Қазіргі мектептегі сынып жетекшісінің ата – аналармен жүргізу жұмысы түрлері, мазмұны

- Сыныптың қысқаша сипаттамасы  және оқушылар жайында жалпы  мәліметтер.  
- Сынып ұжымы қызметінің негізгі бағыттары мен формалары.

- Сыныпта атқарылатын  іс-шаралар міндеттері. 

- Сыныпта сабақ беретін  мұғалімдермен жұмыс (сынып ұжымын  тәрбиелеу ісіне тартудың формаларын  көрсетеді, сыныпта жұмыс істейтін  мұғалімдердің педагогикалық кеңестерінде талқылау үшін мәселелерді белгілейді).  
    - Ата-аналармен жұмыс.

    Сынып жетекшісінің жұмыс есебін жүргізуі. Тәрбие жұмысы нәтижелерінің есебін жүргізу – күрделі іс. Сынып жетекшісі жұмысының есебін жүргізудің маңызды және қажетті түрі күнделік дәптері, күнделік жүргізу міндеті емес, бірақ көп сынып жетекшілерінің күнделіктері бар. Оны тәрбие жұмысының нәтижелері ғана ескерілмейді. Сонымен қатар жұмыстарда талданып отырады, сыныптағы кемшіліктерді жоюдың нақтылы жолдары көрсетіледі. Күнделікте оқушылардың үлгірімі, қоғамдық тапсырмалар, тізімі және тұрақты мекен-жайы жазылады. Әрбір оқушыға бір-екі бет бөлінеді, онда оқушылардың мінез-құлқына жасалған бақылаулар нәтижелері жазылып, мінезінің ерекшеліктері, қызығушылығы мен бейімділігі көрсетіледі. Кейбір сынып жетекшілері тәрбие жұмысының есебіне жүргізетін ашық күнделік дәптер жүргізеді. Бұл сынып ұжымының шежіресі сияқты болады. Онда жалпы сынып және жеке мектеп оқушылары өміріндегі елеулі оқиғалар жазылып отырады. Сыныптың ашық күнделігін жүргізуге сынып жетекшісі оқушыларды, әсіресе сынып белсенділіктерін тартады. Бұл сыныптағы жүргізілген жұмыстың есебін беруге, бағалап отыруға үйретеді және сыныпта жақсы дәстүр қалыптастыруға көмектеседі. - Сынып жетекшісінің есеп беруі өз жұмысының нәтижелері туралы сынып жетекшісі мектептің педагогикалық советінің мәжілісінде немесе сынып жетекшілерінің методикалық бірлестігінде есеп беріп отырады. Кейде ол сыныптағы тәртіп пен үлгірімінің жайы туралы мектеп директоры немесе сыныптан және мектептен тыс тәрбие жұмысының ұйымдастырушысы шақырған кеңестерде хабарлама жасайды. Оқу жылының аяғында сынып жетекшісі мектеп әкімшілігіне өз сыныбындағы тәрбие жұмысы туралы. Сынып ұжымы туралы жазба түрде есеп тапсырады. Мұнда сынып жетекшісі жұмысын талдап кемшіліктері мен табыстарын көрсетеді. Келесі оқу жылына қандай тәрбие жұмыстарын жүргізу керектігін қандай оқушыларға назар аудару керектігін айтады.  
Сынып жетекшісіне қойылатын талаптар.

Сынып жетекшісі басқа мұғалімдерге қарағанда оқушыларға тәрбие беруде қосымша өте маңызды міндеттер атқарады. Сондықтан оған педагогикалық жоғары талаптар қойылады. Сол талаптарды орындаған сынып жетекшісі ғана тәрбие сапасын арттыра алады.

- Жоғары идеялық және  қоғамдық саналылық. Сынып жетекшілерінің  педагогикалық теорияның терең  меңгеруі. Сынып жетекшілері жан-жақты  тәрбиенің мақсаттары мен міндеттерін  айқын ажыратып, тәрбие қызметінің  міндеттерін, мазмұнын, түрлерін және  әдістерін анықтаумен жүзеге  асыруда педагогикалық принциптілікті  басшылыққа алулары қажет.  
- Сынып жетекшісінің оқушыларына жасайтын тәрбиелік ықпалының күші оның моральдық беделіне байланысты. Тәрбиешінің өз тәрбиелі болуы керек. Шәкірттерді бойына дарытқысы келген моральдық қасиеттерге өзі де ие болуы қажет.

- Педагогикалық шеберлік. 

