Пәнді оқыту үрдісінде қолданылатын оқыту технологиялары

Заманымызға сай  қазіргі қоғамды ақпараттандыруда педагогтардың біліктілігін ақпараттық – коммуникациялық технологияны қолдану саласы бойынша көтеру негізгі  міндеттерінің біріне айналды.

 Қазақстан Республикасының  Білім туралы заңында : «Білім  беру жүйесінің басты міндеттерінің  бірі - білім беру бағдарламаларын  меңгеру үшін жағдайлар жасау  керек» - деп көрсетілген. Солардың  бірі білім беруді ақпараттандыру  барысында дидактикалық және  оқыту құралы болып компьютер  саналады. Сондықтан кез келген  білім беру саласында мультимедиялық  электрондық оқыту құралдары  барлық пәндерді оқытуға пайдаланады.  Бұл бағытта ақпараттық технологияны  оқыту үрдісіне екпінді түрде  енгізу бағытында және қолданылатын  жаңа құралдардың бірі - бағдарламалық  – техникалық кешен болып саналатын  «Активті экран» болып табылады.

 Ақпараттық қоғамның  негізгі талабы - оқушыларға ақпараттық  білім негіздерін беру, логикалық  - құрылымдық ойлау қабілеттерін  дамыту, ақпараттық технологияны  өзіндік даму мен оны іске  асыру құралы ретінде пайдалану  дағдыларын қалыптастырып, ақпараттық  қоғамға бейімдеу.

Олай болса, ақпараттық бірліктердің білімге айналуы әлемнің  жүйелік - ақпараттық бейнесін оқушылардың  шығармашылық қабілеттері мен құндылық бағдарларын дамыту арқылы қалыптастыруды көздейтін, адамның дүниетанымының құрамдас бөлігі болып табылатын  интеллектуалды дамуды          Ақпараттық бірлікті қалыптастыру: мектептің  материалдық -техникалық базасына; ақпараттық қоғам саясатының мақсаты мен  міндеттеріне; оқушылардың ақпараттық мәдениетін қалыптастыру жүйесіне;  оқушылардың жас ерекшеліктері  мен меңгеру қабілеттеріне, педагог  мамандардың информатикадан білім  деңгейлерінің сапасы мен шеберліктеріне, оқу - тәрбие бағытының ақпараттық қоғам  бағытымен өзара байланысына  тәуелді. Қазіргі уақытта жаратылыстану - ғылыми білім беруде сабақ барысында  интерактивті құралдарды қолдануда. Интерактивті құралдардың көмегімен мұғалімнің , оқушының шығармашылықпен жұмыс  істеуіне жол ашылып отыр. Білім  берудегі интерактивті технология - мұндағы  интерактивті сөзі- inter (бірлесу), act (әрекет жасау)ұғымын білдіреді, сабақ барысында  оқушының топпен жұмыс жасауға қатыспауы  мүмкін емес, бірін-бір толықтыратын, сабақ барысында барлық оқушылардың  қатысуын ұйымдастыратын оқыту барысы.

«Радиотехникалық тізбек және сигналдар» пәні базалық пәндер(БП) цикліне кіреді. Осы пәннің негізгі мақсаты – радиотехникалық түйіндер мен сигналдардың берілген бөлімдер шегінде берікті аппаратын меңгеру,практикалық және қолданбалы есептерді шығару ептілігі,теориялық білімдер мен радиотехникалық түйіндер туралы практикалық дағдыларды кеңейту және тереңдету,берілген білімдерді қолданбалы есептер үшін қолдану.

Пәннің міндеттері мынадай:

- Радиотехникалық тізбектер мен сигналдар туралы білімді қолдана білу туралы келтіру.

- Радиотехниканың негізгі  бөлімдерін білу.

- Радиотехникалық тізбектер құруы туралы есептерді шығара білу.

-Радиотехникалық тізбектердің элементтік базасын таңдау негізінде практикалық дағдыларды үйрену.

