Маркетингті жоспарлау

-  Өндірістің      экономикалық  тиімділігін      арттыру      жоспары.   Бұл жоспарда     өндірістің     экономикалық     тиімділігін     арттырудың     жалпы көрсеткіштері - нақты еңбекті, негізгі қорларды, айналым қорларын, күрделі қаржыны,   материалдық   ресурстарды   қолдану   көрсеткіштері беріледі. Бұл бөлімнің  негізгі   көрсеткіштері - жалпы  және таза  өнімді   өндіру  қарқыны, ортақ   тұрақтылық, еңбек   өнімділігінің   өсу қарқыны, қор   сыйымдылығы, айналым   қорларының   айналысы, капитал   сыйымдылығы   және   материал сыйымдылығы.

-   Күрделі     қаржы     және     күрделі     құрылыс     жоспары.  Ол     жаңа кәсіпорындар    салуды, кәсіпорындарды    кеңейту    және қайта    құруды, ірі цехтар    мен    объектілерді    кеңейтуді, өнеркәсіпті    техникалық    қамтамасыз етуді,   өндірістің     технологиясын     дамытуды,      механикаландыру мен автоматтандыруды  қамтиды. Негізгі көрсеткіштері- өндірістегі негізгі корлар мен өндірістік қуаттарды іске қосу, жеке объектілер мен   өндірістік базаларды    салу, өндіріс    қуатының    өсімі, күрделі    қаржылардың көлемі, құрылыс - монтаж жұмыстарының көлемі, аяқталмаған өндірістің көлемі.

-   Материалдық-техникалық қамтамасыз ету жоспары. Оған өнеркәсіп өнімдерін      шығаруға     кететін      шығындарды      есептейтін      материалдық есептеулер   жүйесі    жатады. Өндірістік   өнеркәсіпке    қажетті    материалдық ресурстарды     нормалар    мен     нормативтерді     қолдану       арқылы есептеп шығарады. Бұл жоспарда шикізат, материал, отын, энергия және т.б. үлестік шығындарын азайтудың жолдары   қарастырылады.

-  Еңбек    және    кадрлар    жоспары. Бұл    жоспар    өндіріс    көлемі ұлғаюының   және   оның   тиімділігін   арттырудың   негізгі   белгісі   ретінде өнімділігін  жүйелі  түрде ұлғайтуды қарастырады.Еңбек  өнімділігінің көрсеткіші    салыстырмалы    бағадағы    нормативтік    таза   өнімнің   жылдық көлемін     өндірістік     жұмысшылардың     орташа     санына     бөлу     арқылы анықталады.  Мұнда    жұмысшылардың    орташа     еңбекақысы     саны     мен қосымша өндіріске қажетті жұмысшылар саны белгелінеді.

-   Өндіріс   шығындары жоспары. Бұл жоспардың мақсаты - өндіріске кететін шығындардың көлемін анықтап, осы арқыльі өндірістен  алынатын пайданың көлемін табу және материалдық, еңбек және қаржы ресурстарын пайдалы түрде қолдану.

-   Қаржылық      жоспар   (қаржы). Қаржы жоспарында  мынадай көрсеткіштер көрсетіледі - айналым қорларын есептеу, олардың айналымын тездету,   кәсіпорынның   мемлекеттік   бюджетпен   қарым – қатынасы,   негізгі өндіріс қорларын салу және қолдану, пайданы есептеу. Қаржы жоспарының маңызды бөлімі - несие жоспары.

-   Кәсіпорын ұжымының элеуметтік даму жоспары. Жұмысшылардың әлеуметтік   даму   жоспары. Жұмысшылардың   әлеуметтік   жағдайын, еңбек жағдайын, демалысын ұйымдастыруда жоспарлау шаралары қарастырылады.

-   Табиғатты   қорғау   және табиғат   ресурстарын   пайдалы   қолдану жоспары. Су ресурстарын, жер ресурстарын минералдық ресурстарын және әуе бассейін сақтау мен дұрыс қолдану жатады.