- Педагогикалық әдептілік (оқушының жеке өзін сыйлау, әкімшілікке  жол

 бермеу, оқушыға сергек  және көңіл қойып қарау).

- Балаларға деген сүйіспеншілік  пен құрмет. 

- Ұйымдастырушылық қабілет.

- Сынып жетекшісінің мамандығын  арттыру (өз бетімен білімін көтеру).

- Тәрбие жұмысында шығармашылық  көзқарас.

Сынып жетекшісіне қойылатын талаптар мектеп мұғаліміне қойылатын жалпы педагогикалық талаптардан туындайды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

ІІ. Қазіргі мектептегі сынып жетекшісі мен ата – аналармен жүргізу жұмыс  түрлері, мазмұны

2.1. Оқыту процесінде  сынып жетекшісінің мұғалім және ата-аналармен бірлесіп жүргізетін жұмыстары

 
      Оқыту процестерінде ұғымдық непздерін дәиектілікпен жүзеге асыру өмір шындығын бейнелі түрде қабылдауға байланысты қалыптасатын түсініктердің рөлін ешбір кемітпейді. Табиғат құбылыстары жөнінде, тарихи оқиғалар туралы, қазіргі кездегі техника туралы, көркемөнер шығармалары туралы берілетін түсініктер сыныптардағы бағдарламалық материалдың елеулі бөлігін құрады.

Бағдарламалық материалды игеру деңгейі, демек, оқыту ісінің әсерлігі де көрнекіліктің әралуан құралдарын пайдаланып отыруға көп жағынан тәуелді келеді. 
Тәрбие мәселенің түйіні сол көрнекіліктің әр алуан құралдарын пайдаланып отыру оқушылардың абстрактілік ойын дамытуға емес, сонымен бірге оқушылар тарапынан аса маңызды ойлау маңызды операцияларының меңгеруіне септігін тигізеді.

Тәрбие мәселесінің түйіні сол көрнекі құралдың сипатына тәуелді болады. 
      Көрнекі құралдарды оқушылардың оқу процесінде тәрбиелік роліне қарай екі үлкен топқа: - заттық бейнелік – көрнекі құралдармен таңбалы көрнекілікке бөлуге болады. Бірінші топтың көрнекі құралдары  картиналар, фотосуреттер, кино, фильмдер, табиғи обьектілер және т.б. мұғалімге түсініктер мен ұғымдарды қалыптастыру кезінде эстетикалық сезімді қабылдауына оқушылардың арқа сүйеуіне жәрдем беріп отырады. Екінші жағдайдағы көрнекі құралдар схемалық көлемді модельдер, схемалар, чертеждер, карталар т.с.с оқылатын обьектілердің күрделі байланыстарын, өзара тәуелділігін және қатысын, олардың нақтылы, бейнелі қабылдауға көндікпейтін ішкі құрылымын түсіндіру үшін керек.

      Көрнекіліктің қандай түрінде болсын изоморфизм мен қарапайымдылық ұштастырылып отыруы керек.

Көрнекі құралдардың изомофизмі туралы айтқанымызда оқылып жатқан объектілердің құрылымы және қатынастары көрнекі құралдар арқылы берілген кескіндемемен, ол кескіндеме қандай формада жүзеге асырылмасын, тепе – тең екендігін естен шығармау керек.

Көрнекіліктің әр құралы оның жоғары тәрбиелік әсерлілігін қамтамасыз ететін оқу процесінде өзі атқара алатын өзіне ғана тән ерекше қызметке ие болып отырады.

Оқыту процесіндегі әр алуан дидактикалық материалдар тәрбие мүмкіншіліктеріне байланысты олардың сабақ үстінде комплексті түрде оларды қолдану қажет. Тек осы жағдайда ғана сабақ алдына қойылатын тәрбиелік және танымдық міндетті шешу бағытында қанағаттанарлық әсерлікке қол жеткізуге болады.

 
Сынып жетекші тәрбие мәселесін комплексті түрде әдіс-тәсілдерді қолдану қажеттігі оның сабақ үстінде әр алуан анализаторлардың бірлесіп жұмыс істеуін қамтамасыз ете алуына да байланысты.