Берілген пәнді оқу  үшін келесі пәндерді (бөлімдерді (тақырыптарды) көрсетумен) меңгеру қажет:

• «Радиотехникалық тізбек және сигналдар» пәнің оқыған кездегі алынған білімдер желі және байланыс технологиясының келесі бағыттарын меңгергенде қолданылады:

1. РЭТ 1, 2 негіздері.

2. Электронды байланыс теориясы.
3. Электрмагнитті толқындарлы жіберу теорясы.
4. Аналогты құрылғылардың электроникасы мен схемотехникасы 1, 2
5. Өткізгішсіз байланыс технологиясы.

Цифрлы байланыс технологиясы.

 

 

2.1 Пәнді оқыту үрдісінде  «жүйелік тәсіл технологиясын» қолдану

 

Үстіміздегі ғасыр – жеке  тұлғаны қалыптастыру, ізгілендіру, дамыту ғасыры. Олай болса, оқытушылардың  алдында тұрған бірден-бір мақсат – оқушылар алған білімдерін пайдаға асырып, өздігінен әрекет ете алатын, оларды түрлі өмірлік жағдайда қолдана білетін, жалпы  адамзаттың және ұлттық құндылықтарды қатар меңгерген, өзіндік көзқарасы бар, Отанын шын сүйетін азамат болып жетілуіне көмектесу.

Білім беруді ақпараттандыру, білім  салаларының барлық қызметіне ақпараттық технологияны енгізу және ұлттық модельді қалыптастыру қазақстандық білім беруді сапалы  деңгейге көтерудің алғы шарты.

«Адам ұрпағымен мың жасайды» –  дейді халқымыз. Ұрпақ жалғастығымен  адамзат баласы мың емес, миллиондаған жылдар жасап келеді. Жақсылыққа бастайтын  жарық жұлдыз – оқу. «Надан жұрттың  күні –қараң, келешегі тұман»,-деп М.Дулатов  айтқандай, егеменді еліміздің тірегі –білімді ұрпақ екендігі белгілі.

Бүгінгі оқыту жүйесінде  әртүрлі  жаңа технологияларды пайдалану тәжірибеге еніп, нәтижелер беруде.

Осы мәселелерді шешетін тиімді тәсілдің бірі ретінде оқушыларда  жүйелік тәсіл біліктілігі мен икемділігін қалыптастыруды дамытуды атауға болады

Жүйелік тәсіл біліктілігі мен  икемділігін қалыптастыру сабақ  үстінде және үйге немесе сабақтан тыс уақыттарда берілетін шығармашылық тапсырмаларды орындау кезінде  жүзеге асырылады. Мұндай тапсырмаларды  орындату және оларды ұжым алдында  қорғату сабақтың тиімділігін,  оқушылардың білім сапасын арттырады және сабақтың дамытушылық мүмкіндіктерін кеңейтеді.

Оқушылардың танымдық және шығармашылық белсенділіктерін, пәнге деген, жалпы  мамандыққа деген қызығушылығын  арттыру, оқу үрдісінің тиімділігі мен сапасын арттыру мақсатында оқушыларда жүйелік ойлау тәсіл  туралы білімін, біліктілігін және дағдыларын қалыптастыру және дамыту.

Қойылған міндеттерге жету жолында  мынадай зерттеу әдістері қолданылды: ғылыми-әдістемелік, психологиялық-педагогикалық әдебиеттерді зерделеу; оқулықтар мен оқу құралдарын, осы технология бойынша жинақталған отандық және шетел педагогикалық тәжірибелерді зерттеу, зерделеу, бақылау, оқытушылық тәжірибе [8].

Жүйелік тәсіл технологиясын қолдану  бүгінгі күні әлеуметтік-экономикалық жағдайда    бәсекелеске қабілетті маманды дайындау мақсатын жүзеге асырумен, оқу үрдісіне жаңа педагогикалық технологияларды енгізу және оқушының танымдық және шығармашылық қабілетін, меңгерген білім мен дағдысын практикада қолдану біліктілігін дамыту және қолдаумен анықталады.

Технология бойынша оқыту үздіксіз дидактикалық ойын түрінде құрылады және бірнеше кезеңнен тұрады. 

