Денсаулық сақтау саласындағы ақпараттандырудың принциптері

Мемлекеттің дағдарысқа қарсы қолданылатын құралдары

Құралдар Тоқырау фазасында Өрлеу фазасында 1. Ақша несие саясаты Пайыз мөлшерлі жалақысын төмендету, мемлекеттің бағалы қағаздарын ашық нарықта сатып алуы. Пайыз мөлшерлі жалақысын өсіру, мемлекеттің бағалы қағаздарын ашық нарықта сатуы. 2. Фискальдық саясат Бюджеттен қосымша шығындар жұмсау, салық ставкаларын төмендету. Бюджет шығындарын қысқарту, салық ставкаларын өсіру. 3. Жалақы мен тарифтер саясаты Жалақыны өсіру. Жалақыны төмендету. 4. Мемлекеттік инвестициялар саясаты. Инвестициялық бағдарламалардың жылдамдықпен орындалуы, мемлекеттік қолдау жасау. Мемлекеттік құрылысты және инвестицияларды тоқтату. Мақсат: Шаруашылық белсенділігін ынталандыру Шаруашылық белсенділігін тоқтату.

Алғашқы дағдарыс 1825 жылы Англияда басталған. Содан кейін ол 1836 ж., 1841 ж., 1847 жылы АҚШ, Англия мен Франция, Германияны қамтыды. 1857 жылғы дағдарыс бірінші дүниежүзілік циклдық дағдарыс болып саналады

17. Жұмыссыздық – елдегі еңбекке қабілетті тұрғындардың бір бөлігі өзіне пайдалы еңбекпен айналысатын кәсіп таба алмай дағдаратын әлеуметтік-экономикалық құбылыс.

 Жұмыссыздықтың түрлері:

- еркін – қызметкер  өзінің таңдауына не жағдайына  байланысты жұмыс орнынан бас  тартуы;

- мұқтаж – жалақының  төмен болуына байланысты қызметкерджің  жұмыстан бас тартуы;

- фрикциондық – қызметкерді  жасына, мамандығына, т.б. байланысты  орнынан ауыстыру;

- кейбір салалалрдың  маусымдық болуына байланысты;

- жасырын – жалған  жұмыспен қамтылғандық, яғни өндірістік  дағдарыс кезінде қызметкерлерді  жұмыстан шығармай , ақы төленбейтін  демалысқа шығарады.

Бұдан басқа жұмыссыздық қысқа (бір айдан аз уақыт), орта (бір жылдан аз уақыт), ұзақ (бір жылдан көп) мерзімді және циклдық болып бөлінеді. Мысалы, АҚШ-та орта есеппен қысқа мерзімді жұмыссыздықтың уақыты 5 аптадан аспайды, ал ұзақ мерзімді 6 айдан асады. Ұзақ мерзімдікке циклдық, құрылымдық ал қысқа мерзімдікке маусымдық, фрикциондық жатады. Жұмыссыздар санының көбеюіне әкелетін себептің бірі ЖҰӨ көрсеткішінің төмендеуі.

Жұмыссыздық әлеуметтік- негативтик процестерді күшейтеді, қоғамдағы әлеуметтік қайшылықтарды шиеленістіреді. Американдық ғалым М.Харвей Бренер 1970ж. АҚШ-тың халқы туралы көрсеткіштерді талдау кезінде мына жағдайға назар аударған. 30жыл сайын жұмыссыздық 1% -ке өсіп отырсаонда ол «әлеуметтік патология» көрсеткіштерін былай өсіреді:

- өзін-өзі өлтіру 4,1% -ке;

- кісі өлтіруді 5,7%-ке;

- түрмеге жабылып сотталғандар  санын 4% -ке;

- психикалық ауруға шалдыққан адамдар санын 4%-ке өсіреді.

Жаппай жұмыссыздық әлеуметтік-экономикалық мәселелердің ең ауырына жатады және ол қоғам өмірі мен адамдар арасындағы өркениеттік қатынастар формасына нақты қауіп тудырады.

 

 10. Инфляция – бұл  күрделі  де  көпфакторлы құбылыс. Ол ақша айналым арналарының артық ақша белгіліремен аса толып кетуінің нәтижесінде тауар мен көрсетілетін қызметтердің бағасының өсуі. Латын тілінен аударғанда инфляция «көтерілу, қабыну» дегенді білдіреді. Ол қағаз ақша  айналымына негізделген экономикаға  тән және ұдайы өндіріс процесінің бұзылуымен сипатталады.