Сонымен бірге көрнекілік құралдарының әлденеше түрін тек  
оқылып жатқан құбылыстың әртүрлі жақтарын ашып беруге, ал 
әрқайсысын көрнекіліктің тек белгілі түрімен сенімді түрде және 
бейнелей алуға болатын жағдайда ғана пайдаланған құралдарды іріктеу үстінде олардың мүмкіндігін әрбір оқу пәнінің өзіндік ерекшелігімен және әрбір сабақтың мазмұнымен салыстырып алу қажет. Бұл арада Ю.К.Бабанскийдің «көрнекілікпен шектен тыс  
айналысу тәрбиедегі өмір шындығын, онсыз әсерлі түрде тану 
Көрнекі құралдарды орынды қолдана білмеудің білім мен тәрбиені 
Оқу процесінде кернекі құралдарды пайдалану тиімділігі сабақтың тәрбиелік 
Көрнекі құралдар мен мұғалім сөзін ұштастыру проблемасы Л.В.Занковтың 
1-түрі: мүғалім сөздің көмегімен оқушылар жүргізетін бақылауға жетекшілік жасайды, обьектінің бейнесі туралы, оның тікелей қабылданатын қасиеттері мен қатынастары туралы бөлімді оқушылар бақылау процесінде көрнекі обьектінің өзінен алады.

2-түрі: мұғалім сөздің  көмегімен оқушылардың өздері  кәрнекі объектілерге жасаған бақылаулары негізінде және олардың бұрынғы білетіндері негізінде балаларды құбылыстар арасындағы саналы түрде ұғынуға және тұжырымдауға бастайды.

3-түрі: объектінің  бейнесі туралы, оның тікелей  қабылданатын қасиеттері мен қатынастары туралы мәліметтері оқушылар мұғалімнің сөз мәлімдемесінен алады, ал көрнекі құралдар сөзбен берілген мәлімдемелерді дәлелдеп немесе нақтай түсу қызметін атқарады.

4-түрі: мектеп оқушыларының  көрнекі объектіге жасаған бақылауларына  сүйене отырып, педагог құбылыстар арасындағы оқушылар тікелей қабылдай алмайтын байланыстар туралы хабарлайды, яғни, қорытынды жасайды, жекелеген деректерді біріктіреді, жинақтайды. 
5-түрі: көрнекі түрде көрсете отырып мұғалім оқушыларға қолда бар обектілермен жұмыс істегенде орындауға тиісті іс – әрекеттерге қатысты, сондай – ақ  ол іс – әрекеттердің орындалу әдістеріне қатысты нұсқау береді.

6-түрі: педагог сөздің  жәрдемімен оқушыларға қолда  бар объектілермен олар жасауға тиісті іс – әрекеттерді орындау әдістері жайында нұсқау береді, мұның өзінде мұғалімнің нұсқауы қолма – қол көрсетіліп отырады. 
Эксперименттік жұмыстың нәтижелеріне анализ жасай келіп, мектеп оқушыларын нәрсенің сыртқы бейнесімен таныстырған кезде мұғалімнің сөзі мен көрнекі құралдары ұштастырудың 1 – түрінің аса тиімділігін және  3 – түрінің басқалардан гөрі тиімділігі төмендігін көрсетіп отыр. 
Сонымен, көрнекі құралдар мен білім мен тәрбие беру.

Көрнекі құралдарды пайдаланудың тиімділігі оларда берілетін мәліметтерді окушылардың өздігінен қорыта алу дәрежесімен айқындалады. 
Мектеп оқушыларының теориялық ойлауын тәрбиелілігін дамытуға көрнекіліктің, бір жағынан, көптеген нәрселер мен құбылыстарға тән анағұрлым ортақ қасиеттерін айырып тануға және олардың мәні шамалы қасиеттеріне назар аудармауға мүмкіндік беретін, ал екінші жағынан – ұғымдары деректендіруге септігін тигізетін түрлерін қолдану жәрдем етеді.

Оқыту ісінде тәрбиелік маңызы бар көрнекі құралдарды қолдануды педагогикалық жағынан негіздей отырып, орынды түрде қолданудың оқыту процесінде сезім мен тиімділікті табиғи түрде қолданудың оқыту процеінде сезім мен тиімділікті табтғи түрде ұштастыруға көмектесетіндігі мейлінше айқын нәрсе, мұнын өзі оқыту ісінің теориялық дәрежесін көтеруге тиімді жағдайлар туғызады.

Тәрбие негіздері оқытудың теориялық дэрежесін көтеруге сонымен бірге көрнекіліктің көптеген құралдарының сипаты.

Бір сабақта қолданылатын көрнекі құралдардың орынсыз көп түрінен  
бас тарту да оқу мен тәрбие процесінде оқушыларға оқылып жатқан обьектілердін анағұрлым мәнді жақтарын айыруды жеңілдетеді және олардың мәні шамалы қасиеттеріне көңіл қоймауына мүмкіндік береді.