Бірінші кезеңде оқушылардың танымдық қызметке дайындығын анықтау және білімді  түзету мақсатында білім мен біліктіліктің  кірістік тексерілуі жүргізіледі.

 Екінші кезеңде өзіндік жұмысты  жоспарлау жүргізіледі. Оқушылар  білімді тексеруге арналған сұрақтардан  тұратын өзін-өзі басқару карточкаларымен  танысады.

Үшінші кезеңде жүйелік-құрылымдық талдау және жалпылау (анализ және синтез) көмегімен білімнің теориялық жалпылануы жасалады, тақырып бойынша меңгерілген  білім иерархиялық өзара байланыстарын  көрсету арқылы тұтас бейне түріндегі  белгілі бір жүйеге келтіріледі.

Бұл технология оқу материалының құрылымдануы мен оқушыларды ғылыми таным әдісіне  үйретуді үйлестіреді. Білім жүйесін  құру үшін әуелі пән саласының  әртүрлі жақтарын сипаттайтын және түсіндіретін білім элементтерін анықтайды. Кейін осы элементтер арасындағы байланыстарды тағайындайды.

Ал бұл білім кешенін  біртұтас жүйе ретінде біртіндеп баяндау және меңгеруді қамтамасыз етеді.

Оқушыларда жүйелік ойлау және жүйелік білім, біліктілік және дағдыларды қалыптастыру кезінде блоктық-модульдік технология көмегімен жүзеге асыра аламыз.

 

 

 

Сызба 1 блоктық-модульдік технология

 

Мысалы,  «Радиотехникалық тізбек және сигналдар» пәнінің негіздері пәнін алып, оның мазмұнындағы бес тақырыпты бес блокқа бөліп және  оларды жеке модульдер түрінде  қарастырайық.

Әрбір блок бойынша технологиялық  карта жасалады және үш деңгейлі тапсырмалар  құрастырылады. Модульдің алғашқы  сабақтарында тақырыптың теориялық  мазмұны тірек конспектісі арқылы беріледі. Содан кейін практикалық  сабақтарда оқушылардың өзін-өзі  басқару карточкалары негізінде  меңгерілген теориялық материал бекітіледі.

Оқытушы сабақтың дидактикалық мақсаты  негізінде оқу материалының мазмұнын, оқытудың әдіс-тәсілдерін, сабақты  өткізу пішімдерін таңдап, сабақты  әзірлейді. Сабақты баяндау барысында  тақырып бойынша әзірленген көрнекіліктерді  пайдалану арқылы үйретілетін материалды жан-жақты қарастырады: сыртқы әсер ету факторлары және оларды ескеру, тақырып бойынша туатын мәселелерді  шешу, өмірмен байланыс, зерттеулер жүргізу және отандық тәжірибе). Материалдың білімдік элементтерін анықтау бойынша шығармашылық тапсырмалар береді [9].Тақырыпты бекіту өзін-өзі басқару карточкаларының және оқу карталарындағы 3 деңгейлі тапсырмаларын орындау негізінде жасалады.

Жалпы алғанда «Жүйелік тәсіл технологиясы» бойынша арнайы пәндерді үйретуде қандай нәтижеге жетуге болады десек: Ол

• Оқушыларды өздігінен білім алуға үйрету;
• Сабақтың сапасын оқушыларға шығармашылық тапсырмалар беру және оларды қорғату арқылы арттыру;
• Жүйелік тәсіл технологиясы туралы біліктілік, дағдыларын қалыптастыру;
• Қарым-қатынас жасау, әртүрлі деңгейлі тапсырмаларды   орындау арқылы оқушылардың жеке психологиялық және    жас ерекшеліктерін ескеру;
• Оқытудан өзін-өзі оқытуға біртіндеп ауысу;
• Тақырыпты меңгеруге кететін уақыттың азаюы;
• Әртүрлі қайнаркөздермен өзбетімен жұмыс істеу    дағдыларын қалыптастыру;
• Білім мен біліктілікті жүйелі түрде бақылау

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

Қазақстан Республикасының 2015 жылға  дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасында “жоғарғы білім берудің мақсаты - жеке тұлғаның саналы жоғары білім  алуға деген  мүдделерін қанағаттандыру, әрбір адамға оқытудың мазмұны, таңдауға кеңінен мүмкіндік беру” делінген. Демек,  болашақ маманға кәсіби білім беру арқылы рухани және инновация  жағынан дамуындағы  ролін терең  зерттеуді қажет етеді.

