Жұмыстарды жүргізудің мерзімдері мен ұйымдастыру

Қуыстық кеңістіктегі коллоидтық құрылымның бұзылуы.

Үлкен жылдамдықпен сүзгілеу сипаттамасы бар қабаттың скважина жанындағы аймағында коллоидты- дисперсиялық жүйлер түзіледі. Олар жылжымасы үлкен шектеулі кернеу күшіне ие бола отырып, қарапайым дисперсияда сұзбейді және жолдарын бітейді. Олардың түзілуі ұсақ бөлшектердің бірігуі арқылы өтеді. Ұсақ бөлшектер Ван- дер- Валь күштерінің әсер етуімен сұйықтықта сақталады. Осындай жүйелерге акустикалық әсер ету олардың құрылымын бұзуға немесе біршама оның беріктігін төмендетуге жол ашады. Қорытындысында кішкене депрессия болған кезде олар скважина жанындағы аймаққа ауысып кетеді.

Қолданудың геолого- техникалық жағдайлары.

Акустикалық әсер етудің кейбір ерекшеліктеріне байланысты кенорында технолгияны қолдануда кейбір талаптар бар.

Коллекторлық және сұйықтықтың геолого- физикалық сипаттамасы бойынша:

1. өнімді қабаттар қуыстық түрдегі терригендік коллекторлардан құрылған (құм тастар).
2. Коллектордың өткізгіштігі 50 мД- дан аса болу керек.
3. Құм  тастылық коэффициенті 0,3- ден аса.
4. Қабат пен түп қысымдары қаныққан қысымнан аз дегенде 10-15 %.
5. Скважиналар түбінің температурасы парафиндердің кристалдану басынан (олардың мұнайда 2 %- дан аса құрамында болса) температурасы 10-15 %- дан жоғары болуға тиіс.
6. Қабаттағы монтмориллониттік саз балшықтар құрамы 5 % аспауға тиіс.
7. Қабаттың саздылығы 15  % аспауға тиіс.
8. Қабат жағдайларында мұнай динамикалық тұтқырлық 40 Мпа- дан С (СПЗ) аспауға тиіс.

Өндіруші скважиналар бойынша.

1. Скважиналардың   өнімділік  коэффициенті төмендей бастағаны  байқалды, яғни айтқанда, өнімнің еңістенуі жанындағы аймақтың кальматациясына байланысты.

2. Өнімнің сулылығы 80 %- дан аспайды.
3. Түп қысымының өзгеруіне скважинаның әлсіз гидродинамикалық қайтарылымы (депрессиялық ұлғаю кеінде шығымның кішкене өзгеруі).
4. Жер асты жабдығының дұрыс күйде осы свкажинаның шығымы мен сулылығы бойынша сол жерде анықтайтын мүмкіншілігі бар.
5. Жоғарғы қалдықты мұнайқанықтылықпен қабатшалардың тоқтауына байланысты ағынның теңбе-тең қырын көруге болады.

Айдайтын скважиналар бойынша.

1. Скважиналар өнімділігнің коэффицентінің төмендеуі байқалады. Яғни айтқанда, техникалық себептерге байланысты емес, скважиналар сыйымдылының төмендеуі немесе көзқарас бойынша қабат бөлімінің игеруін сыйымдылығының, ұлғаюына қажетті.
2. Айдаудың (скважиналар арасындағы нашарлаған гидродинамикалық байланыс).

2.1 АРС и П- ті өткізу  бойынша шаралар тізімі.

Скважиндерді дайындау.

