Казак тилинде жургизу

 

Азаматтардын өтініші бойынша іс жургізу ұйымдастыру.

 

Қазақстан Республикасының заңдарына сәйкес Қазақстан Респудликасының азаматтары мемлекеттік ұйымдар мен лауазымды адамдардың мемлекеттік ұйымдар мен лауазымды адамдардың аттарына хабарламалар ( обращение) жібереді. Хабарламалар ауызша және жазбаша болуы мүмкін. Хабарламада аті-жөні көрсетілген лауазымды адам немесе мемлекеттік өкімет пен басқару органының басшысы хабарламаны дер кезінде қарауға, ол жөнінде тиісті шешім қабылдауға және белгіленген мерзімде нақты жауабын беруге міндетті.

     Хабарламаның  үш түрі бар: өтініш, арыз және  ұсыныс. Олар мазмұны жағынан  әртүрлі болып келеді: мысалы, өтініште азаматтардың заңмен бекітілген жеке құқықтары мен мүдделерінің жүзеге асырылуы мазмұндалатын хабарлама жасалады. Жеке адам өзіне берілген құқықтарды пайдалану үшін өтініш жазады, сонымен қатар өзі жұмыс істейтін ұжымдарда, мекемелерде, өзі тұратын тұрғын үйлерде, мемлекеттік органдар қызметінде байқалған кемшіліктерді атап жазады.

    Арызда – азаматтардың  заң арқылы қорғалатын жеке  құқықтары мен мүдделерінің бұзылу  фактісі туралы хабарлама жасалып, оны қалпына келтіру туралі  талап – тілек айтылады, хабарлама жасаушының ойынша іс- қимылы дұрыс жүргізілмейтіндіктен өзінің құқықтары мен мүдделерін бұзып отырған мемлекеттік органдардың, мекемелердің, ұйымдардың, лауазымды адамдардың атынасын айтылады.

    Ұсыныс – белгілі  бір мемлекеттік органның, ұйым  ның, мекеменің жұмысын жақсартуға, жетілдіруге назар аудартатын, осыған байланысты қойылған міндеттердің шешудің жолдары ұсынылатын хабарлама түрі.

  Хабарламаның барлық  түрі мемлекеттік органдардың, ұйымдардың  кеңсесінде тіркеуден өтеді. Арнайы  тіркеу карточкасы, аннотацмялық парақ толтырылады.

 

                                             

 

 

 

                                                     Өтініш.

Өтініш – ресми іс- қағаздарының бірі. Ол қызметке орналасуда, демалыс сұрауда,қандайда көмек  сұрауда,жұмыстан шығарда,

бір қызметтен екінші қызметке ауысуда және тағы басқа

жағдайларда мекеме башысы атына белгілі бір тәртіп бойынша 

жазылады. Ең алдымен,қағаздың оң жақ бұрышына кімге және

кімнен екенін жазылады.Онда мынадай мәліметтер болуы керек:

мекеменін атауы,мекеме басшысының және өтініш иесінің қызметі,

атақ-дәрежесі және аты-жөні(барыс және шығыс септіктерінде). 

Сосын қағаздың ортасына “Өтініш’’деген сөз және азат жолдан

өтініштің мәтіні жазылады.Соңында өтініш иесінің қолы қойлады,

күні, айы,жылы көрсетіледі. Өтінішке мекеме басшысы бұрыштама

қойғаннан кейін, сол өтініш бойынша бұйрық шығарылады.Демалыс

алу туралы өтініште міндетті түрде демалыс түрі (кезекті еңбек  де-

малысы, кезектен тыс демалыс, ақысыз демалыс),мерзімі көрсетілуі

тиіс. Өтініш таза қағазға,кейде арнайы бланкке жазылады. 