 

3.2 Фирма өсу жолының стратегиялары

 

Стратегиялық  жоспарлау бар өндірістерді бағалаумен қатар, фирма келешекте қандай өндірістерді иеленгені, қандай ерістерге ез күштерін жұмсау керектігін ашуы керек. Фирманың өсу жоспарын мына мысал арқылы көрсетелік: "Модерн паблишинг компани" баспасы  ай сайын тиражы 300 мың дана денсаулық  проблемасына арналған жетекші журнал шығарады. Фирманың маркетингілік орталығын  тртшушылар ұнатымы, жаңа бәсекелестердің  пайда болуы жэне баспа шығыны кезқарасы бойынша алатын болсақ, өте өзгермелі. Фирма келешек  он жьшға өзінің өсу жоспарының кешенін  дайындауға тырысуда.

Өсу стратегиясын үш деңгейде өткізілген талдау негізінде  дайындауға болады. Бірінші деңгейде фирманың қазіргі жұмыс масштабында  пайдалана алатын мүмкіншіліктерін анықтайды (интенсивті өсу мүмкіншіліктері). Екінші деңгейде маркетинг жүйесінің  басқа салаларымен интеграциялану мүмкіншіліктерін анықгайды (интеграциялы өсу мумкіншіліктері). Үшінші кезеңде сала шегінен тыс мүмкіншіліктерді анықгайды (диверсификацнялы өсу мүмкіншіліктері).

Интенсивті  өсу. Интенсивті есу фирма езінің қазіргі тауарларына жэне нарықтарьша  тэн мүмкіншіліктерді аяғына дейін  пайдаланбаған жағдайда езін езі  ақтайды. Интенсивті есу мұмкіншіліктерін ашу үшін И. Ансофф "Нарықіың жэне тауардың өркендеу торы" деп атақ' алған ыңғайлы әдісті пайдалануды  ұсынған. Мысал ретінде келтірілген  мрідай тор интенсивті өсу мумкіншіліктерінщ  үш негізгі түрлерін керсетеді.

1. Нарыққа  терең түрде ену. Фирманың агрессивті  маркетингті пайдаланып өзінің  бар тауарларын қазіргі нарықтарда  өткізуді есіру мүмкіншіліктерін  іздестіруі. Ол үшін "Модерн паблишинг  компани" баспасы, мүмкін:

а) қазіргі  басылымға жазылушыларды ынталандырып, олардың өз достарына

сыйлық  ретінде басылымға жазыпу даналарын  көбейтуі;

б)өз   басылымын   денсаулық   проблемаларьша   арналған   журналдардан артықшылыгын көрсетуі не оның төмен бағамен ұсыну арқылы бэсекелестер басылымдарьша жазылушыларды өзіне тартуы;

в)жаңа потенциальды жазьшушыларды, демек, қазіргі кезде  денсаулық

туралы  журналдарды  оқымайтын,   бірақ  демографиялық  пішіні  қазіргі

жазылушыларға ұқсас жазылушыларды жасақтаута тырысуы.

2. Нарық  шекарасын кеңейту. Фирманың қазіргі  бар тауарларды жаңа нарықтарға  енгізу аркылы өткізу қабілеттерін  кебейту талабы. Ол үшін "Модерн  паблишинг компани", мүмкін:

а) бұрын  журналды таратылмаған жана географиялық - региональды, бүкілұлттық не халыкаралық  нарыктарда тарата бастау;

б) журналга жаңа қажетті келбет беру аркылы нарықтың жаңа сегменттеріндегі жазылушыларға  ұнамды ету;

в) журналды жаңа сегментке, кэсіпорындар, мекемелер  нарқына, мысалға, ауруханаларға, дэрігерлердің  қабылдау бөлімдеріне, денсаулық клубтарына сатуды жолга қою.

3. Тауарды  жетілдіру. Фирманың қазіргі бар  нарықтарда жаңа не жетілдірілген  тауарларды ұсыну арқылы өткізуді  есіру талаптары болып саналады. Ол үшін "Модерн паблишинг компани", мүмкін:

а) бұрынғы  журналдан айырмашылығы бар денсаулык  проблемаларын қызықтайтьш оқьфмандарға ұнайтын жаңа журнал шыгару; э) денсаулык  проблемасьша арналған журналдың эртурлі  региональды түрлерін шығару;

б) оқығанды овша ұнатпай, тыңдауды ұнататын аудитория  үшін ай сайьш журналдың кассетгі вариантын шығару.