• Геофизикалық партияның технологиялық кезекшілгін қамсыздандыру. АРС и П бойынша жұмыстың барлық уақытында омдық қарсылық 15-20 ом/км, ұзындығы 4.500-5.000 метрден аспайтын және НКБО (НКБР) 3-36 (j 36 мм) түрдегі кабельдік күшпен КГ1 түрдегі біржелілік геофизикалық кабельмен комплекстелген.
• Технологиялық процесс айдатын, фонтандық және газлифтік қор сорап- компрессорлық тұрбалардың көтеру- түсіру тізбегінің және скважиналардың жұмысын тоқтатпай жүзеге асырады.
• Мехназацияланған қордың жұмыс кезінде жерасты жабдығын көтеру қажет.
• Скважина сағасын саңылаусыздандыру қамтамасыз ету.
• Скважина зумпфы таза 2 метрден кем болмауға тиіс.
• Өз ара берік жалғанған, скважиналық зерттеуден және скважиналық бөлігінен зумпфына дейінгі жол мен скважинаға түсу мүмкіншілігін қамтамсыз ету.
• Құйғыш НКГ- ның болған жағдайында аттырылған аралығынан жоғары тұруға тиіс.
• РШ-306 электророзеткасы түрі, 380 В 50 Гц өндіріс торабы болуын қамтамасыз ету,
• “ИНЕФ-1-100” немесе “НЕФ 3-100”  сәуле таратушыларды пайдалану кезінде акустикалық сәуле таратушылардың төмен түсіру және жоғары көтеруді өткізу үшін АРС и П бойынша жұмыстарды жүргізу кезінде КРС/ПРС бригадаларының кезекшілігін қамтамасыз ету қажет.

 

Парафин шөгінділерімен күрес әдістері.

 

Мұнайгазөндіру кәсіпорындары прафин шөгінділерін болдырмау және түзілген шөгінділерді тазарту үшін едәуір тәжірибе жинақтады.

Парафин шөгінділермен күрестің басты әдістері:

1. Мұнай және газ жинаудың жоғарғы қарқынды (0,981-1,47 мПа) саңылаусыздандырудың жүйерін қолдану;
2. Бу  қозғалу қодырғысын (БҚҚ) пайдалану;
3. Мұнай эмульсияның түзілуіне болдырмау және парафин кристаллдарының өсуінің тежелуі үшін түптен немесе скважина сағасынан сулы мұнай ағысына берілетін беттік әрекетті заттар немесе парафин шөгінділері ингибиторларын қолдану,
4. Тұралардың қыртысын азайту үшін әртүрлі реактрамен эпоксидты шайырмен және әйнекпластикалармен тұрбалдардың ішкі бетін жабу.
5. Мұнай жоғарғы температурасын сақтауды қамтамасыз етіп отыратын жылу айырғышты қолдану,
6. Резиналық шарларды (торпедоларды), оқтың- оқтын сұйық шығатын құбыр желісінен скважиналар сағасына кіргізетін (прафиннің жиналу барысымен) және топтың қондырғылардан алынатын қолдану.

Қазақстан Республикасының кенорындарында көбінесе қазіргі уақытты алашқы үш әдіс кеңінен қолданылады.

Бу қозғалу қодырғысын (БҚҚ) пайдалану біршама тиімді әдіс болғанымен, ол әбден қымбат болып келеді. ППУА-1200/100 және ППУА-1600/100 қондырғыларын қолданады. Қондырғының жабдығы КРАЗ-250, КРАЗ-257, КРАЗ-260 автомобильдердің шассиінде қондырылған құрастыру рамасына бекітілген.

Қондырғы бу генераторынан суға арналған цистернадан қоректену және май сораптарынан жоғарғы қысымдағы желдеткіштерімен жетектеушіден, кузовтан, цистерна арналған жабудан, жанар- жағар май үшін ыдыстан, КИПИ және А аспаптарынан және тұрба тізбектер жүйесінен тұрады. (

Бу генераторы қыздыру құрылғысында дизель отынын жаққан кезде жылу арқылы суды буға айналдыру үшін арналған тік дәл ирек қазан болып келеді. Қондырғының жұмыс барысын басқару және жұмысын бақылау автомобиль кабинасыган жүзеге асырады.

 

 

ППУА-1600/100 қондырғысының техникалық сипаттамасы.

Бу боынша өнімділігі, м3/с,  1,6

Бу қысымы, МПа                   10

Бу температурасы, 0С          310

Су арналған цистерананың сыйымдылығы  5,2 м2

Қондырғы жұмысының қоры, сағат               3,5

Қазақстан кенорындарында парафиншөгінділері ингибиторлары болып химиялық заттардың кең ауқымды спектрі қолданылады. Олардың кейбір түрлерінің сипаттамалары 2.1 кестеде көрсетілген.

