Бағалы қағаздар нарығының мәні функциясы және қатысушылары

Дт 3561 «Сатуға арналған жарамды бағалы

 қағаздардың құнын қайта  бағалау резервтері»          1 100,00

Кт 1452 «Сатуға жарамды бағалы қағаздар»              1 100,00

Сонымен қатар қайта бағалау жүргізу үшін капитал шотында қаражат болмаған жағдайда жетіспеген сома шығыстар шотына жатқызылады:

Дт 5921 «Банктік қызметтен өзге шығыстар»             ХХХХ                                                                                                                

Кт 1452  «Сатуға жарамды бағалы қағаздар»              ХХХХ

4. Бағалы қағаздар бойынша сыйақыны  төлеу кезінде келесі бухгалтерлік  жазба жүргізіледі (есептелген сыйақы көлемі қаңтар айына 5 000,00 теңгені құрайды):

1)  саудаға арналған бағалы  қағаздар бойынша:

Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары»   5 000,00

Кт  1201 «Саудаға арналған бағалы қағаздар»                  5 000,00          

5. Банк ақпан айында осы  бағалы қағаздарды сатуға шешім қабылдады делік.

Сонымен қатар келесі бухгалтерлік жазба жүзеге асырылады:

1)нарықтық құнға тең шешім  бағасы бір бағалы қағазға 1 028,00 теңгені құрайды, бағалы қағаздардың баланстық құны 1  027 000, 00 теңгені құрайды.

а) саудаға арналған бағалы қағаздар бойынша:

Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары»      1 028 000,00

          Кт 1452 «Саудаға  арналған бағалы қағаздар»                      1  027 000, 00

     4510 «Бағалы қағаздарды  сатып алу – сату 

бойынша кірістер»                                                                   1 000, 00                                                                 

және бір уақытта капитал шотында жинақталған қайта бағалауға дейінгі қалдық табыс шотына жатқызылады.

          Дт 3561 «Сатуға  арналған жарамды бағалы қағаздардың  құнын қайта                        бағалау резервтері»                                                                  1 900, 00

          Кт 4709 «Саудаға  арналған және сатуға жарамды бағалы қағаздардың            құнын өзгертуден кіріс»                                                          1 900, 00

2)нарықтық құнға тең мәміле  бағасы бір бағалы қағазға 1023,50 теңгені құрайды,  бағалы қағаздардың  баланстық құны 1 024 000, 00 теңге:

а) саудаға арналған бағалы қағаздар бойынша:

Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары»      1 023 500, 00

Кт 5510 «Бағалы қағаздарды  сатып алу – сату

бойынша кірістер»                                                                  500, 00

Кт 1201 «Саудаға арналған бағалы қағаздар»                      1 024 000, 00

ә)  сатуға жарамды бағалы қағаздар  бойынша:

егер есеп саясатына сәйкес қайта бағалау нәтижесі табыстар мен шығыстар шотына жатса:

Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік есепшоттары»      1 023 500, 00

5510 «Бағалы қағаздарды  сатып  алу – сату 

бойынша кірістер»                                                                  500, 00

Кт 1452 «Саудаға арналған бағалы қағаздар»                     1 024 000, 00

егер есеп саясатына сәйкес қайта бағалау нәтижесі осы бағалы қағаздарды сату кезіндегі табыстар мен шығыстар шотына қайта бағалау нәтижесінен кейін ауыстырумен байланысты капитал шотына жатқызылса:

 Дт 1050 «Банктердің корреспонденттік  есепшоттары»      1 023 500, 00

5510 «Бағалы қағаздарды  сатып алу – сату

бойынша кірістер»                                                                  500, 00

Кт 1452 «Саудаға арналған бағалы қағаздар»                     1 024 000, 00

және бір уақытта капитал шотында жинақталған қайта бағалауға дейінгі қалдық табыс шотына жатқызылады:

Дт 5709 «Саудаға арналған және сатуға жарамды бағалы

қағаздар құнының өзгерісін қайта бағалау шығысы»        1 100,00

5510 «Бағалы қағаздарды  сатып  алу – сату 

бойынша кірістер»                                                                  500, 00

