Шпаргалка по истории

     Фармираванне  беларускай нацыи стрымливалася  русификатарскай палитыкай царызму:  пашырэнне расийскага землеуладання,  пераводам пачатковай школы цалкам  на русскую мову навучання,  адсутнасцю вышэйшых навучальных устаноу, беларускамоунага друку.

     На  абуджэнне нацыянальнай самасвядомасци  вялики уплыу аказала дзейнасць  шматликих збиральникау и даследчыкау  фальклору, лингвистау, гисторыкау, этнографау. У апошния дзесяцигоддзи  19 ст за усей этничнай тэрыторыяй канчаткова замацавауся тэрмин «Беларусь».

     З  працэсами фармиравання беларускай  нацыи неадрыуна звязана и  развицце Беларускай культуры. У  гэты час адбываецца фармираванне  новай беларускай литаратурнай  мовы, што найбольш яскрава праяуляецца  у жанрах мастацкай литаратуры и публицыстыки.  Развицце грамадскай думки садзейничала з‘яуленню беларускай литаратуры дэмакратычнага характару. Найбольш вядомыми были Калиноуски, Багушэвич, Дунин-Марцинкевич, Лучына, Гурынович. З’яуляюццабеларуския легальныя выданни («Наша доля»,  «Наша нива»).

     Актывизавалася  музычнае и тэтральнае жыцце  Беларуси. Пэуныя кроки зроблены  у мастацтве и архитэктуры.

    З’яуляюцца  беларуския арганизацыи у Маскве  и Пецярбургу («Гоман»). Фармируецца  першая беларуская палитычная  партыя—Беларуская сацыялистычная грамада. Пашыраюцца прафесийныя, грамадска-культурныя аб’яднанни и гуртки.

     Наогул, нягледзячы на неспрыяльныя дзяржауна-палитычныя  умовы, спецыфичную этнасацыяльную  ситуацыю и дзякуючы рэформам 60-80 гг, якия паклали шлях да эканамичнай и палитычнай мадэрнизацыи краины, фармираванне беларускай нацыи у агульных рысах завяршылася.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

28. Революция  1905-1907. Бел земли в условиях  ускорения бурж моднрнизации (начXXв)

На пачатку  ХХст. Расія апынулася перад непазбежнасцю  рэвалюцыі бо нарасталі супярэчнасці паміж хуткім ростам капіталізму  і перажыткамі прыгонніцтва Асаблівасці  паліт. і эк. развіцця краіны патрабавалі глыбокіх рэформ.

На выражэнне  інтэрэсаў рабочага класа і працоўнага сялянства прэтэндавалі РСДРП (бальшавікоў  і меньшакоў), Бунд, эсэры, БСГ і  іншыя сацыял-дэмакратычныя і  леванародніцкія партыі і арганізацыі.

Пачаткам першай расійскай буржуазна-дэмакратычнай рэвалюцыі з’явіліся падзеі 9 студзеня 1905г. у Пуцярбургу, калі была расстраляна 140-тысячная дэманстрацыя.

У студзені-красавіку 1905г. адбыліся сялянскія выступленні, 

Пад націскам рэвалюцыі 6 жніўня 1905г. Мікалай ІІ падпісаў маніфест аб увядзенні ў Расіі парламента – законарадчай Дзяржаўнай думы. Гэта была спроба аслабіць рэвалюц. рух і схіліць на свой бок ліберальую буржуазію. Але гэты манёўр царскіх улад праваліўся. У кастрычніку 1905 г. пачалася ўсеагульная паліт. стачка. 17 кастрычніка 1905г. цар падпісаў Маніфест аб абвяшчэнні дэмакратычных свабод, скліканні Дзяржаўнай думы з заканадаўчымі паўнамоцтвамі. Буржуазна-ліберальны лагер быў задаволены. Узнікаюць партыі кадэтаў і акцябрыстаў. Рэвалюцыйна-дэмакратычныя сілы працягвалі барацьбу.

9-18 снежня 1905 г.  у Маскве адбылося ўзброенае  паўстанне. Яно было падаўлена ўзброенымі сіламі. Рэвалюцыя пачала адступаць. Улады ўзялі палітычную сітуацію пад кантроль. У гэтых умовах "левы блок" пачаў распадацца.

