Автоцистерна

 

 

 

 

 

 

 

3 БӨЛІМ.ӘДЕБИ  ПАТЕНТТІК ШОЛУ

        3.1Жанармай цистернасының әр- түрлі құрылымдарына баға беру

   Дипломдық жұмыстың прототипі ретінде 1973 жылғы 23 қазанда КСРО- да жарияланған тіркелген SU 1106755 А нѳміріне ие болған патент яғни ѳнертабысын карастырдым, аталған патентавторлары: П.И.Ястребов, С.И. Кудрин, Ф.И.Мутин. Бұл патенттің, мазмұны.Сұйыктыққа арналған цистерна.Бұл сұйықтықтарды тасымалдау құрылғыларына және транспортық цистерналардың конструкциясы колданылуы мүмкін. Ѳнертабыс мақсаты: Цистернаның қазан қабырғасы туралы гидросоққыны әлсіретуді ѳтемнің цистернаның пайдалануын сенімділігінін жоғарылатуы. Цистерналар қазанда ѳзара серпілткен солқылдақ байланыстары казанға катыстырған бірлескен қалқыма демперленетін элементтер орнатылған. Демперленетін элементтер серіппесі Қазан астында бекіткен және спираль орындаған солқылдақ байланыстардың рұқсатнамасы үшін сақина орналастырған ѳзара икемділік тесілген қабықпен тұйықтаған. Қалқыма демперленетін элементтер икемділік материалдан тік қабырғаларымен орындай алады. Тесілген қабықтағы саңылаулары және қалқыма демперленетін элементтер шахматтық ретте орналастыра алады. 
        Екінші прототип ретінде  1981 жылы 23 қарашада КСРО- да SU 1270056  А 1 деген нѳмірімен тіркелген ѳнертабысты қарастырдық.Патент  авторлары: А.В.Макеев, В.В.Роенко. 
Патенттің мақсаты:Автоцистернаның қозғалыс кезіндегі сенімділігімен орнықтылығын жоғарылату.Цистерна симметриялы орналасқан биіктігінен шарнирмен бекітілген екі сыйымдылықтан тұрады. Сыйымдылықтағы сұйықтықтың тербелістерінің сѳндіруі үшін арналған құрылғы. Болаттың жұмыста сенімділікті жоғарылатуының мақсатымен, пластина ѳте сыйымдылықты ұзына бойына ѳсіне 40-50-ші бұрышымен орнатылатын, оларға, пластина жапсарлас пластинаның оларымен перпендикуляр солқылдақ элементтер кесік тараптардың бұрыштары бойынша ѳзара тұйықтаған, бұл элементтерде, сыйымдылықтың қабырғалары бар жалғастыратын шеткі пластиналары,серпілткен айырмашылығы болатын екі тараптардан да бағдарлаушы қабырға болатын тік пластиналар сыйымдылығындағы сұйықтықтың тербелістерінің сѳндіруі үшін құрылымдар.

   Үшінші  прототип ретінде 1984 жылы 13 қаңтарда  тіркелген КСРО- да SU 1174341 А нѳмірлі ѳнертабыс қарастырылды.Өнертабыс  авторлары:.Г.К.Курбанов, А.А.Дормидонтов,Я.Б.Щюкуров  және тағы басқалары. 
«Автокѳліктік цистерна» атты ѳнертабыстың формуласы: Ѳнертабыстың 
мақсаты- цистернаның сенімділігін жоғарлату және жүріс кезінде 
автоцистернаның тұрақтылығы және жылытқыштың әсерлілігін жоғарылату.Автоцистерна изотермиялық цистерна мен автомобильден тұрады.

      Цистера горизонтальды түрде екі қазандықпен жылу алмасу үшін арналған жейдемен бөлінген.Төртінші прототип ретінде 1986 жылы 07 қазан айында SU 1299855 А нѳмірлі ѳнертабыстың  авторлары: В.И. Тяжельников, Н.Е. Сыроедов,В.Е. Низовцев және Г.М.Толкачева «Цистерна» атты ѳнертабыстарыныңнегізі: Металл қажеттілігінің тѳмендетулері, тік қалканың орталық секциясымақсатпен орындаған тығыз бекітілген сыйымдылықтың білімімен жұлып,тұтқалардың бірі бұл сыйымдылықтың  қабырғаға тұстасқан кілт элементі және шүберіннің жоғарғы бѳлігі қатынасы ѳзара алады және каналдар сыйымдылықпен, қылта онының ѳнімнің шекті деңгейінің, жасаушы ѳнімнің, деңгейінің ѳлшемі үшін түтікпен бірлескен биіктік орналастырылған түтікпен жабдықтаған.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

