Дамыта оқытудың ерекшеліктері мен қолдану тәсілдері

Оқыту — даму негізі. Педагогикалық процесс өзіне тән негізгі екі белгіні:  организмнің өзіндік дамуына жүйелі түрдегі көмек және жеке бастың жан-жақты жетілуін түйістіреді.

  Л.С.Выготскийдің идеясын ұстана отырып, дамыта оқытудың мәні –оқушылардың теориялық ойлауын дамытуда деп тұжырымдаған Д.Б.Эльконин мен В.В.Давыдов, Л.В.Занков өз зерттеу еңбектерінде негізгі орталық ұғым ретінде – ойлау және сонымен байланысты даму ұғымдарын мәселе етіп қойды.

Ойлау – таным теориясының негізгі философиялық категориясы. Дүниені танудың екі жолы бар. Оның бірі– затты дерексіздендіру арқылы немесе абстрактылы ұғым арқылы ойлау болса, екіншісі – ұқсату, елестету, сезім арқылы ойлау. Дамыта оқыту бұл екеуін бірлікте қарай отырып, оқушылардың теориялық білімі мен ойлау қабілеттерін арттыру арқылы дүниені танудың ғылыми-теориялық және логикалық әдістерімен қаруландыруды көздейді.

Дамыта оқыту технологиясының бір ерекшелігі проблемалық жағдайлар туғызу, оны шешу, осыны пайдалана отырып  оқушылар бойына танымдық құзіреттіліктің алғашқы белгілерін қалауға болады. Оқушылардың танымдық құзіреттілігін қалыптастыруда дамыта оқыту технологиясын пайдалана отырып, танымдық іс- әрекетті әр пәнде жоспарлау және ұйымдастыру біліктерінің қалыптасуына оқу танымдық тапсырмаларды шығармашылық, топтық тұрғыда шешудің маңызы зор.

Дамыта оқыту үдерісінде оқушы  оқу әрекетімен шұғылданып,  теориялық ойлауға икемделеді, білімді өзі меңгеруге мүмкіндік алады.Дамыта оқытуда баланың іздегушілік-зерттеушілік әрекетін ұйымдастыру басты  назарда болады. Ол үшін бала өзінің осы кезге дейінгі білетін тәсілдерінің жаңа мәселені шешуге жеткіліксіз екенін сезініп, содан барып оның білім алуға деген ынтасы артып, білімалауғ әрекеттеннді. Қазіргі  жаңа буын оқулықтары дамыта оқыту  үдерісіне  сай құрылған.

Дамыта оқыту жүйесі көздеген мақсаттарға жету тек баланың белсенділігіне байланысты. Осыған орай, бұл жүйенің әдіс-тәсілдері де оқушының белсенділігін ұйымдастыруды, талдап, көмектесіп отыруды көздейді, сонымен қатар баланың ізденушілік-зерттеушілік әрекетін ұйымдастыру басты назарда ұсталады. Бала өзінің бұған дейінгі білетін амалдарының, тәсілдерінің жаңа мәселені шешуге жеткіліксіз екенін сезетіндей жағдайға түсіп, білім алуға деген ынта-ықыласы артады, білім алуға әрекеттенеді.

Дамыта оқыту – шынайы өмірдегі, болмыстағы дамудың заңдылықтарын негіз етіп алатын үдеріс деп қарастыра келе, дамыта оқытудың мақсаттары айқындалып, нақтыланды.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Қолданылған әдебиеттер:

 

1.«Қазақстан Республикасының Білім туралы Заңы». А, 1999 ж.

2.«Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білім беруді дамыту тұжырымдамасы».

3.Аисина М. Дамыта оқыту -  білі мен тәрбие  өзегі. // Қазақстан мектебі.-2006.- №2.-3 б.

4.Әбенбаев С, Құдиярова А, Әбиев. «Педагогика». Астана: «Фолиант», 2003.-352 б 

5.Бабаев С. Педагогика. Алматы.-2001-88 б.

6.Байсеркеева Н.Дамыта оқыту технологиясы. // Ұлағат.2008.- №4.-59-61 б.

7.Байшина Г. Жеке тұлғаны  дамытудағы оқытудың құндылығы. // Қазақстан мектебі. 2010-№4.-29 б.

8.Бержанов Қ. Тәрбие мен  оқытудың  бірлігі.-Алматы, 1973.-295 бет.

9.Горностаев Т. Проблемы воспитания в педагогической  системе

10.Жаппаров А. Дамыта оқытуда оқушылардың  әрекетін ұйымдастыру  жүйесі. // Қазақстан мектебі. 2006.- №2.- 3 б.

11.Жұмабаев М. Педагогика.  Алматы, 1992-160 бет.

12. Л.В.Занкова. //Воспитание школьников. 2002.- №3.-34 стр.

Занков Л.В. Развитие школьников в процессе обучения. М:1967

13.Иванова  Н, Қозғамбаева М. Оқыту процесінің мәні. –А, 1991.-147 б.

14.Искакова М. Оқулық мазмұнының дамыта оқытудағы алатын орны. //Білім-Образование. №2.-2006.-47 б.

15.Каминская М. Проблема освоения педагогической деятельности в системе Эльконина-Давыдова. // Вопросы психологии.-2001.-№5.-49 стр.

16.Ксенова Л. Н. Оқыту пәрменділігі //Қазақстан мұғалімі.2008-21 наурыз. 3 б.

17.Қожакенов К. Дамыта оқыту – дарындылықты дамыту. // Дидар. 2007.-15 мамаыр.- 3 б.

18.Қоянбаев Ж. Б. Педагогика. Алматы.2002-212 б.

19.Көшекбаев Н. Оқыту теориясы. А, 1986.-210 б

20.Нәсиқызы Г. Дамыта оқыту технологиясы. /Ұлағат.2009.- №3.-92 б.

21.Нұрғалиева Г. Оқыту  әдістері. А, 1991.-185 б

22.Нұрғожина А. Дамыта оқыту жүйесінің  оқу әрекетіндегі маңыздылығы. // бастауыш мектеп. 2010. №2.-15 б.

23.Оберқұлова Л. Дамыта оқыту – бүгін сабақта. // Қазақстан мектебі. 2010-№2.-20 б.

24.Сансызбайұлы. А. Дамыта оқыту.// Қазақстан мектебі. 2007.- №1.-13

25.Степанова М. Проблемы обучения и развития в трудах Л.С. Выготского. // Вопросы психологиии.-2001.-№4.- 106 стр.

26.Эльконин Д.В. Психология обучения младшего школьника. М.1974.

27.Ярмоленко Е. Перспективы развити системы Л.В.Занкова. // Начальная школа. 2004.- №9.-94 стр.