Өнімнің сипаттамасы

Сыраны қолдан жасалған ішімдікпен теңеуге болады, өйткені, сыра мен  қолдан жасалған ішімдікте зиянды заттар ұзақ уақыт сақталады. Сыра аз әсер етуші ішімдіктің қатарына жатпайды, өйткені  соңғы жылдары сырада ішімдіктің 14% бар. Араққа қарағанда адамда сыраға деген құштарлық 3-4 рет жылдам дамиды.

 Сыра ішімдігі –  ауыр психологиялық ауру, яғни  адам өз қалыпа немесе мінез  – құлқына баға бере алмайды.  Ең маңыздысы ол қол жетімді және жеңіл қолданбалы. Оны ішу үшін дастархан жаю қажет емес, сыраны жалғыз, достар арасында, үйде, көшеде, отырып немесе жүріп келе жатып та ішуге болады. Сыраның градусы көп болғандықтан араққа қарағанда оны емдеу қиынға әкеліп соқтырады.

 Мамандардың көзқарасы  бойынша, сыра ішімдігі – емделуге  оңай берілмейтін ішімдіктің  бір түрі.

Сыра шөлді жақсы қандырады, оны аш қарынға ішу қауіпті. Сырада көп болатын ашытқы өнімдері және көмірқышқыл асқазан және ішек шырыштысын тітіркендіреді.

Сыраның құрамында токсинді заттар сонымен қатар, ауыр металлдардың тұздары бар, олар эндокринді жүйенің  өзгеруіне әкеліп соқтырады. Хмельдің қызметіне қарай сырада психобелсенді заттар бар ол адамға масайтатын әсер береді. Уақыт өте келе адам сырасыз дем ала алмайды, босанси алмайды және сыраны қабылдау мөлшері арта түсетіндіктен есте сақтау қабілеті нашарлайды.

Сыраға әуестік нағыз  ерлерге лайық деп санайтындар  қателеседі. Сыраны жиі ішетін ер адамдарда  жыныс гармоны тестестерон жоғалады, кеуде бездері өседі, дөңгелек қарын  пайда болады, ағзада су құрамы көбейеді, бұлшық ет едәуір азаяды. Сыра ішімдігінің әсерінен адамдар жалқау, әлсіз және дөрекі болып көрінеді.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2 Сыра өнімінің сапа деңгейін бағалау

2.1 Өндірістік өнімнің сапа көрсеткіштерін анықтау

 

 

Қасиетіне байланысты сапа көрсеткіштерінің бірнеше тобын  ажыратып көрсетуге болады:

1.Тағайындалу көрсеткіші. Бұл көрсеткіш негізгі функцияларды анықтайтын өнімнің қасиеттерін сипаттайды. Олар өнімнің сапа деңгейінен олардың басты тағайындалуы (өнімдік, қуаттылық және т.б.) көзқарасынан, сонымен бірге өнімнің пайдалануынан (тұтынылуынан) пайдалы эффект көрсетеді. Тағайындаудың көрсеткіштерін кейде конструктивті көрсеткіштер деп атайды.

2. Кідіріссіздіктің көрсеткіші. Бұл көрсеткіш уақыттың кейбір аралығында жұмысқа қабілеттілікті үздіксіз сақтау қасиеттерін сипаттайды. Осы көрсеткіш тағайындалуы бойынша пайдалану мерзіміне және сақтау мерзіміне жатады.

3. Ұзақ уақытқа жарамдылық көрсеткіші. Бұйымның техникалық қызмет көрсету және жөндеу жүйесінде орнатылған шекті күйіне дейін жұмысқа қаблеттілігін сипаттайды.

4. Жөндеуге жарамдылық көрсеткіші. Бұйымның ақаулары немесе бұзылулары туралы және олардың себептерін анықтауға және алдын алу (жөндеу және техникалық қызмет көрсету) қасиеттерін сипаттайды. Жөндеуге жарамдылық көрсеткіштеріне мынандай конструктивті ерекшеліктер: диагностикалық және бақылау құрылымдары, реттеу орындары жатады.