4.ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ  ОПЕРАЦИЯНЫ ДАЙЫНДАУ БӨЛІМІ

      4.1 Цистерна қазандығын дайындау технологиясы

        Цистернаның қазандығын дайындау процессі келесі бөлімдерден тұрады:қазандықтың цилиндрлік бөлігінде беттерді дайындау,жинау және дәнекерлеу,цилиндрлік бөлігін дәнекерлеу және жинау,жаншып қақтау, түптерін  дайындау ,қазандықты жалпы құрастыру,қорытынды

сынықтар.

      Қазандықтың цилиндрлік бөлігін жинап дәнекерлеу стендте жүргізіледі.Дайын болған беттерді стенд бетіне қойып жапсарларын біріктіреді,жапсарларына технологиялық жұқа тақтайшаларды қойып орнатып,жапсарларды плита бетіне қысады.Сол кезде флюстік жастықша дәнекерлеу бетіне қысылады.Бойық тігістер автоматты түрде АБС жапсарлау бастарымен толтырылады.

      Дәнекерленетін материал кантователь көмегімен 180⁰  бұрылып,содан кейін екінші бетіне тігіс түсіру үшін келесі стендке көшіріледі.Бұл стенд біріншіге қарағанда флюстік жастықшасы болмайды.Дәнекерлеумен қатар материалға қорытынды пластина дәнекерлеу материалдарының режимінде қайнатылады.

      Дәнекерлеу аяқталған соң дайын болған матаны рольган арқылы жаншып қақтауға жібереді,онда төртваликті иілгіш машина материалға  цилиндр формасын береді.Сосын материалды көпірлі кран арқылы арнайыландырылған стендқа цилиндрдің жапсарын тұйықтауға, көшіреді. Материалға тіреу роликтары арқылы тігіс салып біткен соң аударып сыртқы бетіне тігіс салынады.Сыртқы және ішкі беттеріне тігіс салу режимі,материалды дәнекерлеу кезіндегідей болады.

      Металлургия өнеркәсіп шек қойылған ұзындық жапырақ прокатын жеткізіп беріп жатыр,цилиндрлік бөлім сондықтан-цистернаның жүк көтерімділігімен дәнекерлеп жатыр встык екі обечаек айналма тігіс жақтарының екеуілерінен қаттылық артуына арналған шпангоуттар орналасып жатыр.Цилиндрлік бөлімде содан соң - қалпақ қылтасының астына тесіктерді кесіп алып жатыр немесе люк қақпағын және араластырылған құралдар , технологиялық жұқа тақтайшаларды кесіп жатыр және шеттерді тазалап жатыр .

Түптің-сорылатын штампылар арқасында салқын және ыстық күй-жағдайда престе штамптап жатыр.Тәсілді жоғары өнімді мынау 30000–50000 кН жігермен тік престер қолданылып жатыр , бірақ қымбат бағалы престердің қолдануымен байлаулы және штампылардың,сондықтан мүмкін ұсынылған үшін - немесе бұқаралық өндірістің .

      Салқын күй-жағдайда жаратын штамптау арнайыларды құруларда бризантты жарылғыш заттардың қолдануымен , қолданумен - матрицалардың . Тәсілмен жаратын штамптаудың беріктік биік шегімен және аз әсемдікпен материалдан түптерді мақсатқа лайықты әзірлеу (хромды болаттар , титандық қорытпалар).Мынау тәсіл биік дәлдік және дайындалған түп бет жақсы сапасын қамсыздандырып жатыр.Жабдықтауға шығынның үлкендер еместер,дәл осылай матрицалар сияқты жеңіл қорытпалардан әзірлеуді болады,темірбетонның эпоксидтымен қаптаумен , текстолитты және ағаштың.Түптердің даярлауы қысыммен горизонтальдық және тік сығатындарды станоктарда толтырылады,ал жүргізіп жаттықтырумен – машиналарда қолданумен жылжымалы матрицалар және кішкене біліктердің әсері етеді.