Кесте 2.1

Өндіруші	Реагент атауы	Реагент сипаттамасы
EXXON	CLEAR	Анионогендік көмірсутегі еріткішіне беттік әрекетті қосылу
ETROLITE	PD-72
	CF-23	Сұйық органикалық мұнайерігіштік реагент (модификатор)
	CF-2315	Шикі мұнайға сұйық органикалық мұнайерігішітік (депрессант)
BPC1	DWAX970	Араматтық ерітінді құрамында (шашыранды)
	DWAX950	Парафин ингибиторы
	DWAX ML 3399	Көмірсутегі ерітіндісіндегі сополимерлер қоспасы
BASF	SEPARARES	Алкилфенолэтаоксилат (парафин ингибиторы, диспергатор) негізінде заттардың қоспасы
	SEPARARES 3315	Органикалық ерітінділердің полимер ерітіндісі

 

Ингибиторлық қорғауды өткізудің міндетті түрдегі шартты асфальтшайырлық және парафиндік шөгінділерден (АСПО) жабдықты алдын ала тазалау болып табылады.

Осы мақсат үшін ерітінделер қолданылады. Олар  келесі міндетті қызметті атқарады:

• асфальтшайырлық және парафиндік шөгінділердің беттік қасиеттерін өзгерту, тұрбалар және жабдықтардың беттерінен асфальтшайырлық және парафиндік шөгінділердің ұсақ бөлшектер мұнай аластатылады.
• Асфальтшайырлық және парафиндік шөгінділедің салмағын ерітеді.

Кейбір ерітінділердің сипаттамасы 6.4 кестеде көрсетілген. Асфальтшайырлық және парфиндік шөгінділерді аластатуға арналған және олардың қолдану технологиясына химиялық реагенттерді сайлау кенорындарында тәжірибелі- кәсіпшілік сынаумен дәлелденуге тиіс. Өз кезінде тұрбалардың ішкі бетін лактармен эпоксидтік шайырлармен жабу, эмальданған және футерленген тұрбаларды қолдану Қазақстан кенорындарында сынау кезінде өте жақсы қорытындылар берді.

Бірақ осындай тұрбалардың қымбат бағасына байланысты, бұл әдіс әрі қарай қолданылмады.

 

2.1 Арматура және бақылау- өлшеу аспаптары.

2.1.1 Тұрба тізбектік арматура.

 

Барлық арматураны белгілеуіне байланысты топтарға бөлінеді:

1. Ілмекті
2. Алдын ала сақтау
3. Реттеуші

Арматураның негізгі параметрлері- өтімді тіректің шартты диаметрі, шартты  және жұмыс қысымдары.

Арматураның шартты диаметрі деп жалғаспалы трубканың өткіншілігінің нақтылы диаметрін айтады.

Шартты қысым - бұл осы бұйымдар үшін ең жоғары мүмкіндіктерді оны пайдалану кезіндегі біршама жайлы температуралық жағдайдағы қысым. Арматураға арналған төлқұжатта (сертификатта) оны қолданудың шартты қысымымен температуралық шектері көрсетілген.

Жұмыс қысымы- пайдалану нақтылы температура жағдайындағы ең жоғарғы мүмкіндіктегі қысым.

Арматура болатын шойыннан, пластмассадан, қоладан, жезден, алюминийден және басқа жабдықтардан жасалуы мүмкін.

Арматураны тұрбаға және сипаптарға жалғау тәсілі бойынша фланцтық, муфталық және ұштары пісірілген болып бөлінеді.

Ілмекті арматура аппаратураның, аспаптардың немесе тұрба тізбектерінің бөлек бөлімдерінің оқтын- оқтын саңылаусыздануының өшуіне арналған.

Ілмекті арматураға крандар, ысырмалар және вентилдер жатады. Ілмекті арматураның номенклатурасы біршама кең.

Компрессорлық тәсілмен пайдаланатын скважиндағы жуатын құрылымның қодырғысын тереңдігін анықтау.

Тапрсырма. 2100 метр тереңдіктегі компрессорлық скважинаның жуатын құрылысының қондырығысының тереңдігін анықтау. Ол пайдалану тығындардың түзілу ізімен қалған болатын.

