Шпаргалка по истории

Беларуская  литаратура. У чэрвени 1934 адбыуся першы з’езд письменникау Беларуси. З’езд аформиу стварэнне саюза письменникау Беларуси.

Тэатр, музычнае мастацтва, кино. Прафесиянальны беларуски тэатр у 20 ст. бярэ пачатак ад першай бел. труппы, якой у 1907-13 гг киравау Буйницки. Менавита  таленавитыя пастанойуки творау Янки Купалы «Паулинка», «Раскиданае гняздо» абумовили папулярнацсць тэатра на многия дзесяцигоддзи. У 1926 годзе пачау працаваць БелДзярж Тэатр у Вицебску.

Шырокия магчымасци для развицця атрымала музычная культура,были створаны невяликия симфаничныя  аркестры.

Беларускае мастацтва  пачынае выходзиць на еурапейскую  арэну. Значными падзеями у развицци музчнага мастацтва з’явилася адкрыцце у 1932 Беларускай Дзяржаунай кансерваторыи. У 1933—Тэатр Оперы и Балета. У 1937 у Минску пачала працаваць Беларуская Дзяржауная Филармония, у складзе якой были симфаничны аркестр, аркестр народных инструментау, ансамболь народнай песни и танца, харавая капэла.

Пэуныя поспехи  у 1930 гг набыла беларуская кинематаграфия. Сярод яе здабыткау варта назваць  фильмы Корж-Саблина «Першы узвод» и «Залатыя агни».

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

42. Зап.  Беларусь в составе Польшы

Паводле Рыжскага мірнага дагавора, з 18 сакавіка 1921 г. да Польшчы была далучана заходняя частка Беларуси.

Беларускія землі  ператварыліся ў сыравінны прыдатак Польшчы. На прамысловых прадпрыемствах працоўны дзень працягваўся 10-11 гадзін, а на саматужных прадпрыемствах – да 11-14 гадзін. За тую ж самую працу ў прамысловасці польскаму рабочаму плацілі больш, чым беларусу. Шырока распаўсюджаная сістэма штрафаў яшчэ больш змяншала заробкі рабочых. Пастаянным спадарожнікам было хранічнае беспрацоўе.

Па-драпежніцку знішчаліся прыродныя багацці Зах. Б. Плошча лясоў зменшылася, асабліва моцна Белавежская пушча.

Аграрныя адносіны ў Зах. Б.і хар-ся панаваннем буйнога  памешчыцкага землеўладання, малазямеллем большай часткі сялян. Улады правялі  продаж дробнымі часткамі дзяржаўнай зямлі. З мэтай ліквідацыі церазпалосіцы праводзілася аб’яднанне некалькіх дробных зямельных надзелаў сялян да аднаго цэлага. Цяжкае эк. і сац. становішча спалучалася з не меньш цяжкім нац.м прыгнётам бел.народа. Польскія ўлады і пануючыя класы ставілі сваёй мэтай выкараніць нац. свядомасць беларусаў, апалячыць іх. З першых дзён захопу краю польскія ўлады пачалі закрываць беларускія школы(ператвораны ў польскія).

Адным з вынікаў  нац.а прыгнёту была крайне нязначная  колькасць бел. інтэлігенцыі. У дзярж. установах не дазвалялася карыстацца бел. мовай. Беларусаў на дзярж. службу не бралі.

Культурнае жыццё  бел. народа таксама абмяжоўвалася  і падаўлялася. Не было беларускіх тэатраў. Прагрэсіўныя газеты канфіскоўваліся  і закрываліся, іх рэдактараў садзілі у турму. Беларускі народ ніколі не мірыўся са сваім паднявольным становішчам, з акупацыяй Зах. Б., ён вёў барацьбу за вызваленне.

У пачатку 1930 гг у Зах. Б. было каля 50% працаздольных. У пошуках лепшай доли маладыя  бел. сяляне ехали у иншыя краины.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

43. СССР  и страны Европы в нач 2 мировой войны. Вхождение Зап.Б в состав БССР.