Қысыммен үрлеу мен айдау  процесі штамптау мен пресстеуге қарағанда жеңілірек болып келеді.Қысыммен үрлеу мен айдау процесі штамптау мен пресстеуге қарағанда жеңілірек  болып келеді Жабдықтауды әртүрлі  мөлшерлерге жеңіл жөндеу , бірақ  процестер бұлар және жүзеге асыруға  арналған олардың требуются біліктілігі  жоғары жұмысшылар . Тек қана сондықтан  сондай тәсілдерді ұсынуды болады үшін - және сериялыны өндірістердің беткі  қабаттарында жүзеге асырылады.Екі  түптерді ішкі жағындағы жапсарын біріктіріп бир мезгілде дәнекерлейміз. Флюстік  жастықша толассыз бауға орналасып  отырып жатыр.Сыртқы тігістер автоматты  түрде АБС бастарымен дәнекерленеді.Дәнекерлеу кезінде қазандық тіреумен айналады.Дәнекерлеп біткен соң тігістерді қарап,өлшемдердің  талапқа сәйкестігін тексереді.

      Тігістердің сапасын көп жағдайда рентген немесе гамма сәулелерімен тексереді.Ең көп тараған бақылау түрі радиографиялфқ бақылау

 

         4.2 Еңбек  шарттарының талдауы.

Даярлау жұмыстары  негізінен машина жасау заводының  машина құрау цехында жүргізіледі.Құрастыру  процесі келесідей операциялармен жүргізіледі.

-   Беттік  жөндеу,кең жолақты профильді  прокатты;

• Беттік және профильді прокатты белгілеу;
• Жиектерін өңдеу;
• Профильді және беттік прокаттың иілгіштік дайындамасы;
• Құраумен дәнекерлеудің сапасын сыртын тексеру мен өлшеу;
• Техқабылдаушының таңба салуы.

Берілген технологиялық  процестің  қолданылатын дәнекерлеу жабдығына кіреді:

• дәнекерлегіш жартылайавтомат А-1230м;
• пісіретін түзегіш ВДГ-301;
• түзу иілгіш прес;
• гильотиндік қайшы және прес-қайшы;
• фрезерлі-кескіш станок ;
• беттүзеткіш валдар;;
• иілгіш престер;
• профильды инструмент;
• мостты кран, аспалы шынжырлы конвейер.

Цистернаны дайындау кезінде келесідей  қауіпті зиянды жағдайлар туындауы мүмкін:

• көтеру және тасымалдау жұмыстары кезінде жұмысшылардың жарақат алуы;
• электрлік жабдықтармен жұмыс істеу кезінде ток ұру;
• нормадан асқан шуыл мен діріл;
• қалыпсыз метеорологиялық жағдай;
• ғимаратта шаңданумен газданудың мөлшері жоғары болуы;
• жұмыс орыннын рационға сәйкес болмауы және т.б жағдайлар.
• Потенциалды қауіптілік пен зияндылықты алдын алу шаралары.

     Цистерна дайындау кезіндегі ең қауіпті факторлардың бірі болып көтеру тасымалдау жұмыстарын жүргізу кезіндегі жұмысшылардың жарақат алуы,себебі ол адам денсаулығына өте қауіпті болып келеді кейбір жағдайларды адам өліміне әкеләп соғады. Көтеру тасымалдау жұмыстарын жүргізген кезде жарақат алудың алдын алу үшін куәландыру қажет.Бұл жағдайда ерекше көңіл бөлетін мәселе көтеру механизмінің(барабан) ,шынжырлардың,арқанның жұмыс жағдайына назар аудару керек.

     Болаттан  жасалған арқанды кем дегенде аптасына бір рет тексеріп тұру қажет.Жұмыс уақытын жоғарылату үшін арқанды жүйелі майлап тұрамыз

     Барлық айналатын бөлшектері қапталып,және жерге нық отырғызылуы қажет.Кран сақтандырғыш және тежегіш жүйелерімен жабдықталған,оған көтеру биіктігін,тасымалдайтын жүктің салмағын  автоматты шектегіштер кіреді.Цистернаны даярлау жұмыстары кезіндегі қауіпсіздікті қамтамасыз ету үшін жүк көтергіштігі 8т болатын мостты кран орташа режимде жұмыс атқарады. 

 

     4.3 Барабанды есептеу.