Тәрбие мен білім берудің теориялық дәрежесін көтеру, сынып 
«Жас кездегі алғырлыққа табыну да сондай-ақ жас ерекшеліктерін 
К.Д.Ушинскийдің «жалпылай алғанда оқудың, оның ішінде жеке  
бір пәннің шектен тысқары талаптарына уақытынан бұрын кездеседі. 
Бала псхологиясы мен педагогикалық психология саласындағы соңғы зерттеулероқыту ісінің мазмұны мен әдістерін өзгерте отырып, балаларға жекелеген психикалық процестер мен функцияларды дамыту жағынан кереметтей жетістіктерге қол жеткізуге болады; осының нәтижесінде сынып оқушылары әдетте анағұрлым ересек жасқа тән деп есептеліп келген психикалық процестердің ерекшеліктеріне ие бола бастайды. 
Бүл негіздеме бізге адамның жасына қатысты ұғымды жоққа шығару үшін тіпті дәрменсіз тәрізді көрінеді, өйткені жасқа қатысты ұғым жекелеген ерекшеліктердің қарапайым қосындысымен емес, баланың жеке басына тән кейбір тұтас құрылымдық өзіндік айырмашылықтарымен және дамудың дәл осы кезеңге лайықты ерекше тенденциялармен сипатталады.

Н.П.Ерастовтың оқу материалының игерімділік белгілерін зерттей қортындылары атарлықтай көңіл аударарлықтай. Оның пікірінше, мұндай белгілер бесеу.

 

1. Бағыттылық. Материалды іріктеп алудағы бағыттылықты бірінші кезекте оқыту ісінің тәрбиелік міндеттері талап етеді; ғылымның негізгі мазмұнынан табиғаттың, қоғамның және ой – пікірдің мейлінше ортақ заңдары жөніндегі дұрыстығын анағұрлым айқын дәлелдейді.
2. Шолымдылық. Оқу материалынан шолымдылығы оқыту үшін іріктеліп алынатын ғылыми білімдер қосындысын жүйелеуге, тұтастай қамтуға кедергі жасамайтындай мөлшерімен сипатталады:
3. Нормалылық. Оқу материалының жеңілділігі ғылыми теорияның анағұрлым маңызды, елеулі компоненттерінің және ғылыми білімдерді ұсынудың психологиялық жағынан негізделген формаларын таңдап алумен сипатталады:
4. Жеңілділік. Оқу материалының жеңілділігі ғылыми теорияның анағұрлым маңызды, елеулі компоненттерінің және ғылыми білімдерді ұсынудың психологиялық жағынан негізделген формаларын таңдап алумен сипатталады:
5. Үлестірімділік. Оқу материалының үлестірмелілігі дегеніміз іс жүзінде келгенде оқу процесінің міндеттеріне және мектеп оқушыларының жас ерекшеліктеріне сәйкес оқу жылдары бойынша орналастыруды.

 

  
Сабақтың ең басты мақсаты оның теориялық, ғылыми мазмұны, мұғалім баяндайтын материалдың дәлдігі болып табылады. Бірде – бір сабақ, тіпті әдістемелік тұрғыдан алғанда өте тамаша сабақтың өзі де, егер оны баяндау барысында мұғалім фактіден берілетін білім картинасын бұрылмайтындай, оқушыларды өмір шындығы туралы теріс түсініктерді туғызатындай фактіліктілік қателіктер дәлсіздіктер жіберіп отырса, қанағаттанарлық сабақ өтті деуге болмайды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2.2. Сынып  оқушыларының тәрбиелік дағдысын  қалыптастырудағы ережелерді ата-аналардың ынтымақтастық формаларды жүргізілуі.

 
Тәрбие жүйесінде сынып жетекшісі оқушылардың тәрбие дағдысын қалыптастыру мен озат тәжірибелердің арқасында оқу – тәрбие жұмыстарының нәтижесі маңызды болады.

Әртүрлі мектептерде тәрбие жуиелері ұжымдық шығармашылық жұмыстар, қоғамдық – пайдалы және өндірістік еңбек жұмысты ұйымдастырудың әр түрлі формаларын енгізу ұлттық салт – дәстүрлер;

Тәрбие дағдысы бірнеше кезеңнен тұрады.

• дағдының қалыптасуы; 
• ұжым іс-әрекетінің жүйесі мен мазмұнын жасау;