Қазақстанның банктік ақпараттық жүйесі

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

3. АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕНІҢ ДЕҢГЕЙІН БАҒАЛАУ ЖӘНЕ ОНЫ ҚОЛДАНАТЫН АУДАНДАР

3.1.  АҚПАРАТТЫҚ ЖҮЙЕНІ ЖАСАУҒА КЕТКЕН ШЫҒЫНДАРДЫ БАҒАЛАУ 

 

Àºïàðàòòûº æ¾éеíi ïàéäàëàíó¹à æàñàó¹à æ¸íå åíãiçóãå øû¹ûíäàðäû áà¹àëàó æ¾éåíiң ºîðûòûíäûñûí øû¹àð¹àíäà Ақпараттық жүйені тұрғызуға, ендіруге және өмірде кең көлемде қолдануды бағалау және оған кеткен шығындарды есептеу ақпараттық жүйені жасаудағы ең маңызды да жұмыстардың бірі болып есептеледі.

Øû¹ûíäàðäûң åñåái 26 кестеде ê¼ðñåòiëãåí. Òàáëèöàäàí êåéií ò¾ñiíäiðìåñi æàçûë¹àí.

 

 

Åñåïòåó ¾øií áàñòàïºû äåðåêòåð

26-кесте

 

№ п/ п		ʼðñåòêiøòåðäiң àòàëóû		Áåëãiëåíói	´ëøåì бiðëiãi		ʼðñåòêiø-òåðäiң ì¸íi			Åñêåðòó
		´íäiðiñòiê øû¹ûíäàð		Кп	Ìûң. тг		35,8
1		Ïðèâÿçêà¹à æ¸íå æîáàíû åíãiçóãå êåòåòií øû¹ûíäàð		Кп 1	Ìûң. тг		10,0
		Æîáàíû ñàòûï àëó¹à êåòåòií øû¹ûíäàð		Кп 2	Ìûң. тг		25,8
2		Дербес компьютердің құны º½íû		Кэвм	Ìûң. тг		108,0
3		Æûëäûº ïàéäàëàí¹àí øû¹ûíäàð		Зэ	Ìûң. тг		21,06
4		Ұéûìäàðäûң æ½ìûñ á¼ëiìäåðiíäåðiíäåãi æ½ìûñøûëàðäûң ñàíû		Ч	Àäàì		5
5		ƽìûñøûíûң îðòàøà ñà¹àòòû  ì¼ëøåðëåìåñi		З	Тг.		0,85
6		²îñûìøà æàëàºûíû åñêåðåòií êîýôôèöèåíò		g			0,7
7		Ïåíñèîíäûº ôîíäòàð¹à åñêåðåòií êîýôôèöèåíò		C			0,14
8		²îñûìøà øû¹ûíäàðäû åñêåðåòií êîýôôèöèåíò		H			0,33
9	ÏÊ –íû ºîëäàíó êîýôôèöèåíòi		V					0,0875
10	ÏÊ-¹à áåðiëåòií áàñòàïºû ê¼ëåìiíåí áàñòàï æ½ìûñ ïàéûçûí àíûºòàéòûí êîýôôèöèåíò		p			%		75,0
11	ÏÊ æ½ìûñûíûң æûëäûº ôîíäòûº àóºûòû		Тэвм			Час		2214,0	Åñåïòåëi-íói
12	Åñåïòi øû¹àðó àóºûòû		Треш			Час		30,0	Предварит. расчет
13	Åíãiçiëãåí àºïàðàòòûң ê¼ëåìi		Овв			мың.таңба.			Расчетные данные
14	´íäiðiëãåí àºïàðàòòûң ê¼ëåìi		Ообр			Кбайт			Расчетные данные
	Øû¹àòûí àºïàðàòòû” ê¼ëåìi		Овыв			тыс. симв			Расчетные данные
16	Íàºòû (åñåïòåëãåí)								Мәліметтер
	Æûëäûº ôîíäòûң óàºûòû		Фвр			сағат		11022,0	таблициясы
17	Óàºûò ôàêòîðûíà áiðäåé óàºûòòû øû¹ûíäàðäû êåëòiðó íîðìàòèâi		Енп			сағат		0,1

 

 

26-кестеде êåëòiðiëãåí ò¾ñiíäiðìåñi

 