Апошняй сумеснай акцыяй "левага блоку" стаў байкот выбараў у І Дзяржауную думу вясной 1906г. Аднак іх дзеянні былі непаслядоўнымі. Сарваць выбары ў I Дзяржаўную думу не ўдалося. Большасць месц у Думе заваявалі кадэты. Але склад Думы не задавальняў самадзяржаўе, і цар разагнаў дзве першыя думы. => паражэнне рэвалюцыі. Новы выбарчы закон у поўнай меры быў арыентаваны на памешчыкаў і буйную буржуазію. Думах складалі прадстаўнікі ўрадавых партый. Левыя партыі не былі прадстаўлены наогул, а дэпутаты з сялян падтрымлівалі правыя партыі.

З рэвалюц 1905-1907гг. пачаўся працэс пераўтварэння самадзяржаўя ў канстытуцыйную манархію, рух да парламентарызму. Нягледзячы на паражэнне рэвалюцыі і наступленне рэакцыі, поўнага вяртання да мінулага ўжо не магло быць.

Ідучы па сусветным  шляху эканамічных пераўтварэнняў, расійскі капіталізм на рубяжы XIX-XXстст. уступіў у імперыялістычную стадыю. Расійская імперыя займала чацвёртае – пятае месца разам з Францыяй. Праўда, яна значна ўступала ЗША, Германіі і Англіі.

Эканоміка Беларусі, якая з’яўлялася часткай народна-гаспадарчага комплексу Расійскай імперыі, развівалася па тых жа эканамічных законах. Ішоў працэс канцэнтрацыі вытворчасці, выцяснення дробных прадпрыемстваў буйнымі капіталістычнымі фабрыкамі і заводамі

У пачатку XX ст. у прамысловасці Беларусі пачалі узнікаць манапа-лістычныя аб’яднанні

Эканамічны ўздым  стварыў спрыяльныя ўмовы для  замежных інвестыцый. Будавалися чыгунки. Капіталістычныя адносіны укараняюцца і ў с/г.,садзейнічала сталыпінская аграрная рэформа. Прычыны:невыраш аграрнага пытання,існаванне феад перажыткаў,рост сялянскага руху.Мэты:забеспячэнне развіцця капіталізму у с/г,стварыць з зямельных сялян сельскую буржуазію як апору для самадзяржаўя.Сродкі:разбурэнне сялянскай абшчыны, забеспячэнне права сялян на падзел зямлі, перасяленне малазямельных сялян у Сібір.

Асаблівасцю рэформы на Беларусі было і стварэнне тут земстваў.

У выніку рэформы  заможная частка насельніцтва ў беларускай вёсцы павялічалася. Працэс развіцця капіталізму. Яна не была выканана ў поўнай меры аграрнае пытанне, не змагла прадухіліць абвастрэння сацыяльных супярэчнасцей у краіне.

 

29.Образование,наука и культура Б во вт.пXIXначXXв

Рэформа 1861 г., вызваліўшы сялян ад прыгоннай залежнасці, стварыла ўмовы для капіталіст. перабудовы памешчыцкай і сялянскай гаспадарак з арыентацыяй на рынак.Прамысловы пралетарыят Беларусі хар-ся шматнацыянальнасцю і адносна невысокай канцэнтрацыяй.Гандлёва-прамысловая буржуазія Беларусі была таксама шматнац., прычым большую яе частку складалі прадстаўнікі небеларускага этнічнага насельніцтва.Слабасць нац. буржуазіі ў пэўнай ступені замаруджвала працэс кансалідацыі беларускай нацыі.У канцы XIX ст. паступова стабілізавалася этнічная тэр-ыя беларусаў.Галоўным арэалам кансалідацыі беларускай нацыі былі цэнтральная і паўночна-заходняя часткі Беларусі.За 40 паслярэформенных гадоў колькасць жыхароў Беларусі падвоілася.У другой палове ХІХ – пачатку XX ст. працягваўся працэс фарміравання мовы бел. нацыі. Бел. Літ. мова развівалася галоўным чынам як мова мастацкай літаратуры і часткова публіцыстыкі.Адметнасць беларускага этнасу адлюстроўвалася ў своеасаблівым народным выяўленчым і дэкаратыўна-прыкладным мастацтве.Кансалідацыя бел. этнасу ў нацыю суправаджалася ростам нац. самасвядомасці.Быў праведзены шэраг рэформ у галіне адукацыі.Да 60-х гг. ХІХ ст. сістэма адукацыі хар-ся рознатыповасцю навучальных устаноў..Змены ў сістэме адукацыі Беларусі прывялі да ўстойлівага росту колькасці навучальных устаноў.Аднак, нягледзячы на станоўчыя дасягненні народнай асветы, як Расійская імперыя ў цэлым, так і Беларусь адставалі ад краін Заходняй Еўропы.У галіне пачатковай адукацыі ўрадавая палітыка была накіравана на тое, каб значную частку затрат на ўтрыманне народных вучылішч перакласці на сялян.Сярэдняя адукацыя заставалася прывілеяй пануючых класаў.