Напярэдаднi вайны Савецкi Саюз рабiў ўсе магчымае, каб папярэдзiць яе ўзнiкненне. Ен веў перамовы з Англiяй, Францыяй, Чэхаславакiяй, iншымi дзяржавамi аб магчымых мерах бяспекi. Нажаль, Зах. краiны далi згоду на далучэнне часткi тэрыторыi Чэхаславакii да Германii, iмкнулiся скiраваць агрэсiю фашысцкай Германii супраць СССР. Ва ўмовах небяспекi савецкi бок адгукнуўся на прапановы Германii i 23 жнiўня 1939 г. быў падпiсаны савецкi-германскi дагавор аб ненападзеннi тэрмiнам на 10 гадоў i сакрэтны пратакол да яго аб сферы iнтарэсаў абодвух бакоў. 1 верасня 1939 г. Германiя напала на Польшчу, а 3 верасня Англiя i Францыя аб`явiлi вайну Германii. Фашысцкiя войскi iмклiва захоплiвалi тэрыторыю Польшчы. Паўстала пагроза зняволення Зах. беларусi, якая трапiла пад уладу Польшчы па Рыжскаму дагавору 1921 г. 17 верасня Чырвоная Армiя перайшла гранiцу, а 25 верасня вызвалiла Зах. Беларусь. 28 лiстапада 1939 г. памiж Германiяй i СССР заключаны Дагавор аб дружбе i гранiцы. 28-30 лiстапада 1939 г. Народны Сход Зах. Беларусi прыняў дэкларацыю аб устанаўленнi савецкай улады на ўсей вызваленай тэрыторыi i выказаўся за ўваходжанне ў склад БССР.

Прыняты законы аб уключэннi Заходняй беларусi ў склад СССР i ўз`яднаннi з БССР.

28 – 30 кастрычніка  1939 г. у Беластоку адбыўся Народны  сход Зах. Беларусі. Ён прыняў  дэкларацыю аб устанаўленні савецкай  ўлады на тэрыторіі Зах Беларусі. Аднадушна дэлегаты выказаліся  і за ўваходжанне ў БССР. 2 лістапада 1939 г. Нечарговая V сесія Вярхоўнага Савета СССР і 12 лістапада Нечарговая ІІІ сесія Вярхоўнага савета БССР адпаведна прынялі законы аб уключэнні Зах. Б. ў склад СССР і уз'яднанні яе з БССР. У выніку тэрыторія і насельніцтва БССР павялічылася.

  Уз'яднанне Зах. Б. з БССР паскорыла эк. развіццё гэтага рэгіёна. Аб'ём прамысловай прадукцыі павялічыўся ў канцы 1940г. амаль у два разы ў параўнанні з 1938 г. За кароткі час была рэканструявана ўся чыгуначная гаспсдарка. Рачны флот папоўніўся новымі самаходнымі судамі і буксірамі. У вёсцы беззямельным і малазямельным сялянам было раздадзяна звыш 1 млн. га зямлі,  якая належыла польскім памешчыкам, асаднікам і членам вартаўнічай аховы. Пачалася работа па калектывізацыі. Да сярэдзіны 1940 г. тут было створана шмат калгасаў.

У той жа час  у грамадска – палітычным жыцці  края адкрыта праявіла сябе камандна – рэпрэсіўная сістэма. Па дагавору з Літоўскай рэспублікай ад 10 лістапада 1939 г. кіраўніцтвам СССР быў  перададзены Віленскі край з горадам  Вільня ў абмен на размяшченне савецкіх войск на тэрыторыі Літвы. Яшчэ раней, 30 верасня 1939г., былі арыштаваны, а потым рэпрэсіраваны многія беларускія дзеячы нацыянальна – вызваленьчага руху.

Аднак нягледзячы на гэтыя і іншыя моманты, ўз'яднанне  Зах. Б. з БССР мела, безумоўна, станоўчае значэнне. А галоўнае заключалася ў тым, што ўпершыню ў сваёй шматвякавой гісторыі, практычна ўсё насельніцтва беларускага этнасу атрымала магчымасць жыць разам, працаваць і сумесна адстойваць свае інтарэсы. Акрамя гэтага, ўз'яднанне З. Б. з БССР, як і Зах. Украіны з УССР, пэўным чынам паўплывала на ход і вынікі як другой сусветнай, так і Вялікій Айчыннай вайны савецкага народа супраць фашысцкай Германіі.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

44.Начало  ВОВ.Причины пораж Красной армии  летом-осенью 1941.Московская битва,ее значение.

На рассвете 22 июня 1941 года, нарушив договор о  ненападении, фашистская Германия начала осущ. плана «Барбаросса». За считаные дни немцы продвинулись на несколько  десятков км. 28 июня пал Минск.В течение  первых трех недель немцы продвинулись на глубину 300-600 км., оккупировав Латвию,Литву, Правобережную Украину, Молдавию и Беларусь.