1. Ñàòûï àëó¹à  êåòåòií øû¹ûíäàð ¸çiðëåãiø åñåïòåéäi æ¸íå òåõíèêàëûº ìåêåìåíiң, òåõíèêàëûº æ¸íå æ½ìûñ æîáàíûң æàñàó¹à êåòåòií øû¹ûíäàð æèûíòû¹ûí º½ðàéäû. Æîáàíû åíãiçóãå êåòåòií øû¹ûíäàð, åíãiçó óàºûòû iøiíäå, ¸çiðëåãiøòåðäiң æàëàºûñûíûң ñîìàñûí åñêåðiï àíûºòàëàäû. Æîáàëàðäûң ïðèâÿçêà¹à øû¹ûíäàððû æîáàíû åíãiçó øû¹ûíäàðûíà åñåïòåëiíåäi.

2. ДК-дің º½íû Ïðàéñ ëèñò º½æàòûíàí àëûíàäû.

3. Æûëäûº  ïàéäàëàíûë¹àí øû¹ûíäàð (20 òàáëèöà).
4. Åñåïòåóìåí àéíàëûñºàí æ½ìûñøûëàðäûң ñàíû.
5. Îñû æ½ìûñøûëàðäûң îðòàøà óàºûòòûº ì¼ëøåðëåìåñi.

6,7,8 æîáà åíãiçiëåòií ìåêåìåíiң åñåï-øîò á¼ëiìiìåí  åñåïòåëiíåäi.

9. ÏÊ-íû ºîëäàíó êîýôôèöèöåíòi æàñàëûíàòûí åñåïòåð (êîìïëåêñòi åñåïòåð) ¾øií 1- äåí àñïàóû êåðåê æ¸íå  æ½ìûñ óàºûòûí æàëïû ºîëäàíóäûң ¾ëåñií ê¼ðñåòåäi.

10. Àë¹àøºû ê¼ëåìiíåí æ½ìûñ ïàéçûí åñêåðåòií, дербес компьютерге áåðiëåòií êîýôôèöèåíò åñåïòåð ê¼ëåìiíå ïàéçäûº ºàòûíàñûí º½ðàéäû, ºîëûìåí åñåïòåëiíãåí.

11. Дербес компьютерді æ½ìûñ óàºûòûíûң æûëäûº ºîðû 18 òàáëèöàäà åñåïòåëiíãåí.  

 

 

 

Дербес компьютерді æ½ìûñ óàºûòûíûң æûëäûº ºîðû

27-кесте

 

	1 ñìåíàäà¹û óàºûò  ñàíû	Ñìåíà ñàíû	ƽìûñøûëàð ñàíûíûң æûëäûң ñìåíàñû	ДК-дің æûëäûқ ôîíäûíûң æ½ìûñû
ÏÊ ò¾ði
Pentium	8,2	1	270	2214

 

 

12. Åñåïòi øû¹àðó óàºûòû  ¼íäåëãåí ôîðìàíûң ñàíûí åñêåðiëiï, ýìïïèðèêàëûº æîëìåí åñåïòåëiíåäi. 

13. Åíãiçiëãåí àºïàðàòòûң ê¼ëåìi ¸ðáið êiðiñ ôîðìàäà¹û àºïàðàò ê¼ëåìiíiң ºîñûíäûñû ðåòiíäå åñåïòåëiíåäi. Áið ôîðìà àðºûëû àºïàðàò ê¼ëåìi êåëåñi æîëìåí àíûºòàëàäû: áið æîëäà¹û òàңáàëàðäûң ìàõñèìàë ñàíû ái𠺽æàòòà¹û æîëäàð ñàíûíà ê¼áåéòiëåäi.

14. Òàңáà ðåòiíäå ¼ңäåëåòií àºïàðàò ê¼ëåìi åíãiçiëåòií àºïàðàò ê¼ëåìiíiң æ¸íå àºïàðàòòûң ºîñûíäûñûíàí ò½ðàäû, îë åñåïòåð æèûíûí åñåïòåó ¾øií ì¸ëiìåòòåð ºîðûíäà ºîëäàíûëàäû. ´ңäåëåòií àºïàðàò ê¼ëåìií Êáàéòºà àóäàðó ¾øií àëûí¹àí ºîñûíäûíû 6-¹à ê¼áåéòiï 8-ãå á¼ëó êåðåê.