Инфляция ең алдымен  тауар  бағаларының өсуі және  шетел валюталарының қымбаттауы ретінде көрінеді

Алтын немесе күміс ақша  айналымы  кезінде инфляция  болмайды, неге десеңіз,  ақша ол кезде құндылықтың белгісі емес нақты құндылықтың өзі болған; қажетті ақша көлемі   алтын – күміс қорымен реттелген. Қағаз  ақша   айналымында  жағдай басқаша қалыптасады. Мұнда  қағаз ақша  байлықтың  тек белгісі ғана.  Қағаз  ақша  қазына сақтау  қызметін толық атқара алмайды. Қор сақтау  үшін  адамдар ақшасына құнды  заттар алуға ұмтылады. Қор ретінде  қағаз ақша  шектеулі көлемде ғана сақталады. Олардың көбі айналымға шығарылады, айналымдағы ақша көлемі қажеттіліктен тыс өседі.

Инфляцияның пайда болу себептері:

Біріншіден, бұл мемлекеттік шығындар мен табыстар арасында қалыптасқан диспропорция немесе тепе – теңдіктің бұзылуы.

Екіншіден, егер инвистицияларды қаржыландыру, жоғарыда айтылған әдіспен, яғни Орталық банктің несие беруімен жүргізілетін болса, онда бұл да инфляцияның себебіне айналуы мүмкін.

Үшіншіден, осы күнгі экономикалық теория бағалардың жалпы өсуін ХХ ғасырда нарық құрылымының өсуімен түсіндіреді.

Түрлері: Баяу немесе жылжымалы инфляцияда бағаның өсуі 10% дейін болады. Бұл экономикаға қауіп туғызбайды.

Қарқынды инфляция (бағалардың жылына 10% - 200%-ке дейін өсу түрі) – экономика үшін едәуір қиын жағдай, бірақ іскерлік қатынастардың көбі қарқынды инфляцияны алдын ала ескеріп, оған икемделе береді

Инфляцияның әлеуметтік-экономикалық салдарлары[өңдеу]

Біріншіден, ол ұлттық табыс пен байлықты қоғамның әр түрлі топтарымен, экономикалық және әлеуметтік институттар арасында қалай болса солай және болжамсыз қайта бөлуіне мәжбүр етеді.[1]

Екіншіден, инфляцияның жоғары қарқыны және баға құрылымының күрт өзгеруі фирмалар мен үй шаруашылықтарының жоспарлауын қиындата түседі. Ңәтижесінде бизнес жүргізуде болжамсыздық пен қауіп-қатер көбейеді.

Үшіншіден, қоғамның саяси тұрақтылығы төмендейді, әлеуметтік шиеленіс өседі.

тұрақтылығы жоғары шетел валютасына сұраныс өседі. Капиталдың шетелге кетуі өседі,

Тікелей реттеу табыстар саясаты шеңберінде жүрді. Табыстар саясатын шартпен екі бағытқа бөлуге болады: жалақы мен бағалар өсуінің нысаналарын белгілеу және осыларға тікелей бақылау жүргізу. Осыларды қолдана отырып нақты табыстар мен бағаның өсуін төмендетуге тырысқан жағдайлар болған. Нысаналарға еркін орындалуға тиісті ережелердің жиынтығы жатады. Бақылауға заң актілерінің күші тән болады. Нысаналар ретінде баға мен жалақы ставкалары өсуінің максималдық шегі пайдаланылған. Жалақы ставкаларының өзгерстері әдетте барлық экономикадағы еңбек өнімділігінің өсу қарқындылығымен байланыста болады; бағалардың өзгерістері еңбекақыға жұмсалған шығындардың өзгерістерін өтеу үшін жүргізіледі. Осы бағыттың мәні мынада: жалдамалы жұмыскерлердің табысы реттеледі, ал пайда - жанама түрде баға рқылы реттеледі.

3. Экономикалық Қатынас, Халықаралық экономикалық қатынастар – әлем елдерінің арасындағы шаруашылық байланыстар жүйесі. Э. қ-дың аса маңызды нысандары – халықар. сауда, жұмыс күшінің көші-қоны, капитал әкетілімі мен халықар. несие, халықар. валюталық (есеп айырысу) қатынастары, халықар. ғыл.-тех. және өндірістік ынтымақтастық. Бұл нысандар бір-бірімен тығыз байланысты және өзар іс-қимылда болады. Халықар. сауда Э. қ-дың жетекші нысаны болып табылады.

ХЭК –тың негізгі формаларына жататындар:

1. Халықаралық сауда;

2. Капитал қозғалысы;

3. Жұмысше күші миграциясы;

4. Халықаралық өндірісті кооперациялау;

5. Ғылыми –техникалық айырбас;

6. Валюта –несие айырбасы

29. Кластер (ағылш. cluster) — белгілі өз сипаттары бар, дербес бірлік деп саналатын, бірнеше біртектес даналарды бір топқа бірлетіруі.