Перфорация аралығы 2085-2055 метр тығын деңгейінің тереңдігі 2030метр. Жуу аяқталғаннан кейін жуатын тұрбалар жоғары көтеріледі.

Шешуі . оларға жуатын құрылғыны жалғағанға дейін скважинаға түсірілуге жататын жуатын тұрбалардың l3  ұзындығын анықтаймыз. Ол мына формула бойынша:

l3=l2+ml

l2- скважинаның қолдан жасалған түбінен сүзгіштің төмендегі тесіктеріне дейінгі аралықты, яғни зумпфтық тереңдігі, метр скважинаны жуу кезінде жұмыстардың қауіпсіз жағдайларын қарасытатын, коэффициент (3-5 шектерде алынады, м-4 қабылдаймыз).

Онда формуладағы оң бөліктегі екінші қосылғыш сүзгіштің ұзындығының төрттелген өзін көрсетіледі. ПУ-1- ден сүзгіштің жоғарғы тесіктеріне дейінгі ең аз аралық 30 метрден кем болмауға тиіс.

l1=H1-H2

H1, H2- сүзгіштің төменгі  және жоғарғы тесіктеге сәйкес  тереңдіктері.

l1=2085-2055=30 метр аламыз.

l1=H1-H2,  Н- скважинаның тереңдігі, метр.

Осы формуласына кіретін шамалардың сандық мағыналарын қоя отырып, l1=2100-2085=15 метр болады.

Онда осы формула бойынша l3=15+4(2085-2055)=135 метр аламыз.

ПУ-1 қондырғаннан кейін есептелген тереңдікте жуатын тұрбаларды түсіру жалғасады. Олар скважинаны жууды бастағанға дейін жалпы ұзындығы  l= H3-l0 формуласы бойынша анықталады.

Н3- тығынның жоғарғы деңгейінің тереңдігі, метр, l0- жуатын  тұрбалардың башмактары мен тығынның жоғарғы деңгейіннің арасындағы ең аз аралықты, ол тығында тұрбалардың отырып қалуын болдырамау үшін қажет. (l=15-20m, l0=15метр аламыз)

Онда l=2030-15=2015 метр.

Тапсырма. Алдыңғы тапсырманың жағдайлары бойныша ПУ-1 қондырғысының тереңдігін анықтау, егерде 168 мм диаметр пайдалану тізбегінің сүзгіш тесігінен жоғары 1805 метрден тереңдіктегі ақау бар.

Шешуі. Оған жуатын құрылымның жалғауға дейінгі скважинаға түсірілген жуатын тұрбаларды анықтаймыз:   l=3(H-H4)+l0

H4- пайдалану тізбегіндегі ақау орнының тереңдігі, м

l01-тығындалудан скважинаны жууы бойынша жұмыстарды қауіпсыз жүргізуді қамтамасыз ететін ПУ-1 ден тізбектің ақауына дейінгі аралық, м (l0=20-25 м, l01=20 м кабылдаймыз)

онда офрмула бойынша l3= (2100-1805)+20=315 м болады.

Жууды бастау алдында скважинаға түсірілген тұрбалардың жалпы ұзындығын анықтаймыз: l3= (2100-1805)+20=315 м

 

2.1.2 Терең сораптық скважиналардағы жуатын құрылымның қондырғысының тереңдігін анықтау.

Тереңсораптық скважиналарда, оларды тығындалудан жуғаннан кейін тұбаларды көтеру көрсетілген, жуатын құрылымды қондыру тереңдігі барлық түрбаларды көтеру кезінде компрессорлық скважиналар үшін анықталды. Тұрбаларды көтеру көрсетілген скважиналарды ПУ-1 қондырғысының тереңдігі жайлы мәселе келесі жолмен шешілді.

Егерде жуудан кейін сораптың астыңғы темірдің тереңдігі өзерусіз қалса немесе азайтылса, ПУ-1 құрылысын скважинадағы тұрбалардың жоғарғы тұрбасына жалғайды. Одан кейін оны 15 метр тығындалу деңгейінен жоғарғы башмағының қондырғысы есебінен жуатын тұрбаларды өсіре түседі.