Кт 3561 «Сатуға арналған жарамды бағалы қағаздардың құнын қайта                        бағалау резервтері»                                                               1 100,00

Есепті жылдың соңында 4709 «Саудаға арналған және сатуға жарамды бағалы қағаздардың            құнын өзгертуден кіріс», 5709 «Саудаға арналған және сатуға жарамды бағалы қағаздар құнының өзгерісін қайта бағалау шығысы», 4510 «Бағалы қағаздарды  сатып алу – сату бойынша кірістер» және 5510 «Бағалы қағаздарды  сатып алу – сату бойынша шығыстар» шоттарында есептелген сомалар 4999 «Салыққа дейінгі табыс» шотына ауыстырылады.

 

 

 

 

 

 

          ҚОРЫТЫНДЫ МЕН ҰСЫНЫСТАР

 

Акционерлік қоғам түрінде құрылған коммерциялық банк акцияларды шығару және орналастыру жолымен жарғылық қор құрады. Әрбір банктің акционерлерінің  қатысушылары бір банктің операцияларының шешімін берумен ерекшеленеді. Мыс: Банктің холдиг - өкілетті органның жазбаша келісіміне сәйкес банктің үйлестірген акцияларының 25% немесе одан да көп бөлігіне тікелей не жанама түрде иелік ете алатын, банктің акцияларының 25% -ті не одан да көп бөлігі бойынша дауыс беруге құқылы, банк қабылдайтын шешімге ықпал ете алатын тұлға.

Қаржылық инвесторлар бағалы қағаздарды қосымша ақшалы қаражатпен кәсіпорынды қамтамассыз ету үшін шығарады. 1991 жылы 24 маусымда Қ Р-ның президенті Н.Ә.Назарбаев қол қойған «Шаруашылық серіктестіктер мен акционерлік қоғамдар» туралы заңы қазаннан бастап енгізіледі. Осы заңның 62 бабында акционерлік қоғамдарда шығарылған акциялар саны он есе, ал барлық акциялар құны бірдей болуы керек. 1991 жылы 13 қарашасында №701 Министрлер кабинетінің қаулысы бойынша өзіңе көп назар аударған бағалы қағаздарға банктік сертификаттар, векселдер болған.   Н.Ә.Назарбаевтың қол қойған қаулысы бойынша жылдан жылға дамып 1994 жылдың аяғына таман бағалы қағаздарға лицензилар 1460 жеке және 98 заңды тұлғалар алды. Ал бұл бағалы қағаздардың қарқынды аяқ басуына өте жақсы көрсеткіш дерліктей бар. 2005 жылы Қазақстандық бағалы қағаздар нарығының даму процесі өрістеудің жолында болды.

Бағалы қағаздар нарығының инфрақұрылымдағы келесі өзгерістер күтілуде: банктік емес ұйымдардың брокер – диллерлерінің саны қысқарып 2005 жыл соңында 10-15 ғана санын құрайды. 2005 жылдағы ең басты шара «бағалы қағаздар нарығында заңмен қорғалатын инвесторлар назары және олардың құқығын қорғау туралы» заңды құрастыру және тіркеу болып саналынды.

Бүтіндей алғанда 2005 жылы барлық жоспарлар қойылған шаралардың орындалу шарты бойынша Қазақстанда бағалы қағаздар нарығын еркін қаржы ресурстарын мобилизациялау механизмі немесе олардың экономиканың  кез келген салаларына және секторларына бөлінуі түрінде дамыту үшін барлық міндетті жағдайлар жасауға мүмкіндігі жеткілікті.    

Мен осы курстық жұмысты қорытындылай отырып, өз ұсыныстырымды айтқым келеді:

1)Банкіміздегі бағалы қағаздардың иелері өздерінің бағалы қағаздарын тиімді табыс әкелетін депозитке немесе бір кәсіпорынның қаржысына өзіне тиімді болатындай етіп салғысы келеді осы жағынан банкіміз бірнеше жолдарды қарастырсаңыздар дегім келеді.

2)Банкіміздің көптеген сұранымдары  сейфтік қызмет жағынан, олардың бағалы қағаз және басқа да бағалы заттарын сақтайтын сейфтік қызметін сұраным бойынша қарастырсаңыздар деймін.

