Бастауыш және негізгі мектепте математиканы дамыта оқытудағы сабақтастық мәселелері

болады деп есептейміз.

Эксперимент қорытындысында алынған нәтижелер және оларды талдау

төмендегіше қорытынды жасауға мүмкіндік берді:

– математика сабағында  дамыта оқытудағы сабақтастықты

қалыптастыру тек айқын  мақсатты, арнайы ұйымдастырылған жұмыстардың

нәтижесінде ғана мүмкін болады;

– ұсынылған сабақтастықты  қалыптастырудың зерттелген теориялық

негіздері және әдістемесі болашақта математикадан оқушылардың  білім

сапасын арттыруға ықпал етеді;

– мұғалімнің дайындығы неғұрлым жоғары болса, солғұрлым нәтижелі

болмақ.

22

Сөйтіп, математиканы дамыта оқытудағы сабақтастықты

қалыптастыруда жүргізілген  тәжірибелік – эксперименттік жұмыс біз

ұсынған теориялық ұсыныстар  мен жасалған әдістеме математикадан  сапалы

білім беру үшін пайдалы екендігін қуаттады.

Ғылыми-зерттеу жұмысымыздың аясында жүргізілген педагогикалық,

мектеп оқулықтарына, ғылыми-әдістемелік оқулықтарға жасалған талдаулар

мен мектептерде жүргізілген  тәжірибелік-бақылау жұмыстарының

нәтижелері төмендегідей қорытынды және ұсыныстар жасауға  мүмкіндік

береді:

1. Бастауыш мектепте және  негізгі мектепте математиканы  дамыта

оқытудағы сабақтастық мәселелері мектептің практикалық қажеттілігінен

туындаған көкейкесті мәселе.

Ғылыми білімнің дамуының нәтижесі ретінде математиканы дамыта

оқытудағы сабақтастық іс-әрекеттің қалыптасуы мектепті жаңа даму

сатысына, білім сапасын көтеруге ықпал ете алады.

2. Сабақтастық – ол  жалпы педагогикалық принцип  сияқты

математиканы дамыта оқытуда  дидактиканың басқа категорияларымен бірге

іс-әрекетке түседі. Ол барлық пәндер үшін (тәрбиелік мәні бар,

ғылымилығы, жеткіліктілігі, көрінектілігі) оқушылардың саналылығын,

белсенділігін бір жүйеде қамтамасыз ете отырып, математиканы дамыта

оқыту ерекшелігін анықтайды. Оқытудағы сабақтастық математиканы оқыту

кезеңдері мен сатылары арасындағы тығыз байланысты қамтамасыз ете

отырып, оқушы білімін  тереңдетіп, кеңейтіп математикалық білімін,

іскерлігін, дағдысын бір жүйеге келтіретініне көзіміз жетті.

3. Жоғары сатыдағы оқыту  процесі төменгі сатыдағы оқыту  мақсатын,

мазмұнын, оқыту әдісін, формасын, құралын есепке ала отырып

сабақтастықты қамтамасыз ете  отырып құруға көмектесті.

4. Сабақтастықтың даму  тенденциясы математиканы дамыта  оқытудағы

сабақтастықтың мазмұнды компоненттерін күшейте отырып, бастауыш

мектеп пен негізгі  мектепте математиканы дамыта оқытудағы  сабақтастық

іс-әрекетін қамтамасыз ете отырып, математикалық білімін, іскерлігін,

дағдысын оқыту іс-әрекетінің жаңа жағдайларында қолдана алатындай

жағдай туғызды.

5. Математиканы дамыта  оқытудағы сабақтастықты қамтамасыз  ету

арнаулы дидактикалық шарттарды  сақтағанда ғана орындалатынын көрсетті.

Мысалы, оқытудағы сабақтастықты  сақтай отырып, бастауыш мектепте

танысқан математикалық  ұғымдар, терминдер т.б. жоғары сыныпта терең

ғылыми түрде дәлелдей білуге көмегін тигізді.

6. Диагностикалық әдістемені  қолдану арқылы бастауыш мектеп  пен

негізгі мектепте дамыта оқытудағы  сабақтастық іс-әрекетінің өлшемдері

белгіленіп, осы арқылы эксперимент нәтижесіндегі оның көрсеткіші жоғары

болып, диссертацияның ғылыми болжамы дәлелденді.

7. Сабақтастық іс-әрекетін қалыптастыру арнайы педагогикалық

шарттарды бағыттағанда ғана тиімді болатынына көз жеткізілді. Ол үшін:

– бастауыш және негізгі  мектеп мұғалімдеріне математиканы дамыта

оқытудағы сабақтастықты  қамтамасыз етудің теориялық негіздерін

меңгерту;

23

– бастауыш сынып және негізгі  мектеп мұғалімдеріне «Мектепте

математиканы дамыта оқытудағы  сабақтастық мәселелері» атты арнайы курс

енгізу;

– мұғалімнің теориялық  білімі мен практикалық тәжірибесінің  бірігуі

қажеттілігін қалыптастыру.

