Бастауыш білім берудің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарты

ақпаратты жинау, сақтау, өңдеу және ұсыну үшін АКТ құралдарын; мәтін, сурет, аудио видеоматериалмен жұмыс істеу үшін программалық қосымшаларды; ақпаратты тиімді сақтау үшін файлдар мен бумаларды; Ғаламтордан қажетті ақпаратты табу үшін іздеу жүйелері мен негізгі сөздерді; компьютерде жұмыс істеу кезінде еңбек тәртібі мен демалыс ережелерін қолданады;

ауызша санаудың тиімді тәсілдерін; қарапайым геометриялық фигураларды жіктеп; санды және айнымалысы бар өрнектердің мәндерін салыстыруды;  әртүрлі шамалар (мән, мөлшер, құн, жылдамдық, уақыт, қашықтық, еңбек өнімділігі, жұмыс ұзақтығы, жұмыс көлемі) арасындағы функционалды байланысты; геометриялық түрлендірулер мен симметрия элементтерін қолдану арқылы есептерді шығаруға байланысты ахуалды; заңдылықты, тізбектің жетіспейтін элементтерін табуды және берілген заңдылық бойынша тізбекті құруды; күрделі емес комбинаторикалық және логикалық есептерді (оның ішінде шығарылуы ықтимал нұсқаларын таңдау қажеттілігіне байланысты есептер); көптеген заттарды берілген белгілері бойынша жіктеп және жіктеу негіздерін анықтай отырып,; есеп шартын және тиісті шығару әдісін; санау және өлшеуге байланысты деректер мен нәтижелерді;

түрлі дерек көздерінен жиналған мәліметтерді;қорытынды жасайды; ақпараттың өз талаптарына сәйкестігін; алуан түрлі ақпаратпен жұмыс істеу үшін қолданбалы программалардың қызметтік мүмкіншіліктерін; шынайы және қиялдағы жағдайларда не болып жатқанын зерттеу үшін тұтас модельдерді; компьютерде есеп шығарудың негізгі кезеңдерін талдайды;

заттарды белгілері мен кеңістіктегі орналасуына қарай біріктіріп; шамалар арасындағы байланысты математикалық моделін құрып; шынайы әлемдегі нақты объектілер мен үдерістердің қарапайым модельдерін бейнелер мен сызбалар түрінде жасап;

мәтіндік, графикалық, дыбыстық, видео ақпараттарға; шынайы әлемнің қарапайым обьектілері мен жағдайларына; қойылған міндеттерді орындау үшін сызықтық, тармақталу және циклді алгоритмдерге; бар командалар жүйесі негізінде шынайы орындаушы үшін проблемаларды шешуге синтез жасайды;

өлшем бірліктер мен құралдарын пайдаланып өлшеу нәтижесін; сандар, шамалар, геометриялық пішіндер туралы қарапайым тұжырымдарды ақиқат немесе жалған деп;

ақпараттың сапасын, қажеттілігі мен нақтылығын;жинақталған мәліметтерге алғашқы талдау жасау және қорытынды шығару; жиналған ақпарат негізінде түрлі оқиғалар мен деректердің болжамы мен түсіндіруін; компьютерлік модельдің жобаға сәйкестігін; компьютерде жұмыс істеу барысында санитарлық-гигиеналық нормалардың сақталуын бағалайды;

бастауыш мектептің 5-сыныбын бітіргенде оқушы:

«санау», «цифр» және «санды»; ондық санау жүйесіндегі разряд бірлік мәндерін; «координаталық сәуле» ұғымы, санның бөлшегі, санның берілген разрядқа дейін дөңгеленетіндігі туралы; «санды өрнек», «теңдеу» және «теңсіздік» ұғымдарын; қарапайым геометриялық пішіндерді; тікбұрышты үшбұрыш қабырғаларының атауларын, шеңбер элементтерін (центр, радиус, диаметр); «координаталық бұрыш», «абсциссалар осі» және «ординаталар осі» ұғымдарын; квадрат пен тік төртбұрыш периметрі мен ауданын есептеуге арналған формулаларды; жай бөлшекті; пайыз түсінігін; бөлшектермен арифметикалық амал ережелерін; «бұрыштың градустық өлшемі», «бұрыштың биссектрисасы», «жазыңқы бұрыш», «сыбайлас бұрыш» ұғымдарын;

