Шаруашылық жүргізуші субъекті қаржысы

                                      Қорытынды

 

«Шаруашылық жүргізуші субьектінің қаржылық мәні» тақырыбына жазылған курстық жұмысты қорытындылай келе, келесі түрдегі тұжырым жасалды.

Мемлекеттік реттеумен толықтырылатын, әлеуметтік бағдарланған шаруашылықты білдіретін нарықтық экономикаға өту  тек экономиканы мемлекет иелігінен  алуды, кәсіпорындарды жекешелендіруді, бағаны ырықсыздандыруды білдіріп қоймайды, сонымен бірге қаржылық қатынастардың  барабар жүйесін құруды білдіреді.

Кәсіпорын қаржысы барлық қаржы жүйесінің бастапқы негізі болып табылады және жиынтық қоғамдық өнімді, ұлттық табысты, ұлттық байлықты өндіру бөлу және паидалану бойынша, табыстарды, ақша жинақтарын және қаржы  ресурстарын қалыптастыру, бөлу және пайдалану бойынша экономикалық қатынастардың жиынтығын білдіреді.

Өнеркәсіптік өндіріс-халық  шаруашылығының басты саласы, кәсіпорындар жиынтығы (өндіріс, фабрика, зауыттар,электростанциялар, шахталар,рудниктер, шеберханалар) өндірістік еңбек құралдарының қолданылуы материалдар  мен шекі зат өндіру, отын және орман  шаруашылығы мен өнімді одан әрі  өндеу, осы салалардағы өндіріспен ауыл шаруашылығындағы өндірулер жатады. Өнеркәсіптік өндірістің негізгі ролі өндірісті ғана емес ауыл шаруашылығанда және басқа да салаларды еңбекпен қаржылармен жабдықтау.

Өнеркәсіптік өндіріс  екі үлкен топтан тұрады: өндірістік қорлар өндірісі және өндірістік қажеттілікті бұйымы. Сонымен қатар өнеркәсіптік өндіріс өндіруші (мұнай газ өндіру, таскөмір өндіру, құрылыс, балық, орман), өндіруші өнер кәсіп және ауыл шаруашылық шикізаты (машина құрастыру, металлургия, тамақ және т.б.).

Сонымен қатар өнеркәсіптік кәсіпорын түріне қарап және онда істейтін жұмысшылар саны мен өндірілетін  өнімдер көлеміне қарап ірі және ұсақ теп бөледі. Өнеркәсіптік өндірістің даму деңгейі бұл елдің экономикалық күштілігін, халық шаруашылығының жаңа еңбек құралдарымен техникалық қарулануы  еңбек өнімділігінің және оның техникасының дамуын көрсетеді. Өндіріс қоғам  дамуының,қоғамның биікке көтерілу денгейін, идеологиялық көзқарастарды анықтайды.

Өнеркәсіптік өндіріс  ішкі және сыртқы ортадан тұрады. Ішкі ортасы бул – адамдар, өндіріс  құралдары және ақша.

Ішкі ортаның компоненттерінің бір біріне әсер етуінің нәтижесінде  дайын өнім шығады. Кәсіпорынның қызметінің тиімділігін анықтайтын ішкі орта-ол біріншіден тұтынушылар, жеткізушілер және мемлекеттік органдармен кәсіпорын  айналасында тұратын тұрғындар  әрекет етіп тұрған өндірістің алдында  мынадай мақсаттар болады:

• пайда табу;
• тұтынушыларды тауармен қамтамасыз ету;
• тұрғындарға жұмыс орындарын ашу;
• қоршаған ортаны қорғау;

Өнеркәсіптік кәсіпорынның негізгі қызметтеріне мыналар жатады:

• өндірістік және жергілікті тұрғындар тұтынатын өнімдер шығару;
• тұтынушыларға тауарды сату және жеткізіп беру;
• онімді сатқаннан кейінгі кызмет көрсетулер;
• өндірісті материалдық-техникалық жабдықтау;
• өндірісте қызмет ететін жұмысшыларды басқару;
• мемлекетке салық және басқада міндетті төлемдерді төлеу;
• мемлекеттік стандарттар нормативтер заңдарды сақтау.