 

Өтініш жазуда қолданылатын тұрақты сөз ормандары:

Жолдасқа, мырзаға; қоңыс аударуыма/үйленуіме, емделуіме, тұрмыс жағдайыма, баламды оқуға түсіруіме\ байланысты; емделу жәрдемақысын төлеп; жұмыс істеген уақытым үшін; кезекті еңбек демалысымды беруіңізді/ материалдық көмек көрсетуіңізді: қабылдауыңызды: жұмыс күніне демалыс беруіңзді; пәтер алу кезегіне қоюыңызды; мәселені қарауыңызды; шара қолдануыңызды; басқа қызметке аустыруыңызды/ сұраймын және басқалар   Өтініш таза қағазға,кейде арнайы бланкке жазылады.

         Лауазымды адамның мемлекеттік тілді білмеу желеуімен азаматтардың өтініштерін қабылдаудан бас тартуы, сондай-ақ, мемлекеттік тілде және басқа тілдерде қызмет атқарылатын салада олардың қолданылуына кез келген кедергі Қазақстан Республикасының заңдарында көзделген жауаптылыққа әкеліп соғады

«беседа за круглым столом»- «үстелбасы әңгіме»

«молодой человек» - «бозбала»

«проездной билет»- «жүрімақы билеті»

«командировать»- «іссапарға жіберілсін»

 «увольнение с работы»-«жұмыстан босату»

«физическая культура»- «дене тәрбиесі»

«иностранный язык»- «шет тілі»

«документационное обеспечение»- «құжаттамалық қамтамасыз ету»

«дочерние предприятия» - «еншілес кәсіпорындар»

«грибковое заболевания»- «бопа ауруы»

«вопрос решается»- «мәселе шешілуде»

«вопрос рассмотрен»- «мәселе қаралды»

  «оформить документ»-« құжатты ресімдеу»

Рәсім- церемония

Адрес- мекенжайы

Тізім – список

Тізбе – перечень

Ал тізілім- реестр

 Ерекшелік ретінде- в порядке исключения

 

1-жаттығу.Сұрақтарға жауап берініз.

1. Өтініш кімнің атынан  жазылады?

2. Қандай жағдайларда жазылады?

3. Өтініштің құрылымы  қандай?

4. Өтініш бойынша не шығарды?

Есте сақтаңыз

Кімге       -  А. В. Сағатовқа

      -  К.У. Сағатов  мырзаға

      - К.С. Суиндыкова  ханымға

      - «Жұлдыз»  ААҚ- ның басшысы М .А. Балахметов  мырзаға

      - Мектеп директоры М.Маратовқа

 

Кімнен   Оқытушы П.Досановтан

Тіркеу бөлімінің басшысы К Омаровадан

Орыс тілі пәнінің мұғаліиі Г.С.Сериковадан

10 күнге

1 айға

2 аптаға

1 жылға

 

Отбасы жағдайыма

Денсаулығыма                                                          байланысты

Бала күтіміне

 

Бұрыштаманың түрлері

Қаралсын – рассмотреть

Талқылансын – обсудить

Бекітілсін – утвердить

Тапсырылсын – поручить

 Ұсыныстар даярлансын  – подготовить предложения

Комиссия құрылсын – создать комиссию

Баяндалсын – доложить.

  

2-жаттығу. Сөздер мен сөз тіркестерін қолданып, өтініш мәтінін жазыңыз.

 

Өтінемін, өз еркіммен, мен, босатуыңызды, қызметінен, бастап, үйлестіруші, 2006 жылдың 5 ақпанынан.

21 наурызынан, осы жылдың, бастап, пайдалануға, сұраймын, рұқсат  етуіңізді, кезекті еңбек демалысымды, маған.

Қабылдауыңызды, мені, осы жылғы, сұраймын, үйлестіруші, жетекші маман, 15 шілдеден, қызметіне, бастап, ретінде.

сұрайын, 2006 жылға, 1 мамырға дейін, менің, ұзартуыңызды, мерзімін, еңбек келісімімнің.

 

2 – жаттығу. Жағдаяттар бойынша өтініш жазыңыз.

 

Материалдық көмек сұрау туралы

Отбасы жағдайыңызға байланысты ақысыз демалыс сұрау туралы

Кезекті еңбек демалысын алу туралы

Қызметке (хатшы) орналасу туралы

        

   Негізгі сөздік.

