Басқару есебі пәнінің

Тәжірибелерге есеп меңгерілген тәжірибелік материалдардың жүйелігін талап етеді және ол курс, диплом жұмыстарын жазу базасы болып табылады. Онда қосымша кіретін, шығатын құжаттарды, нұсқауларды, бұйрықтарды, көрсеткіш есебінің алгоритмін, ұйымдастыру және құрылым үлгілерін, мекеме істерінің көрсеткіші болуы керек.

Диплом  жұмысы оқу бітірушіні білікті етіп даярлаудағы білім стандартының талаптарына сай келетін, қорытынды, өздік жұмыстарының маңызды түрі.

Өздік жұмыстарының басқа түрлері

Студенттердің шығармашылық даралыққа  тәуелділігі сияқты, оқытушыларда да өздік жұмыстар түрі әр түрлі болуы  мүмкін.

11. ғылыми статьяларға,
12. студенттердің рефераттарына, эсселарына, баяндамаларына пікір жазу,
13. курс терминдері бойынша глоссарий және кроссворд құру,
14. курделі міндеттерді шешу,
15. берілген арнайы кезеңдегі баспа сөздердегі міндеттерді шешу және қалыптастыру,

оқу процесін ұйымдастыруды модельдеу, әлеуметтік экономикалық әрекеттердің материалдары бойынша аналитикалық шолу жасау,

анкета құру,

сұрақтар өткізу,

экономикалық шолулар жасау,

зерттеу нәтижелерін жасау,

берілген статистиканы талдау т.б.

 

 

 

 

Есептер

 

СОӨЗ тапсырмасы

Комлекстік есептің мазмұны: Мемлекеттік ұйым

 

 

 

   Студенттерге ұсынылатын пәндік глоссарий – сөздік тізімі

 

Осы дәрістерле мынадай ұғымдар пайдаланылады:

активтер - болашақта экономикалық пайда немесе сервистік әлеуетті қамтамасыз ете алатын, өткен оқиғалар нәтижесінде мемлекеттік мекеме бақылайтын ресурстар;

амортизация – пайдалы қолдану мерзімі  ішінде активтің құнының жүйелі бөлінуі;

аннуитет  – белгілі жылдар саны ішінде жүйелі төлемдер арасындағы тең аралықтағы, бір бағыттағы төлемдердің ағымы;

аннуитеттің болашақ құны – аннуитетке енгізілген әрбір жеке төлемнің немесе түсімнің болашақ құндарының сомасы;

ақшалай (монетарлы) баптар – иелікте бар ақшалай  қаражат, алуға немесе тіркелген  немесе анықталған сомада төлеуге жататын  активтер мен міндеттемелер;

ақшалай балама – ақша қаражатының белгілі бір  сомасына оңай айырбасталатын және құндылықтың  өзгеруінің елеусіз тәуекеліне ұшырайтын  қысқа мерзімді, жоғары өтімді инвестициялар;

активтің  өтелетін құны – сатуға және оның тұтыну бағасына (пайдалану құндылығын) жұмсалатын шығындарды алып тастағанда активтің әділ құнының ең көп мәні;

активтің  құнсыздануы – ішкі немесе сыртқы факторлардың әсерінен туындаған активтің елеулі арзандауы;

ақшалай    емес    (монетарлы    емес)    баптар  –  ақшалай   болып табылмайтын баптар;

айырбасталмайтын  операциялар – айырбастаулы болып  табылмайтын операциялар. Айырбасталмайтын операцияларды жүзеге асырғанда  мемлекеттік мекеме не шамамен құнына тең айырбасқа тікелей тапсырусыз басқа ұйымнан құн алады не шамамен құнына тең айырбасқа  тікелей алусыз басқа тарапқа  құнды тапсырады;

айырбасталатын  операциялар – бұл операцияларды  жүзеге асыру кезінде мемлекеттік  мекеме алынатын активтерге/қызметтерге, өз міндеттемелерін өтеуге айырбасқа шамамен құнға тең баламаны тапсырады (негізінен ақшалай қаражат, көрсетілетін қызметтер немесе қолдануға басқа активтерді ұсыну түрінде);