      Барабанның материалы ретінде шойын СЧ-15-32 ГОСТ 1412-70 алынған,қысуға беріктігі sв = 750 МПа. Тарту органы ретінде болат арқан ЛР-Р по ГОСТ 2688-69 үлгіні сүйрейді,шекті беріктігі s_в=16 МПа болады. Керілуге ең мықты арқанды мына формуламен есептейміз:

            

Мұнда  Q – номиналды жүк көтергіш, Q=8 т;

i_n –полиспастастың бір ғана беріліс саны, i_n=2;

h_n – полиспастар саны.

             S = .

Госгертехнадзора  заңына сәйкес арқанды таңдау жарылатын  әсер арқылы болады:

              S_р = S×n;

Мұнда n – орта режимдегі беріктік қоры, n = 5.5.

              S_р=2020×5,5=11110 кгс.

4.4  Берілген мәліметтерге анализ жасау

      Берілген деталь – екінші қайтара білік цилиндрлер тобына жатады.Біліктің негізгі жұмыс принципі айналу моментін беру болып табылады.Берілген вал сатылы өзгергіш қималы(төрт сатыдан тұрады),ішкі беті жаппай.Біліктің үшінші сатысында тіктөртбұрышты профильді сыртқы диаметрге центрленген шлиц орнатылған.Шлицтың цилиндрлік беттің сыртқы диаметрі  радиалды соққы кезінде 0,08 мм аспауы қажет.Біліктің массасы 3 кг.Нақтылық  бойынша жоғарғы талап подшипниктермен жанасатын (цапфа) сатыларға қойылады.Білік арқылы берілетін жүктемелер тіреуіш жабдықтары арқылы – подшипниктер, білік цапфаларына, шанаққа, рамаға орнатылады.Білік сериялы дайындалатын болса ыстық штамптау арқылы жасалады.

Материала анализі:

Бұйым материалы  - болат 18Х2Н4ВА

Жоғарғы сапалы легірленген  болат  құрамы:

0,18 % -  көміртегі, 2 %  - хром, 4%  - никель,1%  - вольфрам,

А – Болаттың жоғары сапалы екендігін  білдіреді.

2. Шығарылатын бөлшектерді  сандық бағалау.

2.1. Бір жылда дайындалатын бөлшектердің  саны.

Өндәрәс бағдарламасы бұйым санына байланысты болғандықтан,берілген бағдарламаны ақаулық пайызға көбейтеміз.

N_i = m* N_m* ( 1 + b/100) = 1 * 400 * ( 1 + 2/100 ) = 408   

m -  машинадағы бір есімді бұйым саны, m=1

N_m – бір жылда дайындалатын бұйым саны , N=400 дана.

b = 2 % - дайындаманы өңдеу кезіндегі  ақаудың пайыздық мөлшері 

2.2. Бұйым партиясының өлшемі 

P = N_i * t / 253 * y = 408 * 6 / 253 * 1 = 10 дана.

t =6 , -бұйымның қоймада болған  күні 

253 –Бір жылдағы жұмыс күндерінің  саны 

y = 1 , - Цехтағы ауысым саны

Кесте негізінде №1 кестеге сәйкесті өндіріс үлгісі туралы қорытынды  жасау болады – жеке ( бөлшек көпшілік немесе дайындаудың 200 кг , әзірленетін бөлшектердің саны 1000)

3.Негізгі дайындау  таңдауы және  оның даярлауы әдістеріні.

Техникалық белгілер кім, не ретінде  дайындау таңдауы жанында материалды қабылдап жатыр ( берілген ), бөлшек кескін үйлесімін , мөлшер , көпшілікті ,даярлау  қойылатын талап дәлдігі экономикалық белгі кім, не ретінде дайындау даярлау  өзндік құнын қабылдап жатыр  анау дайындау алуы тәсілімен мүмкін   немесе прокаттан шыбықшалар .

3.1.Дайындаманы  алудың  бірінші  түрін есептеу –  штамптау. 

Дайындама негізіне бөлшек массасын анықтаймыз

G_дет = S ср * L дет * g = 1520*250* 7,8 / 1000 =   3  кг

D ср = ( 30*20 +40*60+50*150 +30*20 / 20+60+150+20 ) = 44 мм

S ср = 3,14 * 44 ² / 4 = 1520 мм²  ;   L дет = 20 + 60 + 150 + 20 = 250 мм