15. Øûººàí àºïàðàò ê¼ëåìi ¸ðáið  øû¹ûñ ôîðìàñûíäà¹û àºïàðàò ê¼ëåìiíi”  ºîñûíäûñû ðåòiíäå åñåïòåëiíåäi. Áið  ôîðìà àðºûëû àºïàðàò ê¼ëåìi êåëåñi æîëìåí àíûºòàëûíàäû: áið æîëäà¹û  òàңáàëàðäûң ìàкñèìàë ñàíû ái𠺽æàòòà¹û æîëäàð ñàíûíà ê¼áåéòiëåäi. 

1 æ½ìûñøû¹à æûëäûº  æ½ìûñ óàºûòûí åñåïòåó

28-кесте

 

ʼðñåòêiøòåð	´ëøåì áiðëiãi	Ñàíäàð
Êàëèíäàðü óàºûòû	ʾíäåð	366
Äåìàëûñòàð ê¾íäåði	ʾíäåð	53
Ìåéðàìäàð ê¾íäåði	ʾíäåð	8
Íîìèíàëäû óàºûò	ʾíäåð	305
ƽìûñºà øûºïàó:
Îòïóñêòàð	ʾíäåð	24
Àóырған күндері	ʾíäåð	11
Мемлекеттік ìiíäåòòåð	ʾíäåð	0
1 æûëäà¹û ôàêòèêàëûº æ½ìûñ  ê¾íäåð ñàíû	ʾíäåð	270
Ìåéðàì àëäûíäà¹û ê¾íäåð ñàíû	ʾíäåð	7
Íàºòû(øû¹ûí)
Óàºûòòû” æûëäûº ºîðû	Ñà¹	2204,4

 

 

Ôâð = (1 æûëäà¹û ôàêòèêàëûº æ½ìûñ ê¾íäåð ñàíû – Ìåéðàì àëäûíäà¹û ê¾íäåð ñàíû) * 8,2 + Ìåéðàì àëäûíäà¹û ê¾íäåð ñàíû * 7 = (270-8)*8,2 + 8*7 = 2204,4 ñà¹

Æîáàíû åíãiçó àëäûíäà¹û ïåðñîíàëìåí îðûíäàëàòûí æ½ìûñ ê¼ëåìi ìûíà ôîðìóëàìåí àíûºòàëàäû (Do): 

 

Do = ÷*Ôâð ,                    ( 1 )

̽íäà¹û

×–  àäàì, ïåðñîíàë ñàíû;

Ôâð –1 æ½ìûñøû¹à æûëäûº æ½ìûñ óàºûòûí åñåïòåó,ñà¹. 

 

 

 

Ôâð åñåái òàáëèöàäà ê¼ðñåòiëãåí 3.

Do = 5 * 2204,4 = 11022,0 ñà¹

Æîáàíû åíãiçó àëäûíäà¹û ïåðñîíàëìåí iñòåëiíãåí æ½ìûñ º½íû (Ñî), ôîðìóëàìåí àíûºòàëàäû: 

 

Ñî= Do * Ç *[(1+g) * (1+C) + H],              (2)

̽íäà¹û:

Do – æîáàíû åíãiçó àëäûíäà¹û  ïåðñîíàëäû” æ½ìûñ ê¼ëåìi;

Ç – áið æ½ìûñøûíûң îðòàøà ñà¹àòòûº ñòàâêàñû;

G – ºîñûìøà æîëîºûíû  åñêåðåòií êîýôôèöèåíò;

Ñ - ïåðñîíàëäû ôîíäºà åñåïòåóäi åñêåðåòií êîýôôèöèåíò;

Í - ºîñûìøà øû¹ûíäàðäû åñêåðåòií êîýôôèöèåíò. 

 

Ñî= 11022,0 * 0,85 * [ (1+0.7)*(1+0.14) + 0,33 ] =   21248,2116 = 21,25 ìû”.òã. 

 

Àºïàðàòòûң àâòîìàòòàíäûð¹àí ¼ңäåó øàðòûíäà æ½ìûñ ê¼ëåìií ïåðñîíàëäàí ºàë¹àí æ½ìûñïåí ºîñûëàäû ñîíûìåí ºàòàð ДЭЕМ-ның ýêñïëîòàöèÿñûíàí

    ÀÐÌ æîáàíû  åíãiçãåííåí êåií æ½ìûñòû ½éûìäàñòûðóìåí àéíàëûñºàí ïåðñîíàëäàí ºàë¹àí æûëäûº æ½ìûñ ê¼ëåìi ìûíà ôîðìóëà àðºûëû àíûºòàëûíàäû (Dîñò ): 

 

Dîñò = Do * ( 1 – p / 100 ),                     ( 3 )

̽íäà¹û:

Do –  ÀÐÌ æîáàíû åíãiçó  àëäûíäà¹û ïåðñîíàëìåí iñòåëiíãåí  æûëäûº æ½ìûñ ê¼ëåìi,ñà¹;

 –  коэффициент, алғашқы жұмыс көлемін дербес электронды есептеуіш машинаға бергенін есепке алғандағы үлесі.