2009-04-29:

ЕЛОРДАДАҒЫ МЕДИЦИНАЛЫҚ КЛАСТЕР

 

 

²Болашақ госпиталі²

 

 

Орталық Азияда тіпті Шығыс Еуропа елдерінде баламасы жоқ бұл медициналық кластер клиникалары Елбасы Нұрсұлтан Назарбаевтың ұсынған идеялары негізінде егемен еліміздің денсаулық сақтау саласын дамытуда көшбасшы қызметін атқарып, халықаралық медицина стандарттарына сәйкес “Болашақ госпитальдеріне” айналуы керек. Халық сұранысы мен ұрпақ мүддесі жолындағы осы игілікті мақсатқа жету үшін өткен жылы Үкімет қаулысымен “Ұлттық медициналық холдинг” құрылып, оған кластер құрамындағы клиникалардың жұмысын басқару міндеті жүктелген болатын.

Республика денсаулық сақтау жүйесінің құрамдас бір бөлігі бола отырып, холдинг елордада салынған 6 инновациялық медицина мекемелерін басқаруға алды. Бұл клиникалардың жұмысын үйлестіре отырып холдинг тек қазақстандықтарға ғана сапалы медициналық қызмет көрсетіп қоймай, сонымен бірге алыс-жақын шетелдердің де сұранысын қанағаттандырмақ. Әрине, алға қойған мақсат аса жауапты. Дегенмен,“Болашақ госпиталі” негізіндегі міндеттер осындай мақсаттарды орындауды қажет етеді.

Еліміздің озық клиникаларының жұмысын үйлестіретін холдинг тұрғындарға сапалы медициналық қызмет көрсетумен қатар, ауруханалық басқарудың халықаралық стандарттарын тәжірибеге енгізбек. “Ауруханалық басқару жүйесін жетілдіру” бағдарламасы сонымен бірге ғылыми және білім беру салаларын да дамытуды мақсат тұтады. Бұл ретте АҚШ-тың және Батыс Еуропаның жетекші академиялық орталықтарының тәжірибесі кеңінен тартылады. Біліктілігі жоғары кадрларсыз денсаулық сақтау саласының қандай моделі болса да тиімділік бермейді. Сондықтан холдинг құрамына кіретін Орталықтар еліміздің медициналық кадрларын даярлау және қайта даярлау мақсатында ғылыми және практикалық базаға айнала отырып, университеттік клиникалар дәрежесіне көтеріледі. Студенттер осы клиникалардағы озық технология және жаңа медициналық құралдармен жұмыс істей отырып, инновациялық білімдерін тәжірибемен ұштастырады. Қорыта айтқанда, “Болашақ госпиталі” негізінде жүзеге асырылатын бұл бағдарлама қазақстандық медицинаның серпінді жобасы болып табылады.

26. Денсаулық сақтау саласындағы мемлекеттік реттеуді:

1) Қазақстан Республикасының Үкіметі; 
2) уәкілетті орган; 
3) өзге де орталық және жергілікті атқарушы органдар осы Кодексте белгіленген құзыреті шегінде жүзеге асырады.

Денсаулық сақтау саласындағы мемлекеттік реттеу:1) медициналық, фармацевтикалық қызметті мемлекеттік бақылау және мемлекеттік санитариялық-эпидемиологиялық қадағалау; 
2) медициналық және фармацевтикалық қызметті лицензиялау; 
3) денсаулық сақтау саласындағы аккредиттеу; 
4) денсаулық сақтау саласындағы аттестаттау; 
5) дәрілік заттарды, медициналық мақсаттағы бұйымдар мен медициналық техниканы, адам денсаулығына зиянды әсер ететін өнімдер мен заттардың жекелеген түрлерін мемлекеттік тіркеу, қайта тіркеу және олардың тіркеу деректемесіне өзгерістер енгізу; 
6) денсаулық сақтау саласындағы тауарлардың (жұмыстардың, көрсетілетін қызметтердің) техникалық регламенттерде, стандарттау жөніндегі нормативтік құжаттарда және шарттар талаптарында белгіленген талаптарға сәйкестігін растау; 
7) дәрілік заттардың және мемлекеттік денсаулық сақтау ұйымдары көрсететін медициналық қызметтердің бағаларына мемлекеттік реттеу жүргізу жолымен жүзеге асырылады.

25. макроэкономикалық тепе-теңдік — жиынтық сұраныс пен жиынтық ұсыныстың теңесуімен белгіленеді. Басқаша айтқанда, Вальрастың заңы бойынша, егер кейбір нарықтарда артық сұраныс болса, онда басқа нарықтарда осы көлемде артық ұсыныс болуға тиісті. Нәтижесінде, артық сұраныс пен артық ұсыныстың сомасы, қашан болмасын, нелге тең болады.[3]

Вальрастың тепе-теңдігі жетілген бәсекенің болуын тілеп қана қоймайды. Осымен қатар, ол бағадан басқа сұраныс пен ұсыныс факторларының барлығының тұрақты болуын тілейді. Ал осындай шарттар нақты экономикада болуы нөлге тең деуге болады. Сондықтан жалпы тепе-теңдік жалт етіп тез өтетін, өткінші жағдай — бәсекелік экономиканың идеалдық болмысы деуге болады. Бірақ «қайшылықсыз әлемнің» осындай үлгісін зерттеу, бәсекелік экономиканы түсінуге жол ашады. және осы мақсатқа жетуге нақты экономикалық ситуациядағы қандай тежеулер кедергі жасайтынын білуге мүмкіндік береді.