5. Сақтау көрсеткіші. Өнімді тасымалдау және сақтау кезінде тағайындалған сапа көрсеткіштерінің белгілі бір уақыт аралығында өзгермеуін сипаттайды.

6. Шикізатты, материалдарды, отынды жергілікті және еңбек ресурстарын үнемді қолдану көрсеткіші. Эксплуатация кезінде шикізаттың, материалдардың, отын, энергия және еңбек ресурстарының қолданылу деңгейін оның техникалық бейнесі бойынша бұйымдардың құрамына мінездеме береді.

7. Эргономикалық көрсеткіші. «Адам-бұйымды қолданылу ортасы» жүйесін сипаттайды және адамның осы бұйыммен ара қатынасының эффектілігін жоғарлату үшін өнімге қойылған талаптарды есепке алады. Эргономикалық көрсеткіштер былай анықталады:

- Адамның антропометриялық  сипаттамасымен;

- Адамның қимыл белсенділігінің  сипаттамасымен;

-Адамның сезім мүшелерінің  жұмыс жасау мүмкіндіктерімен  және ерекшеліктерімен;

- Адамның қабылдау, есте сақтау, ойлану ерекшеліктерінің сипаттамасымен;

- Адамның бұйыммен өзара жұмыс істеуде кәсіби дайындығының деңгейін есепке алу қажеттілігімен.

8. Эстетикалық көрсеткіші. Ақпараттық айқындылықты, форманың ұтымдылығын, композицияның бүтіндігін және өнімнің өндірістік орындалуын әбден жетілулерді сипаттайды.

9. Технологиялық көрсеткіші. Өнімді жөндеу және дайындау кезінде еңбектің жоғарғы өнімділігін қамтамасыз ету үшін конструкторлық-технологиялық шешімдердің тиімділігін сипаттайды.

10. Тасымалдауға жарамдылық көрсеткіші. Кеңістікте өнімнің тасымалдауға және орын ауыстыруға ыңғайлылығын анықтайтын қасиеттерді сипаттайды.

11. Стандарттау және унификация көрсеткіші. Бұйымдарда стандартты құрама бөліктерді пайдалану дәрежесін және оның бейімделу дәрежесін сипаттайды.

12. Құқықтық – патенттік көрсеткіші. Бұйымдарда қолданылған техникалық шешімдердің жаңартылу дәрежелерін, олардың елде және шет елдерде патенттік қорғанысын және бұйымдардың кедергісіз іске асуын (елде және шет елдерде) сипаттайды.

13. Қауіпсіздік көрсеткіші. Өндірісте қызмет көрсететін қызметкерлердің, қоршаған ортаның қауіпсіздігін сипаттайды.

14. Қоршаған ортаға өнімнің  әсер ету көрсеткіші. Өнімді қолдану кезінде туындаған зиянды әсерлердің деңгейлерін сипаттайды.

15. Өнімнің сыртқы әсерге тұрақтылығының көрсеткіші. Қоршаған ортаның әсерінен өнімнің сапа құрамына кіретін қасиетін сақтау қаблеттілігін сипаттайды.

Кесте 1.

       Сыра өнімінің сапа көрсеткіштерін анықтау

№	Өндірістікөнімнің сапа көрсеткіштері	Өнімтоптары
		1	2	3	4	5
1	Тағайындалуы		+
2	Кідіріссіздіктер		-
3	Ұзақуақытқажарамдылықтар		-
4	Жөндеугежарамдылықтар		-
5	Сақталатындықтар		+
6	Шикізаттар, материалдар, отын, энергия жәнееңбекресурстарынүнемдіқолдану		-
7	Эргономикалық		-
8	Эстетикалық		(+)
9	Технологиялық		+
10	Тасымалдауғажарамдылықтар		+
11	Стандарттаужәнебейімделу		-
12	Құқықтық-патенттік		+
13	Қауіпсіздік		(+)
14	Қоршағанортағаықпалдар		(+)
15	Сыртқыәсергетұрақтылықтар		(+)

