Шымкент тасымалдау бөлімшесінің Ленгір станциясындағы жүктерді тиеу- түсіру бекетінің жұмыстарын кешенді механикаландыруды жетілдіру

 

Км =(1+b)*М*См, тенге.   (8.5)

Мұнда, М-тиеу- түсіру машиналарының мөлшері, дана.

β- транспорттауға, сақтауға, монтаждауға, бояуға ( бірлік негізінде) есептелген коэффициент ( 0.15:   0.20).

См –бір машинаның бағасы, тенге.

 

Ешкі краны: Км=(1+0.15)*1*10290000=11833500 тенге.

Көпірлі кран:  Км=(1+0.15)*1*13560000= 15594000 тенге.

Кв = L_қойм * С_қойм, тенге    (8.6)

Где L_қойм –қойма ұзындығы, м;

Св– көмекші құралдардың бағасы.

 

К^к_в=113,1*3000=339300 тенге

К^м_в=203,3*3000=609900 тенге

Кс = F_қойм * С_қойм , тенге   (8.7)

Мұнда: F_қойм- қойманың есептеу алаңы , м²;

С_қойм –1 м²  қойманың бағасы.

 

К_с=2548,98*2000=5097960 тенге.

 

Кж=L_тж*С_тж, тенге    (8.8)

Ка=Lа*ba*Cвк, тенге    (8.9)

 

Мұнда: ba- қоймадағы автокірменің ені,  ba = 15 -:-32 м,

Са–1м² авто кріменің бағасы.

 

К^к_ж=226,2*7500=16966500 тенге

К^м_ж=406,6*7500=3049500 тенге

К^к_а=226,2*15*1300=4410900 тенге

К^м_а=406,6*15*1300=7928700 тенге

 

Кэ = Lэ * Сэ, тенге    (8.10)

 

К^к_э=226,2*1250=282750 тенге

К^м_э=406,6*1250=508250 тенге

 

(Ешкі кран)

 

ΣК=11833500+339300+5097960+1696500+4410900+282750=23660910 тенге

(көпірлі кран )

 

ΣК=15594000+609900+5097960+3049500+7928700+508250=32788310 тенге

Технико-экономикалық есептеуді  орындаудың жүйелігі мен жеңілдігі  үшін, механизацияның оптималды нұсқасын таңдау кезінде есептеу ведомостыларын құру ұсынылады.

Мысал үшін, төменде осындай  ведомосттің формасы келтірілген

 

 

 

Таблица 8.1.

Есептеу ведомості

№ қ/с	Капиталды шығын түрлерінің аталуы	өлшеуіш	Мөлшері	Бірлік бағасы, тенге.	Сомасы, тенге
1	2	3	4	5	6
1	Механизм құрылғыларына  кеткен шығындар(ешкі.кр.)	Тенге	1	10290000	11833500
2	Механизм құрылғыларына кеткен шығындар (көпірлі.кр.)	Тенге	1	13560000	15594000
3	Қолданыстағы құрылғылар (ешкі кран)	Тенге	1	3000	339300
4	Қолданыстағы құрылғылар  (көпірлі кр.)	Тенге	1	3000	609900
5	Қойманың құрылысының  бағасы	Тенге	1	2000	5097960
6	Темір жол жолдары. (    ешкі кр.)	Тенге	1	7500	1696500
7	Темір жол жолдары. ( көпірлі кр.)	Тенге	1	7500	3049500
8	Авто подъезд  (  ешкі кр.)	Тенге	1	1300	4410900
9	Авто подъезд  ( көпірлі кр.)	Тенге	1	1300	7928700
10	Электр желілер (  ешкі кр.)	Тенге	2	1250	282750
11	Электржелілер ( көпірлі кр.)	Тенге	2	1250	508250
12	Толық қаражаттандырылуы. (  ешкі кр.)	Тенге	8	*	23660910
	Толық қаражаттандырылуы. ( көпірлі кр.)	Тенге	8	*	32788310

 

 

 

 

Эксплуатациялық шығындарда анықтауға мыналар кіреді: жалақы, жанармай мен электрэнергия шығындары, сүрту, майлау материалдары, шағын жөндей жұмыстары, тиеу-түсіру машиналарынан амортизациялық шығаруы құрам жабыдқтар мен тағы да басқа шығындар.