Экономикалық тепе-теңдікке жету әдістерін сипаттау үшін А.Маршаллдың неоклассикалық концепциясы кең қолданылады. Бұның мәні мынада: өндірушілер мен тұтынушылар өздерінің сату және сатып алу жоспарларын экономикалық конъюнктураның жағдайына үйлестіреді. Нәтижесінде, нарықтағы тепе-теңдік сұраныс бағасының ұсыныс бағасынан артып кетуінің әсері арқасында орнайды. Немесе, керісінше, ұсыныс бағасының сұраныс бағасынан артық болуының арқасында орнайды. Осындай артық болуларды есепке ала отырып, өндірушілер ұсыныс көлемін өсіреді, немесе төмендетеді.

Макроэкономикалық тепе-теңдіктің көптеген үлгілері болады.

Ф.Кенэнің (1694—1771 жылдары) «Экономикалық кестесі». Кенэ тұңғыш рет ұдайы өндіріс процесі мен қоғамдық жиынтық өнім айналымына жалпы талдау жүргізген. Ол барлық қоғамды үш тапқа бөледі: фермерлер табы — бұл өсімтал тап (ауыл шаруашылығына барынша қатынасатындар); иемденуші, меншік иелері табы (дворяндар, дін басшылары, чиновниктер, король өзінің көмекшілерімен); өнімсіз тап (ауыл шаруашылығымен айналыспайтындар, меншік иелеріне жатпайтындар).

Ф.Кенэ саяси экономия тарихында тұңғыш рет жиынтық қоғамдық өнімнің ұдайы өндірісі мен айналыс процесіне талдау жүргізген.Ол елдегі өндірілген дайын өнім айырбас арқылы қалай бөлінетінін және осының нәтижесінде өндірістің үзілмей қайталап жалғасып жүріп отыруының шарттары қалай жасалатынын көрсетеді.

Ф. Кенэнің "Экономикалық кестесінің" шарты бойынша ұдайы өндіріс процесі бес актіден тұрады

7. Ұлттық экономика —қызметі көбінесе елдің экономикалық аумағында жүзеге асырылатын шаруашылық бірліктердің жиынтығы (үкімет‚ жеке тұлғалар‚ пайда алмайтын жекеше ұйымдар‚ кәсіпорындар‚ фирмалар‚ компаниялар‚ т.б.).[1] Ұлттық есепшіліктің халықаралық тәжірибесінде экономика аумақ санатына мыналар жатады: елдегі әкімшілік басқарудың еркін тауар-ақша айналысы жүзеге асырылатын аумағы; әуе кеңістігі‚ мемлекеттің балық аулауға‚ шикізат‚ отын өндіруге айрықша құқығы бар аумақтық су мен құрлықтық қайраң; шет елдегі “аумақтық анклавтар”‚ яғни елдің дипломатикалық‚ әскери‚ ғылыми және басқа мақсаттар үшін меншікті жалдау негізінде немесе сатып алу жолымен басқа мемлекеттерде пайдаланатын экономикалық аймақтары; кеден бақылауынан азат аймақтар — бұл аймақта сыртқы сауда мәмілесінің заты болып табылатын кез келген материалдық құндылықтар кеден бақылауына жатпайды және импорт баждары мен алымдары салынбайды.[2 Біріншіден, ұлттық экономика ауқымында мемлекет үшін, елдің тіршілігі мен қиындықтарға төзімділігін қамтамасыз ету үшін өте маңызды мақсаттар іске асырылады. Бүл тұрғыда елдің азаматтарын тіршілік ету үшін ең қажетті нәрсемен (тамақпен, тұрғын үймен, электр энергиясымен және т.б.), халықтың ұдайы өндірісі үшін қажет қызметтермен (денсаулық сақтаумен, білім берумен) тұрақты әрі үздіксіз қамтамасыз ету міндеті қойылады. Ұлттық экономика осы міндеттерді экономикалық жүйенің тұрпаты мен экономиканың үлгісі қандай болуына қарамастан әр уақытта шешуге тиіс. Осы деңгейдегі мақсаттарға аумақтың тұтастығын сақтау, сенімді қорғаныс әлеуетінің және әлемде сындарлы саяси беделдің болуы жатады. Елдің тағдыры үшін осы мақсаттар өте маңызды болады.