Складвалася сістэма прафесійнай адукацыі. У Беларусі ствараліся рамесныя, с/г-чыя, медыцынскія, музыкальныя, мастацкія навучальныя ўстановы.

Літаратура. У другой палове ХІХ ст. пачынаецца новы этап у развіцці бела. літ. Пісьменнікі паступова станавіліся на шлях стварэння развітой літаратуры. Ішоў працэс жанравага ўзбагачэння літаратуры, удасканальвалася вершаскладанне.Вяршыняй развіцця беларускай літаратуры стала творчасць Францішка Багушэвіча. У гісторыю вайшлі Янка Купала, Якуб Колас, Цішка Гартны.

Тэатр. У фарміраванні бела. прафесійнага нацы. тэатра вялікую ролю адыграла тэатральная культура рускага, украінскага і польскага народаў. У бел. гарадах дзейнічалі мясцовыя рускія драматычныя трупы, а таксама гастралявалі акцёры сталічных тэатраў.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

30.Первая мировая  война 1914-1918 и её влияние на  бел земли. Свержение самодержавия.

Першая сусветная  вайна пачалася I жніуня 1914 г.(па новым стылі). Галоўнай яе прычынай з'явілася абвастрэнне супярэчнасцей паміж блокамі капіталістычных дзяржаў – Траістым саюзам (Германія, Аўстра-Венгрыя, Італія) і Антантай (Англія, Францыя і Расія) за калоніі, рынкі збыту тавараў, крыніцы сыравіны і сферы ўплыву ў міжнародным жыцці.

Пазіцыі сацыяльных слаёў  насельніцтва Рассіі як у люстэрку адбіваліся на дзейнасці палітычных партый. Ужо ў самым пачатку вайны правыя партыі, акцябрысты і кадэты заявілі аб сваёй поўнай падтрымцы знешняй палітыкі царскага ўрада. Большасць эсэраў і меншавікоў таксама прытрымліваліся лозунга "абароны радзімы ''.

Праграма партыі бальшавікоў. Сутнасць яе заключалася ў наступным: калі вайну прадухіліць не ўдалося, трэба ператварыць імперыялістычную вайну ў вайну грамадзянскую.

3 лета 1915г. значная частка  тэр-ыі Беларусі стала арэнай ваенных дзеянняў. У сувязі з гэтым стаўка Вярхоўнага галоўна-камандуючага была пераведзена з Баранавіч у Магілёў. У кастрычніку 1915г. фронт стабілізаваўся на лініі Дзвінск – Паставы – Баранавічы – Пінск. Каля паловы тэрыторыі Беларусі апынулася пад нямецкай акупацыяй.

    На захопленай германскімі войскамі тэрыторыі Беларусі быў уведзены жорсткі рэжым дэспатызму, рабаўніцтва і гвалту.

    Цажкае становішча склалася і на неакупіраванай тэрыторыі Беларусі. Больш як палова ўсіх працаздольных мужчын вёскі былі мабілізаваны і адпраўлены на фронт. На абаронныя работы (капанне акопаў, будаўніцтва мастоў, рамонт дарог і г.д.) прымусова пасылалася ўсё насельніцтва прыфрантавой паласы. Праводзіліся масавыя рэквізіцыі жывёлы, прадуктаў харчавання і фуражу. 3а гады вайны значна скараціліся пасяўныя плошчы. Цэны на прадукты харчавання і адзенне на Беларусі да 1917г. павялічыліся ў 5 – 8 разоў у параўнанні з 1913г.

У цяжкім становішчы знаходзілася прамысловаоць Беларусі. Многія фабрікі і заводы з-за адсутнасці паліва, сыравіны, попыту на прадукцыю  скарачалі сваю вытворчасць, увогуле закрываліся. Разам з тым прадпрыемствы, якія выконвалі ваенныя заказы, хутка павялічвалі прыбыткі.

