Даму кезеңдерінде оқушылардың іс-әрекеті мен қарым-қатынасын ұйымдастыру ерекшеліктері

Екінші кезеңде ұжым өзін-өзі басқаруға, яғни сынып жетекшісінің ұйымдастырушылық қызметі тұрақты ұжым органдарына көшеді. Бұл кезеңде белсенді топпен жұмыс істеудің маңызы зор. Мысалы, жұмысты бірігіп жоспарлау, әр түрлі оқу, қоғамдық еңбек тапсырмаларын орындау, әрбір ұжым мүшелеріне көмектесу, іс-әрекеттерін бақылау т.б. Мұғалімнің қызметі - коммуникативті, яғни балалармен байланыс жасау, ұжымның өмірі үшін оқушылардың ынтасын қуаттау, жалпы міндеттерді орындауда барлық оқушылардың күш-қуатын нығайту. Ұжымның бұл даму кезеңінде тұлғаға талап қою ұжым арқылы жүзеге асады. 

Үшінші кезең - белсенді топтың және ұжым (сынып) іс-әрекетінің дамуымен сипатталады,  қоғамдық өмірдегі деректерді, құбылыстарды бағалауда ұжымдық  пікір пайдаланылады. Бұл саты ұжымның өрлеу кезеңі.

Ұжым өмірінде, оқушылар арасында істі бірлесіп орындау барысында  ұжымдық, гуманистік қатынастар дамиды, тілектестік, ілтипаттылық, жолдастарының  қуанышына, мұқтаждығына үн қатуға дайын  тұру, мінез-құлық нормасын сақтау, нормаға бағыну сияқты қасиеттер  пайда болады. 

 

Балалар ұжымы  мен сынып жетекшісі арасындағы өзара әрекеттестіктің негізгі  түрлері:

• Күнделікті өмірде ұжым мүшелеріне үздіксіз және жан-жақты көмек көрсету;

• Ұжымда және оның мүшелерінің өміріне жағымды әсер ететін жағдай қалыптастыру;

• Өзін-өзі басқару органының іс-әрекетін жетілдіру;

• Ұжыммен жұмыс істейтін барлық ұйымдардың ықпалын біріктіру;

• Ұжым динамикалы жүйе болғандықтан онымен әсерлесу формаларын үнемі жетілдіру.  

Сынып жетекшісі балалар  ұжымының өзін-өзі басқаруын ұйымдастыруға, іскерлік қарым-қатынас, жауапкершіліктің қалыптасуына педагогикалық ықпал етеді.  

Сынып жетекшісінің балалар  ұжымына педагогикалық ықпал  етуі өзара сыйластық, өзара талап, ықылас білдіру, өзара көмек, әділеттілік  ұстанымдары негізінде жүзеге асады.  

 

Сонымен, сынып жетекшісі тәрбие процесінің мазмұнына, оның гуманистік, демократиялық тәрбие мақсаттарына сәйкес келуіне, оқушылардың оған белсенді қатысуына жауап береді.

Сынып жетекшісі - жан-жақты, үйлесімді дамыған тұлғаны қалыптастырушы, оның өмірлік жолын, мақсаттарын анықтауына жағдай жасаушы, баланы тәрбиелеуде тәрбилік ықпалдарды біріктіруші тұлға. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                         Қорытынды

Қорыта  айтқанда тәрбие, оқыту және білім беру іс-әрекетіне байланысты, халықтың  өміршең  әдеп-ғұрып, салт-дәстүрлері  арқылы  жастарды  тәрбиелеу  бір  ғана  адамның, бір ғана  мезгілде  атқарар  міндеті  емес  екенін, жалпы  жұршылықты  жұмылдыра  қолға  алып, кейінгі  ұрпағына  ұлттық, халықтық, тарихи, мәдени  мұраны  жеткізу  арқылы  ғана  халық, ұлт  өз  ошағының  отының  өшпеуін  қамтамасыз  ететінін, әрбір  саналы  азамат  жете  түсініп, ойластыруы  тиіс. Ата-бабаларымыздың  рухани  байлықтары  мен  тәжірибелерін, әдеп-ғұрып, салт-дәстүрлерін  бойларына  берік  сіңірген  ұрпақ  қана  отанына абырой  әперетіндігі  әркез  есімізде  болуы  қажет. Салт-дәстүрлер  ғасырлар  бойы  жинақталып, адам  өмірінің  барлық  жақтарын  қамтиды. Сондықтан  кез-келген адам  өз  халықының  салт-дәстүрінің  аясында өмір  сүруі  қажет.  Әр  баланың  азаматтық  тәрбиеге  тәрбиелеу, Отанын  қорғау үшін, ата-анасын  сыйлау  үшін, адамгершілікке тәрбиелеу, табиғат  қорғау  үшін  баланы  осыған  отбасында  тәрбиелеу  керек.   Еңбектеп  ата-анасына  болысу, сабақ  оқу, әрбір  жасаған  еңбегін  қадірлеу  осының  барлығы  отбасы  тәрбиесінде  болады. Мектепте  оқушылардың  мәдениетін  қалыпттастыру  дамыту  керек. Негізі  отбасында  алу керек.

Бала  өз  азаматтық  борышын өтеу  парыз. Қорыта  келгенде  тәрбие  әдісі  жеке  дара  тиімді  не  тиімсіз  бола  алмайды. Тұтас педагогикалық  процестің  негізіне  жеке  тәрбие  әдісі  емес, тәрбие  әдістерінің  тұтас  бір  жүйесі  алынады. Тәрбиенің алдына қоғам болашағына берік бар азаматтарды қалыптастыру міндеті қойылады.