 

SС= З+ Э+ Т+ М+ А+Р+ Д, тенге  (8.11)

 

Мұнда,  SЗ –есептегі аударылған барлық жалақы шығындары, тенге;

SЭ –электрэнергиясына кеткен шығындар, тенге;

SТ–жанармай шығыны , тенге;

SМ –сүрту, майлау материалдары тежегіш сұйықтық, тенге ;

SА – амортизациялық шығару, тенге ;

SР –техникалық байқау мен шағын жөндеу шығындары, тенге;

SД –көрсетілімге қосымша шығындар , тенге.

 

Жалақы қорының мөлшері  жұмысшылардың мамандығы мен еңбек дәрежесіне қарай тағайындалады. Жалақы қоры бір ғана сала бойынша есептелуі мүмкін

SЗ = а*d*Tл (R_д*е_м*R_r*e_r+ R_с* e_с+ R_m* e_m).тенге  (8.12)

 

Мұнда,  а– коэффициенті, жұмыс күшіне және тағы да басқа шығындарға теңдей аударылады 1.5 - 1.6 ;

d- орташа есептегенде жұмыс істеу күні ( 174.6 : 25.6 = 6.82 ч );

Тл – 305 –бір жылдық жұмыс күні ;

Rд, Rr, Rс – механизациялардың, жүк артушылардың адам саны (,жоғары көрсетілген );

e_m, е_r, е_c – механизатор жүк артушының сағат бойынша белгілеген тарифы , тенге.

 

SЗ = 1.5 * 6.82 * 305 * ( 1 * 59.2 + 2 * 47.1  ) = 478631. тенге

 

Электр қуаты мен жанармай шығынынан белгілеу үшін, анықталатын мөлшерде энергиямен жанармай шығындарының көбейтіндісі 1 киловаттқа немесе 1 тонна жанармай болмаса сағаттық электр қуаты күшіне тең. Электрқуаты мен жанармай шығынын  мына формуламен анықталады:

 

SЭс = SN_к * h₀ * h₁ * Tр * Cэ,тенге  (8.13)

 

Мұнда,  Nк – көліктің номиналды суммарлық қозғалтқыш қуаты немес орнатқышы кВт-25 КВт

h₀– жоғалған коэффициентті есептейтін электробөлгіш сеті көлік және аккумулято үшін учитывающий потери электрораспределительной сети машин и в аккумуляторах, 1.05 -:- 1.15;

h₁ –қозғалтқышты қолдануда оның күштіліг мен уақыттағы орташа  жүктелінуі, ( 0.6 -:-0.8);

Тр –барлық жүк айналымының 1 жылдың ішінде қайта өңделуінде жұмыс көліктерінің жалғасуы , ешкі краны-3213сағ,   көпірлі кран–3080сағ,

Сэ – с 1кВт энергия күшінің құны . 5.6

 

(ешкі кран)

SЭ_с = 25*1.05*0.6*3213*5.6=283386 тенге;

( көпірлі кран)

ΣЭ_с =25*1.05*0.6*3080*5.6=271656 тенге;

 

Жылумен қамтылған қолғалтқыш көлігі үшін (карбюраторлы немесе дизельді);

 

SЭт=SN*ho*Tрl*Cт, тенге   (8.14)

 

Мұнда,  SN -  қондырғы күшінің қуаттылық суммасы, кВт;

l - 1 сағатта жұмысты бөлмей толық жұмыс атқарғанда, 1кВт*сағ жанармай шығынының нормасы;

l= 0.42-:-0.62 кг/кВТ*сағ (  жүккөтерілімдігі 1-:-2 т,  l =042 кг/кВт*сағ авто жүктеушілер үшін);

Ст- жанармай бағасы , 28 тенге.

 

SЭт=25*1.05*3213*0.62*28=1464164,1 тенге

 

Қосымша материалдарға  жататын шығындар тежегіш сұйықтығы, майлау майы, сүртетін материалдар және басқа да калкуляторлық нормадағы шығындар мен олардың құнын дәлдікпен анықтау шарт. Олардың шығынын шамамен алғанда, ол энергия мен жанармай шығындарының көлеміне тәуелді болады.

SМ =0.02*SЭc, тенге    (8.15)

 

(ешкілі кран)

SМ=0.02*283386=5667.7 тенге

(көпірлі кран)

ΣМ=0.02*271656=5433.1 тенге

Халық шаруашылығындағы амортизалық шығаруда қолдану арқылы олардың жоспарлау жағдайын ретке  келтіретін «басты қормен амортизациялық шығару нормасымен» амортизациялық шығаруды орнатуға кемседі.

Басты қондырғылар мен механизациялар және барлық көмекші жабдықтарды амортизация мен жөндеу жұмыстарына шығаруды анықтау: зарядталған пункттен, кран үсті тиеу-түсіру жолдары, бұрмалар, эстакадалар, бункерлер сонымен қатар ғимараттармен құрылғылар белгілі бір уақыт мөлшерінде жөндеу жұмыстарынан өтуі шарт, ал жөндеу жұмыстары мен амортизацияға шығару көлік түрі мен әрбір құрам жабдықтарға бөлек анықталады.

Ең бастысы бөлек  байланыс сол бір көлікпен немесе элементтің тозуымен қызмет көрсету  мерзімі мысалы, артушы және оның аккумулятолық және жөндеуге шығарылған шығындар, дәлдік есеппенм элементтің тозуын анытау қажет.

, тенге   (8.16)

Где n –формуламен есептегенде шығатын сан,   SК: 6;

Кi –i –ге шаққандағы формула бойынша мөлшер, тенге;

Аi –амортизациюға есептелген процент.

  (ешкі кран)

ΣА =0.01*233660910*12.4=2897395,2 тенге

(көпірлі кран)

ΣА =0.01*32788310*8.4=2754218 тенге.

 

Темір жол тарнспортында  тиеу-түсіру көліктенрі мен қондырғыларына шағын жөндеу жұмысы мен техникалық қызмет көрсету басты жоспарланған мақсат бойынша алдын –ала жөндеу жұмыстарымен қатар қолданылуға жарамдылығы тексерілгеннен кейін іске асырылады. Бұл шамамен алғанда шығын есептері мен жөндеу түрлері мына шамада 2-10 % болуы мүмкін. Бұл тек көлік пен қондырғылардың алғашқы құны.

Азырақ пайыздың шығарылым- мейлінше қиын көліктерген алғашқы  жоғары құны мен жабдықтарды капиталды  жөндеу үшін, ал мейлінше жоғары пайыздың шығарлымы- көліктер мен қондырғылармен азырақ қиын және өзіне тән үлкен  емес алғашқы құны үшін. 

Р=0.02*К, тенге    (8.17)

 

 

(ешкі кран)

Р=0.02*233660310=467321,82 тенге

        ( көпірлі кран)

Р=0.02*3278310=655766,2 тенге

 

Қойымша шығындарды ғимаратты  жалға алу, еңбекті қорғау және техникалық қауіпсіздік шаралар мен тағы басқалар жатады. Олар барлық эксплуатациялық  шығындардың 20%- тін құрайды.

 тенге   (8.18)

 

 

(козловой кран) 

ΣД=[(478631+283386+5667.7+2897395.2+467321.82)/80]*20=

=1033100.4 тенге.

(мостовой кран)

ΣД=[(478631+271656+5433.1+2754218+655766.2)/80]*20=

=1041426 тенге.

 

(козловой кран)

ΣС=478631+283386+5667.7+2349552+378960+1033100.4=5165502 тенге

 

(мостовой кран)

ΣС= 478631+271656+5433.1+1864296+443880+1041426=5207130 тенге

 

 өзіндік құны:

 

С=ΣС/ΣQ _м, тенге    (8.19)

 

(козловой кран)

С=5165502/5667=911.5тенге

(мостовой кран)

С=5207130/5433=958.4тенге

 

Салыстырмалы жағдайда қарапайым жылжымалы құрамның тиеу-түсіру жұмыстарының механизациясы әр түрлі  болады, ал эксплуатациялық шығындарға тұрып қалған вагондар, автомобильдермен басқа да транспорт құралдары  кеткен шығындар қосылады.

Кешенді механизацияның дәрежесі КМПРР көлемімен СО жалпы жасалынған жұмыс көлемімен анықталады.

