Шымкент тасымалдау бөлімшесінің Ленгір станциясындағы жүктерді тиеу- түсіру бекетінің жұмыстарын кешенді механикаландыруды жетілдіру

Ауру емделген уақыт  аралығында емханаға 8 рет барып  және дәрігерге қабылданған. Денсаулығының  жағдайына байланысты 1 айға жеңіл  жұмысқа ауыстырылған. Осы уқыт аралығында күндік табыс 750 тг құраған.

        Есепке қосымша негізгі мәлімет;

• бір амбулаториялық емдеуге қатысу – 300 тг.
• бір күндік емханада жатып емделу – 500 тг.
• бір жұмыс күнінің табыс шығыны -  320 тг.

Шешуі:    Жалпы  шығын соммасын анықтаймыз.

                 Амбулаториялық емдеу құны.

 тенге

Клиникалық емделу құны

тенге

Емделу уақыт аралығындағы жалақы шығыны

тенге

 тенге

Бір жұмыс күнінің 21 күнге  табыс шығыны

 теңгені құрайды

 тенге

Жарақаттанушыны жеңіл  жұмысқа ауыстыруымен байланысты өндіріс  шығыны, табыс шығынына тең.

,тенге                                     (9.2)

1,06, 0,68 пайданы шығару коэффициенті:

Т=22 күнге 

 тенге

 

Жалақы төленбеуінің  орташа айлық есебі мен үстеме төлем.

 тенгені құрайды. 

 

Пайданы және айлық жалақыны жоғалту өнімділіктің төмендеуі-жеңіл жұмыстан әуелгі жұмысқа оралу нәтижесінде ( өнімділік біліктілігін қалпына келтіру кезеңінде ).

Бұл шығындар келесі екі  айлық кезеңдер есептеулеріне жатады.

Бірінші айлық есептеулерде

 тенге

 тенге

Екінші айлық есептеулерде

 тенге

 тенге

Шығынның жалпы соммасы  мынаны құрайды.

 тенге

Берілген жағдайды зерттеу  құны, алғашқы көмек көрсету кезінде, жұмысшылардың тұрақтауының шығындары берілген мысалда қарастырылмаған. Еңбек қабілетсіздігінің 21 жұмыс күндік құралы.

 тенге

Қарастырылған бақытсыз жағдайлардың экономикалық шығынының  жалпы көлемі 76695 тг құрайды.

Алынған есептеулер нәтижесінде, жұмысшылар персоналы үшін потенциалды қауіп әкелетін құралдар мен жөндеу жұмыстарына үнемдеу, экономикалық тұрғыда тиімсіз екендігі дәлелденді. Берілген нақты жағдайда электр желісіне жасалған қазіргі замандық жөндеу, жұмысшының өндірістік жарақат алуына кеткен мекеме шығынынан 750 % арзан түсер еді.

 

 

9.2 Жоба экологиялылығы

9.2.1 Зиянды  өндірістік факторлардың мінездемесі  және олардың қоршаған ортаға  әсері 

 

Қазіргі уақытта планета  хабарлама жолдарының қою желісімен  шиеленіскен әлемнің қатты жабулы магистральды автомобиль жолдарының ұзындығы 11.5 млн км, теміржолда – 1.3 млн км. Табиғатқа зиянды әсер жолдарды салу кезінде болады. Ормандардағы жалғыз аяқ жолдар кесіліп, құнарлы топырақ бұзылады және жойылады. Жолдарды жабайы жануарлардан үйреншікті өту жолдары жиі кеседі. Локомотивтер автомобильдер және басқа өзі қозғалатын бірліктер мен көлікте жұмыс істейтін стационпрлы энергетикалық құрылғылар, паркі өте үлкен.

Көліктің қоршаған ортаға толық әсері келесі факторлармен талаптанған:

1. Шығару көлемі мен  ғана емес, олардың жоғары өндірістік және пайдалану металсиымдылығымен талаптанған көлік құралдарын өндіру кезінде қолданылатын табиғат реурстарының үлкен мөлшері.

Қайта өңделмейтін шығындарды қысқарту коэффициенттің жоғарылауы және оларды көлік курсына дайындау кезінде қолданылуы арқылы жасалынады.

Олар қазіргі кезде  шайқалуы 10-нан 20% - ке дейін және 80%-тен  көп алынған ылғалдылық қалдыққа шығып кетеді.

2. Көлік құралдарын  пайдалануға кететін, қайтаөңделмейтін  табиғат ресурстарының үлкен  шығыны ( жанармай, май, су, ауа, металл, резина т.б.)

3. Жанармайдың төмен  үнемділігі және жанармай-энергетикалық  ресурстарды тұтынудың үлкен  көлемі. Номиналды режимдегі жанармайдың  шекті шығыны тепловоз дизелінде  204-245 г/кВт-сағ, автомобиль дизелінде  211-272 г/кВт-сағ шегінде тербеледі.

4. Табиғат ортасының  шумен, жылу және вибрациялық  сәуле шығарумен ластауы, адамдар  денсаулығына әсерін тигізеді. Қазіргі  заманғы іштен жану қозғалтқыштарында  тек 22-ден 42% дейін химиялық  энергия, механикалық жұмысқа  өтеді, қалған бөлігі жылуға немесе басқа параметрлік ластауға айналады.

5. Атмофералық ауаның, судың және көміртегі қышқылы  қалдықтарымен, азот қышқылымен  топырақтың терең ластануы орындалады. Іштен жану қозғалтқышының  жұмыстағы  газдар құрамына, 280-ге жуық компаненттер  кіреді және олардың көбі таксинді.

6. Қоршаған ортаның  ластануы тасымалданған жүктің  шаңдануына негізделген.

7. Көлік суды қолданады  және су бассейндерін ластайды. Стансадағы басты ВПД-ның бірі, зиян заттардың атмосферағатасталынуы  болып саналады. Мұндай тасталынулардың көзі теміржол және автомобиль көлігі, жылы және салқындатқыш қалдықтар болып табылады.

Қазақстан Республикасында  жүк мөлшері автомобиль көлігімен  тасымалданады. Автомобиль паркі тоқтаусыз  үлкею үстінде. Автомобиль көлігі қаладағыдай, қала сыртында да басты жолмен атмосфераны ластайды. Ластану, шығару трубасы арқылы шығарылаты, газдар арқылы, картерлі газдармен, бактағы жанармайдың булану нәтижесінде түзілген көмірсутектермен және т.б.жағдайларда орындалады.  

Басқа көлік түрлерімен салыстырғанда, теміржол көлігі, жасалған жұмыс бірлігінде, атмосфераға бөлінетін қалдықтардың аз мөлшеріне эколкгиялық тиімді, сонымен қатар, дизелді қозғалтқыш, карбюраторлықпен салыстырғанда экологиялық тиімді, бірақ дизелді қозғалтқышта, зиянды заттар мөлшерін көп бөледі.

Ауаға түсетін негізгі  зиянды заттар: көміртек оксиді, азрт оксиді, күкірт диоксиді, көмірсутек, түрлі  қышқылдармен тұздар және басқа заттар. Мұның бәрі адам ағзасынан табиғат  үшін толықтай кері әсер етеді. Тепловоздарды, вагондарды, автомобильдерді жуу және тазалау кезінде құрамында көптеген зиянды заттары бар, тұрып қалған сулар түзіледі, суға немесе топыраққа түскен жағдайда, тұрып қалған су ластайды және жануарлардың, шыбын шіркей мен өсімдіктің өлуіне әкеледі. Қатты шудың ұзақ әсері, өсімдік және жануарларға кері әсерде болады. Стансадағы шудың көзі, жылжымалы механизмдер, локомотив және автокөлік, санитарлы-техникалық жүйе болып табылады.

Зиянды заттардың орнығуы  нәтижесінде тұрып қалған суды және қалдық мусорларын төгу, тірі организмге кері әсер тигізетін, топырақтың ластануына әкеледі. Энегетикалық қалдықтарға, жылу жүйесімен қозғалтқыштан болатын жылу қалдықтары жатады. Сонымен қатар электромагнитті алаң, электр құралдарының байланыс желісі.

 

 

 

9.2.2. Негізгі  зиян заттардың, ауа және су  орталарына түсетін нормативтік деңгейі

 

Атмосфералық ауа –  қоршаған ортаның маңызды элементтерінің бірі болып табылады. Теміржол көлігінің  мекемесінің атмосфералық ауаға  зиянды әсері, оларды түрлі зиянды заттармен ( ВВ ) ластауы, яғни, қатты және сұйық  бөлшектерімен түрлі газ тәрізді заттар, ВВ концетрациясы, ауа бірлігіндегі зиянды заттар мөлшері С ( мг/м³ ) әріпімен белгіленіп, физикалық, химиялық және басқада қоршаған ортамен адамдарға әсер ететін заттар түрлерін анықтайды.