Заявление – өтініш

 Прошу – сұраймын/өтінемін

Проживающий – тұратын

Прилагается – тіркелген

Рапорт құрылымы, мазмұны жағынан өтінішке ұқсас. Рапорт әскери мекемелерде, әскери жоғары оқу орындарында және құқық қорғау органдарында жазылады.

 

  Арыз- хабарламаның түрі. Арызда азаматтардың заңмен қорғалатын  құқықтарының бұзылы көрсетіледі. Өтінішке қарағанда, арыздың мазмұны мен тақырыбы кең, әрі әралуан.

3 – жаттығу. Барыс септік тұлғаларын төмендегі сөздерге жалғаңыз.

  Фирма президенті, бөлім  бастығы, ректордың орынбасары, Сыртқы  істер министрі, бөлім меңгерушісі, қала әкімі,қала әкімінің оранбанбасары, ханым, мырза.

 

4- жаттығу. Сіздің Қазақстан Республикасының заңдарында көрсетілген субъективті құқықтарыңыздың  бұзылу фактісі болды. Тиісті мекемеге, өзіңіз тұратын аумақтан сайланған Парламент депутатының атына арыз жазыңыз. Қала әкімінің атына:

Зейнетақыны төлеудің кешікіерілгені туралы

Сіз тұратын көшеде жарықтың жоқ екендігі туралы

Ауладағы балаларға арналған ойын алаңшысының ластануы туралы арыз жазыңыз.

 

5- жаттығу. Қазақша аударыныз.

Нарушение соседями норм общежития; задержка выплоты пенсии; неправильное начисление зарплаты; нарушение районной избирательной комиссией Закона о выборах; оскорбление чести и достоинства гражданина.

 

Үлгімен танысыныз.

Жұмысқа қабылдау туралы өтініш.

«Сәуле» фирмасының Бас директоры А.М.Рахметов мырзаға

Черпаева Баян Өшақпайқызынан, Мекен- жайы: 460000, Павлодар қ-сы, Камзин көшесі, 67-үй, 15- пәтер

                                    

ӨТІНІШ

 

   Мені тасымалдау  бөліміне ЭВМ операторы қызметіне  жұмысқа алуыңызды сұраймын.

 

 

00.00.00                                                                                қолы

__________________________________________________________________________________

Басқа қызметке аусу туралы өтініш өзгеше толтырылады. Оның қалыпты пішімі ГОСТ талаптарына сәйкес сол мекемеде жасалады.

 

 

 

Павлодар электротехникалық

Зауыты

 

ӨТІНІШ                                                                         Зауыт директоры

00.00.00                                                                            Г.Т. Каужақпаров мырзаға

                                                                                        Өткізу бөлімінің

                                                                                         технигі А.Ж. Сабырбаевұлынан

 

     Павлодар Мемлекеттік  Университетін бітіруіме байланысты мені өткізу бөлімінең инженері қызметіне ауыстыруыңызды сұраймын.

                                                                                                    

                                                                                                                                         Жеке қолы.

___________________________________________________________________________________

                                              

                                                   Хаттама.

 

Хаттама – жиналыстарда, кеңестерде, конференцияларда және алқалық органдардың мәжілістерінде мәселені талкылау мен шешім қабылдаудың барысы туралы мәлімет беретін құжат. Толтырудың тәсілі мен көлемі жағынан хаттамалар стенография, фонография, конспект түрінде және сөйлеген сөздердің мазмұны жазылмаған ықшамды түрде болып келуі мүмкін. Қысқа хаттамаларда (оның мәтінінде) күн тәртібі, сөйлеушілердің аты-жөні, сөйлеген сөздерінің тақырыбы және қабылданған шешімдер көрсетіледі. Сөйлеген сөздерінің толық мәтіні келтірілмейді. Толық хаттамаларда сөйлеген сөздерінің барлығы көрсетіледі. Хаттаманың толықтық дәрежесін жиналыстың өзі айқындайды. Бұл жағдайда құжаттың заңдылық  жарамдылығын қамтамасыз ету қажет. Құжаттың заңдылық  жарамдылығы барлық қажетті деректермен, олардың дұрыс толтыруымен және хаттамадағы мәліметтердің шындыққа сәйкестігімен анықталады. Мысалы, жиналысқа қатысушылардың санының көрсетілуі маңызды, ол қабылданған шешімнің жеткілікті дауыспен қамтамасыз етілгені көрсетіледі.

