеу және қогам пікірін зерттейтін Еуропалық қоғаммен қабылдады) шын бәсекелес принциптермен сәйкес жүргізілуі қажет;
• маркетингтік зерттеулер жұмстарды мұқият жоспарлардан және жүйелі сатылардан түруы қажет .Барлық жұмстар белгіленген тәртіп бойынша өткізіледі. Мысалы, екінші ретті ақпарат фирма мәселері мен мақсатын анықтамайынша зерттелмейді, ал бастапқы ақпарат екінші ретті ақпаратты толық зерттегенге дейін жйналмайды. Бастапқы ақпарат барлық жағдайда керек бола бермейды, егер фирма мәселесін онсіз-ақ  шешсе  оның қажеті жоқ. Ал екінші ретті ақпарат сұрақтарға толық жауап бермесе онда бастапқы мәліметтерсіз мәселені шешу қиындайды.

Маркетинг зерттеу  тәртібі:

    Зерттелетін мәселені анықтау сатысы маркетинг зерттеулердің     бастапқы қадамы болады. Зерттелетін мәселені нақты белгілеу арқылы тек қажетті ақпарат жинап, мәселені тиянақты шешу жолдары белгіленеді.

     Екінші ретті  ақпарат көп неғұрлым  аз шығынмен  таза арада терең  талдау  жүргізіп, ұтымды шешім  қабылдауға  мүмкіндік  береді. Кейбір жағдайда  зерттелетін мәселенің өзін зерттеу  мақсатын анықтау үшін алдын ала зерттеулер жүргізіледі.

    Екінші  ретті ақпаратты  жинап, талдау сатысы зерттеу мәселесі  онсыз шешу мүмкіндігі болса да  міндетті   түрде жүргізіледі. Екінші  ретті ақпараттың  жалпы құндылығын  бағалары  үшін  оның  жақсы жақтары мен  кемшіліктері анықталады. Негізінде оларды екі түріне бөлуге болады: ішкі және сыртқы ақпарат. Бірінші фирманың өзінен алынады.  Ол – фирманың қаржы т.б. баланстары, тауар өтімі туралы мәліметтері, кірісі мен шыығысы ,клиенттер есебі, қорлары туралы мәліметтер ,одан бұрын жүргізілген зерттеулердің нәтижелері .Екінші сырттан алынған ақпарат мәліметтері. Олар үкімет мәліметтері кең көлемде тегін немесе номиналды бағамен таратылады. Алайда үкіметтік мәліметтер  әдетте кешігіп жәрияланады.   Ал басқа мәліметтер негізінде мерзімді басылымдарарқылы түседі. Олар кітапттар, монографиялар; журналдар, газеттер, жеке меншікті зерттеу ұйымдарының коммерциялық мәліметтері т.б.

«Қостанай қ. шағын бизнес үшін «Тобол» ӘКК  маркетинг зерттеулері»

     Маркетинг  зерттеулері «Тобол» ӘКК Қостанай  қаласының да, Астана қаласының  да әр түрлі консалтинг компаниялары  тапсырыс берді. Терең маркетинг  зерттеулер он даму бағыты  бойынша шағын бизнестің әр  түрлі салаларында: саудада, қоғамдық  тамақтануда, білім беру қызметтерінде,  тұрмыстық қызмет көрсетуде және  т.б. жүргізілді.

    «Тобол» ӘКК  арқылы алынған деректер бастауыш  кәсіпкерлер мен әрекеттегі бизнесмендерге  Қостанай және Солтүстік Қазақстан  облыстарында көрсетілетін қызметтер  рыногында өз сегментін терең  зерттеуге уақыт пен қаржы  жұмсамауына мүмкіндік береді.

    Маркетинг зерттеулерінің  деректері рыноктағы жалпы және  ағымдағы жағдайлар туралы кешенді  ақпаратты қамтиды. Нақты қызметтер  рыногын даму тенденциясын аша  отырып, мамандар сондай-ақ бизнесті  дамыту және алға жылжыту бөлігінде  кейбір ұсыныстарды ойлап тапты.  Бұдан басқа, зерттеулерде кәсіпкерлер  үшін оларды рынокта алда не  күтіп тұрғаны туралы – қызметтердің  бәсекелестік және орташа бағалары, тұтынушылар және олардың күткен  нәтижелері туралы ақпарат бар.

   Бастауыш кәсіпкерлер  мен әрекеттегі бизнесмендер  болашақ бизнес-жоспарлардың маркетинг  құрамасын жазу үшін зерттеулер  нәтижелерін пайдалана алады.

    Сауатты жазылған  бизнес-жоспар – банктерден несие  алу кезінде және өз бизнесін  дамытуда басты табыс кепілі. Бастауыш бизнесмен рынокты алдын  ала зерттеп білмей, ақша салған  көптеген оқиғалар болды. Бұл  — банкротқа ұшыраудың тіке  жолы. Енді кәсіпкер «Тобол» ӘКК  қолжетімді маркетинг зерттеулерін  пайдалана отырып, өзін біліммен  қаруландыра алады. 

    Алынған маркетинг  зерттеулерінің нәтижелері жақын  арада «Тобол» ӘКК www.spk-tobol.kz ресми  сайтында тілек білдірушілердің  барлығына тегін және қол жетімді  болады.