Интеграциялы  өсу. Интеграциялы өсу жұмыс ерісінің позициясы мықгы жағдайда не фирма сала шегінде алға, артқа не горизонтальды ауысу арқылы қосымша пайда келтіретін жағдайда өзін өзі ақтайды. Регрессивті интеграция фирма өз жабдықтаушьшарьш қол астьгаа алшсы келетіні не оларды қатаң бақылауға алуға тырысуы болып саналады. Жабдықтау жүйесін бақылауды күшейту үшін "Модерн паблишинг компани" баспасы қағазбен жабдықтайтын фирманы не баспаны сатьш алуы мүмкін. Прогрессивті интеграция фирма тарату жүйесін өз қол астьгаа алуға не қатаңырак бақьшауға алатьш жағдай больш саналады. "Модерн паблишинг компани" баспасы журналдарды көтерме тарату кәсіпорнын не жазылу бюроларын сатып алуды пайдалы деп табуы мүмкін. Горизонтальды интеграция фирманьщ бірқатар бэсекелес кэсіпорындарын сатып алгысы не қатаң бақылауға қойғысы келетін жағдай. "Модерн паблипшнг компани" баска денсаулық проблемаларына арналған журналдарды түбірімен сатып алуы мүмкін.

Диверсификациялы  өсу. Диверсификациялы өсу, сала фирманьщ одан әрі қарай өсуіне мүмкіншілік  бермейтін жағдайда не өсу мүмкіншілігі сала шегінен тыс ұнамдырақ жагдайда өзін өзі ақтайды. Диверсификацияда фирма кез келген кездейсоқ мүмкіншіліктерге жабысгіауы керек. Компания езінің жиналған тәжірибесін пайдалануға болатын  не өзінің бар кемістіктерін жоюға  көмектесетін бағыттарды ашуы қажет. Диверсификацияның  үш түрі болады:

1.   Шоғырланған диверсификация, демек,  өз номенклатурасын фирма тауарларына    техникалық    не    маркетингілік    көзқарасы    жағынан    ұксас тауарлармен толыктыру.  Дағдылы жағдайда, бұл тауарлар  жаңа клиенттер класьшьщ назарьш  аударады. Мысалға, "Модерн паблишинг  компани" баспасы жұқа мұқабалы  кітап өндірісін сгкып алып  жэне оларды сатуға өз журналдарьш  сату   үшін   жолға   қойылған   дистрибьюторлар   жүйесінің   артықшылығын пайдалануына болады.

2.   Горизонтальды  диверсификация,  демек,   өз   ассортиментін   қазіргі шығарып отырған тауарлармен  ешкандай қатысы жоқ, бірақ  бар клиенттерді қызықтыруы мүмкін  бұйымдармен толықтыру. Мысалға, "Модерн паблишинг компани"   баспасы   өзінің   денсаулық   проблемасына   арналған   журналына  жазьшушьшар мүше болады деген  мақсатта езінің денсаулық клубын  ашуы мүмкін.

3.    Конгломератты   диверсификация,   демек,    ассортиментгі    фирма технологиясьша не оның  қазіргі тауарларына және нарықтарына  ешкандай қатысы жоқ бұйымдармен  толыктыру. "Модерн паблишинг  компани" баспасы жеке пайдалану  компьютерлерін шығару, жылжымайтын  тауарларды сатуға жеңілдік    беру    не    тез    қызмет    атқару    арқылы    қоғамдық    тамақтану кәсіпорындарын ашу сияқгы жаца жұмыстар өрісімен айналысқысы келуі мүмкін.

 

 

 

 

 

 

Қорытынды

 

Қазақстан  Республикасында маркетингтік зерттеулердің  жаңашылдығы басқару теориясы мен  тәжірибиесіның әлемдік даму теңденцияларымен анықталады, ал нарықтық экономика  шарттарында отандық тәжірбиеде дамыған елдерге тән емес және белгісіз маркетингтің өзгеше мәселелері туындайды Сондықтан кәсіпорын  өнімінің сапасын әлемдік деңгейде жеткізу мәселелерін қарастырған  жөн.