Для войны против СССР Гитлер сосредоточил подавляющую  часть своих сухопутных сил. Советская  армия была хуже оснащена и уступала противнику в живой силе. Однако основной причиной такого огромного успеха немцев в первые недели войны является то, что Красная армия сама готовилась к наступлению. Сталин прекрасно понимал, что войны с Германией не избежать, но он не думал, что Гитер нарушит пакт Молотова-Рибентропа о ненападении. Т.е. не было создано никаких оборанит.  линий. Немецкая авиация уничтожила все самолеты Красной армии, которые были расположены на тер-ии Беларуси. Однако совецкие войска до последнего обораняли Б.:  уже находясь в окружении, Брестская крепость оборанялась больше месяца. Придя в себя от шока, отдельные части Красной армии переходили в контрнаступление. Конечно, глобально они ничего не изменили, но двухмесячное сражение за Смоленск, оборона Киева, Одессы и контрнаступление Красной Армии под Ельней в сентябре 1941г. Поставили под вопрос быстрое завершение военных действий.

Однако немецкая армия обладала еще значительнм  наступательным потенциалом и, перегруппировав  силы,30 сентября начали наступление  на Москву. Цель – захват Москвы до наступления холодов. Название – операция «Тайфун».Московская битва делится на 2 периода: оборанит.  (30 сентября — 4 декабря 1941) и наступат., который состоит из 2 этапов: контрнаступления (5-6 декабря 1941 — 7-8 января 1942) и общего наступления советских войск (7-10 января — 20 апреля 1942). Гитлер рассматривал взятие Москвы, столицы СССР и самого большого советского города, как одну из главных военных и полит. целей операции Барбаросса.

Замысел операции предусматривал мощными ударами  крупных группировок, сосредоточенных в районах Духовщины (3-я танковая группа), Рославля (4-я танковая группа) и Шостки (2-я танковая группа), окружить основные силы войск Красной Армии, прикрывавших столицу, и уничтожить их в районах Брянска и Вязьмы, а затем стремительно обойти Москву с севера и юга с целью её захвата.

Крупного успеха немцы достигли под Вязьмой, где  окружили более 660тыс. человек. В октябре  были захвачены Калуга, Калинин, Волоколамск, Можайск. После того, как немцы  заняли Калугу, советское правительство  начало эвакуацию в Куйбышев органов госуправления и дипломатического корпуса. 5 декабря немцам удалось подойти к московскому пригороду Химки, однако намеченые сроки по захвату Москвы были сорваны. Немцы понесли тяжелые потери. 6 декабря советские войска перешли в контрнаступление. Вернули Калуга и Орел, Калинин. К марту 1942г. Линия фронта стабилизировалась на линии Великие Луки – Гжатск – Яса.

Главным результатом  предпринятого Красной Армией в  декабре 1941 г. контрнаступления является ликвидация непосредственной угрозы столице СССР — Москве. Помимо полит.значения, Москва являлась крупнейшим узлом всех видов коммуникаций, потеря кот. могла отрицат. сказаться на ведении боевых действий и работе промышл.

Важным последствием советского контрнаступления стало  временное лишение немецкого командования эффективных инструментов ведения войны — моторизованных корпусов. Продвижение советских войск привело к значительным потерям техники и снижению ударных возможностей немецких войск.

На полях Подмосковья  было нанесено первое крупное поражение немецкой армии во Второй мировой войне, развеян миф о её непобедимости. Советское командование расценило итоги контрнаступления таким образом, что Красная Армия вырвала у врага инициативу и создала условия для перехода в общее наступление.

 

 

45. Фашистский  оккупационный режим на тер БССР. Проблема коллаборационизма.

У пачатку верасня 1941 г. на ўсёй тэрыторыі Беларусі ўсталяваўся нямецкі акупацыйны рэжым. Захопнікі стварылі структуры «новай» ўлады, сталі займацца і гаспадарчымі пытаннямі. Усе прадпрыемствы і ўстановы былі ўзяты на ўлік; ужо на працягу ліпеня 1941г. праведзіна рэгістрацыя працаздольнага насельніцтва ў гарадах. Вясной 1942 г. была праведзена зямельная рэформа. Усе калгасы былі ліквідаваны, а іх зямля і інвентар перайшлі да ўжытку сялян у рамках так званых «кааператываў». На тэрыторыі Ўсходняй Беларусі калгасы па-ранейшаму існавалі. Яны, па меркаванню акупацыйных уладаў, з'яўляліся даволі зручным і надзейным сродкам забеспячэння харчовых патрэб Германіі і фронту.