        Оқушы  дербес  әрекет  жасауға  өз  бетімен  қиыншылықтармен  күресе  білуге  үйретілсін. Қажетті  жерінде  тәрбиешінің  өзі  өнеге  көрсетіп  отырса  тіптен  жақсы.

      Ұстамдылық  адамның  оқыс  қимыл-қозғалыстан  орынсыз  сөйлеуден, басқа  күйіп-пісуден  бойын  тежей  алу қабілеті.

     Тәртіптілік  адамның  өз  қимыл-қозғалысын, ойы  мен  тілегін  әр уақытта  ұжымдықтың  ырқына  бағындыра  алу қабілеті. Ерлік  алға  қойған  мақсатына  шексіз  сенген  сол  жолда  атық  демі  біткенше  бел байлаған  моральдық  рухы  жоғары  адамның  ғана  қолынан  келетін  қасиет. Баланың  еркін тәрбиелеуді  неғұрлым  жас кезінен  бастау қажет. Баланы жастан  деп халық  бекер айтпаған. Бала тіл  шығып, жүре  бастағаннан  кейін, үй  ішіндегілердің  қылығына  еліктейді, ол әрбір  нәрсені  өзі істеуге  тырыса  бастайды. Оның  өзі  киініп, тамақтанғысы, ыдыс-аяқты жинап, үй  сыпырғысы  келеді. Бұл бала  табиғатына  тән, заңды  қасиеттер. Ойын  әрекетін  дұрыс  ұйымдастыру, баланы  бірлесіп  ойнауға  ойын  тәртібіне  төселдіру  арқылы  да  оның  ерік  сапаларын  тәрбиелеуге  болады. Ерік  тәрбиесінде  баланы  жастайынан  еңбек  сүюге баулу, еңбек  адамдарын қастерлеп  сыйлауға  үйретудің  де маңызы бар. Мектеп  жасына  дейінгі  балалардың  өте  еліктегіш  келетіндігі  белгілі. Олар  өмір  тәжірибесінің  аздығынан  кез келген  қылықтарға  еліктей  беретіндігі. Ерік –жігерді  тәрбиелеуде  баланың  жеке  басын жақсы тани  білу, оның  әрекетінің  негізгі мазмұнын  түсіну, осыған  орай  тиісті тәрбие  тәсілдерін  қолданып  отыру  қажет болады. Бұл үшін  тәрбиеші баланың  ақыл-ой  әрекетін  өсіру  оны тәртіптілікке  үйрету  өз еркін  ұжымдық бағындыра  алу, яғни  ұжыммен  қарым-қатынас  жасауға үйрету, жақсы әдеттерге  машықтандыру, ұлы адамдардың  өнегелері  мен  істеріне  еліктету, дене  шынықтыру  мен  спортқа  әуестендіру.

      Біздің  елімізде қазіргі қоғамның маңызды  ұясы –мектеп ұжымы баланы  дамытуда және қалыптастыруда  үлкен роль атқарады. Мектептегі  оқушылар ұжымы –бұл іс –әрекетімен  (оқу, еңбек т.б,) бірігіп топтасқан  балалардың  мақсатқа бағытталған  тұрақты бірлестігі.

       Мектеп  ұжымының негізінде бірнеше өзара  байланысты оқушылар ұжымдарының  типтері пайда болады. Олар: мектеп  сыныбы, ұзартылған күн тобы, клубтар,  секциялар оқушылардың еңбек  бірлестіктері т.б. Бұлардың барлығын  бастауыш ұжымдар деп атайды.

       Оқушылар  ұжымы балаларды ұжымшылдыққа  тәрбиелеудің маңызды құралы. Ұжымшылдық  адам мүддесінің ұжым және  қоғам мүддесімен мызғымас байланыстылығын  көрсетеді. 

        Адам ұжымда өз күшінің, өз  қабілетінің керек екенін түсінеді. Сондықтан оларды үнемі дамытып, жетілдіріп отыру педагогиклық ұжымның оқыту және тәрбие жұмысын шығармашылықпен ұйымдастыруына байланысты. Қорыта айтқанда, ұжым –тәрбиенің маңызды құралы.

 

    

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қолданылған   әдебиеттер тізімі

 

1. Қоянбаев  Ж. Педагогика. - Алматы,  2000. – 201б.
2. Жарықбаев К. «Қазақ тәлім тәрбиесі». - Алматы, 1998. – 300 б.
3. Табылдиев Ә. «Қазақ этнопедагогикасы». - Алматы, 2000. – 213 б.
4. Бабаев С. Жалпы педагогика.- Алматы, 2006. – 230 б.
5. Оналбек Ж. Жалпы педагогика.- Алматы, 2006. – 200 б.
6. Алдамұратов Б. Психолгия.- Алматы, 2002. – 120 б.
7. Бабаев С. Психология. - Алматы, 2003. – 410 б.
8. Богословкий С. Жалпы психология.- Алматы, 1998. – 300 б.
9. Жарықбаев Қ. Психология. - Алматы, 1993. – 200 б.
10. Қазақстан  мектебі  журналы 2002. - №1-2. - 75 б.
11. Ұлт  тағылымы  журналы  2002. -  №1. - 41б.
12. Ізденіс  журналы  2000. - №6. -78 б.
13.     http://1referat.kz/
14. www. topreferat.com
15. http://www.kitaphana.kz