Ваенныя паражэнні  царскай арміі ў кампаніі 1915г., няўдачы баявых дзеянняў у 1916г., велізарныя людскія і матэрыяльныя страты выклікалі назадаволенасць шырокай грамадскасці . Актывізаваўся рабочы і нацыянальны рух. Успыхвалі хваляванні сярод салдат.Цэлыя вайсковыя часці і злучэнні адмаўляліся ісці ў наступленне. Армія, як галоўная апора самадзяржауя, паступова станавілася небаяздольнай.

Такім чынам, першая сусветная вайна абвастрыла ўсе  супярэчнасці ў краіне, прывяла да вострага эканамічнага і палітычнага  крызісу. Новая рэвалюцыя ў краіне стала непазбежнай і з пункту гледжання вырашэння нацыянальнага пытання.

Пачатак Лютаўскай  рэв паклалі массавыя выступленні рабочых ш Петраградзе. 2 сакавіка Мік2 адрокся ад прастола=>самадзяржаўе звергнута.Улада-часовы ўрад.Выбары ў Устаноўчы сход-парламент Расіі,які павінен быў вырашыць пытанні аб зямлі,вайне,міру.

Узнікае двоеўладзе:рэв-дэм  улада – Саветы рабочых і ўлада буржуазіі - Грамадскіх камітэтаў парадку.

 

 

31.Обостреніе  соц-эк и полит кризиса в России. Установление советской власти в Б

Вясной 1917 года яшчэ больш пагоршылася сац.-эк. становiшча краiны.У народзе узраслi антыурадавыя настроi.Гэта спрыяла бальшавiкам ажыццяуляць курс шостага з'езда РСДРП(б) на узброенае паустанне. Яны пачалi  праводзiць сваiх прадстаунiкоу у Саветы i дабiлiся у гэтым поспеху.Што тычыцца сялянскiх саветау,то iх абсалютная большасць знаходзiлася пад уплывм эсэрау i БСГ.Бальшавiцкая арганiзацыя на Беларусiна складалася з салдат. Гэта давала магчымасць бальшавiкам разгарнуць падрыхтоуку узброеных фармiраванняу  (Чырвонай гвардыi) для захопу улады. 25 кастрычнiка 1917 года  рабочыя, салдаты пад кiраунiцтвам ЦК РСДРП (б) зверглi Часовы урад. 26 кастрычнiка Другi Усерасiйскi з'езд Саветау абвясцiу савецкую уладу у цэнтры i на месцах,прыняу Дыкрэт аб мiры i Дыкрэт абзямлi.Быу утвораны Часовы рабоча-сялянскi урад(СНК) на чале з У.I.Ленiным. Апоуднi 25 кастрычнiка бальшавiкi Мiнска атрымалi паведамленне аб перамозе узброенага паустання у Петраградзе.Мiнскi Савет абвясцiу сябе уладай.Па яго указаннi з турмы былi вызвалены салдаты арыштаваныя за антыурадавыя выступленнi.З iх быу арганiзаваны Першы рэвалюцыйны полк.

 Саветы дзе не мелi пераважанай большасцi i правялi iх перавыбары,чым забяспечылi устанауленне сваей дыктатуры. Забяспечыушы сабе большасць у Саветах бальшавiкi у лiстападзе 1917 года склiкалi з'езды,што адбылiся у Мiнску. Гэта былi iз'езд Саветау рабочых i сялянскiх дэпутатау Заходняй вобласцi,Трэцi з'езд Саветау сялянскiх дэпутатау Мiнскай i Вiленскай  губерняу i Другi з'езд армii  Заходняга фронту.Яны прынялi рэзалюцыi,у якiх вiталi устанауленне Савецкай улады i выказалi ёй поуную падтрымку.26 лiстапада трыма з'ездамi быу утвораны Выканаучы Камiтэт  Заходняй  вобласцi i фронту – Аблвыканкоамзах. Саветы сталi адзiнымi паунапраунымi органамi улады,што праводзiлi палiтыу партыi-бальшавiцкай.

Пачалі праводзіцца  рэвалюцыйныя пераўтварэнні і ў  вёсцы. Першым крокам у гэтым напрамку былі канфіскацыя ўсёй зямлі.У канцы кастрычніка 1917 г. былі ажыццёўлены меры, накіраваныя на паляпшэнне становішча працоўных Беларусі. Была прынята пастанова аб устанаўленні 8-гадзіннага рабочага дня.