Жасалынған қорытындылар негізінде мынадай ұсыныстар  айтуға

болады:

– бастауыш және негізгі  мектепте математиканы дамыта оқытудағы

сабақтастық мәселелерін  шеше отырып мектепте білім берудің  сапасын

арттыруға мүмкіндік береді;

– сабақтастыра отырып дамыта оқыту үшін білім беру бағдарламасының

құрылымы мен мазмұны  айқын көрініс табатын мынандай талаптарға сай

оқулық қажет:

1) материал мазмұны түсінікті, жүйелі, дәлелді берілген;

2) оқушының жас ерекшелігіне  қарай дамыта оқыту мақсатында

құрылуы;

3) оқушы қабілетін дамытатын  есеп түрлерімен толықтырылған;

4) пәнішілік және пәнаралық байланыстағы

5) оқу материалының қолданбалы  жақтары ескерілген оқулық қажет  деп

ойлаймыз.

– алынған зерттеу нәтижелері педагогикалық мамандық студенттеріне,

педагогикалық колледждерде және білім беру қызметкерлерін қайта даярлау

және біліктілігін артыру ісінде ерекше мәнге ие болады

Біз зерттеу жұмысымызда бастауыш мектеп пен негізгі мектепте

математиканы дамыта оқытудағы  сабақтастық мәселелерін толық  шештік

деп есептемейміз, себебі заман  талабының өзгеруіне, өндіріс салаларына

түрлі техника мен технологиялардың енуіне байланысты білім беру мазмұны

да өзгеріске ұшырауы  заңдылық.. Сондықтан, бұл мәселе бастауыш мектеп

мұғалімдері мен негізгі мектептің математика мұғалімдерінің даярлығына

қойылатын талаптың үздіксіз өсуіне байланысты келешекте басқа қырынан

дербес зерттеуді қажет  етеді

24

Диссертацияның  негізгі мазмұны мынандай басылымдарда

жарияланды:

1. Бастауыш мектепте координаталық  жазықтық ұғымын

енгізу // Бастауыш мектеп.–  Алматы, 2002. – №1. – 16-20 б.

(А.М.Мубараковпен авторлық  бірлестікте).

2. Сәтбаев тәрбие туралы // Сәтбаев оқулары.– 1-жинақ. – Павлодар,

2002. –32-36 б.

3. Математика сабағында  халық педагогика элементтерін  енгізу

//Халықаралық конференция.  – Павлодар, 1998. – 3 б.

4. Математика сабағын  шоғырландырып оқыту // Ғылыми  конференция.-

Павлодар, 1998. - 3 б.

5. Общечеловеческие ценности-ориентиры  школьного воспитания

//Қазақ мектептерінің  әлеуметтік жағдайын көтеру, Л.Н.Гумилев  атындағы

Еуразия университетінің  республикалық конференциясы. –  Астана, 2003. –

4 б. (А.К.Нургалиевамен авторлық  бірлестіете).

6. Оқулық – оқытудың  негізгі құралы //Қазақ мектептерінің  әлеуметтік

жағдайын көтеру, Л.Н.Гумилев  атындағы Еуразия университетінің

республикалық конференциясы.–  Астана, 2003. – 4 б.

7. Қазақ мектебінің кейбір мәселелері // С.Торайғыров атындағы

мемлекеттік университетінің С.Торайғыров оқулары. – 1-жинақ. – Павлодар,

2003. – 42-46 б.

8. Вариант организации  учебных занятий по русскому  языку в

начальных школе // С.Торайғыров атындағы мемлекеттік университетінің

С.Торайғыров оқулары. – 4-жинақ. – Павлодар, 2003. – 4 с. (Г.С.Рахимберди-

нова-мен авторлық бірлестікте).

9. Оқушының іс-әрекетін ұйымдастырудағы кейбір қиыншылықтар

//Повышение качества подготовки  специалистов на современном

этапе:Карагандинский экономический университет Казпотребсоюза.

Международная научно-метод. Конфернция. – Караганда, 2002. – 4 б.

(А.М.Мубараковпен авторлық  бірлестікте)

10. Использование комнатных  растений на уроках познания  мира

//Вестник ПГПИ.– 2004.–  №1, 4 с. (Б. Абрахмановамен авторлық

бірлестікте).

11. Тіл мүкістіктерінің түрлері мен олардың ерекшеліктері //Вестник

ПГПИ.– 2004.– №1, 4 б.(Қ. Бутеновамен авторлық бірлестікте).

12. Мұғалiмнiң кәсiби дайындығы  // IV Сәтбаев оқулары.– 8-жинақ.–

Павлодар, 2004. – 3 б. (Ә. Сайдахметовамен авторлық бірлестікте).

13. Дамытпалы оқыту// IV Сәтбаев оқулары 8-жинақ. – Павлодар, 2004.–

5 б. (Қ.Қалықовамен авторлық бірлестікте).

14. Бастауыш мектепте математиканы  оқытуда білім сапасын арттыру

жолдары //Вестник ЕАГИ. – 2005.– №3.– 4 б.

15. Развитие математического  мышления и способностей на  уроках

математики начальной  школы // Начальная школа Казахстана, Алматы.–

№6.– 2005. - 12 с.