активті алмастыру  құны – бұл активтің жалпы пайдалы  әлеуетін алмастыру үшін қажет құн;

ағымдағы  қалпына келтіру құны – есептілік  күніне активті сатып алу нәтижесінде  мемлекеттік мекемеде туындауы мүмкін шығындар;

активтің  құнсыздануынан болатын шығын –  оны алмастыратын құннан асатын активтің баланстық құнының сомасы;

ақша қаражатының  ағыны – ақша мен олардың баламаларының  ағындары (түсімдері) мен шетке кетуі (төлемдер);

16. ауылшаруашылық қызметі – оларды сату, ауылшаруашылық өнімін алу немесе қосымша биологиялық активтер өндіру мақсатында субъектінің биологиялық активтердің биотрансформациясын басқаруды жүзеге асыруы;
17. әділ құн – актив айырбастала алатын сома, ол бойынша жақсы хабардар, мұндай операция жасауға ниетті, тәуелсіз тараптар арасында операциялар жасағанда міндеттеме өтеле алатын сома;

ауылшаруашылық қызметі – субъекттің биологиялық активтерді сату, ауылшаруашылық өнімін алу немесе  қосымша биологиялық  активтерді өңдіру мақсатында биологиялық  активтердің биоөзгеруін басқаруы. Ағымдағы  шығын  нормасы - өндірістің жоспарланған тиімділігін  камтамасыз ететін  аз уақыт аралығындағы шығын.

Азаймалы  шығын - өзгермелі шығындардың әр түрлілігі. Шығынның өсу қарқыны ұйымның іскер белсенділігінің өсу қарқынынан бәсең болады.

Айналымдылық коэффициенті - материалдар тобының корларына жұмсалған күрделі қаржының орташа сомасын ТМҚ (тауарматериалдық  кұндылықтар) осы тобының қорын ұстауға   кететін   жыл   сайынғы жалпы шығын сомасына бөлу аркылы алынатын шама.

Ақпарат - белгілі бір пән туралы білімізді кеңейтетін фактілер, деректер, қадағалау.

Ақпараттық есеп беру - кәсіпорын басшыларына бөлімшелерде болған окиғалар туралы хабарлайды. Сұрау салу бойынша жасалады.

Амортизация - тозу дәрежесіне қарай еңбек құралының кұнын осы құралдың көмегімен өндірілетін енімге біртіндеп көшіру процесі.

Ауқымды база - шығын өзін белгілі бір түрде көрсететін әрі накты білінетін тенденциясы болатын үйымның іскер белсенділігінің белгілі бір кезеңі.

Ауытқу - алдын ала белгіленген нормативтер немесе сметалық деректер мен нақтының арасындағы арифметикалық айырмашылық.

18. Аяқталмаған өндіріс - технологиялық ерекшеліктің күшімен белгілі бір сәтте дайын өнімге айналмаған өндірістік ресурстар шығыны.
19. белсенді нарық – мынадай шарттар орындалатын нарық:

нарық айналымындағы тауарлар біртекті болып табылады;

іс жүзінде мәміле жасауға  ниетті кез келген уақытта сатып  алушылар мен сатушылар бар;

баға туралы ақпарат жалпы  қол жетімді болып табылады;

20. баланстық құн – ол бойынша актив немесе міндеттеме бухгалтерлік баланста танылатын сома;
21. биологиялық актив – жануар немесе өсімдік;
22. бағамдық айырма – басқа валюталық бағамдар бойынша бір валюта бірлігінің бірдей санын басқа валютаға қайта есептеу кезінде туындайтын айырма;
23. болашақ кезеңдердің шығыстары – осы кезеңде жүргізілген, бірақ болашақ кезеңдерге жатқызылған шығыстар;
24. болашақ кезеңдердің кірістері – болашақ кезеңдерге жатқызылған,

бірақ іс жүзінде есепті кезеңде алынған  кірістер;

Базистік стандарттар - жылдың басында белгіленіп, жыл бойы өзгеріссіз қалады.

Бақыланбайтын шығын - басқару субъектісінің қызметіне катысы болмайды.

Бас (жалпы) бюджет (смета) - барлық ұйымның қызметін қамтитын қаржылық құжат.