«деректер», «ақпарат», «нысан», «модель», «алгоритм», «орындаушы» ұғымдарын; ақпаратты ұсыну түрлері мен өлшем бірліктерін; компьютердің негізгі құрылғыларын; қолданбалы, сервистік программалар мен операциялық жүйе қызметтерін; файл мен деректерді ұйымдастырудың файлдық жүйесі (папка, иерархиялық құрылым, файл атауы, файл түрі) түсінігін; «Ғаламтор», «веб-мекенжай», «веб-сайт», «веб-бет» ұғымдарын; компьютерде жұмыс істеу барысында қауіпсіздік техника ережелері; «меншік» және «авторлық» ұғымдарының мағынасын біледі;

натурал сандарға, шамаларға және олардың арасындағы байланысқа қатысты арифметикалық амалдардың мәнін; қарапайым функционалдық тәуелділікті; пайызды бөлшектерге, бөлшектерді пайызға айналдыруды; тұрақты және айнымалы шамалар арасындағы айырмашылықты;

ақпаратты кодтау тәсілдерін; компьютерде өңдеу және сақтау үшін  деректерді екілі кодқа айналдыруды; компьютердің негізгі ішкі компоненттерінің функциясын, файлдық сервердің міндетін; міндеттерді атқаруда алгоритмге бағыну қажеттілігін; орындаушының бұйрықтарды орындауының ресмилігін; жергілікті және ауқымды желілер арасындағы айырмашылықты; сандық деректер мен құрылғыларға зиян келтіретін бағдарламалардан қорғау маңыздылығын түсінеді;

есептерді жазуда, сандық есептерді түрлендіруде, сонымен қатар есептерді шығаруда математикалық символдарды, амалдар мен қасиеттерді; натурал сандармен арифметикалық амалдарды ауызша және жазбаша түрде; шамаларды түрлендірудің стандартты және стандартты емес бірліктерін; мәтіндік есептерді шешуде санды және әріпті  өрнектерді, теңсіздіктер мен теңдеулердіқұрастыру тәсілдерін; есеп шарттарын жазуда математикалық тіл мен графикалық модельдерді; периметр мен аудан (квадрат, тік төртбұрыш, тік үшбұрыш) есептеу формулаларын; көптеген элементтер арасындағы қатынастарды ұсыну үшін Венн диаграммасын; шамаларды (ұзындық, масса, сұйықтық көлемі, уақыт) өлшеу үшін құралдарды; практикалық есептерді шығару үшін калькуляторды; теңдіктер мен бөлшек сандардан тұратын теңсіздіктерді, берілген шарттардағы екі теңсіздікті шешу алгоритмін; санның бөлігін және оның бөлігінен санды табуды; бұрыштарды өлшеу үшін транспортирді;  

ақпаратты жинау, сақтау, өңдеу және ұсыну үшін АКТ құралдарын; мәтін, сурет, аудио-видеоматериалмен жұмыс істеу үшін программалық қосымшаларды; ақпаратты тиімді сақтау үшін файлдар мен бумаларды; алгоритмді бағдарламалау тілінде ұсыну үшін абстрактілі орындаушының бұйрықтар жүйесін; Ғаламтордан ақпарат іздеу үшін басты сөздерді; компьютерде жұмыс істеу барысында еңбек және демалыс режимінің ережелерін қолданады;