Ол соны мен қатар ақпараттық қайнар көзі, нарықтың және өндірістік кеңес беруші, кәсіпорынның ғылыми техникалық және қаржылық саясаткері кәсіпорынның маркетингтік зерттеулердің міндеті- кәсіпорынның ішкі және сыртқы ортасын жан- жақты  талдау нәтижесінде ақпарат қызметіне  байланысты шешім қабылдауы.

Кәсіпорынды сипаттай келе, бұл қазіргі адам қызметінің сатып алушылардың қажеттіліктері мен мұқтаждықтарын қанағаттандыруға бағытталған жедел дамып келе жатқан облыс деуге болады Оның негізінде  нарықты жан- жақты зерттей, сұранысты  талғамдар мен қажеттіліктерді  зерттеу және өндірістің соған бағытталуын  қамтамасыз етіп жатыр. 

Курстық жұмысты орындау процесінде кәсіпорынның маркетингтік қызметі тиімділігін  жоғарылатудың теоретикалық аспектілері  қарастырылды, сонымен қатар, маркетингтің негізгі концепциялары, нарықты  қамтудың негізгі стратегиялары, мақсатты сегменттерді бөлу әдістері және тауарды  нарыққа шығару әдістері қарастырылды.

Маркетинг жоспарын құрастыру, талдау, жоспарлау, жоспарды жүзеге асыру, бақылау кезеңдерінен тұрады.

Маркетингтің  дайындалған жоспары осы кезеңдерден  өтіп жоғары басшылыққа жазбаша есеп беру түрінде беріледі. Есепке тезистік тәртіппен баяндалған аннотация  тіркеледі.

Нарықтың  бірнеше жыл ішінде өсу қарқыны  мен көлемі заттай және құндық көрсеткіштерімен бейнеленіп, өнімнің нарықтағы жағдайы, бәсекелестер, макро және микроорта, сала жағдайы, оның шикізат базасы, өндірістік қуаттар, инвестициялық  райы (климат) талданады.

Маркетинг бағдарламасының жасалу мерзімі (ай, тоқсан) көрсетіліп, бөлінген қаражаттары  айқындалады және ол кесте ретінде  әзірленеді.

Курстық жұмыста маркетингтік жоспар түсінігіне, олардың түрлері мен маңыздылығына, сондай-ақ, жалпы кәсіпорын мысалында  маркетинг түсінігіне талдау жасауға  ұмтылыс жасалды. Осының нәтижесінде  келесідейқорытындылар жасалды:

1. маркетинг – нарық шартын сатып алушы белгілеп, билік жүргізетіндей, ұсыныс сұраныстан жоғары болатындай жағдай жасау концепциясы.

Тұтыну  тауарлары мен қызметтері нарығының  жай-күйін талдау олардың кейбіреулеріне «сатып алушы нарығы» жағдайлары қалыптаса бастағанын көрсетті.

2.Маркетинг  үшін қолайлы шарттар тек дамыған  бәсекелестік қатынастар жағдайында  ғана принциптері іске асатын, кемеліне келген бәсекелестік  кезінде жасалды. 

Қазақстандық  кәсіпорындарда маркетингтік жоспар қалыптастыруда мемлекеттiк қолдау мен реттеу қажет. Бұл қажеттiлiк, қысқартып айтсақ, мынадай белгiлердi топтастырады:

• құқықтыққамтамасызету;
• ақпараттыққамтамасызету;
• инфрақұрылымдарорнықтыру;
• технологиялық жәрдем;
• маркетингмамандары мен маркетингтің кәсiби деңгейiн көтеру;
• сыртқы экономикалыққызметке ықпал ету.

Сонымен, қорытаайтқанда, осы жоғарыдаайтылған шаралартезiрекенгiзiлiп, оны ұйымдастыру дәрежесiжоғары болғандамаркетингтиiмдiлiгiартпақ. Қазiргi кезде Республикада маркетинг қалыптасу шағында. Оның даму жолында алғашқы iс-шаралар жүргiзiлуде. Алайда, маркетингтік жоспарлардың тиiмдiлiгiн арттыру жолында шешуiн талап ететiн экономикалық және әлеуметтiк-психологиялық мәселелер көп. Экономикалық мәселелерге: