Еңбек нарығы

        Нұсқаулыққа  толықтыру  оның  ресми  жарияланған  күнінен  бастап  еңгізілді.  ҚР  Үкіметінің  11.07.2006 ж.      567  қаулысы  ресми  баспасөзде  2006 жылғы  25 шілдеде  жарияланды.

 Осы  жаналық   есептеу  кезіде  ескеруге  тиіс  демалыс  кезенінің   қызған  шағында  қолданысқа  еңгізілгендіктен,  бухгалтерлер  практикада  қандай  жаңа  ережелердің   қолданылатынын  түсіндіруді  сұрайды. 

                              «ҚР  Үкіметінің  2000 жылғы  29 желтоқсандағы    1942

                                қаулысына  толықтыру  енгізу  туралы   Қазақстан  

                                Республикасы  Үкіметінің  2006 жылғы  11 шілдедегі 

                                                657 қаулысы  бойынша        

                                                   ТҮСІНДІРМЕ

«Қазақстан  Республикасындағы  еңбек  туралы»  Заңның  78-бабына  сәйкес  зейнетақы  төлемдерін,  еңбекке  уақытша  жарамсыздық,  жүктілік  пен  босану  жөніндегі  жәрдемақыларды  және  басқа  да  төлемдерді  есептеу  үшін  ұйымдар  қызметкерлерінің  орташа  жалақысын  есептеу  тәртібі  Қазақстан  Республикасының  заңдарымен  белгіленген.

ҚР  Үкіметінің  2000 жылғы 29 желтоқсандағы      1942 қаулысымен  Қызметкерлердің  орташа  жалақысын  есептеу  тәртібі  туралы  Нұсқаулық  бекітілді.

Бұл ННұсқаулықпен,  орташа  жалақыны  есептеудің  заңнамамен  арнаулы  тәртібі  белгіленген  жағдайларды (зейнетақыны, азаматтардың  еңбектік  міндетін  орындауы  кезінде  өмірі  мен  денсаулығына  келтірілген  залалды  өтеу  сомасын  есептеу)  қоспағанда,  оның  сақталуына  заңнамамен  кепілдік  берілетін  барлық  жағдайларда  ұйымдардың  қызметкерлерінің  орташа  жалақысын  есептеу  тәртібі  регламенттелген.

Аталған  Нұсқаулыққа  ҚР Үкіметінің  2006 жылғы  11 шілдедегі     657 қаулысы-

мен  (бұдан  әрі-қаулы)  толықтыру  енгізілді,  ол  арттыру  коэффициентін  еске-

ре  отырып  орташа  жалақыны  есептеу  тәртібін  мынадай  тәртіпте  нақтылайды:

        1)   егер  арттыру  есепті  кезенде  болса,  арыттырудың  алдындағы  кезең                                                                                     

              үшін  есептелген  орташа  жалақы  есепті  кезеңнің  әрбір  айының 

              коэффициентіне  өсіріледі;

        2)  егер  арттыру уақиға  басталғанға дейін орын  алатын  болса,  орташа 

              жалақының  бір  бөлігі  лауазымдық  қызметақының (ставканың)  өскен

              күнінен  бастап  аталған  кезең  аяқталғанға  дейін  коэффициентке  ұл-

              ғайтылады.  

        3)  егер  арттыру  уақиға  басталғанға  дейін  есепті  кезеңнен  кейін  орын

              алса,  коэффициентке  есепті  кезең  үшін  есептеп  шығарылған  орташа 

              жалақы  арттырылады.

Бұл  ретте  арттыру  коэффициенті  уақиға  басталған  айда  белгіленген  лауазымдық  қызметақы (стсвканы)  арттыруға  дейін  белгіленген  лауазымдық  қыметақы (ставкаға)  бөлу  арқылы  есептеп  шығырылады.

Бұл  қаулы  барлық  жағдайда (демалыс ақысын  төлеу,  қызметкерді іссапарға жіберу  кезінде орташа  жалақы  сақталған кезде және  т.б.)  қызметкерлердің орташа  жалақысын есептеу кезінде орташа  жалақыны  төмендетуге жол  бермеу  мақсатында  қабылданды.

Осыған  байланысты,  егер  алуан  түрлі  жағдайларда  жалақы  мөлшері  жоғарласа,  орташа  жалақыны  есептеу  мысалдарын  келтіреміз.       

 

                                            

                3.2  «1С ПРЕДПРИЯТИЯ  8.0» ҮШІН  КОНФИГУРАЦИЯЛАРДА                                     

                              ОРТАША  ЖАЛАҚЫ  ЕСЕБІНІҢ  ӨЗГЕРІСТЕРІ

 

ҚР Үкіметінің  11.07.2006 ж.  657 қаулысымен  «Қызметкерлердің  орташа  жалақысын  есептеу  тәртібі  туралы  Нұсқаулықты  бекіту  туралы»  ҚР Үкіметі-

дің 29.12.2000 ж.    1942  қаулысына (бұдан әрі-Нұсқаулық) толықтыру енгізіл-

ді.  Енгізілген  толықтыру  алуан  түрлі  жағдайлар  үшін  жалақыны  көтеруді  есепке  алудың  тәртібін  белгіледі.

    «1С:  Предприятия  8.0»  платформасы  үшін  «1С»  фирмасының  үлгілік  кон-

фигурарацияларында  орташа  жалақыны  есептеу  кезінде  Нұсқаулықтың  жаңа     

ережелерін  орындау  үшін  неге  назар  аудару  керек  екенін  қарастырайық.

      Қызметкерлердің   басқа  лауазымға  көшірілу  және  жалақы  мөлшерінің  көтерілу  фактісін  көрсету  үшін  «Кадровое  перемещение  организаций»  құ-

жатын  ресімдеу  қажет  («Бухгалтерия  для  Казакстана»  кофигурациясы үшінменюдің  «зарплата/кадровый  учет/Кадровое  помещение»  тармағы  немесе    

«Зарплата  и  управление  персоналом  для  Казакстана»  конфигурациясы  үшін  менюдің  «Работники/Кадровой  учет/Кадровое  перемещение»  тармағы).

Құжатта «Индексация  заработка  с  коэффицентом»  жалаушасын  міндетті  түрде  белгілеу  керек (1-сурет).  Бұл  жалауша  бағдарламаға  болашақта  орташа  жалақыны  есептеп  шығару  кезінде  ескеру  қажет  болатын  жалақыны  көтеру- 

дің  жүргізілгенін  көрсетуге  мүмкіндік  береді.  Егер  қызметкерлердің  еңбекақысының  мөлшерінің  өзгеруі,  мысалы,  уақытша  жоқ  қызметкеерді  алмастырумен  байланысты    болса  және  оның  негізгі  еңбекақысын  көтеру  болып  табылмаса,  онда «Индексация  заработка  с  коэффициентом»  жалауша- 

сын  қоюдың  керегі  жоқ.  Бұл  жағдайда  мұндай  өзгеріс  орташа  жалақыны  есептеп шығыру  кезінде ескерілмейді.

      Бұған   қоса,  егер  ұйымның  қызметкерлерінің  бірнешеуінің  еңбекақылары  бір   ғана  коэффициентке  жоғарлайтын   болса,  көтеру  коэффициентінің   мәнін

«Индексация  заработка  с  коэффициентом»  жалаушасының  жанында  көрсету-

ге  болады.  Мұндай қызметкерлерді  «Работники» құжатының кестелік  бөлігі-

не  қосқан  кезде  олардың  ағымдағы  еңбекақылары  «Начисления»  жолағында 

берілген  мөлшерге  автоматты  түрде  ұлғаятын  болады.

      Назар  аударыныздар:  көтеру  коэффициенті  әрбір қызметкер  үшін  ең-

Бекақының  жаңа  мөлшерінің  (сағаттық  тарифтік  ставканың)  көтеругедейінгі  мөлшерге  қатынысы  ретінде  бөлек  есептеледі,  сондықтан  орташа  жалақыны  есептеп  шығыру  кезінде  ескерілетін  көтеру  коэффициенті  «Кадровое  пере-

мещение организаций»  құжатында берілген  мәннен  ерекше  болады.  Орташа 

жалақыны  есептеп  шығыру  үшін  пайдаланылатын  коэффициенттердің  мәнін  «Коэффициенты  индексации  заработка»  мәліметтер  тіркелімінде  құжатты өткізгеннен кейін қарауға болады. (Перейти/Коэффициенты  индексации  заработка»  пернесі).

«Зарплата  и  управление  персоналом  для  Казахстана»  конфигурациясында    

«Кадровое перемечение организаций» құжатына басқа көтеру  коэффициенттерін«Вход коэффициентов  индексации  заработка» құжатының көмегімен енгізуге  мүмкіндік бар (менюдің «расчет зарплаты/Ввод  коэффи-

центов  индексации  заработка»  тармағы).  Бұл  құжат,  егер  тарифтік  ставкала-

лардың  мөлшерін  көтеру  (менюдің  «Работники/Размер  тарифных  ставок)  тармағы) қызметкерді жаңа  жұмыс орынына ауыстырмастан  жүзеге  асырылса,  пайдаланылады.            

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

     

 

                                

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                        ҚОРЫТЫНДЫ.                        

 

 

 Менің  курстың   жұмысының  тақырыбы  еңбек   ақы,еңбек ақы есебі. 

         

Бұл жұмыс үш ауқымды  бөлімнен тұрады.Бірінші бөлімді  еңбек ақының теориялық негіз  деп алдым.Оның ішінде еңбек ақы түсінігі мен міндеттері

атқаратын  қызметтері,еңбек  ақының жүйесі мен нысандары  туралы  түсінік

берілген. Екінші  бөлімде  еңбек ақының  есебін  ұйымдастыру  деп  алдым.

Оның  құрамы  еңбек  ақы  түрлері  бойынша  есебін  жүргізу, оны  есептеу

және  төлеу, еңбек  ақы  бойынша  айырысудың  аналитикалық  және  синтетикалық  есебі  дегендерден  тұрады. Үшінші  бөлімде  орташа  жалақыны  есептеу  түрлері  көрсетілген. Онда  “ 1 с предприятие 8.0” үшін

конфигурацияларда  орташа  жалақы  есебінің  өзгерістері  туралы  және

орташа  жалақыны  ұлғайту  коэффициенті  және  көтеру  коэффициентін  қолданудың  жаңа  мәселелері  баяндалған. Жалпы  еңбек  ақы  жұмысшылары  мен  қызметкерлерге  есептелетін  еңбекақы: негізгі және  қосымша  болып  екі түрге бөлінеді.

        Негізгі еңбекақы-жұмысшылар  мен  қызметкердің  нақтылы  жұмыста  болған  уақытына яғни  олардың  істеген  жұмысына,атқарған  қызметіне   төлетеді, ал қосымша еңбекақыға-еңбек  ету заңдарына сәйкес шарттарда   қаралып  белгіленген жұмысшылар мен қызметкерлердің жұмыста,қызметте  болмаған  уақытына төленетін төлемдерді жатқызамыз.Мысалы:жұмысшылар мен қызметкерлердің еңбек демалысы үшін төленетін төлемдер,жас өспірімдердің қысқартылған  жұмыс уақытына төленетін төлемдер т.б.

        Қазақстан Республикасының Үкіметінің  29.19.2000жылы №1942 қаулысымен бекітілген  қызметкерлердің орташа жолақысын есептеу тәртібі туралы  нұсқаулық Қазақстан Республика Үкіметінің 11.07.2006жылы №657

 қаулысымен  6-1-тармақпен толықтырылды  арттыру коэффицентін ескере отырып орташа жалақыны есептеу тәртібін нақылдауды толықтырады.Ол арттыру коэффициентін ескере отырып орташа жалақыны есептеу тәртібін  нақылдайды.

         Бұл ретте арттыру коэффициентін  уақиға басталған айда белгіленген   лауазымдық  қызметақыны бөлу арқылы есептеп шығарылады.Бұл қаулы барлық жағдайларда қызметкерлердің орташа жалақысын есептеу кезінде орташа жалақыны төмендетуге жол бермеу  мақсатында қабылданды.                                            

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

КІРІСПЕ.

 

Тәуелсіз  даму  уақыт  аралығында  орташа  еңбекақының  көлемі  жыл сайын  өсуде,  сонымен  бірге  оның  өсу  темпі,  айлық  орташа  еңбек  ақыдан  жоғары.                                                                                                                                 

Қазақстанда  жүргізілген  экономикалық  жаңа  бағытында,  бір  жылда  тәуелсіз  даму  барысынды  бағытталды,  жалақы  сферасына жаңа  өзгерістер  әкелді.

  Еңбек  адамның  мақсатқа  сай  қызметі,  еңбектің  көмегімен  адам  өз  қажетін  өтеу  үшін  табиғатты  өзгертеді,  өзіне  лайықтап  икемдейді.  Адамның

тіршілік  етуінің  негізгі  шарттарының  бірі  де  еңбек.

Үстіміздегі  жылдың  қаңтарында  ҚР  Еңбек  және  халықты  әлеуметтік  қорғау  министірлігі  жанындағы  Мемілекеттік  еңбек  инспекциясы  біздің  ЖШС-те  еңбек  туралы,  еңбектің  қауіпсіздігі  мен  қорғалуы,  халықтың  еңбекпен  қамтылуы  туралы  заңнаманың  орындалуы  мәселелері  бойынша  жоспарлы  тексеру  жүргізді. 

 

 

 

 

 

 

 

 

                                                       3

 

 

 

                                Пайдаланған әдебиеттер:

1. Абакушова Н.Н. «Политика доходов и заработной платы» ИНФРА, М 1999 ж.
2. Досье бухгалтера №6, 2005 ж.
3. Труд-Зарплата-Пенсия №22, 2005 ж.
4. Бюлитень бухгалтера №12, 2006 ж.
5. Бюлитень бухгалтера №26, 2006 ж.
6. Бюлитень бухгалтера №36, 2006 ж.
7. Бюлитень бухгалтера №42, 2006 ж.
8. В.К.Радостовец, Т.Ғ.Габдулин, В.В.Радостовец, О.И.Шмидт «Кәсіпорындағы бухгалтерлік есеп»
9. В.А.Назарова «Шаруашылық жүргізуші субъектілердегі бухгалтерлік есеп»
10. К.К.Кеулімжаев, З.Н.Әжібаева, Н.А.Құдайбергенов, А.Ә.Жантаева «Қаржылық есеп»
11. Труд в РК 2005 ж.
12. Т.А.Тасмағанбетов, Д.О.Әбленов «Бизнестегі есеп пен талдау», Алматы «Дәуір», 2002 ж.
13. С.Т.Міржақыпов «Банктегі бухесеп», Алматы «Экономика», 2004 ж.
14. Б.С.Мырзалиев, Р.С.Абдушукурев «Основа бухгалтерского учета», Алматы 2005 ж.
15. С.Б.Баймұханова, Ә.Ж.Балапанова «Бухгалтерлік есеп» оқу құралы, Алматы 2001 ж.
16. Бекенов М.Т. «Оплата труда в условиях рынка», Семипалатинск 2002 ж.
17. Романенко И.В. «Политика доходов и заработной платы», издательство Михайлова В.А. 2000 ж.
18. Кенжалина Ж.Ш. «Оплата труда на промышленных предприятиях», Алматы «Экономика», 2002 ж.
19. С.К.Жұмабаев «Еңбек рыногы экономикасы», Алматы «Қазақ университеті» 2003 ж.
20. Дүйсенбаев К.Ш., Төлегенов Е.Т., Жұмағалиева Ж. «Кәсіпорындағы қаржылық жағдайын талдау» 2001 ж.