 Кез-келген бір  токсинді заттың зияндылығын тазалау үшін бұл концентрацияның адамға кері әсері бар-жоқтығын салыстыратын критерий керек.

Мұндай критерий атмосфералық ласчтанудың шекті жіберілетін  концентрациясы болып табылады.

Шекті жіберілетін концентрация ( ШЖК ) – периодты әсерде немесе адамның бүкіл өмірі бойы, оған және қоршаған ортаға кері әсерін тигізетін, анықталған орта уақытына қатысты, атмосферадағы максималды ВВ концентрациясы.

Атмосфералық ластанудың негізгі зиянсыз критерийлері:

1.Атмосфералық ауада  жіберілетін ВВ концентрациясы деп адамға тура және жанама кері әсерін тигізбейтін, жұмыс қабілеттілігін көңіл-күйін төмендетпейтін концентрация түрін айтамыз.

2.Зиянды заттарға бой  үйрету бұл қаралған концентрацияның  жіберілмеуінің дәлелдемесі және  дұрыс емес болып қарастырылады. 

3.Өсімдікке, жергілікті  климатқа, ауа тазалығына және  халықтың тұрмыс жағдайына кері  әсерін тигізетін зиянды заттар  концентрациясы жіберілмеуі керек  жағдай болып саналады.

4.Зиянды заттардың  шекті жіберілген концентрациясы  кезінде, атмосферада шектеулі  фактор принципі қолданылады, нормалану сезімтал көрсеткішпен жүзеге асырылады.

Егер заттың концентрация кезіндегі исі қоршаған орта мен  адамдарға кері әсерін тигібейтіндей  болса, нормалану иіс сезімін  есептеумен жүзеге асырылады. Егер ол зат адамға немесе қоршаған ортаға кері әсерін ең аз концентрацияда тигізетін болса, гигиеналық нормалануда бұл заттың қоршаған ортаға әсері есептеледі. ГОСТ 12.1.005-88 « Жұмыс аумағындағы ауа, жалпы санитарлы – гигиеналық талап ету » бойынша нормаланатын, жұмыс аумағындағы зиянды заттарды шектік жіберілу концентрациясына қарағанда, атмосфера ауасының ШЖК – сы әрбір зат үшін жеке нормаланады және екі норматив орнатылған: максималды – бірлік ШЖК адамның рефлекторлы реакциясын ескерту үшін орнатылады ( иіс сезу, жөтел, ауа жетіспеуі және т.б.) атмосфералық ластанудың қысқа уқыты әсері кезінде ( 20 млн дейін ).

Орта тәуліктік ШЖК  жалпы токсинді, концерогенді және мутогенді зиянды заттарды ескерту  үшін орнатылады.

Көлік – қысылған суды қолданатын ірі тұтынушылардың бірі. Судың ең көп көлемі барлық көлік түрінің әртүрлі технологиялық және техникалық мақсатта қолданылады ( ДВС салқындануы, жылжымалы құрамды және автомобилдерді жуу, әртүрлі технологиялық процесс үшін, сұйықтықпен ерітінді).

Қысылған суды қолданушылардың  ең ірісі – теміржол және автомобиль көлігі болып табылады. Депода, автошаруашылықта және заводтардағы жөндеулерде, локомотивтерді, вагондарды және автомобильдерді жуу, бөлшектердің және желілердің ластануын жуу және қайнату құрылғыларында тазарту және жуу нәтижелерінде, барлық зиянды заттармен бірге топырақпен су қоймаларына өтетін, өндірістік тұрып қалған су түзіледі.

Су қоймалардың ластануының  негізгі көзі – тұрып қалған су болып табылады. Тұрып қалған суды ағызу нәтижесінде судың физиаклық  құрамы өзгереді. Оның температурасы жоғарылайды, тұнықтығы төмендейді, бояу, дәм және исі пайда болады, су қоймалары бетінде жүзіп жүретін заттар пайда болады, олар суда ерімейді.Сонымен қатар судың химиялық құрамыда өзгереді, органикалық, неорганикалық және токсиндік байланыс мәні ұлғаяды, оттегінің құрамы азаяды, ауру туғызатын микроб бактерияларымен микроағзалар белсендіріледі.

