Капитал құрылымының теориясы: Модельяни-Миллер, компромистік үлгісі

Капитал құрылымының  теориясы: Модельяни-Миллер, компромистік үлгісі 

 

 

 1.  Модельяни-Миллер үлгісі

2.  Миллер үлгісі 

 

1. Модельяни-Миллер үлгісі 

 

Кәсіпорын өзінің құнын қаражаттардың  қайнар көзін өзгерту арқылы өсіруі мүмкін бе? - деген сұраққа капитал   құнының теориясында жауаптың екі нұсқасы бар:

1. Дәстүрлі. Оның қолдаушыларының айтуынша, капиталдың құны оның құрылымына байланысты және кәсіпорын құнын максималдайтын және капиталдың орташа өлшенген құнын минималдайтын қайнар көздердің оптималды құрылымын табуға болады.

ҚК үлесінің өсуімен капиталдың орташа өлшенген құны төмендейді, бірақ  қаржылық     левередждің белгілі бір деңгейіне қол жеткізгеннен кейін капиталдың орташа өлшенген құнының мәні қарқынды өседі, өйткені қаржылық тәуекел өседі.

2. Модельяни-Миллер теориясы (1958ж). Кейбір жағдайларда кәсіпорын құнына және капитал құнына оның құрылымы әсер етпейді және тиісінше оларды оптималдауға, капитал құрылымын өзгерту арқылы кәсіпорынның нарықтық құнын өсіруге болмайды. 

Модельяни-Миллер теориясының логикасы салықты есепке алмаған.

Осы теорияның авторы 2 қағиданы дәлелдеген:

1.  Капиталдың нарықтық құны капитал құрылымына байланысты емес және осы кәсіпорын бойынша тәуекел класына сәйке келетін, ставка бойынша операциялық табысты капитализациялау жолымен анықталады.

V_u=V_g= NOI (EBIT) / k_eu                                                                                       

 

мұндағы        V_u - u қаржылық тәуелсіз компанияның нарықтық құны;            

V_g - g қаржылық тәуелді компанияның нарықтық құны;            

k_eu - қаржылық тәуелді компанияның МК қайнар көзінің құны;            

NOI - салықтарды және % төлегенге  дейінгі табыс (таза операциялық  табыс).

Қаржылық тәуелді компанияның  меншікті капиталының құны қаржылық тәуелсіз компания мен оның қаржылық леверидж көлеміндегі меншікті капитал  мен займдық капитал құндарының айырмасы бойынша тәуекеліне сыйақысы түрінде анықталады. 

QUOTE 

  ;                                                

мұндағы,  QUOTE    - тәуекел үшін сыйақы, 

 

 

 QUOTE  k_d- займдық капитал көздерінің құны; 

 

 

 QUOTE    - қаржылық леверидж;

D- займдық капиталдың  нарықтық құны;

E- меншікті капиталдың  нарықтық бағасы. 

Бұл қағидалардың көрсетуінше, арзан қарыздық қаражаттарды тарту  жолымен қайнар көздер құрылымының  өзгерісі, компанияның нарықтық құнының  өсуіне әкелмейді, өйткені арзан  көздерді тарту тәуекелдің өсуіне әкеледі.  

 

1 Тұжырымдама. Қаржылық тәуелді компанияның нарықтық бағасы тәуекелі және табысқа салық ставкалары, нарықтық бағамен займдық капитал көлемі бойынша анықталған  қаржылық леверидж әсерлері бірдей қаржылық тәуелсіз компанияның нарықтық бағасына тең.

                                 

Мұнда көрініп тұрғандай,   QUOTE  -мәні займдық капитал болмағанда  Е-ге тең болып, былай анықталады:

                                    

Бірінші формуламен көрсетілген  үлгіні  қаржылық тәуелді компанияның нарықтық бағасын анықтаудағы Модельяни-Миллердің идеалды үлгісі деп  атайды. Мұнда мынадай фактордың әсері ескерілмейді: агенттік қатынастармен негізделген мүмкін қаржылық қиындықтар мен шығындар тәуекелінің жоғарылауы. 

 

2 Тұжырымдама. Қаржылық тәуелді компанияның меншікті капиталының құны, қаржылық тәуелсіз компанияның меншікті капитал құны мен салықтың азаюын ескере отырып жасалған меншікті және займдық капитал құндарының арасындағы айырманы ескеретін қаржылық левериджді ала отырып төленетін тәуекел үшін сыйақы көлемінен тұрады. 

 

 

 

Қаржылық тәуелді компанияның  капиталының орташа өлшенген құны қаржылық леверидждің өсуімен азаяды.

                                             

                              

Формуладан көріп тұрғандай, салықтық төлемдердің болуы шартында  қайнар көздердің құрылымындағы займдық құралдардың пайда болуы капиталдың орташа өлшенген құнының төмендеуімен сипатталады, ал қаржылық леверидждің өсуі капиталдың орташа өлшенген құнының азаюына алып келеді.

Бұл тұжырымдамалардан бақылағанымыз, компанияның нарықтық бағасы қаржылық леверидждің көбеюінен жоғарылайды  және 100 %-дық займдық капиталмен қаржыландыру кезінде максимумға жетеді, оның мәні жоғарылайды, бірақ салықтың жоқ болу жағдайы  шартындағыдан төменірек болады.

Компанияның нарықтық бағасы мен оның табысы және орташа өлшенген құны арасындағы тәуелділік  келесі формуламен анықталады: 

                                                                    

        

Формула компанияның нарықтық құнын анықтаудағы негізгі көрсеткіштерді бейнелейді: операциялық табыс, капиталдың орташа өлшенген құны, салықтар деңгейі.  

 

2. Миллер теориясы

1976 жылы Миллермен заңды  және жеке тұлғалардың салықтары  ескерілген қаржылық леверидждің  компанияның нарықтық құнына  әсер етуінің моделі ұсынылды.

             

                                   

 

Компромистік  үлгілер

Банкроттық байланысты агенттік шығындар мен ұсталымдарды есепке алатын Модельяни-Миллер теориясының дамуы  компромистік модельдің пайда болуына  алып келді:

                                                

QUOTE  PV_fd - күтілген қаржылық қиындықтардың келтірілген құны; QUOTE   PV_ac    - күтілген агенттік шығындардың келтірілген құны.

Белгілі бір этапта займдық  капиталды тарту компанияның  нарықтық құнының өсуіне әкеледі, бірақ  қаржылық қиыншылықтар тәуекелі мен  агенттік қатынастар тәуекелімен негізделген  қаржылық леверидж деңгейінің өсуімен байланысты шығындар пайда болады. Бұл шығыстар займдық қаржыландырудың дұрыс әсерін бұзады. 

 

Б