 

 

2.2 Өнімнің сапасын бағалаудың эксперттік әдістері

Квалиметрияның негізгі  принципине сәйкес кез-келген өнімніңнің  сапа деңгейін сан жағынан бағалау әр кезде сандық бағалаудың немесе берілген өнімнің сапасын анықтайтын және иерархиялық құрылымның ең жоғарғы деңгейінде орналасатын жай қасиеттерді өлшеуден басталады.

Осы қасиеттердің көп бөлігі физикалық емес шамалар категорияларына  жататынын ескеріп, әртүрлі өнімдердің сапа деңгейін бағалау кезінде көбінесе органолептикалық өлшеуді қолдану қажеттігі туындайтынын білу керек. Бұл жұмысты орындау көп жағдайда эксперт-маманға бағытталады.

Өнімнің жай қасиеттерін  эксперттік бағалаудың әдістемесін  дайындаудың ең маңызды аспектісінің бірі ретінде бағалау межіліктерін таңдау және негіздеу болып табылады. Өлшеу межіліктерін таңдауға бағалау  нәтиженің дұрыстығы тікелей  тәуелді болатыны экспериментті  түрде дәлелденген.

Практикада өнімнің жай  қасиеттерін бағалаудың эксперименттік әдістерін пайдалану кезінде  осындай бағалау жүргізудің әртүрлі  баллдық бағалау межіліктері  қолданылады.

Алыну тәсіліне байланысты баллдық бағалар эксперттермен  тікелей тағайындалған және бағалау  процесін формалау нәтижесінде алынған  баға болып бөлінеді. Бұл кезде, формалау эвристикалық немесе эксперименталдық болуы мүмкін.

Баллдық бағалаудың тікелей  тағайындалуы тәжірибе негізінде эксперттердің  объект сапасын белгілі қасиеттері бойынша бағалауды қабылдау кезінде  анализ арқылы алынған таңдамалы  бағалық межелік бойынша жүргізіледі. Бағалау межелігінде баллдар саны әртүрлі болуы мүмкін және эксперт бағалаған қасиеттердің градация деңгейін ажырату мүмкіндігімен анықталуы мүмкін.

Мысалы, сыра өнімінің сапа көрсеткішінің салмақтық  коэффицентін есептеу және өнім сапасын үш көрсеткіш бойынша есептеу.

 

Кесте 2.

Эксперттік бағалаудың көрсеткіштері 

Эксперттер саны	Көрсеткіштер
	Өнімнің иісінің көрсеткіші(Р1)	Өнімнің эстетикалық көрсеткіші (Р2)	Өнімнің дәмінің көрсеткіші (Р3)
1	5	7	7
2	6	5	6
3	4	6	3
4	7	4	5
5	4	4	6
6	5	5	5
7	6	6	4

 

 

 

Р₁==5,3;       Р₂==5,3;     Р₃==5,1.   

 

σ₁==0,33;                    σ₂==0,33;                   σ₃==0,32.

 

 

 

Сызба 1. Эксперттік бағалау нәтижелері

2.3 Өнімнің сенімділік көрсеткіші

 

Сенімділікке ең алдымен техникамен байланысты түсінік береді. Оны «бастартпау» ретінде қарастыруға болады, нақты тапсырманы орындау мүмкіндігі немесе «белгілі бір функцияны немесе функцияларды нақты уақыт ішінде нақты бір жағдайда орындау мүмкіндігі» болып табылады.

Техникалық түсінік ретінде  «сенімділік» нақты функцияны орындау ықтималдығы (математикалық мағынада). Сенімділікті бағалау үшін статистикалық мінездемелер қолданылады.