Dост = 11022,0 * ( 1-75/100 ) = 2755,5 час. 

Персоналға міндеттелген жобаны енгізу барысындағы істелген жұмыстың құнын(Сост) келесі өрнек арқылы анықтаймыз: 

 

Сост = Dост * з *[ (1+g) * (1+C) + H ],          ( 4 ) 

 

Сост = 2755,5 *0,85 * [ (1+0.7)*(1+0.14) + 0,33 ] =   5312,0529 тг = 5 

 

 

 

Dост = 11022,0 * ( 1-75/100 ) = 2755,5 ñà¹.

Æîáàíû åíãiçó øàðòòàðûíäà, ïåðñîíàëäàí ºàë¹àí æ½ìûñòàðäûң º½íû  (Ñîñò) ìûíà ôîðìóëà àðºûëû àíûºòàëàäû: 

 

Ñîñò = Dост * з *[ (1+g) * (1+C) + H ],          ( 4 ) 

 

Ñîñò = 2755,5 *0,85 * [ (1+0.7)*(1+0.14) + 0,33 ] =   5312,0529 тг = 5,3 ìûң.òã.

 

ДЭЕМ (ДК) êåòêåí æûëäûº ýêñïëóàòàöèÿëûº øû¹ûíäàð 20 òàáëèöàäà ê¼ðñåòiëãåí. 

 

 

 

 

 

 

ДЭЕМ (ДК) êåòêåí æûëäûº ýêñïëóàòàöèÿëûº øû¹ûíäàð

29-кесте

à

№ п/п	Øû¹ûíäàðäûң ñòàòüÿëàðûíûң àòàëóû	²½íû(ìûң.òã)
1	Êåçåêòi æ¸íå ïðîôèëàêòèàêëûº æ¼íäåóãå	5,4
	(ДЭЕМ º½íûíûң 5%)	12,96
2	ДЭЕМ àìîðòèçàöèÿñû (ДЭЕМ º½íûíûң 12%)	2,16
3	Ìàòåðèàëääàð¹à øû¹ûíäàð (ДЭЕМ º½íûíûң 2%)	0,54
4	²àë¹àí øû¹ûíäàð (ÏÝÂ̺½íûíûң 0,5%)
	²îðûòûãäû ýêñïëóàòàöèÿëûº øû¹ûíäàð	21,06

 

 

ÀÐÌ æîáàñûíûң æ½ìûñ iñòåóiíå áàéëàíûñòû, ýêñïëóàòàöèÿëûº øû¹ûíäàð ¾ëåñi ìûíà ôîðìóëàìåí àíûºòàëàäû:

 

 

Ððåø*Òððåø*Çý

Ñâö = ______________ ,                          (5)

Òýâì

ì½íäà¹û

Ððåø-æûë áîéû åñåïòiң øåøiìiíiң ìåðçiìäiëiãi;

Çý-æûëäûº ýêñïëóàòàöèÿëûº øû¹ûíäàð(4 òàáëèöà), ìûң.òã;

Òýâì-ДК-дің æ½ìûñ óàºûòûíûң æûëäûº ºîðû (2 òàáëèöà), ñà¹;  

 

Æîáàäà¹û åñåïòåðäi øåøó ìåðçiìäiëiãi ¸ðò¾ðëi áîëñà, îíäà îë åêi ºîñûë¹ûøòûң ºîñûíäûñû ò¾ðiíäå ê¼ðñåòiëåäi. Áiçäiң ìûñàëäà îë: 

 

Ñâö=Ñâö1+Ñâö2.