Қазіргі жағдайларда өндірістік кәсіпорынның басты мақсаты-жоғары пайда табу болып табылады, ол капиталды  тйімді басқару сыз мүмкін емес. Кәсіпорын пайдалылығын өсіру, резервтерді  іздеу басқарушының негізгі міндетін құрайды.

Көрініп тұрғандай, кәсіпорынның қаржы ресурстарын және кәсіпорынды  тұтастай басқару тиімділігі толықтай кәсіпорын қызметі нәтижелерінің  тәуелді. Егер кәсіпорынның ісі қалай  болса солай жұріп, алап басқару  стилі жаңа нарықтық жағдайларда  өзгермесе кәсіпорынның тіршілік етуге  күресі үмітсіз болып кетеді.

Кәсіпорынның қаржылық-экономикалық жағдайы тұрақтануы үшін келесі шараларды  жүргізу артық етпейді:

• ең алдымен өндірісті басқаруға қарым қатынасты өзгерту;
• басқарудың жаңа техникасымен әдістерін игеру;
• басқарудың құрылымын жетілдіру қажет;
• өзін-өзі жетілдіру;
• баға құру саясатын жоспарлау;
• өндіруге шығындарды азайту;
• кәсіпорын қаржысын басқаруды жоспарлаумен болжамдау.

Жоғарыда айтылып кеткендей кәсіпорын шаруашылық жүргізудің негізгі буындары болып табылады және мемлекеттің экономикалық артықшылығы негіздері құрайды.

Кәсіпорын неқұрылым пайданы көп көрсе, соғұрлым оның табысыда тұрақты жіне соғұрлым оның мемлекеттік әлеуметтік салымыда үлкейеді, соңында сондай кәсіпорындарда жұмыс жасайтын адамдар да жақсы тұра бастайды.

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі:

 

1. Қазақстан Республикасы Президентінің  Қазақстан халқына жолдауы 2 наурыз 2012ж.

2. Қазақстан Республикасы конститутциясы

3. Қазақстан Республикасы Азаматтық  Кодексі

4. Айнабек Қ.С Қоғамдық шаруашылық  жургізу теориясы (экономикалық  теорияға және экономиске балама): оқулық. – Қарағанды: ҚарМУ баспасы, 2011

5. Абдрахманов,С. Кеден одағы  көкжиегімізді кеңейтеді/ С, Абдрахманов// Егемен Қазақстан. 2010.13 шілде

6. Айтжанова.Ж. Кеден одағынан  кедергі келмиді/ Ж. Айжанова// Орал өңірі. 2010-15 сәуір.

7. Елешев, Р Кеден Одағы –  экономикалық қажеттілік/ Р,Елешев// Егемен Қазақстан.2010-7 сәуір.

8. Ержанова.Ж.Қ. Қазақстан Республикасы  ауыл шаруашылығыны кедендік  одақтық рөлі/ Ж.Қ. Ержанова// Аграрлық  нарықты дамыту  мәселелері; халықаралық  ғылыми практика конф. Материалдары/ Алматы.-2010. –С. 147-152

9. Жуланов. Е.Е Совершенствование  механизма таможенного регулирования  деятельности отечественных фирм  на международных товарных рынках/ Е.Е. Жуланов// Экономический анализ; теория и практика. 2011

10. Батыс Қазақстан облысының  статистика департаментінің ресми  сайты www.batys.stat.kz

11.Еуразия экономикалық қауымдастығының  ресми сайты www.evrazes.com

12. Қазақстан Республикасының статистика агентінің ресми сайты www.stat.kz

13. Қазақстан Республикасының қаржы  министрлігінің кедендік бақылау  комитетінің ресми сайты www.e.customs.kz

14. Бердиходжаева М.С.« Қаржылық  Бақылаудың Халықаралық Тәжірибесі»2012ж.

15. Керімбек Ғ.Е «Салық және  салық салу» 2012ж.

16. «Ауыл шаруашылығы шағын кәсіпкерлігін  дамыту бағыттары ( оңтүстік Қазақстан  облысының материалдары негізінде)  Алматы «Экономика» 2012ж.

17. Васильцова В.М., Тертышный С.А  Издательство; Питер«Институциянальная  экономика» 2013г.

18. Христиановский В.В., Щербина  В.П, «Экономика-математические методы  и модели:теория и практика»  2010г

19. Пожидаева Т.А. «Анализ финансовой  отчетности» 2010г

20. Кондраков Н.П. «Бухгалтерский (финансовый, управленческий) учет» 2011г.