ауызша санаудың тиімді тәсілдерін; қарапайым геометриялық фигураларды жіктеп; санды және айнымалысы бар өрнектердің мәндерін салыстыруды; әртүрлі шамалар (мән, мөлшер, құн, жылдамдық, уақыт, қашықтық, еңбек өнімділігі, жұмыс ұзақтығы, жұмыс көлемі) арасындағы функционалды байланысты; геометриялық түрлендірулер мен симметрия элементтерін қолдану арқылы есептерді шығаруға байланысты ахуалды; заңдылықты, тізбектің жетіспейтін элементтерін табуды және берілген заңдылық бойынша тізбекті құруды; күрделі емес комбинаторикалық және логикалық есептерді (оның ішінде  шығарылуы ықтимал нұсқаларын таңдау қажеттілігіне байланысты есептер); көптеген заттарды берілген белгілері бойынша жіктеп және жіктеу негіздерін анықтай отырып; есеп шартын және тиісті шығару әдісін; санау және өлшеуге байланысты деректер мен нәтижелерді;

 үшбұрыш белгілерін қабырғалары мен бұрыштарына қарай; симметриялық және симметриялық емес жазық және кеңістік фигураларды ажыратады; есеп шартын сурет, сұлба, сызба (қозғалыс бағытын көрсететін), кесте түрінде жазады; санаумен, өлшеумен байланысты деректер мен нәтижелерді;

компьютерлердің адамзат іс-әрекетінің түрлі салаларындағы қолданысын; түрлі дерек көздерінен жиналған мәліметтерді талдайды және қорытынды жасайды;   ақпараттың өз талаптарына сәйкестігін; алуан түрлі ақпаратпен жұмыс істеу үшін қолданбалы программалардың  қызметтік мүмкіншіліктерін; шынайы және қиялдағы жағдайларда не болып жатқанын зерттеу үшін тұтас модельдерді; компьютерде есеп шығарудың негізгі кезеңдерін; желідегі этикалық және құқықтық нормаларды бұзу салдарларын талдайды;

заттарды белгілері мен кеңістіктегі орналасуына қарай біріктіріп; шамалар арасындағы байланысты математикалық моделін құрып; шынайы әлемдегі нақты объектілер мен үдерістердің қарапайым модельдерін бейнелер мен сызбалар түрінде жасап; математикалық модель бойынша дұрыс және кері есептер құрастырып;

компьютерлік техниканың дамуын болжау үшін өз біліміне; мәтіндік, графикалық, дыбыстық, бейне және біріктірілген ақпаратқа; абстрактілі нысан мен жағдай модельдеріне; абстрактілі орындаушылар үшін желілік, сағалық және циклді алгоритмдерге; қалыптасқан бұйрықтар жүйесі негізінде шынайы орындаушы үшін проблеманың шешіміне; Интернетте ақпаратты тиімді іздеу үшін бетперделерге синтез жасайды;

өлшем бірліктері мен құралдарын пайдаланып, өлшеу нәтижесін; сандар, шамалар, геометриялық фигуралар туралы қарапайым ойларды шынайы не жалған деп; кестелер, диаграммалар, жиынтық диаграммалар түрінде ұсынылған деректерді;

ақпарат сапасы, пайдасы мен нанымдылығын; қорытындының қойылған мақсаттар мен қолдағы деректерге сәйкестігін; жиналған ақпарат негізінде түрлі оқиғалар мен деректерді болжайды және түсіндіреді; компьютерлік модельдің жобаға сәйкестігін; санитарлық-гигиеналық нормалардың сақталуын; сонымен қатар компьютрмен жұмыс істеу барысында өз уақытының бөлінісін бағалайды.

20. «Жаратылыстану» білім беру аясы бойынша күтілетін оқыту нәтижелері

бастауыш мектептің 4-сыныбын бітіргенде оқушы:

қоршаған орта туралы дүниетанымдық түсініктерді қалыптастырудағы пәннің маңыздылығын; Жер және оның табиғаты, ғалам туралы негізгі жаратылыстану түсініктерін; табиғи құбылыстар кезінде әрекет жасау ережелерін; табиғатты ғылыми зерттеу әдістерін (бақылау, эксперимент, тәжірибе); зерттеулерді жоспарлау және жүргізу кезіндегі қауіпсіздік техникасының негіздерін; өсімдіктердің негізгі бөліктерінің құрылымы мен орналасу ерекшеліктерін және олардың мәнін; тіршілік ортасына қарай өсімдіктер мен жануарлардың жіктелуін; фотосинтез үдерісінің негіздерін;; жануарлардың негізгі қоректену түрлерін; ас қорыту, қан айналымы, тыныс алу, жүйке жүйесіне кіретін органдарды және олардың ролін; Қазақстанның қорғалатын табиғи аймақтарын; фильтрлеу үдерісін қолдану салаларын; жарықтың кейбір қасиеттерін:  тура түсуін, шағылысуын,сіңірілуін; қарапайым электр тізбекетерін  және олардың компонентттерін біледі;