3)Банкіміздің несие төлеу жүйесінде  тағы да оқу ақыны төлеу  жағынан қарастыратын болсақ, банкіміздегі  оқу ақыны төлеу үшін студенттеріміз арнайы сайт арқылы, яғни компьютерлер арқылы мүмкіндік жасасақ, ол банкіміз үшін де бәсекелестерге қарағанда банкімізге тиімдірек, осы жағын атап өткім келеді.

4)Банкіміздегі кредит жүйесіне  клиенттерімізді тартудың тағы  бір саласын ұсынғым келеді.Ол ұсынысым қазіргі еліміздегі құрылыс саласына байланысты, яғни мысалға айтатын болсақ кредит алушы үй немесе басқа да ғимараттар салатын болса, кредит алушыға 10% жеңілдік ретінде несие берсек, ол бір жағынан банкімізге тиімдірек клиенттер тарту жағынан.

5)Банкіміздегі бірнеше пассив  операциялары жүргізілуде, солардың  ең көп тараған түрі депозиттер  болып табылады. Менің өзімнің  ұсынғым келетін ұсынысым : бағалы  қағаздардың депозиті. Бұл депозиттің  артықшылығы: 5 жылға дейінгі ұзақ  мерзімге тіркелгенінде және сізге шұғыл түрде депозиттегі бағалы қағаздарды алу қажет болса, ондай жағдайда сіз өзіңіздің үстеме пайыздарыңызды жоғалтпайсыз.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Пайдаланылған әдебиеттер тізімі

 

1. Ғ. Сейтқасымов, Ж. Бекболатұлы, С. Кәрімжанов «Қазақстанның банк жүйесі» Оқу құралы – Алматы: экономика, 2008,-186 б.
2. Хамитов Н.Н. «Банк ісі» Лекциялар курсы – Алматы: экономика, 2006- 216 б.
3. Искакова З.Д. «Банк ісі» Оқу құралы – Қарағанды, 2006-230 б.
4. Мақыш С.П. «Коммерциялық банктер операциялары» Оқу құралы 2-ші басылым қайда өңделген және толықтырылған – Алматы: издат маркет 2004-272 б.
5. Құлпыбаев С. «Қаржы» Оқулық – Алматы: 2007-668 б.
6. Ғ.С. Сейтқасымов «Ақша, несие, банктер» Оқулық – Алматы: экономика 2001-466 б.
7. Міржақыпова С.Т. «Банктегі бухгалтерлік есеп» Оқулық – Алматы: экономика 2006-724 б.
8. Б.Бухвальд «Техника банковского дела» Пер.с нем,-М. Сирин 2002 г-257 с.
9. Искаков У.М, Бухаев Д.Т, Рузиева Э.А. «Финансовые рынки и посредники» Учебник. Алматы: экономика, 2005-298 с.
10. Ноговицин А.Г. «Валютная политика»-М: «Экзамен», 2000-512 с.
11. С.Т. Миржакипова «Банковский учет В Республике Казахстан» Учебник.-Алматы: экономика,2002-784 с.
12. Сейткасимов Г.С, Шаяхметова К.О, Абдраимова Г.Т «Бухгалтерский учет и отчетность в банках». Алматы: Қаржы-қаражат, Раритет,2000-456 с.
13. Жарковская, Елена Павловна «Банковское дело» учебник для студентов, вузов, обучающихся по специальности «Финансы и кредит»-Москва Омега – Л 2007-476 с.
14. О.Н.Лаврушин, Н.Д.Маманова, Н.И.Валенцева: КНОРУС, 2005-768 с.
15. Ілиясов Қ.Қ, Құлпыбаев С. «Қаржы» Оқулық – Алматы: 2005-552 б.
16. Г.С.Панова «Банковское обслуживание частных лиц»: АО Дис 1994-352 с.
17. Балабанова Н.Т. «Банки и банковское дело» Питер,2003-304 с.
18. Лаврушина «Деньги, кредит, банки» учебник. КНОРУС,2007-560 с.
19. Челноков, В.А. «Банки и банковское операции» Учебник: Москва 2004-291 с.
20. Балабанова Н.Т. «Банки и банковское дело» Питер 2002-256 с.