Хаттаманың деректемелері: мекеменің атуы; құжаттың атуы; мәжілістің өтекен күні; индексі (нөмірі); мәжілістің өтекен орыны; бекіту трифі (егер қажет болса); тақырыбы (жиналыстың алқалық органның атуы); мәтін.

Мәтіннің кіріспе бөлігінде қатысушылардың құрамы, күн тәртібі; негізгі бөлігінде мәселе, сөйлеген сөздер және қабылданған қаулы көрсетіледі. Құжаттың соңында төраға мен хатшының қолы қойылады. Кәсіпорынды құру туралы хаттаманы машинкада басып толтырудың формуляр – үлгісі мынадай:

 

 

ХАТТАМА

00.00.00. № 1

Павлодар

Құрылтайшылар жиналысы

Аты

Төраға – тегі, есімі, әкесінің аты

Хатшы – тегі, есімі, әкесінің аты

Қатысқандар – аты – жөндері

Күн тәртібі:

1. ..................құру  туралы

2. ..................Жарғысын  бекіту туралы

1.ТЫНДАЛДЫ                      СӨЙЛЕГЕНДЕР

ҚАУЛЫ ҚАБЫЛДАДЫ

2. ТЫНДАЛДЫ                      СӨЙЛЕГЕНДЕР

ҚАУЛЫ ҚАБЫЛДАДЫ

Төраға                              қолы                       Қойылған қолдың анықтамасы

Хатшы                             қолы                      Қойылған қолдың анықтамасы

 

1-жаттығу. Сөздер мен сөз тіркестерін оқыңыз.

Хаттама, мәжіліс, қатысқандар, қатыспағандар, дәлелді себептер, дәлелсіз себептер, күн тәртібі, әртүрлі мәселелер, тындалды, сөз сөйледі, қаулы етеді, төраға, төрайым, мәжілістің хаттамасы, мәжілістің №7 хаттамасы, жауап алу хаттмасы.

 

2-жаттығу. Қазақ тіліне аударыңыз.

Протокол собрания коллектива Института; протокол №9 заседания Офицерского совета; выписка из протокола; выписка из протокола № 9; постановление собрания; протокол подписан председателем собрания; написать протокол; вести протокол; протокол осмотра; протокол дознания; совместное заседание; расширенное заседание.

 

3-жаттығу. Хаттаманың үлгісін жазыңыз.

Тындаушылардың жиналысы

Студенттік қоғамның мәжілісі

Ардагерлер кеңесінің мәжілісі

 

Негізгі сөздік.

Хаттама – протокол

Ұжым – коллектив

Жиналыс – собрание

Мәжіліс – заседание

 

Грамматикалық минимум

 

Изафет құралым.

Сан есімдер.

Ырықсыз етіс – ыл/- іл/, -ты/ -ті

Жедел өткен шақ –ды/ -ды, -ты/ -ті

Ауыспалы осы шақ –а-ды, -е-ді, -й-ді

Бұйрық райдвң 3- жағы: -сын/ -с

 

                                              КЕЛІСІМШАРТ

Келісімшарт — тараптар арасында кандай да 6ipқкатынастардың орнауы туралы келісімді белгілейтін және реттейтін құжат. Мысалы: сату - сатып алу туралы, ауыстыру туралы, қарызға беру туралы немесе сыйға беру туралы және тағы баска.

Қатысатын адамдар санына карай келісімшарттар екіжақты немесе көпжақты болады.