Галоўным сродкам ажыццяўлення генеральнага плана «Ост» з'яўлялася палітыка генацыду – планамернага знішчэння цэлых групп насельніцтва па тых ці іншых матывах: з-за прыналежнасці да савецкіх актывістаў, камуністаў, камсамольцаў, яўрэяў, цыган і г.д. Для рэалізацыі гэтага плана фашысты выкарыстоўвалі наступную сістэму мер: аблавы, заложніцтва, пагромы, турмы, лагеры смерці, карныя аперацыі і інш. У межах Беларусі было арганізавана 260  лагераў смерці. У Мінску і яго ваколіцах было размешчана 5 такіх лагераў, адзін з якіх  - Трасцянецкі – па колькасці знішчаных людзей стаяў на трэцім месцы пасля Асвенцыма і Майданака. Пад выглядам барацьбы з партызанамі акупанты правялі больш за 140 карных экспедыцый, ў ходзе якіх цэлыя раёны Б. ператварыліся ў пустыні.

Коллаборационизм  – сотрудничество: прдставители бел самопомощи,сомоохраны; полицейские формирования.

Причины вступления в герм организ: 1)серьезно обиженные: подверж. репрессиям.2)те, кто поверил  гитлер. пропаганде.3)те,кому некуда было деваться,т.е. в силу обстоятельств(заставили немцы).

 

46. Партизанское  и подпольное движение в БССР.

Ужо Ужо у  пачатку вайны стваралася сетка  падпольных цэнтрау i груп. Да жнiуня 1941г. было створана 378 атрадаў i дыверсiйных груп. Першыя групы з'явіліся на тэрыторыі Мінска, Гомеля, Пінска, дзе дзейнічалі падпольныя партыйныя і камсамольскія камітэты.

28 чэрвеня даў  першы бой партызанскі атрад  пад кірауніцтвам В.З.Каржа.У гэты  ж час у Кастрычніцкім раёне  Гомельскай вобласці змагаецца  атрад пад кiраунiцтвам Ц.П.Бумажкова i Ф.I.Паўлоўскага "Чырвоны Кастрычнiк". Ім першым з партызан 6 жнiуня 1941г. было прысвоена званне Героя Савецкага Саюза.

   Усяго  у 1941г. у Бел. было арганiзавана i дзейнiчала  247 партызанскiх атрадаў i падпольных груп, 200 падпольных абкомаў,гаркомаў, райкомаў КП(б)Б i камсамолу.Яго удзельнiкi правялi рад дыверсiй, ажыццявiлi аперацыю па забойству гаўляйтэра Беларусі В.Кубэ (А.Мазанiк,Н.Дрозд,М.Осiпава,Н.Траян атрымалi званне Героя Савецкага Саюза).

   Перамога  савецкiх войск пад Масквой  спрыяла развiццю партызанскага  руху.

   З вясны  1942г. пачынаюць з'яуляцца партызанскiя брыгады i злучэннi.1-й Беларускай брыгадай камандавау М.Шмыроў.

   Партызанскi рух пачынае ўзмацняцца пасля стварэння 30 мая 1942г. Цэнтральнага штаба партызанскага  руху пад  кiраунiцтвам Панамарэнкi П.К. Штаб партызанскага руху на Беларусi узначальвау П.Калiнiн.

У ходзе барацьбы  з ворагам  у канцы 1943г. партызанам  удалося  вызвалiць значную частку Беларусi - 60%. З мэтай разгрому  партызан фашысты  праводзiлi карныя экспедыцыi. Аднак гэтыя экспедыцыі не далі жаданых вынiкаў ворагу.

   Вышэйшым  уздымам барацьбы партызан была  дэзарганiзацыя ваенных перавозак - "рэйкавая вайна”.

   Супраць захопнiкау вялi барацьбу не толькi партызаны i падпольшчыкi, але i нас-ва.

47.Коренной  перелом в ходе ВОВ.Освобождение Беларуси. Разгром фашистского блока.

Разгром нямецкіх войскаў летам 1943 г. на Курска-Арлоўскай  дузе дазволіў Чырвонай Арміі перайсці ў стратэгічнае наступленне і  ўжо ў верасні 1943 г. распачаць  аперацыю вызвалення Ўкраіны і Беларусі. 23 верасня савецкія войскі вызвалілі першы раённы центр Беларусі – г. Камарын. У лістападзе 1943 г. быў вызвалены Гомель. Усяго ў Беларусі ў выніку асенне – зімовага наступлення (1943-1944 гг.) савецкіх войск было вызвалена 40 раёнаў Магілёўскай, Віцебскай, Гомельскай і Палескай абласцей.