 

 

                                                                                                                        Қосымша А

Сарыағаш ауданының шаруашылық жүргізушілерінің өндірген өнімінің көлемі

Мың. Тенге

Сала және кәсіпорын  атауы	2012жыл	2011жыл	2012жыл 2011жылға%	Абсалюттік ауытқуы (+,-)
Аудан бойынша  барлығы	8239352	7822850	105,3	416502
1.Минерал суын өнеркәсіптік  құю	2670311	2220692	120,2	449619
ЖШСАлекс	1508811	1197775	126,0	311036
ЖШСАқниет	41536	16441	252,6	25095
ЖШСКурорт-Барс-2030	126456	112570	112,3	13886
ЖШСАсем-ай	945777	847654	111,6	98123
ЖШСТахмина	11880	7047	168,6	4833
ЖШССұңқар	11690	5980	195,6	5719
ЖШСТұран	1320	3531	37,4	-2211
ЖШСДемеу-су	19303	27548	70,1	-8245
ШЖСНаурыз-су	3529	2146	164,4	1383
2.Арақ және шарап өндірісі	382289	289871	131,9	92418
АВК Капланбек	123059	68904	178,6	54155
ГКПим. Конысбаева	17804	21243	83,8	-3439
ЖШС Винзавод Семиречье	83406	42564	196,0	40842
ЖШС Оңтүстік таңы	2400			2400
ЖШС Ташкулак және К	155620	157160	99,0	-1540
3.Жеңіл өнеркәсіп	1753071	2288154	76,6	-535083
ЖШС Сенім фабрикасы	28033	58712	47,7	-30679
ПК Айша-Биби	1725038	2229442	77,4	-504404
4.Эл.эн.жәнегаз бөл-уі	347426	262507	132,3	84919
АВК Капланбек	9058	9596	94,4	-538
ГКП Оңтүстік жарык С	201151	149957	134,1	51194
ГКПОңтүстік жарык Келес	72118	60023	120,2	12095
ЖШС Оңтүстік жарык транзит	38803	-	-	38803
ЖШС Келесгидрострой	148	1723	8,6	-1575
СПК Келес-Газ	26148	41208	63,5	-15060
5.Ауыл шаруашылығы	23388	41116	56,9	-17728
6.Басқалар	3062867	2720510	112,6	342357
ЖШС Курорт	8327	7679	108,4	648
ЖШС Дина-Н	8307			8307
ПК Ауес	258478	229355	112,7	29123
ЖШС Газета Сарыағаш	5166	3340	154,7	1826
Индивидуалдар	2059607	2139046	96,3	-79439
ЖШС Асфальт	34313	26824	127,9	7489
ЖШС Фарм пласт	22994			22994
ЖШС Жылга-Агро	309450	169027	183,1	140423
ЖШС Мерген	35081			35081
ЖШС Нурибал база	2175	11331	19,2	-9156
МЧП	318969	133908	238,2	185061

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                                                                                Қосымша Б

       Шаруашылық жүргізуші субьектілердің дебиторлық және міндеттемелер бойынша берешегі, 2012жыл

 

Мың тенге

	Дебиторлық берешек	Одан мерзімі өткені		Міндеттемер бойынша берешек	Одан мерзімі өткені
		соммасы	%		соммасы	%
Облыс б-ша барлығы	76506175	655594	100	137701338	1881892	100
Шымкен қ.	64146480	500313	76	88204917	1548368	82
Арыс қ.	170565	2821	0,4	383484	10527	0,5
Кентау қ.	8884386	9570	1,45	1317921	19450	1,0
Түркестан қ	383208	-	-	1430268	-	-
Қазығұрт	7439	703	0,1	91765	382	0,2
Мақтаарал	4054214	-	-	10449724	31064	1,65
Ордабасы	49900	-	-	691221	-	-
Отрар	456604	-	-	913855	-
Сайрам	962099	90096	13,7	2607082	219819	11,7
Сарыағаш	909171	1852	0,3	2244724	36932	1,9
Созақ	3264801	-	-	27639888	-	-
Төлеби	1031652	36590	5,6	998884	6027	0,3
Түлкібас	59985	1539	0,2	142972	2183	0,1
Шардара	125671	12110	1,8	584676	7140	0,4