макро және микроәлем түсінігін; ғаламшарда экологияны сақтау маңыздылығын; тірі ағзалар үшін су мен ауаның маңыздылығын; ағзалардың алуан түрлілігі мен айырмашылықтарын; тірі ағзалардың Жер бетінде таралуының күн энергиясына және олардың әрекеттерінің мекендеген тіршілік ортасындағы шарттарға тәуелділігін; қанның тамыр бойымен қозғалысын; жеке гигиенаны сақтау қажеттілігін; ағзаның инфекциялар мен аурулардан қорғану функцияларын; пайдалы қазбаларды қолданудың кейбір салалары мен оларды өндіру тәсілдерін; пайдалы қазбаларды ұқыпты пайдалану мен сақтау қажеттілігін; энергия түрлерін; масса мен күшті өлшеу бірліктерін; судың үш агрегаттық күйін түсінеді;

стандартты бірліктерді, өзі немесе мұғалімнің бақылауымен нұсқаулыққа сәйкес қарапайым құралдар көмегімен түрлі өлшеулерді; өз идеяларын тексеру үшін бақылауды; жүргізілген бақылауды түсіндіру үшін ғылыми терминологияны қолданады;

бақылаулар мен зерттеулер нәтижелерін талдайды және айырмашылықтарын түсіндіреді; түрлі тіршілік орталарының ұқсас және өзгеше сипаттарын; өсімдіктерді қорғау тәсілдерін; тәулік ішіндегі адамның су тұтыну көлемін; сыртқы келбетіне байланысты өсімдіктердің тіршілік формаларын, органикалық және бейорганикалық заттарды талдайды;

ағзалар туралы ақпаратты негізгі белгілері бойынша жалпылайды; идеяларды тексеру, растау немесе жоққа шығару үшін қарапайым зерттеулер мен бақылаулар жасайды; жазба, сурет, кесте, гистограмма түріндегі салыстыру нәтижелеріне синтез жасайды;

темекі шегу мысалы арқылы жаман әдеттерді және ластанған ауаның адам денсаулығына әсерін; табиғи саябақтар, қорықтар құру идеяларын; ғаламшарда биологиялық алуан түрлілік пен орта шарттарын сақтау маңыздылығын, адамның қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-әрекетін бағалайды;

бастауыш мектептің 5-сыныбын бітіргенде оқушы:

қоршаған орта туралы дүниетанымдық түсініктерді қалыптастырудағы пәннің маңыздылығын; табиғатты ғылыми зерттеу әдістерін: бақылау, эксперимент, тәжірибе; зерттеулерді жоспарлау және жүргізу кезіндегі қауіпсіздік техникасының негіздерін; Жер және оның табиғаты, ғалам туралы негізгі жаратылыстану түсініктерін;

өсімдіктердің өмір циклін (тозаңдану, ұрықтандыру, тұқым өндіру, тұқым шашу және өсу), өсімдіктердің негізгі бөліктерінің құрылымы мен орналасу ерекшеліктерін;

тіршілік ортасына қарай өсімдіктер мен жануарлардың жіктелуін; Қазақстанның ерекше қорғалатын табиғи аймақтарын; фотосинтез үрдісінің негіздерін; жануарлардың негізгі қоректену түрлерін; ас қорыту, қан айналымы, тыныс алу, жүйке жүйелеріне кіретін органдарды және олардың ролін;

фильтрлеу үдерісін қолдану саласын; жарықтың кейбір қасиеттерін: тура түсуі, шағылысу, сіңірілуін; қарапайым электр тізбектерін және олардың компонентттерін; физикалық күштердің кейбір түрлерінің туындау себептерін;