Бас тартуды дұрыс емес жұмыстың бірінші белгілерінің немесе жұмыс аппаратурасында келіспеушіліктің болуы деп түсінеді. Әрбір бастарту оның пайда болуының нақты уақытымен сипатталады.

Бастарту системасы  бұйым немесе өнім жасалуындағы қателікпен, жасалу кезіндегі ақаулықпен немесе жүйенің дұрыс эксплуатацияланбауынан болады.

Қазіргі жағдайда электронды құралдардың сенімділігіне үлкен  көңіл бөлінеді.

Сенімділіктің толық түсінігіне «жабдық үлгісінің өзіндік сенімділігі» түсінігі қарсы тұрады,яғни талап етілетін уақыт аралығында тексеру сынауларынан өткен берілген техникалық талапқа сай бастартусыз жұмыс ықтималдығы.Сенімділікті сынағанда өзіндік сенімділік өлшенеді. Ол жабдықтың операциялық сенімділігінен және келесі екі фактордың салдары: өзіндік сенімділік және эксплуатациялық сенімділіктен тұрады. Эксплуатациялық сенімділік өз кезегінде, аппараттың қолдануға сәйкестігін, тәртібімен және оперативтік қолдануының тәсілімен, жұмысшылардың квалификациясымен, әртүрлі бұйымдарды жөндеу мүмкіндігімен, қоршаған орта факторларымен және т.б анықталады.

Сенімділікке қатысты  негізгі түсініктер келесілер:

1. Түзетілуі – бұйымның, яғни бұйымның қазіргі уақытта берілген функцияларды дұрыс орындауды сипаттайтын негізгі параметр және сыртқы түр, эксплуатация ыңғайлылығын сипаттайтын қосымша параметрлер талаптарына сай болуы.
2. Түзетілмеу –бұйымның, яғни бұйымның қазіргі уақытта берілген функцияларды дұрыс орындау талаптардың біреуіне болса да сәйкес келмеуі.
3. Жұмыс жасау қаблеттілігі – бұйымның жағдайы, яғни бұйымның қазіргі уақытта берілген функцияларды дұрыс орындаудың барлық талаптарына сәйкес келуі.
4. Бастарту – бұйымның жұмыс істеу қаблеттілігінің толық немесе жартылай жоғалтуымен қорытындыланатын жағдай.
5. Толық бастарту – бұйымды тағайындалуы бойынша қолдану мүмкін емес болатын бастарту.
6. Бөліктеп бастарту – бұйымның белгілі бір бөлігін қолдану мүмкін болатын бастарту.
7. Бастартпау – бұйымның белгілі бір уақыт интервалында жұмыс жасау қабілеттілігін үздіксіз сақтау құрылысы.
8. Ұзақ мерзімділік – бұйымның жойылғанға дейінгі немесе басқа да шекті жағдайға дейінгі (мүмкін болатын жөндеуге келетін үзілістермен)жұмыс жасау қабілеттілігін сақтау құрылысы.
9. Жөндеуге жарамдылық – бұйым құрылысы, яғни бұйымдағы бастартуды жою үшін жасалатын техникалық қызмет көрсету және жөндеуге икемділігі.
10. Сенімділік – бұйым құрылысы, яғни бұйымның , оның бөліктерінің бастартпауына, ұзақ мерзімділігіне және жұмыс жасау қабілеттілігіне және берілген талаптағы бұйымның эксплуатациялық көрсеткіштерінің сақталуына негізделген.
11. Қалпына келуі – бұйымдағы бастартуды жойған соң бастапқы параметрлерді қалпына келтіруі, сонымен қатар жөндеу жүргізу нәтижесінде техникалық ресурсты қалпына келтіру құралысы.
12. Сақталуы – бұйымның нақты жағдайда және тасымалдау кезінде сенімділігін сақтау құрылысы.