Нәтижесінде, су ішуге  және жиі жағдайда өнекәсіп қажетіне жарамсыз болып қалады. Бірақ, судың  ластануының барлық түрінен құтылу мүмкін емес, сондықтан су сапасының нашарлануының бегіленген шегі бар.

Қазақстанда адам денсаулығына және су қоймаларға кері әсерін тигізбейтін, зиянды заттардың шекті – жіберілмейтін  концентрациясы негізінде су сапасын  нормалау жүйесі қабылданаған.

 Су қоймаларға арналған  су құрамының нормаланған параметрлеріне ереже орнатылған: жүзіп жүретін заттардың құрамы, иісі, дәмі, судың боялуы мен температурасы, РН мәні, минералды құрамының және оттегінің судағы ерітіндісінің концентрациясы, судағы оттегінің биологилық қажеттігі улы және зиянды заттармен ауру туғызатын бактериялардың құрамы мен шекті жіберілу конйентрациясы.

 

 

 

9.2.3. Қазандық  қалдықтарының есептелуі

 

Қазандықта сағатына 4 т бу өндіретін 5 қазан агрегаттары  орнатылған. Қазан агрегаттары М100(40) маркалы мазутпен жұмыс істейді және негізгі өндірістік бу қорландыру мен қамтамасыз етеді, бу 6-7 атмосфералық қысымда өндіріледі. Жазғы уақытта бір қазан агрегатты (сәуір-қазан) жұмыс істейді, ал қысқы уақытта қоршаған ауа температурасы 10-нан жоғары болған кезде екі қазан агрегаты және одан төмен температурада үш қазан агрегаты жұмыс істейді. Осылайша бір қазан агрегаты 8760 сағат жұмыс істейді, екіншісі – 4344 және үшіншісі – 3434 сағат. Қалған қазандықтар –резервті, қазандық мазутының жылдық шығыны 5160т. Түтінді газдар диаметрі 600 мм, биіктігі 25 м түтін трубалары арқылы ұшып шығады.

Шығу көзінің координаттары:

              Шығу көзі №1              X=8325м      Y=17372м

Шығу көзі №2  X=8330м Y=17370м

Шығу көзі №3  X=8335м Y=17365м

Шығу көзі №4  X=8340м Y=17363м

Шығу көзі №5  X=8345м Y=17358м

 

Мазуттың жану кезінде  атмосфераға түтін газдармен  бірге төмендегідей зиянды заттар түседі – азот оксиді, күкірт, көміртек, ванадии  пентаксинді, бензолирен.

Азот оксиді мен бензолиреннің  бөлінуін төмендететін бу үрлегіш форсункалар  қолданылады.

СО бутасығыш қазандықтар.

Жанармай шығыны =0,08666

1. Жану өнімдерінің  көлемі

                                                       (9.3)

                          

                                                    (9.4.)

                          

2. Көміртек оксидінің  зиян шығаруы.

            

                                                                 (9.5)

                           

                                               (9.6)

                           

        

                                                             (9.7)

                           

       Азот оксиді

                                               (9.8)

                           

Олардың 0,2139 - азот диоксиді және 0,03476 - монооксиді

Күкірт оксиді (мазуттың күкірттілігі S=1,2)

                                                       (9.9)

                           

Ванадий пентаоксиді

                                                                  (9.10)

К- мәні мазутта К=0,0043%

                         

Бензопирен

Түтін газындағы бензопирен концентрациясы

                                                         (9.11)

                           

Бензопирендегі буды енгізу есебі

                          

Бұл есептеу мәндерінің, құралдармен өлшеу кезіндегі  алынған секундтың зиян шығару, бұл  есептеулердің барлығы нормативнегізіне сәйкес жасалуы керектігін көрсетеді.

Жанармайдың жылдық шығын  бойынша есептелетін жылдық зиян келтіру 5160т

Көміртек оксиді

сажа

Азот оксиді

, из которых 

12,74т –азот диоксиді 2,07т – монооксиді

Күкірт оксиді

 

ванадий пентаксиді

бензопирен

Атмосфераның ластануын  азайту бойынша іс-шаралар есебінде, жанармай жануы мен қазан агрегаттарын мамандандыруды ұйымдастыру тәсілдері  орындалады. Мұның нәтижесінде, зиянды заттардың жоғары дәрежедә азаюы  қалыптасады.