16. Математикадан бақылау  жұмысы және әдістемелік нұсқау.

Әдістемелік құрал.– Павлодар, 2004. – 36 б.

25

17. Математика (5-7 жастағылар  үшін) Оқу-әдістемелік құрал. –

Павлодар, 2005. – 52 б.

26

КЕНЕНБАЕВА МАРЖАН АХМЕТКАРИМОВНА

ПРОБЛЕМЫ ПРЕЕМСТВЕННОСТИ  РАЗВИВАЮЩЕГО ОБУЧЕНИЯ

МАТЕМАТИКЕ В  НАЧАЛЬНОЙ И ОСНОВНОЙ ШКОЛЕ

(НА ПРИМЕРЕ1-9 КЛАССОВ)

13.00.01 – Общая  педагогика, история педагогики  и образования,

этнопедагогика

В настоящее время содержание преемственности обучения математике в

средней школе, связь между  теорией и методами обучения достаточно

исследованы. Однако, преемственность  развивающего, непрерывного

обучения математике в  начальной и основной школе выступает  одним из

ведущих общедидактических  принципов создания современной научно

обоснованной системы  обучения школьников. Преемственная  связь

составляет психолого-педагогическую основу перехода к качественно новому

этапу учебной деятельности в школе, дальнейшему развитию приобретенных

знаний, умений и навыков  непрерывного математического образования.

В настоящее время наблюдается  несогласованность в содержании

математического образования, формах и методах обучения математике,

характере учебно-познавательной деятельности школьников.

Это возможно в соответствии с Программой 12-летнего образования.

Между задачами преемственности  развивающего непрерывного обучения

математике в начальной  и основной школе и недостаточным  формированием

методов развития знаний, умений и навыков прослеживается противоречие.

Необходимость создания научно-методических и теоретических основ

преемственности развивающего непрерывного обучения в математике в

начальной и основной школе  определяет актуальность исследования.

Отсюда вытекает необходимость  исследования проблемы преемственности

развивающего обучения в  математике начальной и основной школе.

Цель исследования: анализ преемственности между ступенями

образования и проверка эффективности  преемственности развивающего

обучения в теории и  на практике; создание дидактических  условий

преемственности содержания, методов и видов обеспечивающих

преемственность непрерывной  математической подготовки школьников.

Объект исследования: процесс исполнения преемственности в

развивающем обучении математике в начальной и основной школе.

Научная новизна  исследования:

– создание теоретических  основ формирования преемственности

развивающего обучения в  математике в начальной и основной школе,

раскрыты смысл и сущность понятий «преемственность», «развивающее

обучение»;

– создана модель преемственности  развивающего обучения математике,

определяющие развитие знаний от простого к сложному

– обоснованы и определены дидактические условия обеспечения

преемственности форм и методов  развивающего обучения, влияющие на

качество обучения математике в начальной и средней школе;

27

– определены особенности, возможности и многосторонность

преемственности развивающего обучения и требования, предъявляемые  к

нему.

Практическая  значимость исследования: результаты исследования

можно применять в начальных  классах и основной школе, в отделениях

теории и методики начального обучения в педагогических вузах, в

педагогических колледжах, в ИПК для учителей начальных классов.

Разработаны:

1) спецкурс для учителей  начальной и основной средней

общеобразовательной школы: «Задачи обеспечения преемственности

развивающего обучения в  математике в начальной и основной школе»;

2) учебно-методическое пособие  для учителей школы о

преемственности развивающего обучения в математике в начальной и

основной школе;

3) методическая инструкция  «Решение текстовых задач различными

способами» как дополнительный материал;

4) учебное пособие «Математика»  для 5–7 летних детей;

5) рабочие темы спецкурса  «Задачи обеспечения преемственности

развивающего обучения в  математике начальной школы»;

На защиту выносятся:

– теоретические основы преемственности развивающего обучения

математике в начальной  и основной школе;

– педагогические условия  реализации модели преемственности

развивающего обучения математике в начальной и основной школе;

– модель выполнения совершенствования  преемственности

развивающего обучения математике;

– педагогические условия  формирования деятельности учащихся по

межпредметной преемственности  развивающего обучения математике в

начальной и основной школе;

– результаты педагогического  эксперимента.

28

KENENBAEVA MARZHAN AKHMETKARIMOVNA

Problems of continuity of developing teaching

mathematics in primary and basic schools

(on the bases of 1-9 classes)

13.00.01 – General pedagogics, history of pedagogics and education,

ethnopedagogics.

Schoolchildren meet a lot of difficulties in learning and understanding

mathematics as there are some problems of continuity of developing teaching

mathematics in primary and basic schools in spite of the problem of continuity of

methods and ways, the subject of teaching mathematics having been studied.

To improve level of education to the world standards developing education

should take traditional form of teaching. That’s why school education system has

to solve actual tasks to develop necessary conditions for improving

schoolchildren’s skills and abilities.

Adoption of a 12 – year programme of education caused some contradictions

between primary and basic schools concerning the problem of continuity of

developing teaching mathematics because of unsufficiently worked out methodical

skills, abilities and knowledge.It is necessary to study problems of developing

teaching and also develop its scientific basis.