Сапалы көрсетілім бере отырып онда механизация сұлбасын, сонымен қатар басқа қалған механизация  нұсқаларыныңы көрсеткіштерін анықтауға  болады.

Бір тонналық жүктің қайта өңдеу кезіндегі өзіндік құны онда жасалған барлық операциялармен есептеледі, жүктерді өңдеу механизациясының бір жыдлық көлемі эксплуатациялық шығындардың жалпы жылдық соммасымен анықталады.

Есептеу барысында бірдей шығындардың көрсетіштерінің анықтай отырып, оның ішінде керекті бір нұсқаны таңдап алуға мүмкіндік береді.Оны таңдай отырып біз ПРР-ң ең іші құнын таңдай отырып, оған үлкен  қаражатсалуды көздейді.

Дұрыс шұсқаны таңдай отырып, барлық нұсқаны есептеп салынған қаражаттың өзін-өзі ақтау мерзімін анықтауымыз қажет.

өзін-өзі ақтау мерзімі  мына формуламен анықталады.

t= , жыл     (8.20)

 

мұнда,  t – өзін-өзі ақтаудың қымбатырақ нұсқасы;

tн – нормалық ақтау мерзімі, 6 жыл.

t ≤ tн

t ≤ 6

 

(ешкі кран)

11833500/5165502=2.3 лет

(көпірлі кран)

        15594000/5207130=2.99 лет

 

Бірнеше нұсқаларды қарастырып отырып оладың алдымен экономикалық тиімділігін бір жылдық капиталға  кеткен шығынмен эксплуатациялық шығындарды анықтау

 

Зп = ( КЕн + С ) → min,    (8.21)

 

Где К – қаражат салу, тенге;

Ен – нормалы тиімділік коффициенті (0.15- ке тең);

С – жылдық эксплуатациялық шығындар , тенге

 

(ешкі кран)

Зп=(233660910*0.15+5165502)=8670415,6 тенге

 

(көпірлі кран)

Зп=(32788310*0.15+5207130)=10125376 тенге

өңделетін өнімнің тиеу-түсіру жұмыстарын онда жасалынған бір жылдық жұмыс көлеміг жалпы коэффициент жұмысына бөліп анықтау.

, т/адам.    (8.22)

 т/ адам.

Бөл көрсеткіш бір  жылда бір адамға шаққанда орташа өңделген жүктің тоннамен қайта өңделген сапалық көрсеткіш.

Таңдап алынған нұсқа  былтырғы жылда орнатылған өндіру күшімен, әлде қайда төмен болуы  қажет. Сонымен қатар ол жүктерді қайта  өңдеу кешенді-механизациясының ұзық мерзімді қамтамассыз ету қажет.

Жеке жағдайларды алып қарағанда нұсқаларды салыстырғанға байланысты оның энерго сыйымдылығына байланысты таңдап аламыз.Егер салыстырып жатқан құралдар механизация тиеу-түсіру жолдарының автоподъезддердің тартымына байланысты таңдап алынған нұсқа болса, онда бұл нұсқада қарастырылады.

Таңдап алынған нұсқаны  бағалау кезінде кешенде механизацияның өндіріс процессінде автоматты  басқарудың барлық нұсқаларына жауап  беруі қажет.

Қарастырылып отырған  нұсқаның технико-экономикалық көрсеткіштері  мына кестеге келтірілген.

 Экономикалық механизмның көрсеткіштері

                                                                                                    Таблица 9.2

	Көрсеткіштердің атауы	өлшеу бірлігі	Ешкі кран   1	Көпірлі кран   2	Тиімді нұсқаның көрсеткіші
1	2	3	4	5	6
1	Капитал салудың толықтығы	Тыс. тенге	23360910	32788310	1
2	Жылдық эксплуатациялық шығындары	Мың . тенге	5165502	5207130	1
3	Бір тонналық жүктің қайта  өңдеуінің өзіндік құны	Тенге/т	911.5	958.4	1
4	Еңбек шығынына кеткен толық  шығындар	Адам - смен	187209	187209	*
5	Ақтау мерзімі	жыл	2.3	2.99	1
6	Келтірілген шығындар	Мың . тенге	8670416	10125376	1