Қазақстан Республикасындағы пайдалы қазбалардың негізгі кен орындарын; жанғыш пайдалы қазбалардың түрлері, негізгі қасиеттері мен өнімдерін; кен түсінігі мен оның түрлерін, сондай-ақ қорытпалар түсінігін; ауа құрамын; табиғаттағы су айналымын; астрономия саласындағы кейбір ғалымдардың өмірбаяны мен ашқан жаңалықтарын; Күн жүйесінде ғаламшарлардың орналасуын; зерттеулерді жоспарлау мен жүргізу кезінде қауіпсіздік техникасының негіздерін біледі;

макро және микроәлем түсінігін; ғаламшарда экологияны сақтау маңыздылығын; өсімдіктердің алуан түрлілігін сақтау маңыздылығын; тұқым түзілу үрдісінің негіздерін; жеке гигиенаны сақтау қажеттілігін; ағзаның инфекция мен аурулардан қорғану функцияларын; өсімдіктерді қорек тізбегінің бөлігі ретінде; «өндіруші», «тұтынушы», «жыртқыш» және «олжа» ұғымдарының мәнін; ауаның тірі ағзалар үшін маңызын; омыртқалы және омыртқасыз жануарлардың қарапайым айырмашылықтарын; жануарлардың Күн энергиясына және олардың әрекеттерінің мекендеген ортаға тәуелділігін; қанның тамыр бойымен қозғалысын; Жердегі тіршілікті қорғау үшін атмосфера қабатының мәнін; ауаны ластайтын заттардың  түзілуі және олардың тигізетін зиянын; пайдалы қазбаларды ұқыпты пайдалану мен сақтау қажеттілігін; металдар, пайдалы қазбаларды қолданудың кейбір салаларын және оларды игеру тәсілдерін; энергияның кейбір түрлерін; түрлі денелердің жылу және электр өткізгіштігін және оларды қолданудың кейбір салаларын; масса мен күшті өлшеу бірліктерін; судың үш агрегаттық күйін түсінеді;

өлшеудің стандартты бірліктер жүйесін, нұсқаулыққа сәйкес қарапайым құралдар көмегімен өлшеу тәсілдерін; нақты деректер алу үшін ғылыми қағидаттарға сәйкес қайта өлшеулерді; өз идеяларын тексеру үшін бақылау әдістерін; жүргізілген бақылауды түсіндіру үшін ғылыми терминологияны; өзінің тұрғылықты жеріндегі өсімдіктер мен жануарлардың жіктеу үшін олардың түрлерінің қарапайым белгілері туралы білімді; қорек тізбегінің сұлбаларын; компасты; Жердің айналу үрдісінің модельдерін қолданады;

алынған нәтижелердің жасалған болжамдарға сәйкестігін талдайды және оларды ғылыми білім мен түсінік көмегімен түсіндіреді; түрлі мекендеу орталарының ұқсас және өзгеше сипаттарын; өсімдіктер мен жануарларды қорғау тәсілдерін; тәулік ішіндегі адамның су қажеттілігін; өсімдіктер формаларын, органикалық және бейорганикалық заттарды; кейбір денелердің жылу өткізгіштігін; металл қасиеттеріне сүйеніп, түсті металдардан жасалған бұйымдарды талдайды;

тұрғылықты жеріндегі өсімдік түрлерінің негізгі белгілеріне; қарапайым объективті зерттеулер жүргізеді; идеяларды тексеру, растау немесе жоққа шығару үшін бақылаулар жүргізеді; болжамдарға және оларды ғылыми білім мен түсінікке негізделген тексеру тәсілдеріне; жинақталуы тиіс дәлелдерге (жазба, сурет, кесте, гистрограммалар); Қазақстанның экологиялық проблемалары туралы бұқаралық ақпарат құралдары мен өз бақылауларының деректеріне; қоршаған ортаны адамзат іс-әрекетінің ықпалынан қорғау тәсілдеріне синтез жасайды.