 

2. Коммуникация  жүйесі түсінігі

 

       Маркетингтік коммуникация кәсіпорынның өндірісті-өткізу жүйесінде белгілі орын алады.

      Коммуникация дегеніміз – тұтынушыларды тауарлар, қызметтер жайлы хабарландыру, оларға  деген тұтынушының сенімін күшейту, олар туралы ескерту үшін фирма қолданылатын әдіс-амалдары.

     Кәсіпорын   тұтынушыларға тиімді  әсер ету  үшін коммуникацияның  жарнама,  арнайы сату, өтімді ынталандыру,  қоғаммен байланыс түрлерін пайдаланады.

     Коммуникацияның  әр элементіне ерекше тәсілдер  мен әдістер сай. Бірақ бәрінің  мақсаты бір – маркетинг концепциясын  еңгізу үшін стратегиялық және  тактикалық мәселелерді табысты  шешуді қамтамасыз ету. Коммуникация  элементтерін дұрыс қолдану, тауарды  рынокта жылжытуға көмектеседі.  Тек қана төменгі шарттарды  сақтаумен коммуникация жүйесінің  керекті әсеріне жетуге болады:

• көзделген шаралар жүйелі түрде орындылуы тиіс;
• коммуникация комплексін  құру кезінде  тауардың  ерекшеліктері және  оның өміршеңдік кезеңдері есепке  алынуы тиіс;

     Жарнама –  белгілі тапсырыс берген демеушінің  атынан тауарды тртымды көрсетуге  және жылжытудың  түрі. “Жарнама”  латын тілінен шыққан, сөзбе-сөз  алсақ, “reclamare” – айқайлау деген мағынаны білдіреді.

     Американдық  Маркетинг Ассоциацияның  анықтамасы  бойынша алып қарасақ  “жарнама  бекітілген тапсырыс беруші дәл  төлейтін тауарлар, қызметтер, идеяларды  жылжыту жеке емес түсінік  қалыптастырудың “кез-келген” формасы  және нақтылы жағдайды есепке  ала отырып, барлық анағұрлым  тиімді тәсілдер мен әдістерді  қолдана, потенциалды тұтынушылардың  назарларын жарнамалау обьектісіне  аудару үшін қызмет етеді”.

   Жарнама  ерекшеліктері:

• қоғамдық сипаттама алады;
• үгіттеуге қаражат қабілеттілігі бар сатушы жарнама арқылы өзінің хабарландыруын  бірнеше рет қайталау;
• мәнерлік - түс,  дыбыс,  шрифт  арқылы  тауарды  жақсы, тимді көрсетуге  болады;
• иесіз жарнама монолог ретінде ғана жасалады;

Жарнаманың  атқаратын  қызметтері:

Рыноктағы  жарнама бернесі:

• экономикалық   бернесі  -   сұранысты  қалптастыру, өтімді ынталандыру  тұтынушыларға тауарды алғызуды тездеу арқылы “сату-алу” үрдісін тездету;
• ақпарат бернесі - тұтынушыларды  өндірушілер  туралы  және олардың  тауарлары туралы ақпарат ағымдармен қамтамасыз  ету;
• коммуникациялық   бернесі  –  маркетинг    зерттеулері    кезінде қолданылатын  сауалдама,  тұтынушылар  пікірлерін  жинау, тауар өтімін талдау арқылы  жарнама  рынокпен  және   тұтынушымен  қайта байланысын қамтамасыз  ету;
• бақылау бернесі -  рыноктағы  өнімдердің    жылжыуын бақылауға мүмкіндік  беру;
• түзетім бернесі - өткізу саясатын және жарнама қызыметін ұтымды жағына  өзгерту жағына мүмкіндік жасау;
• сұранысты  бақылау бернесі  -  нақты   тұтынушылар   топтарына көзделген  әсер тигізу жолдарын табуға мүмкіндік ашу;

    Қоғаммен байланыс (паблик рилейшнз) – ол    фирма туралы  қоғамның   жақсы  пікірін   құру  мақсатымен    тауар   және кәсіпорын    туралы    коммерциялық    маңызды   ақпарат   тарату.

    Қоғаммен байланыс – фирманың табысты қызметінің тәуелді болатын барлық жақтарынан ізгі қарым-қатынастарды және престижді қамтамасыз ету мақсатымен жүргізілетін кез-келген коммуникация. Жалпы  айтқанда,  паблик рилейшнз деген  ұғым  фирманың бейнесінене оны қалыптастыратын факторларға тікелей қатысы бар әрекеттерді қамту.

 Қоғаммен байланыс саясатының негізгі мақсаттары:

• ішкі саясатты жүзеге асыру;
• сыртқы саясатты жүзеге асыру;
• фирма беделін көтеру; 

Қоғаммен  байланыстын  ерекшеліктері:

• түсінігі жоғары  -  жарнамаға   қарағанда     ресми  таныстырулар, баяндамалар  тұтыншыларға  шынайы , сенімді  көріндіру;
• тұтынушылар кеңінен қамтылуы–бұрын  сатушыларға,  жарнамаға сеніңкіремей   жүргендерге   жариялау   әрекеті   кең көлемде жақсы нәтиже береді;
• көзге  тартымды да жағымды келеді;