Басқару аппараты - кәсіпорын қызметіне басшылық жасайтын қызметкерлердің немесе басқа өндірістік бірліктердің жиынтығы.

Басқару функциясы - объектіге жалпы біріктірілген процестер немесе әрекеттер, шешімдер жиынтығы жэне өндірісті басқару бойынша шешілетін міндет.

Бақылау - менеджер, басшылық тарапынан нақты және толық жоспарларды тексеруді жүзеге асыру.

Бақыланатын шығындар – кәсіпорында жұмыс істейтін тұлғаның - басқару субъектілерінің тарапынан бақылауға көнетін шығын.

Бөлек алынатын өнім өндірісінің пайдалылық орталығы - жауапты орталықтардың әр түрлілігі, онда табыс шығарылған өнімдердің ақшалай көрінісі болады, ал шығын пайдаланылған ресурстар, пайда - өндірістік ресурстардың берілген мөлшеріндегі кірістер мен шығыстардың арасындағы айырмашылық.

Бір шеңберлі (интеграцияланған) жүйе - қаржылық және басқарушылық есепке шоттар мен бухгалтерлік хаттаудың (жазбаның) бірыңғай жүйесі қолданылатын бухгалтерлік есепті ұйымдастыру.

Бірыңғай жалпы зауыттық мөлшерлеме - бөлімшелермен орындалған жэне бір тапсырысқа қатысты барлық жұмыс уақытындағы бірдей шығыны бар өндірістік бөлімшелерге үстеме шығынды бөлу мөлшерлемесі.

Бухгалтерлік   басқару   есебі   -ұйым кызметін жоспарлау, бақылау және оның өздегінен басқарылуы үшін баскарушы кызметкер ақпаратпен қамтамасыз ететін бір ұйымның аясындағы қызмет түрі. Баскару есебіндегі ақпарат базасының негізіне - кәсіпорын шығындары туралы деректер жатады.

 

Бухгалтерлік есеп - бухгалтерлік қаржылық және бухгалтерлік баскару есебін айрықшалайды. Біріншісінің максаты сыртқы пайдаланушыларды бухгалтерлік ақпаратпен камтамасыз ету, екіншісінікі - ішкі пайдаланушылар.

Бухгалтерлік модель - өндіріс көлемінің өзгерісіне қарай жиынтық табыс пен шығынға желілік тәуелділік графигі.

Бюджет - жоспардың сандык көрінісі оның орындалуын бақылайтын кұрал және реттеу әдісі.

Бюджеттендіру – кәсіпорын мен оның бөлімшелерінің қызметін баскару әдісі.

25. валюталық бағам - Қазақстан Республикасы Қаржы министрлігі Қазақстан Республикасы Ұлттық Банкімен бірлесіп белгіленген тәртіппен айқындалған, бір валютаны екіншісіне айырбастау коэффициенті;
26. есептеу әдісі – операциялар мен оқиғалар орын алған есепті кезеңдегі (ақшалай қаражаты мен олардың баламаларының нақты түсімі мен төлеміне байланысты емес) оларды жасау фактісі бойынша танылатын бухгалтерлік есеп әдісі;
27. ең аз жалдау төлемдері – жалға алушыдан шартты жалдау төлемін, жалға беруші төлейтін қызметтер мен салықтардың төлемі бойынша соманы немесе оған қайтарылатын соманы алып тастағанда жалдау мерзімі бойы талап етілетін немесе талап етіле алатын төлемдер:

жалға алушы  үшін – жалға беруші кепілдік беретін  немесе жалға берушімен байланысты тарап кепілдік беретін кез келген сомамен;

жалға беруші үшін – мынадай тараптардың бірі жалға берушіге кепілдік берген кез  келген қалдық құнмен:

жалға алушы;

жалға алушымен байланысты тарап;

28. есеп саясаты – барлық мемлекеттік мекемелер үшін бірыңғай болып табылатын, мемлекеттік мекемелер қаржылық есептілікті жасау және ұсыну кезінде қолданатын қағидаттар, негіздер, ережелер, қағидалар мен тәжірибе;
29. жалдау – ол бойын<span class="List_0020Paragraph__Char" sty