 

 

Ñâö1=(60*15*21,060)/2214=8,5609 ìû”.òã 

 

Ñâö2=(17*15*21,060)/2214=2,4256 ìû”.òã 

 

Æèíàºòûң áàðëûº åñåïòåði ¾øií:

Ñâö=8,5609+2,4256=10,9865 ìûң.òã

Æîáàíû åíãiçó æà¹äàéûíäà, àºïàðàòòû ¼ңäåóãå æ½ìñàëàòûí æûëäûº øû¹ûíäàð   º½ðàéäû (Ñàâò):      

 

Ñàâò=Ñâö+Ñîñò , (6 )

ì½íäà¹û:

Ñâö- æîáàíû åíäiðó æà¹äàéûíäà àºïàðàòòû ¼ңäåéòií ýêñïëóàòàöèÿëûº øû¹ûíäàð, ìûң.òã;

Ñîñò- ÀÐÌ æîáàíûң ýêñïëóàòàöèÿ øàðòûíäà¹û ïåðñîíàëäàí ºàë¹àí æ½ìûñòàðäûң áà¹àñû, ìûң.òã

Ñàâò=10,9865+5,3=16,2865  ìû”.òã 

 

ÀÐÌ (åñåïòåð æèíà¹ûíûң) åíãiçóäåãi  æûëäûº ¾íåìäiëiãi (Ñàðì) º½ðàéäû:

Ñàðì=Ñî-Ñàâò               (7),  

ì½íäà¹û:

Ñî-ÀÐÌ åíãiçóãå äåéiíãi àºïàðàòòû ¼íäåóãå æ½ìñàë¹àí øû¹ûíäàð, ìûң.òã.

Ñàâò- ÀÐÌ åíãiçó øàðòòàðûíäà àºïàðàòòû ¼íäåóãå æ½ìñàë¹àí øû¹ûíäàð, ìûң.òã. 

 

Ñàðì=21,25+16,2865=4,9635 ìû”.òã

 

3.2. ÀҚПАРАТТЫҚ ӨНІМНІҢ КОММЕРЦИЯЛЫҚ ЖҮЗЕГЕ АСЫРУ ҚОРЫТЫНДЫСЫН САРАПТАУ ЖӘНЕ СИПАТТАУ

 

«Банктің қаржылық сенімділігін бағалау» àºïàðàòòûº æ¾éåсіíiң òèiìäiëiãiíåí ¼çiíiң ºîëäàíóûíà áàéëàíûñòû ä¸ðåæåíi ò¾ñiíåäi, òàңäàë¹àí ìåêåìåíiң åñåïòåó ïðîöåñòåðiíiң ä½ðûñòû¹û æ¸íå æàºñû èêåìäiëiê ºàìòàìàñûç åòó ìàºñàòûìåí ñ½ðàíûñòàðäû ºàëûïòàñòûðó, îíûң òåõíèêàëûº æ¸íå ìåòîäîëîãèÿëûº æåòiëãåíäiëiãi æ¸íå ýêîíîìèÿëûº ìàºñàòòûëû¹û.

Àºïàðàòòûº æ¾éåíiң òèiìäiëiãi ¼íäiðiñòiëiê, ä¸ëäiê, ñåíiìäiëiê, èêåìäiëiê, èíòåðôåéñòiң æàºûíäûëû¹û, èíòåðàêòèâòi  æ¾éåäå æ½ìûñ iñòåó ì¾ìêiíäiãi æ¸íå ò.á. ñèÿºòû ê¼ðñåòêiøòåðäiң àíûºòàìàñûí ¼çiíå êiðãiçåäi.

Àºïàðàòòûº - içäåó ñàëó æ¾éåñií ôóíêöèÿíàëäàó øàðòòàðû ¾çäiêñiç ¼çãåðói ì¾ìêií, ¸ñiðåñå îë ï¸íäiê àóäàí¹à òèiñòi, îë íàºòû ºîñûìøàëàð¹à, ¼ңäåëiíåòií àºïàðàòòûң ê¼ëåìiíå, ñîíûìåí ºàòàð øåøiëåòií åñåïòåðäiң òiçiìi, îëàðäûң ìàçì½íû. Îñû æà¹äàéäà áåðiëãåí àºïàðàòòûº - içäåó ñàëó æ¾éåñi ýëåìåíòòåðäiң àðàñûíäà¹û  åñåïòåëãåí æ½ìûñòûң ê¼ëåìií îïåðàòèâòi ºàéòà òàðàòó¹à ºàáiëåòòiëiãií ºàìòàìàñûçäàíäûðó¹à, ñîíûìåí æàңà åñåïòåðäi ºîñó¹à áîëàòûíäàé êåң ê¼ëåìäi æåòêiëiêòi èêåìäi áîëàäû.