Қазақстандағы білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы жобасында Қазақстанда білім алатындарды  сапалы біліммен қамтамасыз етіп, халықаралық рейтингілердегі білім көрсеткішінің жақсаруы мен қазақстандық білім беру жүйесінің тартымдылығын арттыру үшін, ең алдымен, педагог кадрлардың мәртебесін арттыру, олардың бүкіл қызметі бойына мансаптық өсуі, оқытылуы және кәсіби біліктілігін дамытуды қамтамасыз ету, сондай - ақ педагогтардың еңбегін мемлекеттік қолдау мен ынталандыруды арттыру мәселелеріне үлкен мән берілген. Осыған байланысты қазіргі таңда еліміздің білім беру жүйесіндегі реформалар мен сыңдарлы саясаттар, өзгерістер мен жаңалықтар әрбір педагог қауымының ойлауына, өткені мен бүгіні, келешегі мен болашағы жайлы толғануына, жаңа идеялармен жаңа жүйелермен жұмыс жасауына негіз болары анық. Олай болса, білімнің сапалы да саналы түрде берілуі білім беру жүйесіндегі педагогтердің, зиялылар қауымының деңгейіне байланысты.

Дәстүрлі білім беру жүйесінде  білікті мамандар даярлаушы кәсіби білім беретін оқу орындарының  басты мақсаты – мамандықтарды  игерту ғана болса, ал қазір әлемдік  білім кеңестігіне ене отырып, басекеге қабілетті тұлға дайындау үшін адамның құзырлылық қабілетіне сүйену арқылы нәтижеге бағдарланған білім беру жүйесін ұсыну –  қазіргі таңда негізгі өзекті мәселелердің бірі [2].

Бiлiм беру жүйесi қоғамның әлеуметтiк – экономикалық дамуында жетекшi роль атқарады, сондай – ақ оны әрi қарай айқындай түседi

Мемлекеттік білім стандарты  деңгейінде оқыту үрдісін ұйымдастыру  жаңа педагогикалық технологияны ендіруді міндеттейді. Сондықтан оқу-тәрбие үрдісінде жаңа инновациялық әдіс - тәсілдерді енгізу оқушылардың білімге  деген қызығушылығын, талпынысын арттырып, өз бетімен ізденуге, шығармашылық еңбек етуге жол салу.

білім беру деңгейінде қолданылатын оқыту технологиялары төмендегі  негізгі талаптарға сәйкес болуы керек.

-       Оқу үрдісінде  білім  алушылардың өздерін еркін сезінуіне жағдай туғызу.

-          Оқушылардың оқуға деген қызығушылығын дамыту, күтілетін нәтижелерге жетуге талаптандыру.

-          Жеке бас дамытуға бағытталған әдіс - тәсілдерді қолдану.

-          Өз бетімен жұмыс істеп, шешім қабылдауға мүмкіндіктер туғызу.

 

 

Қолданылған әдебиеттер:

 

1. Қазақстан Республикасында білім беруді дамытудың 2005-2010 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасы // Астана . 2004. 28-б
2. Селевко Г.К. Современные образовательные технологии. М., Народное образование, 1998.
3. Галиев Т.Т. Интенсификация учебного процесса: системный подход, Астана 2005 год;
4. Тимофеева Ю.Ф. Системный подход в организации развивающей образовательной среды как основы творческой деятельности в период профессиональной подготовки молодых специалистов. Монография. – М.: Издательство “Прометей”, 2004. – 188с.;
5. Сымайлов Қ. “Қазақстан. 1996 “Оқу ақпаратын ақпараттық технология жағдайында меңгеру”
6. А.И. Бочкин. Методика преподавания информатики. Вышейшая школа 1998 ж. Информатика под ред. Н.В. Макарова. М: 2000 ж.